درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۵٬۱۴۱ تا ۱۵٬۱۶۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۵۱۴۱.

بررسی مبانی معرفت شناختی حکمت متعالیه و استخراج کارکردهای آن در تربیت زیبایی شناختی(حوزه یادگیری فرهنگ و هنر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال سوم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۶) ۱۲۱-۱۴۸

کلید واژه ها: معرفت شناسی حکمت متعالیه تربیت زیبایی شناختی حوزه یادگیری فرهنگ و هنر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳ تعداد دانلود : ۶۰۵
هدف این پژوهش بررسی مبانی معرفت شناسی حکمت متعالیه به منظور استخراج کارکردهای آن در تربیت زیبایی شناختی به عنوان یک شیوه آموزشی کارآمد در حوزه یادگیری فرهنگ و هنر است. فرضیه حاکم بر این تحلیل مبتنی بر این نکته است که تربیت زیبایی شناختی با بهره گیری از کارکردهای شناختی هنر، نقشی تاثیرگذار در ارتقاء حیطه شناختی و بهبود جریان یاددهی و یادگیری داشته و این قابلیت براساس مبانی معرفت شناسی ملاصدرا قابل اثبات است. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. جامعه تحلیلی منابع اطلاعاتی دسته اول و دوم مرتبط با موضوع تحقیق بوده که ابتدا شناسایی و سپس به صورت هدفمند و عمیق مطالعه و به طور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند . یافته های پژوهش نشان می دهد براساس مبانی معرفت شناسی حکمت متعالیه از قبیل ارتباط بین فاعل شناسا و متعلق شناخت در ایجاد و تکوین دانش، تنوع در ابزارهای کسب شناخت و وحدت در عین کثرت، فرصت های متنوعی برای شناخت از جمله آموزش و کسب معرفت در بافت زیبایی و هنر وجود دارد. توسعه تربیت زیبایی شناختی به عنوان روشی کارآمد به تامین انگیزه درونی و طراحی تجربه مفهومی (ایجاد موقعیت های متنوع یادگیری)، نیل به سواد زیباشناختی و مهارت واکاوی معنا، پرورش تفکر نقاد و استکمال بُعد عقلانی منجر خواهد شد.
۱۵۱۴۲.

تحقیق میدانى (چیستی و چرایی)

نویسنده:
منبع: عیار پژوهش در علوم انسانی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 55-74

کلید واژه ها: پژوهش میدان روش کیفی مشاهده اکتشاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۲ تعداد دانلود : ۳۱۹
تحقیق میدانى (Field Research/ field study)، یا اجرای تحقیق در یک میدان و قلمرو فرهنگی اجتماعی مشخص، نمونه ای از پژوهش موردی است که گاه به صورت سطحی و پهنانگر وگاه به صورت عمقی و ژرفانگر صورت می پذیرد. تحقیق میدانی از نوع تحقیقات کیفى و تکنیک غالب آن، در مقام شناخت عناصر موجود در میدان و گرد آوری اطلاعات مورد نظر، مشاهده همراه با مشارکت محقق است. در این نوع تحقیق، محقق مستقیماً با افراد مورد مطالعه ارتباط برقرار کرده، شخصاً در محیط حضور می یابد تا در یک محیط و فضای طبیعی، به مشاهده و ثبت وقایع و رویدادها بپردازد. این نوع پژوهش، در رشته های مختلف علوم اجتماعى، به ویژه در مطالعات مردم شناختى، روان شناسی اجتماعی، ارتباطات گروهی، آسیب شناسی اجتماعی، و برخى مطالعات کاربردى همچون مددکارى اجتماعى کاربرد فراوان دارد. این نوشتار در صدد است تا توصیفی نسبتاً جامع از این نوع پژوهش، ابعاد مختلف، اقتضائات و الزامات و فرصت ها و محدودیت های آن به دست دهد.
۱۵۱۴۳.

کارکردگرایی نقش و زندگی پس از مرگ(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۹۱) 159 - 175

کلید واژه ها: کارکردگرایی نقش زندگی پس از مرگ مادی انگاری حالات نفسانی رابطه تحقق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۳۱۸
کارکردگرایی نقش، یکی از روایت های کارکردگرایی در فلسفه ذهن معاصر و از زیرشاخه های کارکردگرایی نقش علّی است. بر اساس این روایت، برخی حالات و ویژگی های نفسانی، مرتبه دوم و کارکردی (به معنای علّی) معرفی شده و بر تحویل ناپذیری آنها به تحقق گرهای مادی یا غیرمادیِ نقش های یادشده تأکید می شود. به طور ویژه کارکردگرایی نقش در توصیف رابطه حالات نفسانی و حالات بدنی و مغزی، از مفهوم مابعد طبیعی تحقق استفاده می کند. این مقاله پس از ارائه شرحی مختصر از مؤلفه های محوری کارکردگرایی نقش و به ویژه روایت مادی انگارانه آن، استدلالی در جهت نشان دادن ناسازگاری درونی مادی انگاری مبتنی بر کارکردگرایی نقش ارائه کرده است. سپس با اشاره به اینکه کارکردگرایی نقش مستلزم مادی انگاری نیست، کوشیده است با نادیده انگاشتن ناسازگاری یادشده، تأثیر پذیرش کارکردگرایی نقش را بر مسئله امکان زندگی پس از مرگ بررسی کند و به برخی از مزایا و نیز دشواری های صورت بندی زندگی پس از مرگ بر اساس کارکردگرایی نقش بپردازد.
۱۵۱۴۴.

ارزیابی و نقد نوآوری های شاه ولی الله دهلوی در حوزه خلافت و امامت شناسی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۹۱) 56 - 82

کلید واژه ها: شاه ولی الله دهلوی امامت اصول دین واجب کفایی نوآوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۴ تعداد دانلود : ۵۹۸
در میان دیدگاه ها درباره خلافت و امامت به عنوان یکی از چالشی ترین مسائل اسلام، آرای شاه ولی الله دهلوی، یکی از مهم ترین نظریه پردازان مسلمان اهل تسنن شبه قاره هند، به دلیل نوآوری های خاصی که دارد، از جایگاه خاصی برخوردار است. دهلوی در زمینه خلافت و امامت با ارائه تعریفی جدید آن را واجب کفایی دانسته و سپس همسو با امامیه، البته با دلایلی دیگر، خلافت و امامت را جزو اصول دین بر می شمارد. با این حال، اشکال ها و نقدهای متعددی بر دیدگاه های او وارد است؛ برای نمونه، تعریف وی جامع همه وظایف دینی خلیفه نیست؛ افزون بر آنکه مقید کردن آن به وجوب کفایی، برخلاف نظر قاطبه اهل تسنن و همسو با سلفیه است. از سوی دیگر، هرچند اعتقاد وی بر قرارگرفتن این مسئله در اصول دین موافق با امامیه است، مستندات و دلایل وی، صبغه علمی ندارد، بلکه واجد تناقض های بسیاری است و بیشتر دیدگاه های او برخلاف ادعایش مسبوق به سابقه است.
۱۵۱۴۵.

گزارش تقیّه در منابع روایی، تفسیری و تاریخی اهل سنّت

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال اول پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲

کلید واژه ها: کتمان مدارا اکراه مصطلح الحدیث علوم حدیث تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۲۹۳
«تقیّه» با قیود و شرایطش حُکمی قرآنی است. یکی از اختلافات شیعه و اهل سنّت، گستره و شرایط همین حُکم است. منابع کهن و معتبر اهل سنّت، روایات بسیاری درباره «تقیّه» دارد که مجموع آن می تواند گستره و شرایط این حکم را از دیدگاه قدمای سنّی، روشن سازد. پژوهش حاضر تلاش کرده با استخراج روایات تقیّه از منابع روایی، تفسیری و تاریخی اهل سنّت، مجموعه ای کامل تر از گذشته درباره این موضوع را ارائه کند. نگاشته کنونی، می تواند منبعی برای پردازش های آینده در پاسخ به شبهات تقیّه باشد. تقیّه در سیره پیامبر صلّی الله علیه و آله و تقیه در کلام و کردار صحابه و تابعان، بخش های این نوشتار را شکل می دهد.
۱۵۱۴۶.

بررسی اختلاف اعراب اسامی منقوص در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲

کلید واژه ها: اسم منقوص اعراب القرآن ترجمه قرآن اختلاف اعراب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۷ تعداد دانلود : ۳۰۱
نقش برجسته اعراب کلمات و جملات در دریافت مفهوم کلام عربی مقوله ای غیرقابل انکار است. در این میان درک مفاهیم والای آیات قرآن کریم به کمک بررسی نقش کلمات و جملات آن همواره مورد توجه عالمان و ادبا بوده است. لذا مقوله بررسی اعراب کلمه و کلام قرآنی اهمیت بسزایی دارد. در این مقاله با عنایت به گروهی از کلمات قرآن کریم موسوم به اسم منقوص که شرایط پذیرش اعراب ظاهری رفع و جر ندارند، نظرات مفسران و علمای نحو جمع آوری شده و با ترجمه های فارسی موجود تطبیق داده شده است تا بتوان به تحلیل واحدی در خصوص نقش و ترجمه این اسامی دست یافت. نتیجه بحث که به روش تحلیلی- توصیفی ارایه شد، نشان می دهد که اختلاف اعراب اسامی منقوص در حالات تقدیری باعث دریافت مفاهیم متفاوتی از کلام خداوند سبحان می شود. همچنین اغلب مترجمان قرآن کریم بر اساس کتب تفسیری و نه اعراب القرآن به ترجمه واژه پرداخته اند.
۱۵۱۴۷.

چیستی مفاهیم اخلاقی براساس حکمت متعالیه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: مفاهیم اخلاقی مفاهیم فلسفی حکمت نظری حکمت عملی ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۴۱۱
مفاهیم اخلاقی، از این جهت که مثل مفاهیم فلسفی مشهور جزو معانی اند، نه صور و مابازای خارجی دارند، نه ذهنی، شباهت زیادی به معقولات ثانیه فلسفی دارند؛ اما ازآنجاکه اولاً تحقق خارجی محکی مفاهیم اخلاقی، دائرمدار فعل ارادی انسان است، و ثانیاً مصداق یابی آنها دائرمدار قصد فاعل است، از مفاهیم فلسفی مشهور فاصله پیدا می کنند. این تفاوت باعث شده حکمای مسلمان، مفاهیم و گزاره های فلسفی مربوط به فضای هستی شناختی را ذیل حکمت نظری، و مفاهیم و گزاره های مربوط به فضای ارزش شناختی را ذیل حکمت عملی بحث کنند. در این مقاله، ضمن تحقیق درباره حقیقت مفاهیم فلسفی، سنخ مفاهیم اخلاقی و فرق آنها با مفاهیم فلسفی مشهور را بررسی کرده ایم. وجود تمایز اساسی بین این دو دسته مفاهیم، باعث شده است، از مفاهیم فلسفی مشهور با عنوان «معقولات ثانیه هستی شناختی»، و از مفاهیم اخلاقی و هر مفهوم مربوط به وادی عمل ارادی همراه با قصد انسان، با عنوان «معقولات ثانیه ارزش شناختی» تعبیر شود.
۱۵۱۴۸.

تحلیل اگزیستانسیالیستی شعر شاملو و أدونیس (مورد پژوهانه: ترانه های کوچک غربت و أغانی مهیار الدمشقی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۸ تعداد دانلود : ۴۸۱
ارتباط شعر معاصر فارسی و عربی با فلسفه، به ویژه با دستاوردهای اگزیستانسیالیسم، در برخی اشعار تبدیل به یک هویت مشخص شده است؛ چنان که شاهد یک امتزاج، در دو نوع دستاورد بشری هستیم. از مصادیق چنین ادعایی، تبلور این فلسفه در «ترانه های کوچک غربت» احمد شاملو و «أغانی مهیار الدمشقی» أدونیس است که دو شاعر با پرداختن به مؤلفه های بنیادین آن به خلق اثری هنری دست یازیده اند. نوشته حاضر ضمن ارائه تصویری از ارتباط فلسفه اگزیستانسیالیسم با ادبیات معاصر، مصادیق این نوع فلسفه را در دو مجموعه مورد بررسی قرار دهد. بر همین مبنا نتایج، نشان خواهد داد؛ در این کندوکاو، با دو اندیشمند مواجه هستیم که شعر برای آن ها فراتر از یک گفتار یا یک شاخه هنری است. آن ها در مواجهه با اگزیستانسیالیسم رویکردهایی مختلف را اتخاذ می کنند و این رویه فلسفی، باعث تعمیق روابط اشیاء و حوادث در شعر آن ها می گردد و درعین حال، ممکن است منجر به شکل گیری نوعی پیچیدگی و دیریابی برای مخاطبانشان نیز گردد. بااین وجود، مباحثی همچون هستی شناسی، تناقض و تنهایی، حضور دیگری، صیرورت و نمایندگی انسان از جمله قضایایی است که دو شاعر بر مبنای نگرش اگزیستانسیالیسم به طرح آن همت گماشته اند.
۱۵۱۴۹.

پیرنگ استعاری در داستان کوتاه زیر سایبان از نجیب محفوظ با تأکید بر نطریه فرگِسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره هشتم بهار و تالستان ۱۳۹۷ شماره ۱۶ (پیاپی ۷۴)

کلید واژه ها: داستان مدرن استعاره زیر سایبان نجیب محفوظ رمزگشایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۲ تعداد دانلود : ۴۹۹
نگاه ساختارشناسانه به ادبیات داستانی و بررسی عناصر تشکیل دهنده متن و کشف الگوی پیوند آنها و گشودن رمزهای بارگذاری شده در متن، زمینه های درک بهتر و کاملتر از متن را فراهم می آورد. نویسنده در هر داستان، یک یا دو عنصر داستانی را برجسته تر می کند و الگوی داستانی خود را بر مبنای آن ترسیم می کند. داستان کوتاه «زیر سایبان» (تحت المظلة) از نویسنده مشهور مصری نجیب محفوظ با ارائه پیرنگ به هم ریخته و مکان استعاری و زاویه دید سوم شخص عینی یا کانونی گر بیرونی، از داستانهای مدرن عربی محسوب می شود. در داستان مدرن، تداعی های ذهن نویسنده، شالوده ای برای بازگویی اپیزودهای جدا و نامرتبط است. نویسنده با ارائه این تکنیک توانسته است اهمیت و مرکزیت فلسطین در جهان عرب و مسئله اشغالگری و جنگ های نیابتی را با تصاویری فانتزی نشان بدهد و بر معنا باختگی و انفعال جامعه عربی تأکید کند. نسبی گرایی، بی زمانی، پاردوکس، آشنایی زدایی و غافلگیری از نوآوری ای نجیب محفوظ در این داستان به شمار می آید.
۱۵۱۵۰.

ذبیحه اهل کتاب در آیات قرآن و روایات فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۵۰ 51 - 63

کلید واژه ها: حلیت حرمت ذبیحه اهل کتاب مذاهب فقهی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰۷ تعداد دانلود : ۸۱۸
خوراک انسان موضوع بسیاری از مسائل فقهی است. ذبح حیوانات، یکی از مهم ترین مسائل در این زمینه است که شرایط و مقررات خاصی بر این مسئله حکم فرما است. مسئله حلیت یا حرمت ذبیحه اهل کتاب، از دیرباز محل بحث فقیهان بوده است. در این باره، محل اختلاف این است که آیا حلیت ذبیحه، مشروط به مسلمان بودن ذبح کننده است، یا در صورتی هم که ذبح توسط اهل کتاب صورت گیرد، گوشت حیوان ذبح شده حلال است؟ فقیهان امامیه و اهل سنت در مواجهه با این مسئله، به دو دسته تقسیم شده اند: اندکی از فقیهان امامیه و غالب فقیهان اهل سنت به حلیت گوشت حیوان ذبح شده توسط اهل کتاب معتقدند و غالب فقیهان امامیه، ذبیحه اهل کتاب را حرام می دانند. قائلان به حرمت ذبیحه اهل کتاب، از میان ادله نقلی به آیاتی اشاره کرده اند که مسلمانان را منع می کند از خوردن آنچه نام خداوند بر آن برده نشده است و نیز به روایاتی استناد می کنند که ذبیحه اهل کتاب را حرام می دانند. آنها روایاتی را که بر حلیت دلالت دارند، بر تقیه حمل، و بر حکم حرمت ادعای اجماع کرده اند. موافقان حلیت نیز به آیه پنجم سوره مائده استناد کرده اند، همچنین آنها به روایاتی تمسک کرده اند که به طور صریح یا ضمنی به حلیت ذبیحه اهل کتاب اشاره دارند. آنها ادعای اجماع را باطل اعلام کرده و روایاتی را که از تناول ذبیحه اهل کتاب منع کرده اند، بر کراهت حمل می کنند. در این مقاله با بررسی ادله مذاهب خمسه پیرامون ذبیحه اهل کتاب، حکم این مسئله بررسی شده است.
۱۵۱۵۱.

هرزه نگاری: چالشی فراروی تربیت جنسی از دیدگاه اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و ششم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۹ 75 - 105

کلید واژه ها: هرزه نگاری تربیت جنسی پورنوگرافی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰۴ تعداد دانلود : ۷۰۱
هدف این پژوهش، بررسی هرزه نگاری به عنوان یکی از چالش های تربیت جنسی در عصر فناوری اطلاعات و راهکارهای اسلام برای مقابله با آن است. برای دستیابی به هدف پژوهش، سه پرسش ذکر شده است: 1 هرزه نگاری چیست و چه تأثیری روی افراد می گذارد؟            2 تربیت جنسی از دیدگاه اسلام چیست؟ 3 دین براساس مضامین اسلامی برای پیشگیری از پدیده هرزه نگاری چه راهکارهایی را پیشنهاد می کند؟ برای پاسخگویی به سؤالات پژوهش از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد هرزه نگاری به عنوان نمایش تصویری و یا کلامی رفتارهای جنسی با هدف ارضای خواسته های جنسی دیگران معرفی شده است. این پدیده، معمولاً به شکل های مختلف، ازجمله: عکس، داستان، فایل تصویری و انیمیشن های کوتاه در اینترنت وجود دارد و به ارضای غیرطبیعی جنسی جویندگان منجر می شود. پورنوگرافی، چارچوبی را آماده می سازد که فرد ازطریق تصاویر، فیلم ها و داستان های جنسی به تحریک و ارضای جنسی برسد. وب گاه های اینترنتی، قدیمی ترین و رایج ترین شکل دسترسی به هرزه نگاری در اینترنت محسوب می شوند. سه عامل سهولت دسترسی، قیمت و گمنام ماندن، اینترنت را به یک نیروی قدرتمند در عرصه تمایلات جنسی تبدیل کرده است. هرزه نگاری دارای تأثیرات جسمی و روحی بسیاری است ازجمله: رفتار پرخاشگرانه، تکانش گری، خصومت به زنان، بی بندوباری، تجاوز جنسی، خشونت جنسی، تنوع طلبی، خیانت به همسر، ازبین رفتن حرمت جنسی محارم، احساس گناه همیشگی و ارتکاب جرائم جنسی علیه کودکان. در اسلام تربیت جنسی عبارت است از مجموعه اقدام های تربیتی مربوط به غریزه جنسی، شامل هدایت، کنترل، تعدیل و ضابطه مند کردن غریزه جنسی که برای حفظ سلامت جسمی و روانی، عفت و پاکدامنی، شرافت و کرامت انسان به کار گرفته است. براساس یافته های این پژوهش، روش های پیشگیری از هرزه نگاری مطابق با مضامین اسلامی را می توان در دو حوزه قرار داد: روش هایی که در حوزه مفهوم تقوای حضور قرار می گیرند و همچنین روش هایی که در حوزه مفهوم تقوای پرهیز واقع می شوند. راهکارهای مربوط به تقوا، عبارتند از: 1 کنترل حواس، 2 آگاه سازی،  3 عبرت آموزی، 4 حیا و افزایش ایمان،                   5 اعمال عبادی. راهکارهای مربوط به تقوای پرهیز، عبارتند از: 1 غنی سازی اوقات فراغت، 2 فراهم آوردن زمینه ازدواج، 3 کنترل در دوستی ها و معاشرت. 
۱۵۱۵۲.

تحلیل انتقادی آرای منکران وجود اعجاز در داستان های قرآن با تاکید بر اندیشه آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۳ 7 - 36

کلید واژه ها: آیت الله جوادی آملی قصص قرآن معجزات و امورخارق العاده عقل علم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۳ تعداد دانلود : ۶۸۵
قرآن در بسیاری از سوره ها به نقل وقایعی از امت های گذشته می پردازد. وجوه گوناگونی از این داستان ها قابل بررسی است که یکی از مهم ترین آن ها اعجاز و امور خارق العاده ای است که در بستر نقل حوادث گوناگون مطمح نظر قرار گرفته است. برخی با تکیه بر تفسیری که علم از وقایع جهان پیرامون بشر ارایه می کند، به تاویل این داستان ها پرداخته اند. آن ها معتقدند بازخوانی امور خارق العاده در قصص قرآن با نظرداشت دست یافتن علوم تجربی به تبیین علیّ و معلولی بسیاری از رخدادها، همراه با پیشرفت علوم انسانی و پیدایش دیدگاه های مختلف، می تواند در بسیاری از موارد وجود اعجاز در این داستان ها را با تردید مواجه سازد. آیت الله جوادی آملی از جمله مفسرانی است که با تکیه بر ادله گوناگون، دیدگاه های منکران را نقد نموده است. تحلیل آرای ایشان در این حوزه، با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و نیز ابزار نمودار، مبانی و گام های استدلالی مواجهه با رویکردهای مخالف اعجاز در داستان های قرآن را نمایان می سازد که در نوشتار حاضر مورد توجه قرار گرفته است.
۱۵۱۵۳.

مطالعه تطبیقی «کرامت انسان» از منظر سیره رضوی و مبانی اومانیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ششم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۲ 179-205

کلید واژه ها: کرامت انسان انسان شناسی امام رضا (ع) سیره رضوی مبانی انسان شناسی اومانیسم مطالعه تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۳ تعداد دانلود : ۴۰۱
یکی از مسائل اساسی در حوزه انسان شناسی که به نوبه خود آزمونی در نشان دادن برتری های یک مکتب فلسفی اجتماعی بر سایر مکاتب و اندیشه های رقیب است، تبیین ماهیت «کرامت انسان» و خاستگاه، اهمیت و دستاوردهای انسانی، دینی، اخلاقی، حقوقی، اجتماعی و... آن است. مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی و تطبیقی به بررسی تطبیقی مؤلفه های نظری و عملی «کرامت انسان» از منظر انسان شناسی دینی امام رضا (علیه السلام) با مبانی انسان شناسی اومانیسم پرداخته است. توسعه افق اندیشه و حقیقی طلبی یک مسلمان بر حقایق عینی و باطنی، منحصر نبودن منابع معرفتی در حسّ و تجربه و توسعه آن بر منابع وحیانی در راستای تشخیص عمیق تر مصداق های حق و باطل و خیر و شر، اشتمال «کرامت انسان» بر دو حوزه «ذاتی» و «اکتسابی و ارزشی»، نشأت گرفتن کرامت ذاتی و اکتسابی انسان از خداوند، قابلیت سلب اختیاری کرامت ذاتی انسان از سوی خویش، اشتمال کرامت انسان افزون بر حوزه معنوی، فردی و اخروی بر ساحت های مادی، دنیوی، اجتماعی و حکومتی؛ زیربنا بودن انسانیت انسان و روبنا بودن نیازهای مادی، نفسانی و غریزی اش؛ منافات نداشتن مجازات های اسلامی با کرامت انسان و... از اساسی ترین برتری های نظری و کاربستیِ کرامت انسان از منظر انسان شناسیِ دینیِ آن امام همام و دستاورد و نوآوری ویژه مقاله حاضر شمرده می شود.
۱۵۱۵۴.

معنویت؛ حلقه مفقوده جامعه مدرن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 191 - 212

کلید واژه ها: معنویت مادی گرایی روح فطرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۵ تعداد دانلود : ۶۴۱
جامعه مدرن و تکنولوژیک امروزین، با همه پیشرفت های فزاینده اش، نتوانسته است آرامش روانی مطلوب را در اختیار اعضای انسانی اش قرار دهد. ازاین رو، تلاش فراوانی شده تا با ارایه نسخه های شفابخش بتوانند انسان های برخوردار از آسایش جسم را، آرامش روان ببخشند؛ اما به عیان دیده می شود که تا کنون در این راه توفیق چندانی نداشته اند. سر مطلب این است که جامعه انسانی عصر حاضر، درد معنویت دارد و حلقه مفقوده جوامع مدرن، نبود معنویت حقیقی است. نگارنده بر این باور است که ادیان الهی می توانند با ارایه معنویت حقیقی، راه پویندگان حقیقت را هموار کنند و امید رسیدن به ساحل نجات را در دل خسته انسان های برخوردار از اسباب مادی، زنده نگه دارند و محرک نیرومندی برای درنوردیدن دریای متلاطم پیش روی آنها باشند. نوشته پیش رو در صدد است مبانی و مؤلفه های معنویت حقیقی را که ریشه در معنا دارد و باطن رفتار انسانی را نمایان می سازد و به نوعی با نظام اعتقادی و اهداف عمل او در ارتباط است، از طریق منابع اصیل اسلامی بازنمایی کند.
۱۵۱۵۵.

بررسی دیدگاه استاد مصباح یزدی و لارنس بونجور در خطاناپذیری باورهای وجدانی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۷ 7 - 30

کلید واژه ها: باورهای وجدانی خطاناپذیری مبناگرایی علم حضوری استاد مصباح یزدی لارنس بونجور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۵۱۸
مبناگرایان، باورها را به دو دسته پایه و غیرپایه تقسیم می کنند و باور پایه را باوری می دانند که برای توجیه آن نیازی به باور دیگر نیست. در میان باورهای پایه، باورهای وجدانی جایگاه بسیار محکمی دارند و یکی از مبانی معتبر معرفت شناخته شده اند. در حالی که عقل گرایان حداکثری مثل دکارت، باورهای وجدانی را خطاناپذیر می دانند، عقل گرایان معتدل مانند لارنس بونجور، امکان وقوع خطا را در وجدانیات می پذیرند. بونجور در تبیین چگونگی توجیه باورهای وجدانی، نظریه «آگاهی سازنده» را ارایه می کند. آگاهی سازنده از نظر او، حالتی غیرمفهومی است که با فرایند توصیفی به باور وجدانی تبدیل می شود. در میان فیلسوفان مسلمان معاصر، آیت الله مصباح یزدی توجیه باورهای وجدانی را به دلیل انتساب مستقیم آنها به علم، حضوری می داند و به خطاناپذیری آنها معتقد است. این نوشتار با رویکردی تحلیلی سعی دارد تا دیدگاه آیت الله مصباح یزدی، از مبناگرایان مسلمان و بونجور، از مبناگرایان غربی را درباره خطاپذیری یا خطاناپذیری وجدانیات تبیین کند و از این راه بر اساس فلسفه اسلامی، ایرادهای عمده ای را که در میان فلاسفه غرب بر خطاپذیری باورهای وجدانی مطرح شده است، پاسخ دهد
۱۵۱۵۶.

مکانه الألفاظ العربیه فی الأحکام الفقهیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و یکم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ (۱۴۳۹ ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 1 - 22

کلید واژه ها: الفقه الإسلامی العبادات الأحکام اللغه العربیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۱۹۹
إنّ اللغه العربیه فی حقل العلوم الإسلامیه بینهٌ أهمیتها ومکانتها. فی هذا البحث ناقشنا استعمال هذه اللغه القرآنیه فی المجال العلمی اللسانی ضمن إطار علم الفقه الإسلامی، إنّ الفقه یتعلّق باللغه العربیه فی قسم العبادات اللفظیه والمعاملات والأحکام. ونحن فی مقام إثبات هذا الموضوع، أی: حاجه الفقه إلی اللغه العربیه، ودراسه مکانه الألفاظ العربیه فی الأحکام الفقهیه لها علاقه غیر علاقه الفقه من الجهه التعلیمیه والتحقیقیه التی لها شأنها الخاص. وقد درسنا من العبادات قسم الصلاه التی تحتاج إلی الألفاظ العربیه وأیضاً التلبیه فی الحج التی هی عملٌ لسانی. وهکذا فی باقی الأحکام الفقهیه التی تتصل بالألفاظ العربیه ومِن هذا المنطلق جاءت أهمیه القَسَم. وفی المعاملات طرحت کلّیه الموضوع، أعنی اللغه العربیه. من الجدیر بالذکر أنّ استعمال اللغه العربیه فی حاله الاختیار والقدره علی النطق بها متّفق علیها عند الفقهاء وفی حال الاضطرار أو الجهل أو عدم القدره، لها طرق أُخری قد أشیر إلیها. وکل هذه الأمور هی لأجل أهمیه اللغه العربیه التی هی لسان شارع الإسلام ولذلک أدخلها فی تکالیفه إلی المکلّفین. المنهج المتّبع فی هذا البحث توصیفی - تحلیلی.
۱۵۱۵۷.

بازخوانی حقوقی - فقهی ضرب زن در متون دینی و آرای امام خمینی(س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متین سال بیستم بهار ۱۳۹۷ شماره ۷۸ 53 - 79

کلید واژه ها: زن خانواده تنبیه بدنی نشوز وظایف همسری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۹ تعداد دانلود : ۶۸۷
تبیین نگرش حقوق اسلام درباره جایگاه زن در جامعه و حقوق وی نه تنها موجب استواری خانواده و تأثیر آن به عنوان عنصر کلیدی در شکل گیری بنیان های اجتماعی است بلکه زمینه رفع چالش هایی چون خشونت علیه زنان خواهد بود. نباید ازنظر دور داشت که در جهت رسیدن به ساختار متقن و استوار از نظام خانواده، مطالعات مختلفی حول محور مباحث مرتبط با حقوق زنان و خانواده شکل گرفته است که هر یک در جهت دستیابی به چشم اندازی مناسب در این موضوع از اهمیت برخوردارند. ازجمله این مباحث که باعث تشکیک و انتقاد به نظام حقوقی اسلام شده ماهیت و چیستی تنبیه زن در نظام فقهی و حقوقی اسلام است. هدف از این مقاله پاسخ گویی به تشکیک و انتقادهای وارده با تکیه بر مستنداتی چون آیه 34 سوره نساء، تفسیرهای موجود از آیه مذکور، استدلال موافقان و مخالفان و انتقادهای وارده است. تا از این رهگذر به دیدگاه واقعی نظام حقوقی اسلام دست یابیم. البته لازم به ذکر است که به دلیل مبنا بودن موازین اسلامی در نظام حقوقی ایران به استناد اصل چهارم قانون اساسی ناگزیر از تأمل در مسئله پیش رو در قوانینی چون قانون اساسی و مدنی خواهیم بود.
۱۵۱۵۸.

حجیت مرسلات محمد بن ابی عمیر با رویکردی بر دیدگاه امام خمینی(س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متین سال بیستم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۸۰ 1 - 16

کلید واژه ها: محمد بن ابن عمیر حجیت مرسلات وثاقت مشایخ ثلاثه اصحاب اجماع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۴ تعداد دانلود : ۴۲۶
برخی از دانشمندان شیعه بر این باورند که ابن ابی عمیر جز از راویان ثقه نقل حدیث نمی کند؛ بنابراین در صورتی که واسطه را در زنجیره روایات حذف نموده، روایت را به شکل مرسل بیاورد، حکایت از وثاقت او دارد. بر این اساس بسیاری از محققان شیعی، مراسیل ابن ابن عمیر را همانند مسانید وی معتبر دانسته اند. برخی نیز حجیت مراسیل وی را انکار نموده و به عدم تسویه مراسیل او با مسانیدش قائل شده اند. امام خمینی معتقد است که فقط مرسلات ابن ابی عمیر حجت است؛ اما مسندات او حجت نیست و به بررسی سندی نیاز دارد و باید رجال آن تحقیق شوند. لذا روایت کردن محمدبن ابی عمیر از هر راوی، دلالت بر وثاقت او ندارد و آن روایت نیز نمی تواند صحیح باشد، هر چند مرسله باشد. همچنین امام خمینی مرسلات اصحاب اجماع و نیز مرسلات مشایخ ثلاثه را به جز ابن ابی عمیر نپذیرفته و معتقد است که نقل اصحاب اجماع از راوی مجهول یا متهم به ضعف، دلیل وثاقت او نمی شود و نقل مشایخ ثقات از راوی ضعیف و مجهول، دلیل بر توثیق آنها نخواهد بود.
۱۵۱۵۹.

بررسی و نقد نظریه اشاعره در مورد قدیم بودن قرآن و صفت کلام خداوند با توجه به مبانی ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت صدرایی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 121 - 131

کلید واژه ها: کلام قرآن صفت اشاعره ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹۹ تعداد دانلود : ۳۲۷
حادث یا قدیم بودن قرآن و صفت کلام الهی قدیمی ترین بحث الهیاتی در عالم اسلام است که وجه تسمیه علم کلام نیز به همین جهت است. با توجه به اینکه اشاعره صفات خداوند را قدیم می دانستند، حادث بودن صفت کلام و قرآن را منکر گشتند. اشاعره استدلال های متعددی در اثبات قدیم بودن قرآن از جهت کلام نفسی، دارا بودن همه صفات کمالی برای خداوند در ازل، خطابات قرآنی و سابق بودن کلام خداوند اقامه می نمایند. با وجود این، اثبات کلام نفسی منجر به تعدد قدما و حلول امور نفسانی در ذات خداوند می شود و لازمه حادث نبودن صفات خداوند، قدیم بودن آنها نیست بلکه صفات خداوند اتحاد مصداقی و اختلاف مفهومی دارند. در برخی از آیات قرآنی جبرئیل از جانب خداوند پیامبران را مورد خطاب قرار می دهد. لذا طرف خطاب هنگام وحی همیشه قدیم نیست. با توجه به تشکیکی بودن صفت کلام مانند صفات دیگر، کلام ذاتی مقدم بر فعلی و مجردات سابق بر مراتب مادی و لفظی کلام هستند.
۱۵۱۶۰.

تأملی در تعریف کلامی معجزه بر اساس گزارش قرآن از معجزه عصای حضرت موسی (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۸۹) 4 - 23

کلید واژه ها: حضرت موسی (ع) معجزه معرفت خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۷ تعداد دانلود : ۵۰۶
مسأله اعجاز قرآن از جمله مسائلی است که اگرچه ریشه کلامی در قرون اولیه ندارد و از حدود قرن سوم وارد دایره موضوعات کلامی شده، اما از همان زمان کمتر بحثی پیرامون نبوت وجود دارد که در آن از معجزه سخنی به میان نیاید. ویژگی کانونی معجزه از منظر عموم متکلمان، خارق العاده بودن آن است. تحدی نیز از جمله ویژگی های مهمی است که در کنار خارق العاده بودن، فصل و جنس تعریف معجزه را می سازند. در این نوشتار با بررسی آیات مرتبط با اعجاز عصای حضرت موسی (ع)، نشان داده ایم ویژگی کانونی معجزه از نظر قرآن کریم، حصول معرفت خداوند در مواجهه با آن است. در ادامه با تأکید بر لفظ قرآنی آیه و تمایز قائل شدن میان ظاهر و باطن آن، نتیجه گرفته ایم اولاً مخاطبان معجزه افراد متخصص نیستند، ثانیاً لزومی ندارد معجزه دارای ظاهری عجیب، بی سابقه و دست نیافتنی باشد، بلکه هر فعلی از افعال پیامبر و حتی سیمای او می تواند با دارا بودن ویژگی کانونی معجزه، آیه ای الهی باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان