درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۵٬۷۴۱ تا ۱۵٬۷۶۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۵۷۴۱.

سنجش کارآمدی معناشناسی علامه طباطبایی و ایزوتسو در مفهوم صدق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۸ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۷ 69-94

کلید واژه ها: مفاهیم اخلاقی صدق معناشناسی علامه طباطبایی ایزوتسو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۳۳۱
امروزه تلاشهایی برای معناشناسی مفاهیم قرآنی به مدد روشهای نوین آغاز شده است. در این مقاله سعی شده است، دستاورد ایزوتسو در معناشناسی مفهوم صدق را که براساس مکتب قوم معناشناختی انجام داده است با معناشناسی همین مفهوم که علامه طباطبایی با روشهای سنتی انجام داده مقایسه کنیم تا با میزان کارامدی هر کدام از این روشها در عمل آشنا شویم. در این جهت گفتنی است که علامه طباطبایی براساس مبانی معناشناسانه خود که می توانیم آنرا در گروه مکاتب ذات گرایانه جای دهیم صدق را در اصل به معنای خبر مطابق با واقع دانسته که با بهره گیری از عنصر مطابقت که در این واژه وجود دارد به صورت مجازی به معانی دیگری مثل مطابقت رفتار با اعتقاد یا مطابقت ظاهر با باطن هم استعمال می شود. ایزوتسو معتقد است مفهوم صدق در جهانبینی اسلام در کنار معنای راستگویی، معنای جدیدی گرفته و آن امانت داری و پای بندی به عهد و پیمان است. در بررسی نهایی مشخص شده است هر چند ایزوتسو و علامه با بهره گیری از روشهای متفاوت توانسته اند تا حد قابل توجهی در معناشناسی صدق موفق باشند اما هر دو نظریه در معنایی که از مفهوم صدق ارائه داده اند حاوی نقاط مبهمی هستند و این نشان دهنده نیاز به مبانی یا روشهای دقیق تر در معناشناسی مفردات قرآن است.
۱۵۷۴۲.

تحلیل نشانه شناختی شخصیت ها در حکایت ملک عمر نعمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۵۶۹
شخصیت عنصر اصلی داستان است و به مثابه ستون فقرات آن به شمار می رود؛ پس داستان پرداز باید تمام تلاش خود را برای آفرینش شخصیت هایی مبذول کند که دارنده نشان ه ایی باشند که با حوادث، مفاهیم و اهداف قصه متناسب و با عناصر دیگر هم خوانی داشته باشند. به نظر می رسد که اسامی شخصیت ها از مهم ترین این نشان ه است و به منزله رمزها یا علاماتی هستند که خواننده را به برخی از مفاهیم داستان رهنمون می شوند، و چون عنصر شخصیت در داستان های هزار و یک شب هم از نظر شکل و هم از نظر دلالی اهمیت فراوان دارند، بر آن شدیم که در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی نشانه شناسی شخصیت ها در یکی از حکایت های آن به عنوان "ملک عمر نعمان و فرزندانش شرکان و ضوءالمکان" بپردازیم و وجوه تسمیه شخصیت های این حکایت و ارتباط آنها را با روند حوادث و وقایع داستان کشف نماییم. سرانجام به نتایج مهمی پی بردیم؛ از جمله این که اسامی شخصیت ها در این حکایت نقش مهمی در ساختار و مفاهیم و پیام های قصه دارند.
۱۵۷۴۳.

نقش انقلاب اسلامی در گسترش حدیث پژوهشی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷شماره ۹ 9 - 30

کلید واژه ها: وضعیت دانش حدیث واحدهای پژوهشی حدیث نشریات حدیثی کتابخانه های حدیثی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۴ تعداد دانلود : ۱۲۴
در دامنه پدیده حدیث و پژوهش میراث عظیم روایی در طول تاریخ به وجود آمد. در دوره معاصر و با وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 با محوریت شعارهای اسلامی، به حدیث بیش از پیش توجه گردید و در ابعاد مختلف، حدیث پژوهی شکل رشدیافته تری به خود گرفت و موجب تأسیس دانشکده ها، مراکز تحقیقاتى حدیثى و. . . گردید. یکی از عرصه های رشد و توسعه در دانش حدیث، در بخش پژوهش آن است. اینکه در چه شاخصه های پژوهشی و به چه میزان رشد داشته؟ پرسشی است که در نوشتار پیش رو پاسخ داده شده است. با بررسی انجام شده در شاخصه های مهم پژوهش دانش حدیث، همچون: مجلات، پایان نامه ها، انتشارات، کتابخانه ها و. . . پس از پیروزی انقلاب اسلامی رشد قابل توجهی داشته، به گونه ای که در برخی موضوعات پژوهشی طلوع و رشد آن فقط پس از پیروزی انقلاب بوده است. پرسشی است که در نوشتار پیش رو پاسخ داده شده است. با بررسی انجام شده در شاخصه های مهم پژوهش دانش حدیث، همچون: مجلات، پایان نامه ها، انتشارات، کتابخانه ها و. . . پس از پیروزی انقلاب اسلامی رشد قابل توجهی داشته، به گونه ای که در برخی موضوعات پژوهشی طلوع و رشد آن فقط پس از پیروزی انقلاب بوده است.
۱۵۷۴۴.

تبیین فاعلیت نفس درسلسله مراتب عقل براساس نظریه ملاصدرا و امام خمینی (س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متین سال بیستم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۸۱ 55 - 75

کلید واژه ها: فاعل بالتجلی عقل نظری عقل عملی عقل مستفاد ادراک امام خمینی ایمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۵۲۹
از نظر ملاصدرا حرکت جوهری نفس انسان با حدوث جسمانی در بدن، آغاز می شود و قوایش در این حرکت به فعلیت می رسد. ازجمله این قوا، قوه عقل است که ذومراتب است. حرکت نفس از مرحله عقل هیولانی آغاز و تا مرحله عقل فعال ادامه می یابد. در طی این مراحل دارای انواع ادراکات است. ازجمله این ادراکات، می توان ادراکات حسی، خیالی و عقلانی را نام برد. در عقل هیولانی تا عقل بالملکه دارای ادراکات حسی و خیالی است و در عقل بالفعل و عقل فعال ادراکات عقلانی دارد. بسته به نوع ادراکاتش و اینکه در چه مرحله ای از عقلانیت قرار دارد، انواع فاعلیت در افعالش تبیین می شود. امام خمینی از شارحان حکمت متعالیه نیز در این مسئله صاحب نظر است. مقایسه دو نظریه و کشف نقاط اشتراک و افتراق آن ها، از اهداف این نوشتار است. ضرورت طی مراحل و تعداد آن ها و ملکه شدن صور عقلانی برای نفس در اثر تکرار از نقاط مشترک، دو نظریه و طرح مسئله ایمان قبل از ورود نفس به عقل نظری و عملی و ارجاع مراتب عقل نظری و عملی به یکدیگر و منتهی شدن مراحل هردو عقل به عقل مستفاد، نظریه مختص به امام خمینی است.
۱۵۷۴۵.

الگوی ساختاری نابرابری آموزشی در مناطق آموزشی شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 71-100

کلید واژه ها: مؤلفه های نابرابری آموزشی زمینه خانوادگی درونداد فرایند مدرسه برونداد غیرشناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۵۰۳
هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مؤلفه های نابرابری آموزشی از دیدگاه مدیران و دانش آموزان مناطق آموزشی شهر مشهد است. نوع پژوهش کمی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری به روش همبستگی است. جامعه آماری شامل 205 هزار و 336 دانش آموز و 2 هزار و 19 مدیر است که با شیوه نمونه گیری طبقه ای نسبتی و فرمول کوکران، 384 دانش آموز و 323 مدیر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته می باشد، تحلیل داده ها با روش ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و آزمون تی (t) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد رابطه مستقیم و معناداری بین شاخص های متغیرهای مستقل «عوامل زمینه خانوادگی»، «فرایند مدرسه»، «برونداد و نتایج» و «درونداد» با متغیر وابسته نابرابری های آموزشی وجود دارد. مهمترین مؤلفه های نابرابری آموزشی عبارت از زمینه خانوادگی، فرایند مدرسه، درونداد و برونداد غیرشناختی است که با ارتقای شاخص های چهارگانه زمینه خانوادگی، فرایند مدرسه، برونداد و نتایج و درونداد، نابرابری آموزشی در مناطق هفت گانه آموزشی کاهش می یابد. همچنین نتایج الگوسازی معادلات ساختاری حکایت از رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته دارد. باتوجه به شاخص های الگوسازی می توان استدلال کرد مدل ارائه شده از برازش خوبی برخوردار بوده و انطباق مطلوبی بین مدل به تصویر آمده یا مدل ساختاری شده با داده ها فراهم آمده است. به عبارتی متغیرهای فوق صلاحیت لازم را برای استفاده در قالب یک مدل نهایی پژوهش دارا هستند.
۱۵۷۴۶.

بررسی فقهی حکم آموزش های مجازی ضد دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۵, Issue ۱۵, Autumn ۲۰۱۸ 93 - 108

کلید واژه ها: آموزش مجازی تلویزیون ماهواره ای شبکه های اجتماعی مجازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۳۶۳
پژوهش حاضر، پاسخ فقهی به این مسئله بود که آیا دولت اسلامی در دوران غیبت یا اشخاص حقیقی، حق و اجازه شرعی را دارند تا صفحات وب، تلویزیون های ماهواره ای و شبکه های اجتماعی مجازی که در پی آموزش های غیر دینی و یا ضد دینی هستند را فیلتر کرده و مسدود نمایند؟ بر اساس این پژوهش، می توان نتیجه گرفت اصل اولی، حرمت منع کردن دیگران از دسترسی به صفحات وب، تلویزیون های ماهواره ای و شبکه های اجتماعی مجازی است؛ اما با علم به منکر بودن صفحات وب، تلویزیون های ماهواره ای و شبکه های اجتماعی مجازی در صورتی که ضرر و مفسده ای از فیلتر کردن در میان نباشد، فیلتر کردن و منع دیگران از آموزش پذیری و دسترسی به این صفحات، تلویزیون ها و شبکه ها، لازم می شود.
۱۵۷۴۷.

تبیین مفهوم انضباط گفتاری در قرآن و استخراج دلالت های ضمنی آن در تربیت گفتاری یادگیرندگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۹) ۹۵-۱۲۸

کلید واژه ها: تبیین انضباط گفتاری قرآن دلالت تربیت گفتاری یادگیرندگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۳۴۱
آماده سازی دانش آموزان برای ورود به اجتماع و برقراری ارتباطات اجتماعی مطلوب یکی از مهمترین وظایف آموزش و پرورش و گفتگو یکی از مهمترین عوامل شکل گیری و استمرار ارتباطات اجتماعی است. هدف این پژوهش تبیین مفهوم انضباط گفتاری در قرآن و استخراج دلالت های آن در تربیت گفتاری یادگیرندگان است. روش پژوهش تحلیلی است. جامعه پژوهش، تمام آیات قرآن کریم و نمونه آماری آیات شاخص و اصلی قرآن در موضوع گفتار می باشد. در این پژوهش با مراجعه به تفاسیر و تدبر در آیات، ابتدا تمامی گزاره های گفتاری و سپس آیات شاخص گفتاری به طور هدفمند استخراج و با تحلیل محتوای آیات و طبقه بندی موضوعی آن ها به طور همزمان و پیوسته به سنجش نقطه تمرکز و جهت گیری آیات و توضیح نتایج حاصل از آن پرداخته شده است. سپس مفهوم انضباط گفتاری در قرآن در چهار رکن اصلی(مبانی، مقدمات، الزامات و موانع) در چارچوب شبکه مفهومی مطرح و دلالت های آن در تربیت گفتاری یادگیرندگان مورد بررسی قرار گرفته است.
۱۵۷۴۸.

تحلیل تطبیقی قاعده ترادف واژگان در تفسیر قرآن با رویکرد معناشناسی در تفسیر «المیزان» و «التحریر و التنویر»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷

کلید واژه ها: قواعد تفسیر ترادف علامه طباطبایی ابن عاشور معناشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۳۹۰
مفسران هرچند از اصول و قواعد خاصی در تفسیر بهره برده اند، غالباً بدون تبیین این قواعدِ نانوشته و ناگفته، به امر تفسیر پرداخته اند. تحقیقات موجود در این باره نیز صرفاً به استخراج قواعد از کتب علوم قرآن، اصول فقه، لغت و قواعد عربیت، برخی مقدمات تفسیر و کتب پراکنده اکتفا نموده اند؛ حال آنکه استخراج قواعد از متن تفاسیر و کاوش در میان نظرات تفسیری مفسران در لابه لای آیات قرآن، قواعد و نکات بدیعی را برخواهد نمود. تنقیح این قواعد، گنجینه پرارزشی از قواعد تفسیر و زیرساخت های آن در اختیار مفسران قرار می دهد و رهاورد این تلاش، ضابطه مند شدن علم تفسیر از رهگذر تدوین مجموعه ای متقن از قواعد تفسیر است که قطعاً فهم دقیق تر و به دور از لغزش و خطا در فهم مراد از آیات قرآن کریم را به دنبال دارد. این جستار بر آن است تا زیرساخت های مورد استفاده در ترادف واژگان قرآن کریم را با رویکرد معناشناسی جدید، در میان نظرات تفسیری دو مفسر مٶثر در قرون اخیر، یعنی علامه طباطبایی و ابن عاشور جستجو کند.
۱۵۷۴۹.

بررسی مفهوم «فطری بودن خداشناسی» در مکتب تفکیک (با تکیه بر دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی و شیخ محمود حلبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال هجدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۵ 63 - 82
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۰۳
معرفت فطری در مکتب میرزا مهدی اصفهانی و پیروان ایشان به معرفتی اطلاق می شود که نقطه مقابل معرفت عقلی است و برای رسیدن به این معرفت، فرد باید از تمامی استدلالات عقلی، افکار و اندیشه ها جدا گردد به گونه ای که زمینه هر نوع استدلال و تعقلی منتفی می شود. در این تحقیق با رد نظریه مذکور اثبات شده است معنای صحیح معرفت فطری، این است که انسان به گونه ای روشن و بدیهی به وجود خداوند تعالی اقرار و تصدیق داشته و نیازی به اقامه براهین پیچیده و دشوار و طولانی نباشد، در این تفسیر نیز سنخ معرفت و شناخت، استدلالی و عقلی است اما استدلالی در نهایت سادگی و روشنی، در حالی که در معرفت مطرح شده در مکتب تفکیک سنخ مدعا به گونه ای دیگر بوده و استدلال عقلی ابطال می شود. ایشان با استناد به معرفت قلبی، معتقدند که در این نوع از معرفت، کنه ذات خداوند به طور مستقیم شناخته می شود به طوری که هرگونه واسطه بین عارف و معروف از میان می رود. ما ضمن بررسی ادله ایشان با ارائه روایاتی ثابت کردیم که سنخ این معرفت نیز عقلی خواهد بود. محور اصلی این پژوهش بررسی اسنادی مبتنی بر نسخ خطی و واکاوی اندیشه ها و آثار مؤسس مکتب تفکیک و شاگرد خاص ایشان، شیخ محمود حلبی است نه آثار غیر مستقیمی که افراد دیگری درباره ایشان نوشته اند.
۱۵۷۵۰.

حرکت به سوی مدرسه مطلوب از دیدگاه استاد مطهری با استناد به آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 9 - 36

کلید واژه ها: فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی الگو مدرسه مطلوب انسان شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۷۰
این پژوهش با هدف معرفی الگوی مدرسه مطلوب بر اساس تحلیل مبانی انسان شناختی استاد مطهری و استناد به آیات قرآن کریم انجام شده است. نوع تحقیق، بنیادی- کاربردی و روش مورد استفاده تحلیلی- استنباطی و با استفاده از روش کتابخانه ای (واقعی و مجازی) اطلاعات جمع آوری و ابزار گردآوری اطلاعات نیز فیش برداری می باشد. یافته های تحقیق نشان داد که استاد مطهری ، کمال را فعلیت یافتن استعدادها می داند و از سه نوع فطرت ادراکی، احساسی و خواستنی نام می برد که در مدارس و در فضای تعلیم و تربیت باید رشد داده شوند. در ادامه محققان با نظر به آیات قرآن و مبانی انسان شناختی استاد مطهری(ره) به تدوین الگوی مدرسه مطلوب می پردازند. مدرسه ا ی که حتی در عصر فناوری اطلاعات نیز اصول ثابت انسانی را پرورش داده و مهارت های نرم، فقط شامل مهارت های رایانه ای و دیجیتال نیست. نگاه همه کارگزاران مدرسه، بر اصل هدایت پذیری انسان می باشد. در این مدرسه تنها تراز علمی مدرسه، نشانگر لیاقت و شایستگی آن مدرسه محسوب نمی شود.
۱۵۷۵۱.

بررسی قاعده الخراج بالضمان با رویکردی بر نظرات امام خمینی(س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متین سال بیستم بهار ۱۳۹۷ شماره ۷۸ 1 - 14

کلید واژه ها: خراج منافع منافع مستوفات ضمان قراردادی ضمان واقعی مالیات حکومت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۵ تعداد دانلود : ۵۵۶
یکی از قواعد معروف در فقه اسلامی قاعده الخراج بالضمان است. در جوامع روایی شیعه این روایت نقل نشده و از نظر مشهور فقهای شیعه این روایت از حیث صدور معتبر نیست. از جهت دلالت نیز در میان فقهای امامیه و عامه اختلاف نظر وجود دارد. لکن از آنجا که دلالت این قاعده آثار حقوقی زیادی دارد، ضروری دانستیم این قاعده را از حیث سند، دلالت و تطبیق آن با موارد مختلف مورد بررسی قرار داده و رویکرد امام خمینی را تحلیل کنیم. گروهی از فقها دلالت این روایت را در حوزه فقه مدنی و ضمانات مطرح کرده و قائلند این قاعده به این معناست که هرکس ضامن عین کالاست، در قبال منافع ضمانی ندارد. اهل سنت قائلند که این قاعده در مطلق ضمان اعم از جعلی و قهری جاری است.گروه دیگر مثل ابن حمزه، این قاعده را فقط در ضماناتی که منشأ قراردادی دارند جاری می داند. شیخ انصاری وکثیری از فقها قلمرو قاعده را محدود به عقد صحیح نموده و معنای این قاعده را تبعیت منافع از عین می داند. در مقابل امام خمینی معنای خراج را مالیات دانسته و دلالت این قاعده را در حوزه فقه حکومتی  مطرح  نموده  و معنای آن را  ضمان حکومت اسلامی  به تأمین  مصالح  مسلمین در  مقابل  مالیاتی که دریافت  می کند  می داند. در این مقاله پس از بررسی اقوال سعی بر آن شده تا قول اوجه برگزیده شود.
۱۵۷۵۲.

بررسی تأثیر قرآن کریم در غزلیات امام خمینی (س)با رویکرد بینامتنیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متین سال بیستم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۷۹ 125 - 140

کلید واژه ها: قرآن بینامتنی امام خمینی غزل سروده ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۱ تعداد دانلود : ۳۶۰
بر اساس نظریه بینامتنی، هر متنی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و بازخوانشی از دیگر متون پیش از خود یا معاصر با خود است. بنابر این نظریه، بسیاری از متون معاصر را می بینیم که هر کدام در انواع مختلف، با متون کلاسیک، دارای روابط بینامتنی است و سهم قرآن در این میان، از دیگر متون بیشتر بوده است. سروده های امام خمینی به عنوان یکی از اشعار معاصر فارسی، بنابر نظریه بینامتنی، رویکرد بی نظیری به قرآن کریم دارد، پژوهش حاضر بر آن است با روش توصیفی - تحلیلی به تشریح گونه های مختلف بینامتنی قرآنی در غزلیات امام خمینی بپردازد تا از این رهگذر به شناخت میزان تأثیرگذاری قرآن بر غزلیات امام خمینی دست یابد. نتایج پژوهش نشان می دهد که سروده های امام خمینی گاه الفاظ، مضامین، شخصیت ها و داستان های قرآنی را منبع الهام خویش قرار می دهد و بیشترین شکل بینامتنی قرآنی به کار رفته، در سروده ها به صورت نفی متوازی است.
۱۵۷۵۳.

گونه شناسی توجیه قرائات شاذ در «المحتسب» ابن جنّی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۸

کلید واژه ها: قرآن توجیه قرائات قرائات شاذ المحتسب ابن جنی ابن مجاهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۳۷۲
علم قرائات از جمله علوم قرآنی است که غنی ترین میراث قرائی فرهنگی را در چند سده نخست هجری به خود اختصاص داده است و با رجوع به کتب فهارس می توان شاهد صدها اثر با این موضوع بود که در آن دوره به نگارش درآمده است. «توجیه قرائات» به عنوان فصلی مهم از این علم در گام های آغازین در لابه لای دیگر آثار قرائی نمود یافت و در اواخر قرن دوم هجری رو به استقلال نهاد. در کنار قرائات مشهوری که محل بحث و بررسی عالمان اسلامی بود، «توجیه قرائات شاذ» نیز به عنوان حوزه ای نوین در قرن چهارم پدیدار گشته و آثاری در این زمینه نگاشته شد. المحتسب فی تبیین وجوه شواذّ القراءات و الایضاح عنها اثر ابن جنّی از آغازین و مهم ترین نمونه های توجیه قرائات شاذ قرآنی است که در جستار پیش رو مورد مطالعه قرار گرفته است. نگارندگان با استقراء انواع توجیهات ارائه شده برای قرائات شاذ در این اثر، به گونه شناسی این توجیهات پرداخته اند. موارد بررسی شده عبارت اند از: توجیه بر اساس «قرائات سبعه»، «دیگر قرائات قرآنی»، «احادیث رسول اکرم»، «شعر»، «لهجه های قبایل عرب»، «امثال»، «قیاس» و «سیاق آیات».
۱۵۷۵۴.

نگرش قرآنی بر اصول سیاسی پیامبر اسلام در مواجهه با اهل کتاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۸

کلید واژه ها: اصول نظام مند سیاسی منظومه رفتار سیاسی پیامبر شیوه تعامل با اهل کتاب اصول مواجهه با اهل کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۳۳۲
رفتار سیاسی رسول خدا با اهل کتاب دارای اصول و ضوابط بوده که علی رغم اهمیت زیادی که داشته است، با نگاه تدوین نظام سیاسی به آن توجه شایسته ای نشده است. این تحقیق که با عنوان «نگرش قرآنی بر اصول سیاسی پیامبر اسلام در مواجهه با اهل کتاب» نگاشته شده است، به دنبال آن است که از رفتار پیامبر اسلام اصول سیاسی را استخراج کند تا در جامعه امروزی دستمایه ای باشد برای کسانی که به نوعی با اهل کتاب در عرصه سیاسی و اجتماعی مواجه هستند. به این منظور تمامی آیات و سوره هایی که درباره اهل کتاب آمده است، به طور ویژه و در کنار روایات و تفاسیر مورد بررسی قرار گرفته و اصول سیاسی پیامبر از آن استنباط شده است. حاصل این پژوهش استخراج اصولی است مانند: همزیستی مسالمت آمیز در کنار اهل کتاب، دعوت به حق و یکتاپرستی، پرهیز از تحریک و ایجاد تنش در بین آن ها، مقابله با نفوذ اهل کتاب در بین مٶمنان، هشدار به انحرافات آن ها و جهاد با منحرفان اهل کتاب. در این پژوهش اصول مذکور با تأکید بر آیات شریفه قرآن کریم و با کارکرد دیپلماتیک استخراج و جدول بندی شده است.
۱۵۷۵۵.

مُفاد آیات وعید بنی اسرائیل در سوره اسراء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 225 - 250

کلید واژه ها: سوره اسراء بنی اسرائیل یهود وعید مسجد الاقصی آخرالزمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۹ تعداد دانلود : ۴۳۴
آیات شریفه 4 الی 8 و همچنین آیه 104 سوره مبارکه اسراء، حاکی از اعلام پیشین خدای سبحان در خصوص دو افساد بنی اسرائیل و به تبع آن دو عقوبت ایشان است؛ در دوران پس از تشکیل رژیم اسرائیل (1948م)، تعداد قابل توجهی از عالمان مسلمان، با تخطئه تفسیر و تطبیق مفسران پیشین در خصوص این آیات، تفسیر و تطبیق جدیدی مرتبط با حکومت اسرائیل ارائه نمودند، هرچند با جزئیاتی متفاوت. روشن است که بحث مزبور در مقطع معاصر، مهم و تأثیرگذار و خطیر است، فلذا هر گونه تساهل و بی مبالاتی در آن می تواند آسیب زا باشد؛ مقاله حاضر درصدد آن است که با واکاوی و تحلیلِ منطقی متن آیات، در راستای نیل به مُفاد دقیق تری از آیات گام برداشته و زمینه را برای رهیافت به تطبیق صحیح آیات فراهم سازد. با بررسی های انجام شده اجمالاً این مطلب ظهور می یابد که دو افساد مذکور در آیات شریفه با استکبارِ شدید حاکمیتی از ناحیه بنی اسرائیل در منطقه قدس تحقق خواهد یافت و با دو عقوبت سخت الهی مجازات خواهد شد که تحقق هر دو عقوبت به دست گروهی که خود طعمِ سیطره و استکبار بنی اسرائیل را چشیده اند و دارای انگیزه الهی و عبودیت و شجاعت خواهد بود و با تحقق عقوبت دوم، بنی اسرائیل تا قیامت زیر سیطره ایشان خواهند ماند.
۱۵۷۵۶.

تأثیر ذکر در تکامل انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال نهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۴ 157 - 182

کلید واژه ها: ذکر یاد خدا الله تکامل انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۷ تعداد دانلود : ۵۰۹
ذکر یکی از زیباترین جلوه های ارتباط عاشقانه با خداوند است که تداوم آن، روح را شاداب نگه می دارد و زنگار گناهان را از روى دل مى زداید و در سیر و سلوک و شکوفا شدن استعدادهای نهفته بشری نقش اساسی و بنیادی بر عهده دارد. هر قدر آیینه دل از زنگار اعمال و عقاید باطل پاک تر و رویِ دل به سوی خورشید الوهیت بیشتر باشد، آثار ذکر شدیدتر خواهد بود. در این جستار نقش انواع ذکر، در آرامش و سلامتی جسمی و روحی و تکامل معنوی انسان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. پژوهش، بر اساس نحوه کاربرد انواع ذکر در قرآن کریم و آثار مهم عرفانی و ملاحظه دیدگاه های صاحب نظران و دریافت بی واسطه از آن ها به روش تحلیل محتوای این آثار صورت گرفته است. نتیجه کلی مقاله این است که ذکر و یاد خداوند در سازندگى روحى و اخلاقى انسان مؤثر بوده و در نهایت موجب تعالی و کمال آدمی می شود.
۱۵۷۵۷.

آینده و وراثت صلحا در قرآن با تأکید بر دیدگاه فخر رازی و علّامه طباطبائی (ره)

نویسنده:
منبع: اندیشه علامه طباطبایی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۸ 81-101

کلید واژه ها: اسلام متقین اظهار استخلاف مهدی (عج)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۸ تعداد دانلود : ۱۰۰۵
قرآن کریم از واژه هایی صحبت می کند که حاکی از آینده ای امیدوارکننده است. از ظاهر آیات می توان برداشت کرد که در آن آینده، وراثت صلحا، جانشینی مؤمنین صالح، و سرانجام غلبه دین بر ادیان خواهد آمد. مقاله حاضر به بررسی این مسئله از دیدگاه علّامه طباطبائی، از مفسران شیعه، و نیز فخر رازی، از مفسران معروف اهل سنّت، می پردازد. بر این اساس، برای تبیین مسئله ازنظر علّامه طباطبائی و فخر رازی، به روش کتابخانه ای و مراجعه به تفسیر خودشان و نیز با شیوه توصیفی- تحلیلی، موضوع مورد بررسی قرار گرفت. حاصل بررسی این که، غلبه اسلام بر ادیان و وراثت و استخلاف از دید المیزان در زمان ظهور حضرت مهدی (عج) است؛ اما نظر مفسران اهل سنّت، باوجود روایات معتبر فریقین و تخصیص آن ها غلبه دین بر ادیان را بر زمان حضرت مهدی (عج)، پراکنده است و این مفسران آیات را مرتبط ندانسته و مفهومی روشن، به ویژه در مورد غلبه دین ارائه ننموده اند. برخی از آنان مانند فخر رازی بر این هستند که مراد از وراثت و استخلاف متّقیان، وراثت آنان در بهشت از کافران است و عده ای از مفسران اهل سنّت استخلاف را به خلافت سه خلیفه اول بعد از پیامبر (ص) تطبیق نموده اند که فخر رازی از آنان است.
۱۵۷۵۸.

بررسی التفات در تفسیر «التحریر و التنویر»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۰ 101 - 140

کلید واژه ها: التفات التحریر و التنویر روش ها نکات تعداد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۹ تعداد دانلود : ۲۱۶
التفات از صنعت های علوم بلاغت است که یادگیری آن به فهم عمیق تر اعجاز بلاغی قرآن و ساختار کلام خداوند و درک صحیح آیات الهی نایل می سازد. شناخت التفات، اقسام و اهداف آن سبب رفع ابهام در پاره ای از آیات می شود. تفسیر «التحریر و التنویر» ابن عاشور، از جمله تفاسیری است که به این مهم پرداخته است. وی 188 مرتبه با نام التفات و 28 نوبت با نام عدول، با شیوه ایجابی - که در پی اثبات التفات بوده است- و شیوه سلبی- که در پی اثبات عدم التفات بوده است- التفات را در ضمایر و عدد تبیین کرده است. وی همچنین در تفسیر خود کوشیده است به نکات تفسیری التفات در ضمایر: مخاطب به غایب، غایب به مخاطب، متکلم به مخاطب، متکلم به غایب، غایب به متکلم، اسم ظاهر به متکلم و ضمیر به اسم ظاهر و التفات و در عدد: التفات از مفرد به جمع و از جمع به مفرد، اشاره کرده و آن ها را تبیین کند.
۱۵۷۶۰.

تطبیق دیدگاه ابن رشد و مولوی در مساله بایسته های اهل تاویل قرآن کریم

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره اول پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 110 - 138

کلید واژه ها: ابن رشد مولوی اهل تاویل قرآن کریم عقل شهود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۲۳۲
تصرف در معنای ظاهری کتاب مقدس(قرآن کریم) و جایگزینی معنایی دیگر که در باطن آن لحاظ گردیده یکی از دغدغه های مهم اندیشمندان دینی است. علی رغم مخالفت برخی اندیشمندان در فرقه های مختلف اسلامی، موافقان تاویل دینی به تبیین و توجیه آن پرداخته اند. پرسش تحقیق این است که: معتقدان به جواز تاویل در قرآن، در جایگزینی معنای باطنی به جای معنای ظاهری چه اموری را باید مد نظر قرار بدهند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای در صدد است به بررسی تطبیقی دیدگاه ابن رشد و مولوی پیرامون ویژگی های اهل تاویل بپردازد. یافته های پژوهش حاضر این است که هر دو اندیشمند به تاویل در متون مقدس معتقد هستند. ابن رشد به عنوان فیلسوف مسلمان یکی از مهم ترین شرایط اهل تاویل را آشنایی با استدلال عقلی می داند. از سویی دیگر، مولوی به عنوان عارف مسلمان مهم ترین ویژگی اهل تاویل را  سلوک در وادی شهود عرفانی می داند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان