غلامحسین اعرابی

غلامحسین اعرابی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۲ مورد.
۱.

تطبیق گونه های دعوت به حق در سوره بقره با تکیه بر تحلیل آیه 125 سوره نحل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۳ ۱۵۲-۱۳۷

کلید واژه ها: آیه 125 نحل شیوه های دعوت به حق روش تبلیغ دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۳
خدای متعال در آیه 125 سوره نحل گونه های دعوت به حق را بیان نموده است. حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن سه گونه دعوت به حق هستند. پرسش اصلی این نوشتار آن است که گونه های دعوت به حق در خود آیات قرآن مجید به چه صورتی به کار رفته است؟ نوشتار حاضر پس از تحلیل آیه 125 سوره نحل، این شیوه ها را در سوره بقره به عنوان نمونه بر پایه روش پیمایشی و توصیفی بررسی و نمونه هایی از آیات مشتمل بر حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن را بازگو نموده است. مطالعه حاضر نشان می دهد گونه های دعوت به حق نه تنها در سوره بقره بلکه در همه آیات قرآن مجید قابل تطبیق اند. به نظر می رسد این شیوه ها در همه سوره ها و آیات قرآن کریم به کار رفته است. توجه به شیوه های دعوت به حق و کاربست آنها در ارتباطات و تبلیغ دینی بسیار اثرگذار است.
۲.

اعتبار سنجی روایات کتاب مستطرفات السرائر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۰ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 1 - 22

کلید واژه ها: ابن ادریس حلی مستطرفات السرائر اعتبارسنجی حدیث صحیح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۸۸
اعتبارسنجی روایات کتاب مستطرفات السرائر در بخش انتهایی کتاب،  موضوع این پژوهش است. ابن ادریس حلی از محدثان قرن هفتم هجری- که می توان آن را دوران آغاز تغییر معیار صحت احادیث دانست- تعدادی از روایات را از منابع حدیثی دیگر استخراج و به صورت عمدتاً مرسل در کتاب خود درج کرده است. به منظور اعتباربخشی به این روایات، نظرات موافقی  از جانب برخی معاصران وجود دارد. برخی از ایشان با اتکاء بر ادعای ابن ادریس که در تألیف کتاب خود به خبر واحد اعتناء نکرده است و یا با مدنظر قرار دادن سلسله اجازات ابن ادریس تا شیخ طوسی و یا اشاره به روش ابن ادریس در دستیابی به  احادیث به صورت وجاده، سعی در اعتبار بخشی روایات این کتاب دارند. پس از بررسی ساختار کتاب مستطرفات السرائر و واکاوی ادله صحت روایات، مشخص گردید که صحیح دانستن تمامی روایات این کتاب از منظر سندی ناصواب است ؛ بسیاری از آن ها از ارسال خارج نمی شود و بسیاری دیگر به علت ضعف و ناشناسی روات معتبر نیستند. از سویی قراین صحت نزد قدما که احتمالاً مورد کاربست ابن ادریس قرار گرفته اند، برای ما ناشناس است و بر اساس آن نمی توان به صحت تمام روایات این کتاب حکم راند. علاوه بر آن اگر به یک قرینه قدمایی دست یابیم، نمی توان آن را برای تمامی روایات مستطرفات به کار برد، زیرا اگر چه مستطرفات السرائر مجازاً یک کتاب انگاشته می شود، اما در حقیقت مجموعه ای از چند کتاب متفاوت است.  
۳.

بررسی دیدگاه فخررازی در عدالت صحابه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۰ ۶۷-۴۳

کلید واژه ها: فخررازی اهل تسنن عدالت صحابه تابعین سوره توبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۷۲
عدالت صحابه یکی از اعتقادات غالب اهل تسنن است که شماری از مفسرانِ ایشان برای اثبات آن به تعدادی از آیات قرآن کریم استناد کرده اند. یکی از این آیات آیه ۱۰۰ سوره توبه است که سبقت گیرندگان از مهاجرین و انصار را مشمول رضای الهی معرفی می کند. فخررازی از مفسران بزرگ اهل تسنن در تفسیر این آیه بحث عدالت صحابه و از آن جمله ابوبکر را پیش کشیده است. در پژوهش حاضر، این دیدگاه با ارجاع به تاریخ صدر اسلام مورد بررسی و نقد قرار می گیرد. در این باره به چنین وقایعی استشهاد شده است: ابلاغ آیات ابتدایی سوره برائت، تخلف از سپاه اسامه و ایراد خطبه شقشقیه توسط امام علی%، و بالاخره سخنان شخص ابوبکر. اما موضوع اتکای مفسران اهل تسنن، به ویژه فخررازی، بر آیه یادشده برای اثبات عدالت صحابه بررسی و نقد می شود. در این باره به چنین دلایلی استناد شده است: اصطلاح متشرعه بودن «صحابی»، عدم شمول آیه درباره همه صحابه، اختلاف علمای اهل تسنن در مقصود آیه از سابقین اولیه و تابعین و نیز در برداشت عدالت صحابه از آیه، و بالاخره سوءبرداشت از مفهوم سابقین و مخالفت این برداشت با آیات قرآن و سیره نبوی و سیاق آیات و مسلمات تاریخی.
۴.

پدیده های نادیدنی در شخصیت جامع انسان،در بررسی تفسیری آیات 38 و 39 حاقه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۹ ۱۸۴-۱۶۹

کلید واژه ها: آیات 38 و 39 حاقه جهان مرئی و نامرئی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۲۶
در تمامی مخلوقات عنصر مرئی و نامریی وجود دارد. در انسان نیز واقعیّت هایی وجود دارد که برخی مرئی و اغلب آن نامرئی است. رجحان نامرئی ها فقط از مقوله کمّ نیست بلکه کیفی نیز می باشد. این تقسیم بندی، ملهم از آیات 38 و 39 حاقّه است: «فلا اقسم بما تبصرون» و «و ما لا تبصرون». عموم مفسران قرآن کریم بر این باورند که مصادیق خارجی این دو آیه تمام کائنات را شامل می شود که محور اصلی آن انسان است. این تحقیق بنیادی و استنتاجی پس از بررسی آیات قرآن کریم و گزینش 470 واژه قرآنی مرتبط با انسان تدوین شده است و حدّاقل به چهار هدف می نگرد؛ سازگاری علم و قرآن، توجّه انسان به نامرئی ها، بسترسازی برای پذیرش حقایق ماورایی و مغیبات، تقویت تفکّر توحیدی و معادباوری. واژگان کلیدی
۵.

عقل و معیار اعتدال گرایی از دیدگاه کلام امامیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های عقلی نوین سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 183 - 202

کلید واژه ها: معیار اعتدالگرایی کلام اسلامی امامیه عقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۸ تعداد دانلود : ۱۳۶
این نوشتار در پی آن است که معیار اعتدال گرایی را از دیدگاه کلام امامیه بررسی نماید. به این منظور معیار اعتدال گرایی را به لحاظ معناشناختی و روش شناختی کاویده و به اعتدال در معنای اعم آن بر اساس قرآن و روایات پرداخته ایم. سپس آیات و روایات دال بر اعتدال را با تفاسیر و روایات مرتبط با آن ها محک زده و مبنای اعتدال اسلامی را به دست داده ایم و تأیید آن بر اساس سیره معصومین: را بررسی کرده ایم. در امتداد بحث، مسئله حجیت عقل در اثبات اعتدال نیز مطرح شده است. با تطبیق دادن سیره و روش اعتدالی این بزگواران به عنوان معدن رسالت وامامت با آیاتی که به اعتدال در روش و منش حکم دارند، معیارهای اعتدال گرایی و افراط گرایی به این نحو معین شد که مرجعیت و حجیت کتاب، سنت و عقل و استفاده از آن ها در خصوص حد اعتدال باید مدنظر قرار گیرد و هرآنچه با سیره ائمه: منافات داشته باشد به مثابه خروج از مسیر اعتدال گرایی بوده و مورد وثوق نیست.
۶.

نظریه جدید درباره نزول قرآن در ماه رمضان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۲۱ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۴ ۱۷-۵

کلید واژه ها: نزول قرآن ماه رمضان نزول دفعی قدر شب قدر نزول تدریجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۱۵۸
درباره نزول قرآن در ماه رمضان، از دیر زمان دانشمندان اسلامی نظریات مختلفی ابراز کرده اند. اما به نظر می رسد هیچ کدام از آنها متکی به دلایل محکم نباشد و در طی مقاله به اجمال مورد بررسی قرار گرفته است. به نظر می رسد آیات حاکی از نزول قرآن در ماه رمضان و شب قدر ناظر به یک سنت لایتغیر الهی است و آن عبارتست از این که هر امر محکم، ذی شأن و هر حادثه مهمی در شب قدر، تقدیر، اندازه گیری و تصویب می شود. زیرا شب قدر شب حکم است. آنگاه در زمان و مکان مقدر به منصّه ظهور و بروز می رسد، ازاین رو قرآن کریم که نسخه حکیمانه و محکم هدایت بشر الی الابد است در شب قدر، نزول و بروزش در مدت رسالت پیامبر$ تقدیر و تصویب شده است. لذا «در شب قدر امر خدا بر این قرار گرفته که قرآن را به صورت تدریجی (برای هدایت مردم) بر قلب پیامبر حضرت محمد بن عبدالله صلوات ا...علیه و آله نازل کند». دلایل قرآنی و روایی بر این نظر دلالت دارد و تفصیل آن در مقاله بیان شده است.
۷.

بررسی آراء مفسران در تبیین شیوه تربیتی قرآن کریم در وحدت ادیان توحیدی با تأکید بر آیه 19 آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ ۲۲۱-۲۴۲

کلید واژه ها: آیه 19 آل عمران ادیان توحیدی محورهای توحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۴۶
آیه 19 آل عمران، حقیقت دین را تعبد و تسلیم دانسته، اختلاف ها را از خودخواهی و ستمگری ناشی می داند. بنابراین اگر چه شرایع در فروع دارای تفاوت هایی هستند، اما دین چیزی جز تسلیم در برابر حق نیست. نگارش حاضر با روش توصیفی تحلیلی، با استناد به آراء مفسران به بررسی آیه 19 آل عمران پرداخته است. نتایج نشان می دهد که سه محور توحید، معاد و عدل می تواند پیروان ادیان آسمانی را در کنار هم قرار داده، راه تفرقه و تشتت اجتماعی را مسدود نماید. ازاین رو قرآن کریم در شیوه تربیتی خود از باورهای اعتقادی استفاده کرده است. در نتیجه دین در سه قسم اساسی دسته بندی شده است که عبارتند از: دین حق، دین باطل و دین ثابت. با مبنا قرار گرفتن دین ثابت، وحدت اجتماعی می تواند نتیجه وحدت اعتقادی در میان پیروان ادیان توحیدی باشد.
۸.

تحلیل انتقادی مدعای حیرت آفرینی زبان قرآن در آراء سروش و مجتهد شبستری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) 87-104

کلید واژه ها: حیرت آفرینی قرآن زبان قرآن فهم ناپذیری قرآن عبدالکریم سروش محمد مجتهد شبستری ابهام آلود رمزی انگاری قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۴۵
یکی از مهم ترین ملاک های اعتبارسنجی یک دیدگاه، بازخوانی مدعیات آن انگاره از حیث معیارپذیری منطقی است. مدعای حیرت آفرینی زبان قرآن که توسط برخی از نوگرایان طرح شده، مدعی ا ست، دستیابی به معنای روشن و نهایی آموزه ها و گزاره های قرآن بتمامه میسور آدمیان نیست؛ یعنی از یک سو بر مدعای معماگونگی و ابهام آلود ذاتی همه عبارات قرآن تأکید می شود و از دیگر سو زبان قرآن واجد معانی نامتعین خاتمه ناپذیر قلمداد می گردد. این نوشتار می کوشد با کاربست ملاحظات دقیق عقلی و نقلی، اصل داعیه حیرت آفرینی زبان قرآن را به گونه انتقادی تحلیل کند. نخست داعیه حیرت آفرینی زبان قرآن از حیث صحت و درستی منطقی ارزیابی می شود. سپس مجموع گزاره های ادعایی در باب حیرت آفرینی زبان قرآن از حیث انسجام منطقی به طور جدی کاوش می گردد. روش پژوهش مقاله «اسنادی و تحلیلی» بوده و یافته های تحقیق حاکی از آن است که مدعای حیرت آفرینی زبان قرآن از چند حیث معیارناپذیر و مخدوش است: از نظر صحت و درستی منطقی دچار مغالطه های توجیه ناپذیر متعددی است؛ و از لحاظ انسجام و سازواری منطقی نیز مدعیات و گزاره های ادعایی ناهمگن و خودستیز به نظر می رسد. بنابراین قرآن از زبانی فیصله بخش سود می برد؛ یعنی عامه انسان ها به معنای روشن و نهایی متن دست می یابند.
۹.

رویکرد شیخ صدوق و شیخ مفید درباره اعتبار اخبار آحاد ضعیف در حوزه اعتقادیات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 5-44

کلید واژه ها: شیخ صدوق شیخ مفید رویکرد حدیث شناختی اخبارواحد اخبارضعیف اعتقادیات قرائن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۵ تعداد دانلود : ۶۶۲
اعتبار اخبار آحاد در اعتقادیات از بحث برانگیزترین مسائل در میان عالمان در حوزه معرفت دینی است. حجیّت این قبیل اخبار در نگاه اصولی با دو مشکل اساسی روبروست: عدم کاشفیّت ذاتی در روایات آحاد که این دسته روایات را در مقابل متواترات در طبقه ظنون قرار می دهد و فقدان اثر عملی در عقاید. پژوهش حاضر که با بهره مندی از روش توصیفی - تحلیلی انجام شده، در پی بررسی عوامل رویکرد اختلافی شیخ صدوق و شیخ مفید، پیرامون عمل برپایه خبرهای واحد ظنّی (ثقه)، در حوزه اعتقادیات است که در ظاهریکی به حجیّت این گونه خبرباور دارد و دیگری هیچگونه اعتباری برای آن قائل نیست. در این راستا برخی عوامل، زمینه ساز تفاوت رویکرد شیخین در رویارویی با حدیث آحاد و در پی آن حدیث ضعیف و اعتبار آنها محسوب می شود: 1. شیخ صدوق به مستنداتی در باب مفهوم و مصادیق خبر آحاد دست یافته که بر شیخ مفید، مجهول مانده است. 2. شیخ مفید نیز برای اخبار آحاد، اعتبار قائل بوده، مگر اخبارآحادی که از سوی عامّه وضع شده بود. 3. شیخ صدوق نظیر متکلّمان شیعی زمان خود خبر واحد را علم آور نمی دانسته و اعتقادی به خبر آحاد نداشته است. 4. یکی از مفاهیم خبر آحاد ثقه، خبر ضعیف است و این مفهوم در منظر شیخین به سبب قرائن مورد توجه شیخین متفاوت بوده و بدیهی است، این رویکرد اختلافی در مفهوم حدیث ضعیف در پذیرش اعتبار و یا عدم اعتبار خبر آحاد از سوی ایشان تأثیر گذار خواهد بود.
۱۰.

بررسی دیدگاه مفسران فریقین در تفسیر آیه «إِنَّکَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتی » با تکیه بر پاسخ گویی به شبهات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 83-94

کلید واژه ها: آیه 80 نمل تفسیر کلامی سماع موتی وهابیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۲ تعداد دانلود : ۶۱۰
سلفیان وهابی، بر أساس فهم ظاهرگرایانه از آیه 80 نمل، منکر شنیدن مردگان و به تبع آن، منکر هر گونه توسل و إستغاثه به آنان شده اند. حال آنکه، تفسیر همه جانبه و بر أساس شواهد قرآنی و سیاق این آیه، نشان می دهد آیه در صدد تشبیه کافران به مردگان است؛ کافران به مانند مردگان از شنیده های خود بهره ای نمی برند و هدایت نمی شوند و این آیه دلالتی بر نفی سماع أموات ندارد. این تفسیر، جواب مناسب و کامل بر شبهاتی است که سلفیان وهابی بر این آیه و بر روایت مشهور به روایت بدر که از مهم ترین أدله روایی در إثبات سماع موتی است وارد می کنند. همچنین پاسخ و ردّ تأویل عایشه از روایت بدر است؛ تأویلی که بر أساس برداشت ظاهری وی از همین آیه بوده و از مهم ترین إستناد مخالفان سماع است. بنابراین مخالفان سماع، دلیلی از قرآن و سنت در إثبات ادعای خود ندارند؛ حال آنکه برخی از آیات همچنین روایات فراوان، سماع موتی را إثبات می کنند.
۱۱.

شواهد قرآنی حدیث رفع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۰ 85-116

کلید واژه ها: حدیث رفع شواهد قرآنی حدیث رفع خطا رفع نسیان ما لایعلمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۳۱۳
یکی از مهم ترین محورهای ارزیابی حدیث، یافتن شواهد قرآنی حدیث است. در این فرایندد، هرهد شواهد قرآنی واضح تر باشد، بر ارزش و غنای حدیث افزوده خواهد شد. حدیث رفع د ک در آن برخی برداشت شده د از جمل احادیثی می باشدد کد در برخدی احادیدث، بدرای  موضوعات از امت پیامبر صحت بخش هایی از آن ب آیات قرآن استدلال شده است. با توج ب نقش کلیددی ایدن حددیث در بخش های مختلف فق و اصول، هنانچ برای تمام قسمت های آن شواهد قرآنی ارائد شدود، اهمیتدی مضاعف پیدا کرده و در بخش های مختلف فق و اصول می تواند گره گشا باشد. این مقال ب جست وجو و بررسی شواهد قرآنی برای تمام قسمت های حدیث رفع پرداخت است. نتایج حاصل نشان مدی دهدد حدیث رفع در برخی از موارد شاهد قرآنی ندارد.
۱۲.

نگرش قرآنی بر اصول سیاسی پیامبر اسلام در مواجهه با اهل کتاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۸

کلید واژه ها: اصول نظام مند سیاسی منظومه رفتار سیاسی پیامبر شیوه تعامل با اهل کتاب اصول مواجهه با اهل کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۳۴۵
رفتار سیاسی رسول خدا با اهل کتاب دارای اصول و ضوابط بوده که علی رغم اهمیت زیادی که داشته است، با نگاه تدوین نظام سیاسی به آن توجه شایسته ای نشده است. این تحقیق که با عنوان «نگرش قرآنی بر اصول سیاسی پیامبر اسلام در مواجهه با اهل کتاب» نگاشته شده است، به دنبال آن است که از رفتار پیامبر اسلام اصول سیاسی را استخراج کند تا در جامعه امروزی دستمایه ای باشد برای کسانی که به نوعی با اهل کتاب در عرصه سیاسی و اجتماعی مواجه هستند. به این منظور تمامی آیات و سوره هایی که درباره اهل کتاب آمده است، به طور ویژه و در کنار روایات و تفاسیر مورد بررسی قرار گرفته و اصول سیاسی پیامبر از آن استنباط شده است. حاصل این پژوهش استخراج اصولی است مانند: همزیستی مسالمت آمیز در کنار اهل کتاب، دعوت به حق و یکتاپرستی، پرهیز از تحریک و ایجاد تنش در بین آن ها، مقابله با نفوذ اهل کتاب در بین مٶمنان، هشدار به انحرافات آن ها و جهاد با منحرفان اهل کتاب. در این پژوهش اصول مذکور با تأکید بر آیات شریفه قرآن کریم و با کارکرد دیپلماتیک استخراج و جدول بندی شده است.
۱۳.

بررسی تفسیری حروف مقطّعه «ن»، «ق» و «ص» در سوره های: قلم، ق و ص(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۴ 61-78

کلید واژه ها: حروف مقطعه سور قلم سوره ق سوره ص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲۸ تعداد دانلود : ۴۵۲
از بررسی تفسیری سه حرف: «ن»، «ق» و «ص» در سه سوره قلم، قاف و صاد نتیجه می شود که نقاط محوری مشترک در این سه سوره، افزون بر پرداختن به بیان اصول اساسی دین، عبارت اند از: قرآن به عنوان محور ذکر الهی، انذار انبیاء عظام، دستور به صبر و استقامت در برابر ناملایمات و اخلاص در عبادت خدا. حرف «ن» در سوره قلم با سوگند به آنچه وسیله ثبت و ضبط است، بیانگر تثبیت جایگاه باعظمت پیامبراکرم | و انطباق خلق و خوی ایشان با ذکر الهی است. حرف «ق» در سوره قاف، با سوگند به قرآن مجید، وقوع قیامت و معاد، به ویژه معاد جسمانی را حق و ضروری می داند و مأموریت رسول اسلام را تذکّر دادن به انسان های دارای قلب منیب که از مخالفت با خدای رحمان در خوف و خشیت اند، معرّفی می نماید. حرف «ص» در سوره صاد، با سوگند به قرآنِ پر پند و با شرافت، توحید را مدار دعوت و انذار انبیاء و به خصوص محور انذار رسول اکرم و قرآن کریم دانسته، ضمن بیان عبودیّت خالصانه الهی انبیاء و صبر و استقامت آنان در حق همگان را به پندپذیری از قرآن فرا می خواند.
۱۴.

بررسی تطبیقی دیدگاه تفسیری مفسران فریقین در ترابط نبی، رسول و امام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۱

کلید واژه ها: نبی رسول امام رابطه نبی رسول و امام تفسیر تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۹ تعداد دانلود : ۵۱۷
سه واژه «نبی»، «رسول»، «امام» و مشتقات آنها بارها در قرآن به کار رفته است. گرچه آیات قرآن در مورد رابطه بین این سه مفهوم صراحت ندارد، اما به نظر می رسد که با در نظر گرفتن مجموع آیات مرتبط، می توان به موضعی مستدل و مستند در این زمینه دست یافت. مفسران فریقین دیدگاه های گوناگونی درباره این موضوع اختیار کرده اند. در این نوشتار، آراء چهار مفسر از اهل سنت و دو مفسر از شیعه مورد بررسی قرار گرفته است. درباره رابطه بین نبی و رسول، پنج دیدگاه و درباره رابطه بین امام و دو مفهوم نبی و رسول، چهار نظر گوناگون از تفاسیر شش گانه فوق قابل شمارش است. پس از بررسی های انجام شده، در مورد رابطه میان نبی و رسول، دیدگاه علامه طباطبایی به خاطر جامع و مستدل بودن و نیز استناد حداکثری به آیات مرتبط، مورد پذیرش قرار گرفته است. گرچه رأی ایشان در مورد رابطه بین امام و دو مفهوم نبی و رسول، حاوی نکات بدیع و لطیفی است، اما دیدگاه هیچ یک از مفسران، بیان کننده تمامی حقیقتِ موردنظر قرآن تشخیص داده نشد.
۱۵.

نقد تاریخ گذاری دهه چهارم هجری به عنوان سرآغاز وضع حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۷

کلید واژه ها: حدیث وضع جعل خلافت عثمان سرآغاز جعل حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۶ تعداد دانلود : ۸۵۴
حدیث در تاریخ خویش، آفات متعددی را تجربه کرده که مهم ترین آن ها پدیده شوم وضع است. محدثان درباره سرآغاز این حرکت پلید، نظریات متفاوتی ارائه کرده اند که در این بین، تاریخ گذاری دهه چهارم هجری به عنوان مقطع زمانی شروع وضع حدیث، در قالب دو نظریه، موردتأکید اغلب محدثان اهل سنت قرار گرفته است؛ بدین صورت که گروهی نیمه دوم خلافت عثمان و گروهی نیز سال 40 یا 41 هجری را به عنوان سرآغاز جعل حدیث معرفی کرده اند. بررسی ادله این نظریات، گویای این مطلب است که علاوه بر اشکالاتی که بر هر نظریه به صورت جداگانه وارد است، هیچ یک از این نظریات، قابلیت نفی وجود جعل حدیث در زمان قبل از دهه چهارم را نداشته و حتی روایات متعددی در کتب فریقین وجود دارد که دالّ بر وجود جعل حدیث در زمان پیامبر2 و نهی ایشان از این پدیده شوم هستند. درنتیجه به نظر می رسد که آغاز جعل حدیث در زمان حیات پیامبر2 اتفاق افتاده است؛ هرچند که ظهور و بروز این پدیده، متأخر از این زمان است.
۱۷.

چیستی،چرایی و چگونگی زبان قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۹ بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۸ 41-61

کلید واژه ها: زبان قرآن زبان دین عرف عام عرف خاص زبان ترکیبی و چند لایه ای ظاهر و باطن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۰ تعداد دانلود : ۳۳۵
مسئله زبان قرآن در دهه های اخیر مورد توجه اندیشمندان و قرآن پژوهان قرار گرفته است و مبحثی است نوپدید که در گذشته هم برخی ابعاد آن در قالب عناوین دیگری طرح شده،امّا امروزه به دنبال مباحث فلسفه دین و به تبع آن «زبان دین» این بحث مورد کاوشهای متعددی قرار گرفته است. مراد از زبان در این مبحث شیوه تفهیم وتفاهم داست ،عنوان "زبان قرآن " نحوه خطابات قران را بیان می کند که در چگونگی این خطابات ،اندیشمندان مسلمان هر کدام به سویی رفته اند . چند لایه بودن زبان قرآن نتیجه ای است که از بررسی مباحث مذکور بدست می آید که البته در میان اندیشمندان مسلمان نیز قائلینی را به خود اختصاص داده است . مراد واقعی «زبان قرآن»،«نقش آن در فهم قرآن»، «پیشینه این بحث» «نقد و بررسی دیدگاههای مشهور در این حوزه (عرف عام و عرف خاص) و نیز ارائه یک دیدگاه مناسب از جمله اهداف این نوشتار است.
۱۸.

بررسی و نقد مبانی ادبی ابن تیمیه در تفسیر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال چهارم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: تفسیر قرآن مجاز سلفیه ابن تیمیه مبانی ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۸ تعداد دانلود : ۷۲۸
ابن تیمیه، به عنوان اثرگذارترین عالم سلفی، دارای مبانی و دیدگاه هایی خاص در تفسیر قرآن است. پیرامون این مبانی، تألیفات گسترده ای انجام شده، ولی درباره مبانی ادبی وی در تفسیر، تحقیقی صورت نپذیرفته است. در مقاله حاضر، مهم ترین مبانی ادبی ابن تیمیه در تفسیر قرآن را تبیین کرده و سپس مورد بررسی و نقد قرار می دهیم و نشان می دهیم که انکار مجاز، مهمترین مبنای ادبی در دیدگاه تفسیری ابن تیمیه است. ادله ابن تیمیه در انکار مجاز را که عبارت است از: عدم ذکر مجاز در کلام صحابه و تابعین و علمای سلف، عدم تعریف جامع و مانع از مجاز، انکار وضع لغات و ادعای توقیفی بودن زبان، عدم وجود علامت صحیح برای تشخیص حقیقت و مجاز و انکار استعمالات مجازی را بررسی و نقد می نماییم. سپس، دیگر مبانی ادبی ابن تیمیه در تفسیر را که شامل: تأکید ناپذیری مجاز، تغایر لازمه عطف، انکار افاده نفی ابدی برای ""لن"" ، عدم بکارگیری حروف به جای یکدیگر و تحریف اصطلاحات و ضرب المثل ها را گزارش و نقد می نماییم.
۲۰.

بررسی تطبیقی معاد در کتب اوستا، عهدین، تلمود و قرآن کریم با تأکید بر اوصاف و ویژگی های بهشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۴ بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳۰ 49-73

کلید واژه ها: قرآن معاد توصیفات بهشت اوستا تورات عهدین تلمود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۸۹۹
مسأله معاد در کتب اوستا، عهدین، تلمود و قرآن کریم صراحتاً ذکر شده است و تنها در اسفار پنجگانه تورات سخن صریحی بر این مطلب نیست. در عهد عتیق سخنی در مورد اوصاف بهشت ذکر نشده، ولی در اوستا و عهد جدید برای بهشت اوصافی کلّی مانند جایگاه آسایش و خوشی، بهترین زندگی و زندگی جاوید ذکر شده است. اوصاف بهشت و نعمت های آن با جزئیات بیشتر و بسیار شبیه به آنچه که در قرآن کریم ذکر شده است در سنّت شفاهی یهود یعنی «تلمود» و کتب زرتشت یافت می شود و این مطلب ناشی از منشأ واحد این کتب و الهی بودن آن هاست. علاوه بر این مبحث معاد و اوصاف بهشت در قرآن کریم نسبت به کتاب های ادیان زرتشت، یهود و مسیحیت، از جامعیت و دقّت خاصّی برخوردار است و این مسأله نشان از تحریف کتب آسمانی پیشین، قرار گرفتن دین اسلام در مرحله ای فراتر در سیر تکاملی ادیان و نقش مُهَیمِن بودن قرآن کریم نسبت به سایر کتب آسمانی است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان