درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ادبیات جهان ادبیات و مطالعات بین رشته ای انواع ادبی حوزه های ویژه سبکها و جریانهای ادبی علوم ادبی قالب های شعر کلیات گونه های نثر
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳۶۱ تا ۳۸۰ مورد از کل ۵۱٬۲۸۱ مورد.
۳۶۱.

بررسی روایت در رمان اسفار کاتبان بر اساس نظریه روایت شناسی ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۷ 271 - 292

کلید واژه ها: روایت زمان روایی وجه لحن ژرار ژنت اسفار کاتبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۹۴
ژرار ژنت، روایت شناس مطرح ساختارگرا، طرح جامعی برای متون روایی پیشنهاد داده است. او سه وجه از سخن روایی؛ یعنی زمان دستوری (نظم، تداوم، بسامد)؛ وجه (فاصله و کانونی شدن) و لحن یا صدا (راوی در سه سطح: فراداستانی، سطح داستانی و زیر داستانی) را در بررسی روایت خود مطرح کرده است. این پژوهش، رمان اسفار کاتبان، اثر ابوتراب خسروی را بر اساس نظریه روایت شناسی ژنت با روش توصیفی- تحلیلی بررسی کرده است. دستاورد این پژوهش نشان می دهد که نویسنده با استفاده از شیوه بازگشت به گذشته، به زمان پریشی دست یافته است. وی با حذف و خلاصه گویی سرعت روایت داستان را تند و با بیان درنگ توصیفی، سرعت روایت را کند نموده است. همچنین در لحظه های حساس با بسامد مکرر و تکرار یک روایت، به مهم بودن حادثه پرداخته است و رمان با تعدد راوی و روایت، زمان پریشی، مرگ مؤلف و روایت بودن تاریخ، به فراداستان دست یافته است.
۳۶۲.

اشعار نویافته حکیم طرطری، پارسی سرای قرن ششم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کهن نامه ادب پارسی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۶) 353 - 371

کلید واژه ها: طرطری دستنویس سبک خراسانی شعر فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۵۹
موفق الدین یحیی بن حسن طرطری از شاعران گمنام و پارسی گوی قرن پنجم و ششم هجری است. در پژوهش های مربوط به تاریخ ادبیات فارسی که در یک صد و پنجاه سال گذشته به رشته تحریر درآمده، نام و نشانی از وی نیست. گویا نخستین بار تقی الدین اوحدی بلیانی(973- 1040ق.) از وی نام برده است، آن هم حدود پانصد سال پس از دوران حیات طرطری. اکنون دستنویسی یافت شده که کهن ترین و مهم ترین سند موجود در باب طرطری است و شامل بخشی از اشعار اوست. این دستنویس که در کتابخانه سلیمانیه شهر استانبول نگهداری می شود در فاصله سال های 687- 688 هجری کتابت شده و اطلاعات قابل توجهی درباره طرطری، اشعار و ممدوحان وی دارد. در این مقاله می کوشیم با استناد به این دستنویس نویافته و بررسی منابع تاریخی و ادبی، نکاتی تازه یاب در باب نام و نشان، ممدوحان و سبک و سیاق اشعار طرطری عرضه کنیم. همچنین اشعار اندک باقی مانده از وی، بازخوانی و تصحیح شده است تا پژوهشگران را برای پژوهش های پیشِ رو در باب تاریخ ادبیات فارسی و سبک خراسانی به کار آید.
۳۶۳.

تحلیل بینانشانه ای رمان و فیلم«گاو خونی» براساس رمزگان روایی رولان بارت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بین رشته ای ادبی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲شماره ۹ 209 - 241

کلید واژه ها: بینانشانه شناسی رمزگان رولان بارت « گاو خونی» اقتباس سینمایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۱۰۷
این مقاله می کوشد با رویکردی بینانشانه شناسی و بر اساس الگوی رمزگان روایی رولان بارت به تحلیل فیلم اقتباسی «گاو خونی» ساخته بهروز افخمی برگرفته شده ازرمان گاوخونی نوشته جعفرمدرّس صادقی بپردازد. در نقد آثار سینمایی، به طور عمده به جنبه های زیبایی شناسی، صحنه پردازی، عناصر بصری فیلم و درون مایه فیلم توجّه می شود و دلالت ها، نشانه ها و مؤلّفه های نشانه شناختی و معناشناختی آن، کمتر مورد توجّه قرار می گیرد. در تحلیل سینما، رویکرد نشانه شناسی به بررسی، تحلیل و تفسیر کنش دلالت پذیری و فرایند معنا سازی متن می پردازد و فیلم را به عنوان یک نظام نشانه ای تصویری، دربر گیرنده «تصویر»(باز نمودشی)،«شاخص»(نشانه نقش کارکردی برای بازنمود تصویر) و «نماد»(نشانه تلقین کننده معنا از معنای ذاتی تصویر) بررسی می کند. در رویکرد بینانشانه ای، به یاری الگوی رمزگان روایی رولان بارت، یعنی رمزگان هرمنوتیکی، فرهنگی، معنابنی، کنش مند و نمادین، می توان به تحلیل بینانشانه شناختی فیلم های سینمایی از جمله فیلم اقتباسی «گاو خونی» پرداخت. دستاورد این پژوهش این است که با بررسی نظام نشانگانی متمایز بین دو متن زبانی- ادبی و متن تصویری، می توان به تحلیل بینانشانگانی متنی ادبی-روایی(دراین پژوهش: رمان«گاوخونی») وفیلم اقتباسی-روایی(دراین پژوهش: فیلم«گاو خونی») به کمکِ رمزگان روایی پنج گانه رولان بارت پرداخت که این پژوهش، موجب غنای مطالعات متن شناختی ومطالعات سینمایی می شود.
۳۶۴.

گشت نُمادها در پهنه اسطوره ها (جُستاری در انگاره های نمادین اسطوره ملک جمشید و دیو سیب دزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۴۳) 103 - 118

کلید واژه ها: اسطوره و اسطوره شناسی تصاویر خیالی انگاره های نمادین ادبیات عامه ملک جمشید و دیو سیب دزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۶۱
نماد در مفهوم عام، نشانه یا تصویری است که برای ایجاد ارتباط و انتقال پیام به شکل های گوناگون و در مفهوم خاص، همانند یک تصویر خیالی، مثل استعاره مصرّحه، بر بستر عنصر ادبی تشبیه استوار است. نماد در همه انواع ادبی و ازجمله در ادبیّات عامّه و به تبع آن در اسطوره ها، البته به فراخور و تناسب، نقش ایفا می کند. اسطوره ها نیز مانند دیگر مظاهر ادبیات عامّه، بخش عمده ای از میراث ادبی و فرهنگی بشر را می سازند؛ به عبارتی مَظهر هنجارهای فرهنگی، آموزه های اخلاقی، گرایش های روان شناختی، حوادث و فراتاریخ اقوام اند و از دیرباز همزاد و همراه زندگی اقوام و ملّت ها و بخش گسترده ای از حافظه مردم بوده اند. یکی از این نمونه ها در ادبیات فارسی، اسطوره «ملک جمشید و دیو سیب دزد» از مجموعه مشدی گلین خانم است. هدف از نگارش این مقاله، معرفی بیشتر این اسطوره، با رویکردی به شناخت نمادینه ها، وابستگی و درهم تنیدگی اسطوره ها، نمادها و کهن الگوها، انواع نمادهای موجود در آن و از همه مهم تر نشان دادن کارکردها و ظرفیت های عنصر ادبی نماد در اسطوره مدّنظر است. این پژوهش به شیوه اسنادی توصیفی و تااندازه ای تحلیل محتوا انجام می گیرد و سرانجام به این نتیجه می رسد که اسطوره «ملک جمشید و دیو سیب دزد» ظرفیت های گسترده ای ازمنظر نقد و تحلیل نمادشناسی و انواع انگاره های نمادین دارد. مطالعه، بررسی و رمزگشایی نمادهای این اسطوره، به درک مفهوم و شناخت پیام آن کمک می کند؛ نیز لذت خوانش آن را می افزاید و سرانجام خوانش را با موضوع مهم رشد هوشی روانی و شخصیت مخاطب، متناسب می کند.
۳۶۵.

تحلیل محتوای کیفی گفتگو با کوه دماوند در شعر معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال ۲۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۷ 201 - 240

کلید واژه ها: کوه البرز کوه دماوند شعر معاصر اسطوره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۳۶
کوه ها از عناصر طبیعی اند که از گذشته های دور، در باورهای اسطوره ای و دینی، جایگاه ویژه داشته اند. دماوند که برافراخته ترین قله سرزمین ایران است و در سلسله کوه های البرز جای دارد، پیوندی چشمگیر با اسطوره ها و باورهای کهن دینی ایران دارد. سیمای طبیعی این کوه نیز چشم نواز است از این روی، در آثار ادبی، از گذشته تا به امروز، نمود برجسته ای داشته است. دماوند در ادب معاصر، با دو قصیده دماوندیّه از ملک الشعراء بهار، سایه سار خود را بر شعر دیگر شاعران افکنده است. پس از بهار، شاعرانی نظیر سیاوش کسرایی، فریدون مشیری، حمید مصدق، نادر نادرپور، محمّدرضا شفیعی کدکنی و قدمعلی سرامی در شعر یا اشعاری خطاب به دماوند به گفتگو پرداخته اند. سویه های اسطوره ای و ارزش های نمادین دماوند و پیوند آن با هویت و ملی گرایی در تناسب با شرایط زمانی ایران در سده گذشته، دستمایه سروده های این شاعران بوده است. اندوه و دلزدگی از نابسامانی جامعه و وضع مردم زمان خود، کودتای 28 مرداد و آثار شوم آن بر زندگی و فعالیت روشنفکران و شاعران، خفقان و استبداد، دوری از وطن و غم غربت، سرگشتگی ایرانیان و بازگشت به خویشتن و هویت از دست رفته، همدلی و اتحاد ایرانیان در ضحاک ستیزی در دماوندسروده های شعر معاصر رهنمون و پیش کش ایرانیان شده است. در این پژوهش به تحلیل کیفی رویکرد، انگیزه ها، ابعاد هنری، فکری و سبکی این شاعران به دماوند پرداخته شده است.
۳۶۶.

تحلیل و نقد آموزه های مکتب اردولیبرالیسم (نئولیبرالیسم آلمانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۱) 23-46

کلید واژه ها: نئولیبرالیسم‏ اردولیبرالیسم نظم رقابتی سیاست نظم دهی قانون اساسی اقتصادی دولت قوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۱۵۸
مسئله ی اصلی این مقاله تبیین مؤلفه های اساسی مکتب اردولیبرالیسم آلمانی و نقدهای نظری و عملی وارد به آن و پرسش از نسبت میان اردولیبرالیسم و سایر مکاتب نئولیبرالیسم است. در این راستا ابتدا با استفاده از روش کتابخانه ای و مراجعه به آثار دست اول مهم ترین اندیشمندان اردولیبرالیسم از قبیل اویکن، روپکه و روستو و همچنین شارحین اصلی آنها مؤلفه های مکتب اردولیبرالیسم استخراج می گردد. این اصول عبارتند از: تقدم حقوق و نهادهای حقوقی بر اقتصاد و اصول تقویم گر و تنظیم گر آن، اصالت نظم رقابتی و اصالت یک دولت قوی در چارچوب قانون اساسی اقتصادی و اجرای سیاست نظم دهی با هدف صیانت از بازار. سپس به اختصار تحلیلی تطبیقی از نسبت این مکتب با مکتب شیکاگو و تنظیم گری ارائه خواهد شد. در نهایت نقدهای نظری وارده به اندیشه ها و اصول اساسی این مکتب و نقدهای عملی وارده به آثار و تبعات ناشی از اجرای سیاست گذاری اردولیبرال به تفصیل مورد بحث و تحلیل قرار می گیرد.
۳۶۷.

مطالعات باستان سنجی و ارزیابی تاریخ نیشابور: بررسی انتقادی کتاب Nishapur Revisited: Stratigraphy and Ceramics of the Qohandez (بازنگری نیشابور: لایه نگاری و سفال های کهندژ)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۱) 71-86

کلید واژه ها: نیشابور کهندژ پیش از اسلام دوره اسلامی مطالعات آزمایشگاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۹۱
کتاب بازنگری نیشابور: لایه نگاری و سفال های کهندژ درباره نتایج مطالعات آزمایشگاهی روی برخی داده های باستان شناسی نیشابور است. در این کتاب تاریخ شکل گیری و تحول تاریخی نیشابور و جایگاه این شهر در بافتار خراسان بزرگ بر اساس مطالعات ترمولومینسانس، آرکئو مغناطیس و رادیو کربن بررسی شده است. پرسش محوری پژوهش حاضر این است که روکو رانته و آنابل کولینه چگونه بر اساس مطالعات باستان سنجی به بازنگری تاریخ نیشابور دست زده اند. دو پرسش فرعی مقاله نیز چنین است: آیا نویسندگان کتاب توانستند به شیوه ای علمی مباحث و رویکردهای مورد پژوهش را بررسی نمایند؟ این کتاب تا چه اندازه از کارآمدی لازم برای رفع ابهامات و پرسش های موجود در ذهن مخاطبان ایرانی و خارجی برخوردار است؟ رویکرد پژوهش حاضر تفسیر انتقادی و شیوه گردآوری داده های پژوهش، میدانی و کتابخانه ای است. در راستای پاسخ به پرسش های طرح شده، ایده نویسندگان در فصول مختلف کتاب مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در ادامه در دو مبحث جداگانه کتاب حاضر از منظر شکلی و محتوایی مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است.
۳۶۸.

معرفی نسخه های کتاب سفینهالاولیاء اثر داراشکوه و ضرورت تصحیح آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 151 - 175

کلید واژه ها: متون صوفیانه تذکره های عارفان تصحیح متن نسخه خطی داراشکوه سفینه الاولیاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۰۷
کتاب «سفینه الاولیاء» اثر محمد داراشکوه (1024 – 1069 ه . ق)، به عنوان یکی از تذکره های ارزشمندِ عارفان، دربردارنده اطلاعات درخوری درباره صوفیه، فرقه ها و نحله های آن، از آغاز پیدایش تا عهد مؤلف است و در ساحت پژوهش های تاریخیِ تصوف، اهمیت بسیاری دارد. از این اثر، چندین نسخه خطی و یک نسخه چاپ سنگی به دست آمده که تاکنون مورد مطابقه، تدقیق و تصحیح قرار نگرفته اند. با توجه به اینکه اثر یاد شده، از جهت اشتمال بر اطلاعات تاریخیِ صوفیه، به ویژه اطلاعات دست اول از برخی صوفیه معاصرِ مؤلف، زاویه دید و شیوه نگرش نویسنده در طبقه بندی صوفیه، تأمّلات زبانی و جنبه هایی دیگر، اهمیت بالایی دارد و تاکنون به چاپ نرسیده، ارائه نسخه ای تصحیح شده همراه با فهرست ها و تعلیقاتی درباره محتوای آن ضرورت دارد. در این پژوهش، علاوه بر معرفی برخی از نسخه های موجود کتاب سفینهالاولیاء ، به بررسی پاره ای از ویژگی های زبانی، ادبی، محتوایی و رسم الخط اثر و نیز بیان دلایل ضرورت تصحیح آن پرداخته شده است.
۳۶۹.

بررسی جهان بینی و دیدگاه های صائب تبریزی بر اساس دیوان اشعار

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان فارسی (شفای دل) سال ۶ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱۵ 153 - 177

کلید واژه ها: صائب تبریزی جهان بینی ویژگی های اخلاقی باورها و دیدگاه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱ تعداد دانلود : ۲۸
مقاله حاضر با هدف شناخت جهان بینی صائب تبریزی به بررسی خصال، سجایا و دیدگاه های این شاعر بزرگ به روش مطالعه کتابخانه ای با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی پرداخته است. اهمیت موضوع از آنجا شناخته می شود که تحلیل دیدگاه ها و جهان بینی هر شاعر و نویسنده تأثیر زیادی در فهم آثار ادبی او دارد و سبب می شود خواننده به درک عمیق تری از نمادها و معانی شعری شاعر برسد. علاوه بر آن، این بررسی شناخت جامعه زمانه شاعر و مردمانش را به همراه دارد. نتیجه پژوهش نشان می دهد که صائب تبریزی علاوه بر توجه به مضامین معنوی و عاشقانه به مضامین اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نیز توجه داشته است. او به ارزش های اخلاقی و اجتماعی پایبند بوده و همین امر سبب فراوانی ابیاتی با مضامین ترغیب به فروتنی، هم دلی، نوع دوستی و غیره در دیوان اشعار صائب گردیده است. همچنین در دیوان صائب تبریزی ابیاتی با بار منفی و ناسازگاری با اهل دنیا بسیار کم دیده شود.
۳۷۰.

نگاهی به غم عشق و هویت مظلوم در غزل های حیران دُنبُلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۵) 143 - 168

کلید واژه ها: حیران دنبلی غزل منِ غنایی مهرطلبی هویت مظلوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۸۹
مهر طلبی، هویت مظلوم، همذات پنداری، و فرافکنی، از نشانه های وابستگی نفسانی است که از عشق سالم فرسنگ ها دور است. رنجش و نالش، گونه ای حسب حال پردازی است که بیشتر ریشه در رویدادهای بزرگ زندگی شاعران دارد. واکنش شاعران به این رخ دادها تند است و همراه با جوش و خروش و در حال و هوایی اندوه ناک، سامان می پذیرد. حیران دُنبُلی، از شاعران روزگار قاجاریه، درحادثه ی جدایی از معشوق دریغ یادهای شاعرانه دارد که در منِ غنایی شاعر، جلوه کرده است. منِ زار، محزون، ستم کش، مبتلا، بی چاره، بدبخت و شکسته، اندکی از بسیار درد واره های شاعری است که «هویت مظلومش» را با آه، ناله، نفرین، شکایت و افسوس، نشان داده است. درواقع، آن چه در دستور زبان عاطفی حیران رنگ عشق به خود گرفته، نیازها و وابستگی های نفسانی بیمارگونه است. گله از جدایی و باور به نقش چرخ، بخت، قسمت، چشم زخم و رقیب، در جدایی معشوق، خود داوری، مهرطلبی و چشمداشتِ ترحم، در شمار دیگر ویژگی های سروده های حیران هستند. حیران، در یک رابطه ی نابرابر، انسانی مهرطلب است که خود کم بینی هایش را با بسامد بالا نشان داده است. شاید بتوان گدازه های آتشین برون ریخته از هستی ناتوان حیران را آینه ای تمام نمایی از ستم جامعه ی مرد سالار و دین مدار در درازای تاریخ شعر فارسی، دانست. می توان رنج مویه های حیران را به جایگاه و نقش و توان زن در روزگار قاجاریه نیز مربوط دانست و بر این باور بود که ادب عشق زنانه در برابر ادب قدرت مردانه، شکست خورده است.  
۳۷۱.

ویژگی های تاریخ نگاری در تاریخ بیهقی (باور جزا و پاسداشت خردورزی، سنجیدگی و مدارای ایرانشهری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی تابستان ۱۴۰۲ شماره ۹۶ 337 - 361

کلید واژه ها: تاریخ بیهقی ویژگی های تاریخ نگاری فرامتن باور جزا خردورزی بیدارسازی مردم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۲۴۵
زبان، دین، هنر، محیط، سیاست، فرهنگ و آداب یک جامعه و افرادش، آنرا از دیگر جوامع جدا می کند. با این دیدگاه، اثری ارزشمند خواهد بود که چون تاریخ بیهقی و شاهنامه، بتواند جنبه های فردی، جمعی و ملی مردم را نشان دهد و آنان و دیگران را به بد و خوب وجودشان آگاه گرداند. در اواخر قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم (سده اغتشاشات)، سنگ بنای نیاز به بازجست خرد و سنجیدگی ایرانشهری پایمال شده در پی اندیشه های شعوبی و با شاهنامه استوار شد، اما ابوالفضل بیهقی با وجود هم فکریش با فردوسی در تقویت کارکردهای ایرانی در روایت ها و در ساخت ظاهری کلامش، از فردوسی سخنی نگفت و توجهی به اثرش نشان نداد. این جستار توصیفی– تحلیلی، ویژگی های تاریخ نگاری بیهقی را جست وجو کرده است. یافته ها نشان می دهد که اثر بیهقی سفارشی نیست و هنر او در خدمت بیان علّی و معلولی شکست های مسعود غزنوی و ناتوانی او بوده است؛ هرچند که به ظاهر او را شهید می نامد و ناچار می شود که به حکومت استیلا بیش از حاکمیت خردسالار افلاطونی توجه نشان دهد. بیهقی، ویژگی های اسلامی- ایرانی را در فحوای زبان و هنرِ حقیقت نگارش قرار داده و آن را در قالب شخصیت وزیر و دبیری ترسیم کرده است که بر مدار جزا، مشیت و اراده الهی، با خردورزی، سنجیدگی، آینده نگری، دلیری، نرم خویی، مدارا و با اصلاح تباهی ها، سیمای کاردانی ایرانی را می نمایاند و مردم را به ویژگی های رهاننده شان در برابر نابخردی غزنویان آگاه می کند. فردوسی و بیهقی در تبیین تاریخ و آگاه کردن مردم به میراث خردورزی، عملکردی همسان دارند.
۳۷۲.

درهم تنیدگی کودکی و مرگ یا روایت جادویی زمان در روزگار سپری شده مردم سالخورده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پارسی معاصر سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۵) 81 - 110

کلید واژه ها: دولت آبادی روزگار سپری شده مردم سالخورده خودزیست نامه کودکی زمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۸
واقع گرایی توان کافی برای بیان واقعیت را ندارد؛ گواهش این که بسیاری از منتقدان، از جمله فیلیپ لوژون خودزیست نامه را خیالی یا اتوفیکسیون می پندارند؛ چه، تخیّل نویسنده بر سیاق روایت زندگی راوی تأثیر می نهد. هیچ نویسنده ای نمی تواند، به هنگام روایت زندگی خویش، مانع دخیل شدن تخییل (fantasme)، نیز تخیّل در اثرش شود؛ بدینسان، ناگزیر، هنگام بازآفرینی رخدادهای زندگی یا روابط خویشاوندی، واقعیتی را بازمی نمایاند دگرگشته. چنانچه خواننده روزگار سپری شده مردم سالخورده با زندگی محمود دولت آبادی آشنا باشد، به فراست درمی یابد اثرش از نوع خودزیست نامه خیالی است؛ او در دو جلد نخست، از راوی اولشخص استفاده نمی کند. افزون بر این، اگر در بسیاری از خودزیست نامه ها، نویسنده کودکی را نقطه آغاز فرض می کند، سپس به نقل وقایعی می پردازد که او را به بالندگی، گاهی نیز به دوران پیری می رساند، در روزگار سپری شده، برخلاف اسلوب نگارشِ خودزیست نامه، مرگ زودهنگام پدربزرگ شخصیت اصلی است که به مثابه نقطه آغاز داستان برگزیده شده؛ مبتدای این اثر، روایت مرگ نامنتظری است که پیامدهایش بر اخلاف شخصیت اصلی تأثیر می نهد. انتخاب مرگ، به عنوان سرآغاز داستان، بر بوطیقای کل رمان تأثیر می گذارد و سبب می شود دوران کودکی با مرگ درهم آمیزد. هم هنگام، نویسنده برای نشان دادن این، نیز استیلا و تهدید مرگ، گاهی از عناصری بهره می گیرد که رمان را از روایت واقعگرایانه کرونوتوپ، یا فضازمان، دور و به خودزیست نامه ای خیالی بدل می کند، گاهی نیز با ذکر نشانه هایی، به ظاهر منطبق با واقعیت، مانند چهره پردازی ها، چنان می کند که خواننده به اشتباه خود را با نقل واقعیت روبرو بیند. بن مایه تحقیق ما، شناسایی و تحلیل این دست عناصر و بررسیدن تأثیر آن ها بر ساختار روایی روزگار سپری شده با هدف نشان دادن چگونگی گذر از اتوبیوگرافی به اتوفیکسیون همراه با درهم تنیدگی کودکی و مرگ است.
۳۷۳.

نفی انگاره های متافیزیک حضور در داستان کوتاه باز رو به رود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پارسی معاصر سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۴) 181-204

کلید واژه ها: شالوده شکنی نفی متافیزیک حضور داستان کوتاه شهریار مندنی پور باز رو به رود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۰۷
شالوده شکنی که دریدا آن را در تقابل با فلسفه افلاطونی و گفتمان های غالب غرب قرار داد؛ به نفی متافیزیک حضور، لوگوس محوری، نفی تقابل های دوگانه منتهی شد. در این دیدگاه، اگرچه دریدا از نفی کلام محوری در مقابل نوشتار، غیاب در تقابل با حضور، حقیقت در تقابل با مجاز و ... سخن می گوید، اما هدف او این نیست که نوشتار را بر گفتار، مجاز را بر حقیقت یا غیاب را بر حضور ترجیح دهد، بلکه می خواهد تکثر معنایی را در خدشه دار کردن این انگاره های متافیزیکی بازسازی کند و به معناهای تازه از متن دست یابد. داستان بازروبه رود اثر شهریار مندنی پور، انگاره های متافیزیکی بسیاری را در درون خود دارد که راوی در تلاش است این انگاره ها را در هم بشکند و با تعلیق های پیاپی معنایی، دال ها و نشانه های بی شماری ا برای معناهای متکثر حاصل کند. ما براساس روش توصیفی- تحلیلی در این مقاله برخی از این انگاره ها مانند نفی تعریف واحد حقیقت، مرگ مؤلف، نشانه شناسی پساساختارگرایی، ایدئولوژی غالب متن از طریق نفی تقابل ها و ارزش ها ... را مورد بررسی قرار داده ایم. کلیدواژه: شالوده شکنی، نفی متافیزیک حضور، داستان کوتاه، شهریار مندنی پور، باز رو به رود.
۳۷۴.

الانحرافات الدلالیه باِلقاءِ نظرهٍ جدیده علی صناعه التشخیص في قصائد محمد الماغوط(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۸ 26 - 43

کلید واژه ها: التشخیص محمد ماغوط الانتهاکات الدلالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۶۲
مجال المعنی هو من اکثر مستویات المرونه فی اللغه و لهذا یتحوّل اکثر من مستویاتها الاخری ، تُجمَع قصائدُ الشاعرِ الاجتماعیّ السوریّ، محمد الماغوط، فی ثلاثه کتبٍ شعریّه و هی « الحزن فی ضوء القمر»، «غرفه بملایین الجدران» و «الفرح لیس مهنتی» و تُری فیها کلّ انواع الانتهاکات الادبیه. احدی من هذه الانتهاکات، هی دلالیّه و التی تتضمن: التشبیه، التشخیص او التجسید و الکنایه و...تمّت دراسه فنّ او صناعه التشخیص کنموذجٍ لانواع الانتهاکات الدلالیّه فی اعمالِ هذا الشاعر المعاصر و ایضا" حاولنا اَن نُفَحِّص تعریفٍ دقیق و تقسیمٍ مناسب لتمییزِ استخدامِ التشخیص فی نصٍ ادبی. یوجدُ قسمان عامّان، احدُ من القسمان من حیثِ الدلالات اَی فی الکلمات و عبارات التی وُضعَت فیها صناعه التشخیص او التجسید و اَنّها تقعُ فی ایُّ مجموعه و قسم الثانی هو موقف النحوی لهذه الکلمات اَی اَنّها تُستخدم مرکبا" او کجمله او عبارهٍ تُنادی کالاِنسان، و فی کل فصلٍ یتمّ اِعطاء مثال من کتبه الشعریّه.
۳۷۵.

رده بندی مناسک گذر در قصه ها و افسانه های خراسان شمالی بر اساس نظریه وان ژنپ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و ادبیات آیینی دوره ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 19 - 40

کلید واژه ها: انسان شناسی فرهنگی وان ژنپ مناسک گذر قصه ها افسانه ها خراسان شمالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۷۸
مسئله ای که پژوهش حاضر بدان می پردازد رده بندی مناسک گذر در قصه ها و افسانه های خراسان شمالی است؛ با طرح این پرسش ها که در قصه ها و افسانه های خراسان شمالی مناسک گذر را بر چه مبنایی می توان رده بندی کرد و هریک دارای چه ویژگی های انسان شناختی فرهنگی است؟ هدف پژوهش حاضر این است که با مطالعه دقیق قصه ها و افسانه های این ناحیه، مناسک گذر را به عنوان یکی از مؤلفه های انسان شناسی فرهنگی به پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی، ادبیات و تاریخ معرفی نماید. بررسی ها به روش توصیفی - تحلیلی و با نظر به دیدگاه وان ژنپ انجام شده، حاکی از آن است که در این آثارچهار مؤلفه مهم مناسک گذر عبارتند از تولد، بلوغ، ازدواج و مرگ. با توجه به مراحلی که عابر گذار در گذر از این مؤلفه ها پشت سر می-گذارد، بویژه در ازدواج و مرگ، می توان به الگویی فرهنگی دست یافت. مناسک گذر ازدواج در این آثار برگرفته از زندگی عامه مردم خراسان شمالی و جزء فرهنگ ماندگار آن است و نمادی از برکت، اولاد فراوان، شادی و مسرت بسیار و برخورداری دیگر افراد از بخشی از این شادی و برکت می باشد. همچنین، تاثیر فرهنگ کشاورزی و دامداری بر برخی حرکات دسته جمعی و در حلقه های بزرگ، نشانه ای از اتحاد و هم گرایی قومی است. مناسک گذر مرگ نیز برگرفته از دین مردم این ناحیه و هماهنگ با فرهنگ آنهاست. با بررسی و تحلیل این آثار می توان کارکردهایی چون القای ارزش ها و سنت های اجتماعی، پیوند دادن عابر گذار به تقدس، کمک به سهل تر شدن گذر، تحکیم پیوندها و همبستگی گروهی را در انجام مناسک گذر برشمرد.
۳۷۶.

جلوه های پایداری در کتاب سیرنگ مشفق کاشانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پایداری سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۸ 173 - 197

کلید واژه ها: ادبیات پایداری دفاع مقدس مشفق کاشانی کتاب سیرنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۹۴
مشفق کاشانی از شاعران دوره معاصر است که بسیاری از سروده های خود را در موضوع دفاع مقدّس، شهادت، ایثار و حماسه سازی رزمندگان سروده است. در این جستار به بررسی جلوه های پایداری در اشعار مشفق کاشانی پرداخته می شود و نویسنده در پی آن است تا میزان نمود جلوه های پایداری را در شعر این شاعر به تصویر بکشد. روش در این پژوهش تحلیلی-توصیفی از طریق یادداشت برداری کتابخانه ای است و واحد تحلیل مضمون در نظر گرفته شده است. نتایج اولیه حاکی از آن است که جلوه های برجسته در اشعار مشفق عشق به وطن، یادآوری حماسه عاشورا و همچنین حماسه قدس، دعوت به مبارزه، ستایش آزادی، ستایش شهید و شهادت و طرح اسطوره های ملی و تاریخی می باشد. بهره گیری از محرک های گوناگون برای برانگیختن مردم و کشاندن آنان به جنبش های پایداری یکی از مهم ترین ویژگی های اشعار مشفق کاشانی است، محرک های مؤثری چون میهن، ملّت، ناموس، غیرت، دین، اسلام، قرآن، اسطوره ها و هر آن چه که در نزد مردم احترام و قداستی خاص دارد.    
۳۷۷.

خوانش اکوفوبیک (بوم هراسانه) متون ادبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال ۱۶ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۶۳ 144-107

کلید واژه ها: اکوفوبیا نقد بوم گرا نقد ادبی دگرهراسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۹۹
اکوفوبیا (Ecophobia) از رویکردهای مطرح و نوین در نقد بوم گرا و اخلاق زیست محیطی است. این اصطلاح را اولین بار سیمون استاک(Simon C. EStok) در ارتباط با محیط زیست و به معنای «ترس و نفرت غیرمنطقی از طبیعت» مطرح کرد. در خوانش اکوفوبیک سوگیری های ناخواسته انسان نسبت به محیط زیست که مبتنی بر ترس و نفرت غیرمنطقی از مظاهر زیست محیطی شکل گرفته است در آثار ادبی بررسی می شود. فرض اصلی این رویکرد این است که اکوفوبیا از دوگانه خود/ دیگری نشأت می گیرد و درنهایت به نوعی بیگانه ستیزی در سایه ترسی غیرمنطقی از دیگری منجر می شود. درواقع طبیعت هراسی، زن ستیزی، نژادپرستی و گونه گرایی در بستری دگرهراسی روی می دهد و بسیاری از رفتارهای انسانی در مواجهه با طبیعت و دیگر انسان ها از هراس از دیگری ناشی می شود و این دگرهراسی به دنبال خود رفتارهای سلطه جویانه را نیز به همراه دارد. در این پژوهش ضمن معرفی بنیان های نظری این رویکرد، تلاش شده تا مؤلفه های اکوفوبیک موجود در آثار ادبی تبیین و روش و نحوه کاربست این نظریه در نقد آثار ادبی توضیح داده شود. با این رویکرد می توان به خوانش جدیدی از آثار ادبی پرداخت و با واکاوی و بررسی نوع رابطه انسان با طبیعت در بستری اکوفوبیک و بیان ریشه های پیدایش این هراس ها به اصلاح این رابطه کوشید. برآیند این پژوهش نشان می دهد که در آثار ادبی با سه گونه متمایز از اکوفوبیا روبه رو هستیم که با به نمایش گذاشتن ترس های زیست محیطی مغفول واقع شده، نقش قابل توجهی در جهت تصحیح نوع رابطه انسان با محیط زیست ایفا می کنند و می توانند ما را نسبت به رفتارهایمان با زمین حساس سازند.
۳۷۸.

پیامدهای سیاسیِ فهم عین القضات همدانی از مقوله «جبر و اختیار»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 51 - 76

کلید واژه ها: انسان شناسی اندیشه سیاسی اختیار سعادت جبر عرفان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۲۱
 بحث از «جبر و اختیار» و دلالت های معرفتی آن، همواره یکی از مباحث موردِ مناقشه در تاریخ اندیشه ایران و اسلام بوده است. در این میان، عمده پژوهش های موجود، بر غلبه اندیشه تقدیر گرا در تاریخ تفکر سیاسی و عرفانی ایران تأکید داشته اند. عین القضات همدانی یکی از برجسته ترین متفکران سنت عرفانی در دوران میانه اسلام و نیز از جسورترین منتقدان حکومت سلجوقی است که به موضوع جبر و اختیار توجه داشته است. یکی از بنیان های مهم معرفتی که می توان با اتکاء به آن اندیشه سیاسی متفکران را بررسی کرد، درک هر اندیشمند از مقوله جبر و اختیار به عنوان وجه مهمی از انسان شناسی است؛ از این رو در پژوهش حاضر تلاش شده در چهارچوب رهیافت دلالتی، انسان شناسیِ عین القضات همدانی با هدف فهم دلالت های سیاسیِ درک وی از مقوله جبر و اختیار مورد واکاوی قرار گیرد. پرسش اصلی پژوهش این است که پیامدهای سیاسی فهم عین القضات همدانی از مقوله جبر و اختیار کدام اند؟ یافته ها حاکی از آن است که عین القضات پس از تعیین خصلت جبری برای عالم الهیّت و تفکیک ماهیتیِ عالم آدمیّت از آن؛ با تأکید بر ذاتی بودن اختیار در وجود آدمی، دیدگاه غالب و فضای تک اندیش و جبرگرای زمانه اش را مورد نقد و نکوهش قرار داده است. یافته های پژوهش، درعین حال، می توانند نمونه نقضی باشند بر روایت هایی که کلیّت تاریخ تفکر و فرهنگ سیاسی ایران را باورمند به تقدیرگرایی ارزیابی کرده اند.
۳۷۹.

تحلیل تطبیقی مفهوم «خود» و «دیگری» در سگ ولگرد اثر صادق هدایت و تیمبوکتو از پل استر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات تطبیقی سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲شماره ۲۸ 283 - 316

کلید واژه ها: خود دیگری سگ ولگرد تیمبوکتو صادق هدایت پل استر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۶۹
تحلیل تطبیقی مفهوم «خود» و «دیگری» در سگ ولگرد اثر صادق هدایت و تیمبوکتو از پل استر جامعه انسانی همواره با تقابل ها و تعامل های دوگانه و فلسفه حضور مواجه بوده است. مفهوم «خود» و «دیگری» وجهی از این امر است که در نظریات فلسفی-اجتماعی هگل، هوسرل، کی یرکگور، باختین و لویناس نمود داشته است. این جُستار با بهره گیری از منابع کتاب خانه ای و با استفاده از روش تحلیل محتوا و بر اساس مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی و با تکیه بر وجوه نظری یاد شده، مفهوم خود و دیگری را در دو داستان سگ ولگردِ هدایت و تیمبوکتویِ پل استر واکاوی و تحلیل نموده و در آن ضمن بیان معنای خود و دیگری، اصول مهم فکری هدایت و استر در مواجهه با دیگری، ابعاد فرجام شناسی در سطح دو روایت و عدمِ دیگپرپذیری به مثابه یک کنش اجتماعی را نشان داده است.
۳۸۰.

بررسی تطبیقی ویژگی های زمان دستوری و نمود در زبان های فارسی و چینی براساس زبانشناسی پیکره ای

نویسنده:
منبع: مطالعات آموزش زبان فارسی سال ۸ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۳ 211 - 237

کلید واژه ها: زمان دستوری نمود در دستور زبان بررسی تطبیقی زبان فارسی زبان چینی زبانشناسی پیکره ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۸۹
دو مقوله زمان دستوری و نمود در دستور زبان جایگاه ویژه ای دارند. با کمک زمان دستوری می توان به بیان یک عمل یا رویداد در زمان گذشته، حال یا آینده پرداخت و با کمک نمود می توان، شروع، پیشرفت یا پایان عمل یا رویدادی را نشان داد. از آنجاکه این دو مقوله و نوع بازنمایی آن ها در هر یک از زبان های فارسی و چینی ویژگی های مخصوص به خود را دارند و پژوهش های تطبیقی بسیار کمی در این حوزه صورت گرفته است، پژوهش حاضر با کمک زبانشناسی پیکره ای، به کمک آمار و با بهره گیری از روش-های تحلیل کمی و کیفی درصدد یافتن ویژگی های این دو مقوله و کشف شباهت ها و تفاوت های آن ها در این دو زبان است. از نتایج حاصل از این پژوهش می توان در حوزه های آموزش زبان، دستور زبان و ترجمه بهره برد. این پژوهش با مشاهده و بررسی 9189 گزاره شامل 4172 گزاره فارسی و ترجمه متناظر آن ها به چینی و 5017 گزاره چینی و ترجمه متناظر آن ها به فارسی از دو رمان «بوف کور» به زبان فارسی و «دویدن در خیابان های پکن» به زبان چینی و ترجمه متناظر آن ها به چینی و فارسی استخراج شده اند. از این داده ها پیکره دو زبانه ا ی فارسی- چینی و چینی- فارسی ساخته شده است و با مشاهده دگرگونی های به وجود آمده در فرایند ترجمه در ساختار هر یک از این گزاره ها، ویژگی های مربوط به ان ها، شباهت ها و تفاوت های اساسی و نوع بازنمایی زمان دستوری و نمود در این دو زبان به دست آمده است. در زبان فارسی، فعل، نقش کلیدی را در جمله دارد و حاوی اطلاعات دستوری نظیر زمان دستوری و نمود است. اما در زبان چینی، اسم، در جمله نقش کلیدی دارد و در بسیاری از جملات فعل، قابل حذف است. از همین روی نمی توان دسته بندی مشخصی برای زمان دستوری در زبان چینی قائل شد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان