درخت حوزه‌های تخصصی

با همگانی شدن عرضه اینترنت در اوایل دهه نود میلادی، مساله استفاده مفرط و آسیب شناسانه از این فناوری توجه روانشناسان را به خود جلب کرد. از آن زمان تاکنون، پدیده اعتیاد به اینترنت در کشورهای مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق، هدف، اولا بررسی میزان شیوع اعتیاد به اینترنت در میان دختران دبیرستانی شهر تهران، و ثانیا مقایسه دختران معتاد و غیرمعتاد در متغیرهای تنهایی،‌ عزت نفس و مهارتهای اجتماعی است. بدین منظور، 939 دختر دبیرستانی در سه پایه و سه رشته از پنج منطقه شهر تهران به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب شدند، و به چهار مقیاس آزمون اعتیاد به اینترنت (یانگ، (1998، تنهایی UCLA (راسل، (1996، عزت نفس رزنبرگ (1965) و مهارتهای اجتماعی (متسون، (1983 پاسخ دادند. از 435 کاربر اینترنت، 14 نفر معتاد به اینترنت شناخته شدند. بنابراین نرخ شیوع اعتیاد به اینترنت در میان دختران دبیرستانی شهر تهران 3.2 درصد می باشد. بر اساس مشخصات جمعیت شناختی، 14 کاربر معمولی (غیرمعتاد) و 14 غیرکاربر با گروه معتاد همتا شدند و با استفاده از تحلیل واریانس مورد مقایسه قرار گرفتند. بین تنهایی و عزت نفس سه گروه، تفاوت معناداری به دست نیامد. در مهارتهای اجتماعی، سه گروه در مولفه های رفتارهای نوع دوستانه، ترس از رابطه با همسالان و برتری طلبی تفاوت معناداری را نشان ندادند، ولی معتادان از دو گروه دیگر به طور معنادار رفتارهای اجتماعی نامناسب بیشتری را نشان دادند، و میزان سرکشی آنها نیز به طور معنادار از کاربران معمولی بیشتر بود.

مفهوم خداوند، تحول و شکل گیری دین داری شخصی افراد را تعیین می کند. و در طول دهه گذشته، بیش از هر مفهوم مذهبی دیگر، مورد برسی پژوهش گران قرار گرفته است (هاید، 1990). تاثیر ادراک افراد از مولفه های مختلف این مفهوم بر بهداشت روانی افراد توجه بسیاری از متخصصان روان شناسی، را به خود جلب نموده است. پژوهش حاضر نیز با هدف بررسی تاثیر ادارک مفهوم خداوند بر احساس تنیدگی، اضطراب و افسردگی صورت گرفته است. بدین منظور نمونه ای مشتمل بر 251 نفر از دانشجویان با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه های مفهوم خداوند گورسوچ و مقیاس DASS مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای بررسی داده ها ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون گام به گام و تحلیل واریانس یک طرفه به کار گرفته شد نتایج حاصل از تحلیل یافته ها نشان داد که ادراک خداوند به عنوان نیک خواه، ارزش مند و لایتناهی با افسردگی رابطه منفی و ادراک خدای نامربوط و خدای تنبیه گر با افسردگی رابطه مثبت داشت. تنیدگی نیز با ادراک آزمودنی از خداوند به عنوان خداوند لایتناهی رابطه منفی و با مولفه خداوند تنبیه گر رابطه مثبت داشت. همچنین ادراک آزمودنی از خداوند به عنوان خداوند تنبیه گر با اضطراب رابطه مثبت داشت.

" چکیده مقدمه: پایبندی به آموزه‌های دینی و داشتن تقیدات مذهبی سد محکمی در برابر آسیب‌های اجتماعی، ‏انحرافات اخلاقی و تأثیرات تهاجم فرهنگی است. تقیدات مذهبی هم بطور مستقیم رفتارهای فردی را کنترل ‏می‌کند و هم بطور غیر مستقیم از طریق افزایش عزت نفس، بهبود روابط بین اعضای خانواده و افزایش نظارت ‏والدین، موجب کاهش رفتارهای نابهنجار می‌شود. براین اساس مطالعه حاضر انجام شده است تا نقش اعتقادات ‏دینی را در کاهش آسیب‌پذیری فرهنگی خانواده مورد مطالعه قرار دهد.‏ روش: در این پژوهش تعداد 882 نفر از مردان و زنان متاهل شهر تهران با استفاده از روش نمونه‌گیری در ‏دسترس انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. روش پژوهش توصیفی- همبستگی بود و اطلاعات مورد نیاز از ‏طریق مقیاس رضایت زناشویی انریچ و پرسشنامه محقق ساخته در زمینه شکاف بین نسلها، انحرافات اخلاقی، ‏استفاده از فیلم و برنامه‌های مبتذل، سیستم نظارت و کنترل خانواده، سازگاری زناشویی، هویت‌یابی، گرایش به ‏غرب و ضعف هویت ملی جمع‌آوری شد. داده‌های بدست آمده با استفاده از روشهای آماری همبستگی و مقایسه ‏گروه‌ها با بهره‌گیری از آزمون تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ‏ نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که اعتقاد و نگرش دینی با آسیب‌پذیری فرهنگی به میزان 23/0 (با 01/0‏p≤‎‏)، ‏داشتن تقیدات مذهبی با آسیب‌پذیری فرهنگی به میزان23/0 (با 01/0‏p≤‎‏) رابطه همبستگی معکوس داشتند. ‏همچنین تقیدات مذهبی با میزان نظارت و کنترل والدین بر روی فرزندانشان به میزان 44/0 و با میزان ‏خودپنداری 35/0 رابطه همبستگی مثبت داشت.‏ نتیجه‌گیری: افزایش تقیدات مذهبی می‌تواند به عنوان مانعی در برابر آسیب‌پذیری فرهنگی عمل کند و یا ‏کاهش تقیدات دینی افزایش آسیب‌پذیری فرهنگی را پیش‌بینی نماید. بنابراین و بر اساس یافته‌های مذکور، روش ‏تقویت تقیدات مذهبی و افزایش نگرش دینی به عنوان یکی از روشهای مناسب برای پیشگیری و کاهش ‏آسیب‌پذیری فرهنگی در بین جامعه مورد مطالعه پیشنهاد می‌شود. ‏ "

چکیده: در این مقاله نخست مروری بر جایگاه و اهمیت نیازها در حوزة روان‌شناسی می‌گردد و در ادامه با توجه به ضرورت درنظر گرفتن نیازهای معنوی در سلسله‌ مراتب نیازها، به بررسی اجمالی ادبیات تفکر ارزشی و نیز متون علمی موجود، درخصوص اهمیت و جایگاه نیازهای معنوی ‌پرداخته می‌شود. در حوزة معرفت دینی گسترة نیازها از محدودة انسان و روابطش با خود و دیگران به وسعت خدا و همة هستی بسط می‌یابد. با این پیش‌فرض، نیازهای معنوی انسان متناظر با هرم نیازهای مازلو در پنج طبقه (نیازهای وجود، نیازهای ایمنی‌جویی معنوی، نیاز محبت و دوستی با خدا، نیاز کرامت نفس، نیاز خودشکوفایی معنوی و تقرّب به خدا) عنوان شده است. امید است این رهیافت، بتواند دریچة تازه‌ای را به سوی روان‌شناسی مذهب بگشاید و بُعد دیگری از نیازهای انسان را که به روشنی در هرم نیازهای مازلو به چشم نمی‌خورد، برجسته نماید.

"این تحقیق با هدف بررسی رابطه جو عاطفی خانواده و خلاقیت دانش‌آموزان (دختر و پسر) چهارم و پنجم دبستان شهر اصفهان در سال تحصیلی 85-1384 انجام گردید. روش مورد استفاده همبستگی بود، لذا برای انتخاب گروههای نمونه، به طریق تصادفی ساده، 90 دانش‌آموز دختر و 90 دانش‌آموز پسر انتخاب شدند. برای سنجش خلاقیت دانش‌آموزان از آزمون تداعی لغات محقق‌ساخته (میرلوحی، مولوی) و برای سنجش عملکرد خانواده از آزمون مقیاس عملکرد خانواده استفاده شد. روایی و پایایی آزمون مقیاس عملکرد خانواده قبلاً به‌دست آمده بود (83/0 ). همچنین پایایی آزمون تداعی لغات در این پژوهش محاسبه گردید (79/0 ) و پاسخ‎ها براساس نظریات تارنس نمره‎گذاری شد (روایی محتوایی). پرسشنامه جمعیت‎شناختی نیز شامل معدل، شغل والدین، تعداد فرزندان، ترتیب تولد و نوع و فضای منزل بود. مقیاس عملکرد خانواده 7 زیرمقیاس داشت: ارتباط، نقش‌ها، حل مساله، پاسخدهی عاطفی، مشارکت عاطفی، عملکرد کلی و نظارت بر رفتار. نتایج نشان داد که بین خلاقیت دانش‌آموزان با پاسخدهی عاطفی و مشارکت عاطفی رابطه معناداری وجود دارد (05/0P<). بین خلاقیت و سایر زیرمقیاس‌های جو عاطفی خانواده رابطه معناداری وجود نداشت. همچنین خلاقیت در دختران به‌طور معناداری بیشتر از خلاقیت در پسران بود (05/0P<). از متغیرهای جمعیت‌شناختی، متغیر معدل با خلاقیت رابطه معناداری داشت (01/0P<). بین سایر متغیرهای فضای منزل، نوع منزل، شغل پدر و مادر، تعداد اعضای خانواده، ترتیب تولد با خلاقیت رابطه معناداری مشاهده نگردید. "

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثر مستقیم و غیرمستقیم بازخورد نسبت به مصرف مواد، کانون کنترل و توانمندیهای فردی و اجتماعی بر مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر انجام شده است. نمونه پژوهش حاضر شامل 480 نفر از نوجوانان پسر سال اول متوسطه منطقه 19 شهر تهران بودند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه عوامل خطرساز و حفاظت کننده مصرف مواد و پرسشنامه بررسی وضعیت مصرف مواد گردآوری شدند. از روش تحلیل عامل تاییدی (CFA) و مدل معادلات ساختاری (SEM) بر پایه نرم افزار لیزری برای ارزیابی مدل ساختاری استفاده شد. بر اساس نتایج مدل معادلات ساختاری،‌ متغیرهای نهفته بازخورد نسبت به مصرف مواد،‌ مهارتهای خود مهارگری (خود گردانی) و احساس کنترل درونی به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق توانمندیهای اجتماعی بر مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر تاثیر می گذارد. هر چه مهارتهای خود مهارگری و احساس کنترل درونی در فرد بیشتر باشد، توانایی او در امتناع قاطعانه از مصرف مواد بیشتر خواهد بود که در جای خود به طور مستقیم با مصرف کم مواد مرتبط است. مدل ارزیابی شده از شاخص های برازندگی خوبی برخوردار بود. با توجه به نتایج این پژوهش،‌ آموزش های مهارتهای خودگردانی و اجتماعی، تغییر بازخورد نوجوانان نسبت به مصرف مواد و ایجاد احساس کنترل درونی و افزایش حرمت نفس نوجوانان در پیشگیری از مصرف مواد بسیار مفید است. این مولفه ها باید بخش مهم برنامه های پیشگیری از سوء مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر باشد.