مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی

این تحقیق با هدف بررسی دیدگاه دبیران شهر رفسنجان پیرامون شناسایی فرصت ها و تهدیدهای تربیت اخلاقی دانش آموزان انجام شد. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری 215 نفر از دبیران دوره متوسطه دوم بودند که 138 نفر از آن ها به روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار سنجش پرسش نامه محقق ساخته فرصت ها و تهدیدهای تربیت اخلاقی بود که روایی آن توسط متخصصان و کارشناسان و پایایی آن با آزمون کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی(فراوانی، درصد فراوانی، میانگین) و آمار استنباطی(نرمال بودن داده ها توسط آزمون کولموگروف اسمیرنوف و آزمون t تک متغیره) انجام شد. نتایج نشان داد که دبیران فرصت های و تهدید های تربیت اخلاقی را در سه حوزه شناختی، عاطفی و رفتاری مورد بررسی قرار دادند. در بخش فرصت ها درجنبه شناختی تقویت قدرت تحلیل و ارزیابی مفاهیم ارزش ها و فضایل اخلاقی، به کارگیری شیوه های آموزشی اثربخش، در جنبه عاطفی تقویت تعاملات عاطفی دانش آموزان با معلمان و والدین و درجنبه رفتاری تقویت تمایل به کسب ارزش های اخلاقی و بهبود شیوه های تربیتی مدیران، دبیران، مربیان پرورشی و والدین را مد نظر قرار دادند. در بخش تهدیدها در جنبه شناختی، عملکرد ضعیف معلمان، مربیان و نهادهای خارج از مدرسه و ایجاد شکاف میان شیوه های تربیتی نهادهای تربیتی، در جنبه عاطفی کاهش تعاملات عاطفی و اخلاقی مثبت و سازنده بین دانش آموزان با اعضای خانواده و معلمان و در جنبه رفتاری نیز کم توجهی به تربیت اخلاقی و تأکید زیاد بر تربیت شناختی به ویژه پیشرفت تحصیلی مورد توجه قرار دادند.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش های پیش دبستانی مکتب القرآن در مقایسه با آموزش های پیش دبستانی سایر مراکز در زمینه مهارت های اجتماعی بوده است. روش پژوهش توصیفی از نوع پس رویدادی و از نظر هدف، کاربردی بود. جامعه آماری دانش آموزان پایه اول ابتدایی شهرستان میاندوآب بودند که آموزش پیش دبستانی را در مکتب القرآن و سایر مراکز پیش دبستانی گذرانده بودند. از این جامعه تعداد 280 نفر به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه مهارت های اجتماعی کودکان پیش دبستانی(احمدی و نورانی، 1380) بود که روایی و پایایی آن مورد تایید متخصصان قرار گرفته است. داده های حاصل توسط آزمون تی مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل نشان داد که بین آموزش مکتب القرآن و بخشی از مهارت های اجتماعی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد. بدین معنی که دانش آموزانی که آموزش های پیش دبستانی را در مکتب القرآن گذارنده بودند در مقایسه با دانش آموزانی که آموزش پیش دبستانی را در سایر مراکز آموزشی گذارنده بودند، در میزان راستگویی، اعتماد به نفس و نحوه ارتباط با خواهران و برادران و همسالان خود در سطح بالاتری قرار داشتند و تفاوت این دو گروه در این ویژگی ها معنادار بود. در حالی که در سایر مهارت های اجتماعی مورد مطالعه مثل حساسیت و زودرنجی، نشاط و تخیل تفاوت معناداری میان دو گروه مشاهده نشد.

هدف پژوهش حاضر تبیین ابعاد و مؤلفه های رویکرد کثرت گرایی دینی- فقهی، ارتباط و تاثیرات آن بر فضای تربیت دینی است. این تحقیق از نوع توصیفی-تفسیری است که مبتنی بر روش تحلیل فلسفی است. جامعه تحلیل شامل سه بخش: متون، اسناد مرتبط با تکثر دینی، فقه اسلامی و تعلیم و تربیت دینی بوده است. پس از تحلیل و بررسی متون و استحصال نظریه تکثر فقهی به عنوان موجه ترین رویکرد، به مقایسه تطبیقی تقابل های دوگانه تکثرگرایی دینی-انحصارگرایی دینی و فقه مخطئه-فقه مصوبه و سپس، به استخراج لوازم و اقتضائات آن ها در تربیت دینی به شیوه استنباطی پرداخته شده است. دلالت های استخراجی رویکرد تکثرگرایی موجه برای تربیت دینی در سه بخش کلاس، مربی و فراگیر عبارتند از: کلاس: داشتن کلاس راحت و بدون دغدغه برای ابراز عقیده، فضای چند صدایی قانونمند و رشد خلاقیت پروری در کلاس، برنامه های درسی مشارکتی و بدون تبعیض، مربی: داشتن نگاه باز و چندمنظری، تمرکز بر بطن و فحوای متون، به کارگیری شیوه استنباط عقلانی در تدریس، داشتن شیوه دموکراتیک و احتراز از تحمیل و تلقین، فراگیر: فراخ اندیشی و توسعه ذهنی فراگیران، تعامل بازتر در مواجهه با پیروان سایر ادیان و دیدگاه ها، همچنین تقویت ظرفیت های انتقادگرایی، تحلیل گری و قضاوت در فراگیران. در ادامه با نقد و مقایسه رویکردهای انحصارگرایی دینی و تکثرگرایی تند لیبرالی، "تکثرگرایی معتدل" براساس الگوی فقه اسلامی به عنوان "رویکرد موجه" برای تربیت دینی پیشنهاد شده است.

پژوهش حاضر با هدف ارائه چارچوب محتوایی برنامه اقتصاد مقاومتی و با تمرکز بر رهنمودهای مقام معظم رهبری برای ورود به برنامه درسی ملی در حوزه های یادگیری ذیربط انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی است که برای انجام آن از روش های تحلیل محتوای کیفی و پیمایشی استفاده شده است. جامعه پژوهشی شامل منابع مطالعاتی و صاحب نظران حوزه اقتصاد مقاومتی بوده که به طور هدفمند انتخاب گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل با روش تحلیل کیفی و شاخص های آمار توصیفی انجام شده است. یافته های پژوهش چارچوب محتوایی برنامه اقتصاد مقاومتی برای ورود به برنامه های درسی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران است که در این چارچوب ماهیت سه عنصر برنامه درسی یعنی هدف، محتوا و سازماندهی محتوا مشخص گردیده است. در عنصر هدف ابتدا 13 عنوان هدف کلی تعیین شد. سپس براساس آن ها اهداف جزئی دوره های سه ساله تحصیلی مشخص گردید. در عنصر محتوا سرفصل ها و رئوس کلیدی مطالب مربوط به آموزش اقتصاد مقاومتی تعیین و در بخش سازماندهی محتوا نیز روش های ساده به دشوار، نزدیک به دور، عینی به ذهنی و مارپیچی بین دوره های سه ساله تحصیلی به شکل عمودی پیشنهاد گردید. در نهایت نیز محتوای هرکدام از دوره های سه ساله تحصیلی با استفاده از روش سازماندهی چند رشته ای بین حوزه های یادگیری پیشنهاد شد.

هدف این پژوهش بررسی مبانی معرفت شناسی حکمت متعالیه به منظور استخراج کارکردهای آن در تربیت زیبایی شناختی به عنوان یک شیوه آموزشی کارآمد در حوزه یادگیری فرهنگ و هنر است. فرضیه حاکم بر این تحلیل مبتنی بر این نکته است که تربیت زیبایی شناختی با بهره گیری از کارکردهای شناختی هنر، نقشی تاثیرگذار در ارتقاء حیطه شناختی و بهبود جریان یاددهی و یادگیری داشته و این قابلیت براساس مبانی معرفت شناسی ملاصدرا قابل اثبات است. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. جامعه تحلیلی منابع اطلاعاتی دسته اول و دوم مرتبط با موضوع تحقیق بوده که ابتدا شناسایی و سپس به صورت هدفمند و عمیق مطالعه و به طور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند . یافته های پژوهش نشان می دهد براساس مبانی معرفت شناسی حکمت متعالیه از قبیل ارتباط بین فاعل شناسا و متعلق شناخت در ایجاد و تکوین دانش، تنوع در ابزارهای کسب شناخت و وحدت در عین کثرت، فرصت های متنوعی برای شناخت از جمله آموزش و کسب معرفت در بافت زیبایی و هنر وجود دارد. توسعه تربیت زیبایی شناختی به عنوان روشی کارآمد به تامین انگیزه درونی و طراحی تجربه مفهومی (ایجاد موقعیت های متنوع یادگیری)، نیل به سواد زیباشناختی و مهارت واکاوی معنا، پرورش تفکر نقاد و استکمال بُعد عقلانی منجر خواهد شد.

هدف از این پژوهش بررسی تحلیلی و تطبیقی اندیشه لیپمن به عنوان بنیانگذار فبک با اندیشه علامه طباطبایی در زمینه تفکر اجتماعی و کشف اشتراکات و افتراقات میان آن ها جهت استفاده هر چه بهتر از فبک درآموزش فلسفه برای کودکان در نظام تربیت رسمی و عمومی است. جامعه تحلیلی این پژوهش شامل کلیه آثار، اسناد و پایگاه های اطلاعاتی مرتبط با موضوع تفکر اجتماعی در آراء لیپمن و علامه طباطبایی بوده که ابتدا شناسایی، سپس به صورت هدفمند و عمیق مورد مطالعه گرفتند. سپس داده های حاصل با روش تحلیلی- استنباطی و تطبیقی به طور پیوسته همزمان با جمع آوری داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل حاکی از آن است که لیپمن و علامه طباطبایی در خصوص "توجه به فردیت در ضمن پذیرش شأن اجتماعی" "باور به جایگاه تفکر و عقلانیت در تعاملات اجتماعی" و "توجه به امر گفتگو" با هم اشتراک نظر دارند. افتراقات میان این دو اندیشمند شامل "روش محوری در اندیشه لیپمن در مقابل محتوامحوری در اندیشه علامه" و "مرجعیت تفکر نزد لیپمن و ایمان نزد علامه طباطبایی" است. استلزامات حاصل از این پژوهش، تلاش در جهت توسعه فضای گفتگو محور در تعلیم و تربیت و همچنین خودداری از بستن فضای اندیشه و تفکر می باشد.