درخت حوزه‌های تخصصی

با توجه به رشد سریع مجله ها و افزایش قیمت آنها، به کارگیری شیوه های عینی مبتنی بر اصول کتاب سنجی، از راه های مؤثر و سودمند در بررسی میزان بهره وری نشریه هاست. از سوی دیگر، لزوم دستیابی متخصصان و محققان به نشریه ها ایجاب مینماید عوامل جانبی از جمله دسترس پذیری نیز مد نظر قرار گیرد تا زمینه را برای غلبه بر محدودیتها و عوامل بازدارنده در تأمین نیازهای آموزشی و پژوهشی، فراهم سازد. این پژوهش در سال 1377 با هدف تعیین میزان استفاده از نشریه ها با توجه به عامل دسترس پذیری و به روش تجربی و پیمایشی انجام گرفت. جامعة پژوهش 399 عنوان و 3871 شماره مجله های لاتین سال 1997 موجود در کتابخانة مرکزی دانشگاه علوم پزشکی کرمان بود که از این تعداد، 1/15% عنوانها و 1/11% شماره ها در دسترس استفادهکنندگان قرار گرفت. تعداد دفعات استفاده با برچسب گذاری روی جلد مجله ها و تأثیر عامل دسترسی در استفاده با انتقال مجله های دندان پزشکی به محل این دانشکده (به عنوان نشریه های در دسترس در مقابل نشریه های سایر رشته ها که به عنوان نشریه های دور از دسترس در کتابخانة مرکزی نگهداری میشد) بررسی شد. اطلاعات بر اساس شاخصهای آمار توصیفی و استفاده از دو نرم افزار Spss و Epi6 تجزیه و تحلیل گردید. برای آزمون فرضیة پژوهش مبنی بر تأثیر داشتن عامل دسترس پذیری بر استفاده، از آزمون معنادار بودن درصد دو نمونه (z در سطح 5/0=α) استفاده شد.  یافته ها نشان داد در طول اجرای طرح 5/31% عنوانها و 3/36% شماره ها استفاده شده است. بیشترین درصد استفاده از هر عنوان، به دانشکدة پزشکی (4/33%) و بیشترین درصد استفاده از هر شماره به گروه علوم پایه (8/43%) مربوط بود؛ در حالی که کمترین درصد استفاده از هر عنوان (5/23%) و نیز کمترین درصد استفاده از هر شماره (9/17%) به گروه زنان و مامایی تعلق داشت. به طور کلی، از مجموع مجله های مورد بررسی، 126 عنوان استفاده شد که از این تعداد 19 عنوان به مجله های در دسترس مربوط بود. فرضیة پژوهش در مقایسة دانشکدة دندان پزشکی با دو دانشکدة بهداشت و داروسازی تأیید و در مورد سایر دانشکده ها رد شد. نتایج تحقیق در مورد نشریه های دور از دسترس، مبیّن اهمیت عامل دسترس پذیری است، اما نتایج مربوط به استفاده نکردن از برخی نشریه های در دسترس، مبیّن میزان اهمیت آن نشریه از دید استفادهکننده است. بنابراین، برای غلبه بر محدودیت دسترس پذیری و استفادة بهینه از نشریه ها، به کارگیری دستاوردهای مؤثر فناوری اطلاعات از جمله تسهیلات شبکه و اشتراک منابع و نیز در نظر گرفتن دیدگاه ها و نظرهای متخصصان موضوعی در گزینش نشریه های مهم به منظور تأمین مناسب و منطبق بر نیازهای اطلاعاتی استفادهکنندگان، پیشنهاد شد

در دنیای ارتباطهای علمی، شبکه های اجتماعی را میتوان از بسترهای مؤثر در تولید علم، اشتراک عقاید و رشد فردی و اجتماعی دانست. هدف شبکه اجتماعی این است که با فراهم آوردن امکان ارتباط بین سرمایه های فردی و تشکیل سرمایه اجتماعی، به رشد و ارتقای سطح علم کمک کند. پژوهش حاضر با روشی پیمایشی، به سنجش میزان توانمندی گروه بحث الکترونیکی علوم کتابداری و اطلاع رسانی (LIS) در تشکیل سرمایه اجتماعی پرداخته و تحلیل محتوای پیامها با هدف شناسایی نوع پیامهای ارسال شده از نظر انواع دانش، تحلیل محتوای پیامها بر اساس زمینه های موضوعی تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی و بررسی گروه LIS با هدف سنجش میزان برخورداری از ویژگیهای سرمایه اجتماعی را مدنظر قرار داده است. یافته های مربوط به نوع شناسی دانش نشان داد هر چند بیشتر پیامهای ارسال شده به گروه LIS ( حدود 82%) از نوع «چه چیزی» است، بر تعداد پیامها در زمینه های «چگونه»، «چرا» و «چه کسی» در طول دو سال مورد بررسی افزوده شده است. پیامهای ارسال شده به گروه، در حوزه های موضوعی تخصصی پراکندگی کافی ندارد و برخی از موضوعهای حرفه ای زیاد مورد توجه نبوده است. در نهایت، نتایج به دست آمده از سنجش ویژگیهای سرمایه اجتماعی در این گروه نشان داد مؤلفه های مورد بررسی در بین اعضای گروه جایگاه خوبی دارد، به طوری که نظر بیشتر اعضای گروه نسبت به وجود و ارزش مؤلفه های سرمایه اجتماعی در LIS مثبت بود. بنابراین، می توان نتیجه گرفت، با وجود اینکه گروه بحث LIS تا حد قابل قبولی دارای ویژگیهای سرمایه اجتماعی است، در برخی زمینه ها باید تدبیرهایی اندیشیده شود

نقش» عبارت است از واژه یا عبارتی که پس از نام یک شخص در سرشناسه یا شناسه افزوده، قرار میگیرد و ماهیت کار آن شخص را در پدید آوردن اثر نشان میدهد. نوشتة زیر بر آن است تا نشان دهد که «نقش» که در فهرستنویسی سنتی ایرانی مورد بیاعتنایی قرار گرفته است میتواند نقشی مؤثر در بهبود بازیابی اطلاعات داشته باشد. از آن جایی که نرم افزارهای کتابخانه ای و مارک ایران بر مبنای فهرست کتابخانه طرّاحی و اجرا شده اند این نقش به ترتیب، در فهرستنویسی سنّتی، نرم افزارهای رایانه ای و مارک ایران مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در پایان نیز پیشنهادهایی برای بهبود بازیابی اطلاعات با استفاده از نقش در سه مورد ارائه خواهد شد