بررسی مقایسه ای انسان شناسی عرفانی از منظر شیخ نجم الدین رازی و عزیز نسفی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
الهیات تطبیقی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱
109 - 124
حوزه های تخصصی:
انسان شناسی از مهم ترین مباحث الهیات است که همواره شایان توجه عرفا و متصوفه بوده است. در عرفان اسلامی، انسان به عنوان نوع، مهم ترین مخلوق و مقصود خلقت تلقی شده و فرد و با نام «انسان کامل» مطرح شده است. نجم الدین رازی و عزیز نسفی، از عارفان بزرگ قرن هفتم اند که در آثار خود، به موضوع انسان اهمیت ویژه ای داده اند. رازی در آثار خود، درباره آفرینش و جایگاه انسان بحث کرده است. او پیامبر(ص) را برترین انسان و نخستین آفریده دانسته است. نسفی کتابی با نام النسان الکامل تألیف کرده و در آن، مباحث مربوط به انسان را مطرح کرده است. در پژوهش حاضر به روش توصیفی - مقایسه ای، دیدگاههای رازی و نسفی تبیین شده اند و اختلاف و شباهت آرا و نظرهای ایشان در جایگاه انسان، مراتب و بحث انسان کامل بررسی شده اند. نتایج نشان می دهند گرچه دو عارف تقریباً در یک عصر زیسته اند و در برخی آراءشان نزدیکی به چشم می خورد، رویکرد رازی به این مسئله، مانند رویکرد عرفای پیش از خود بوده است؛ در حالی که نسفی به پیروی از اندیشه های ابن عربی، اصطلاح انسان کامل را به کار برده و علاوه بر آن، ویژگی های انسانی والاتر از آن، را با نام «انسان کامل آزاد» تبیین کرده است.