درخت حوزه‌های تخصصی

پژوهش حاضر با استفاده از آمارها و شاخصهای مؤسسه اطلاعات علمی و پرسشنامه، میزان مشارکت اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در تولید علم طی سالهای 2000 تا 2007 و عوامل مؤثر بر آن را بررسی نموده است. این پژوهش یک مطالعة توصیفی ـ تحلیلی است. بر اساس آمار به دست آمده در پایگاه web of science  تعداد مقاله های اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان طی سالهای 2000 تا2007 بیش از 3 15 عنوان است که بیشترین تعداد مقاله به سال 2007 با 48 عنوان وکمترین تعداد به سال 2000 با 3 عنوان مربوط است. همچنین، نتایج به دست آمده نشان میدهد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان با 97 عنوان از مجموع 153 مقاله، بیشترین تولید را در بین دانشکده های وابسته به دانشگاه به خود اختصاص داده است. بیشترین میزان استناد( 252 استناد)، به مقاله های تألیفی اعضای هیئت علمی دانشکده پزشکی صورت گرفته است. تعداد مقاله های خارجی منتشر شدة اعضای هیئت علمی در مجله های غیر وابسته به ISI، 179 مقاله و تعداد مقاله های داخلی617 عنوان مقاله است. تأثیر برنامه های تشویقی دانشگاه در ایجاد انگیزه اعضای هیئت علمی برای چاپ مقاله در مجله های تحت پوشش ISI به طور میانگین ضعیف است. همچنین، بین میزان آشنایی اعضای هیئت علمی دانشگاه با زبان انگلیسی و روش تحقیق و تعداد مقاله های چاپ شده آنان در مجله های تحت پوشش  ISIرابطه معناداری وجود دارد

یکی از کارکردهای خاص آموزش عالی، تولید و مصرف اطلاعات است. در این فرایند ارتباطات علمی نقشی اساسی ایفا می کند چنان که صاحبنظران، ارتباطات علمی را اساس علم توصیف می کنند. بنابراین می توان گفت که هیچ نوع آموزشی بدون برقراری ارتباط محقق نمی شود. محققان علم سنجی، ارتباطات علمی رسمی را از طریق بررسی میزان استنادهای بروندادهای علمی اعم از کتابها، مجلات و مانند آن، تحلیل و ارزیابی می کنند. با وجود این، نوع خاصی از ارتباطات نیز وجود دارد که فاقد نمود خارجی از جمله استنادهاست و آموزشها و یادگیریهای غیررسمی نیز مرهون چنین ارتباطاتی است. این نوع ارتباطات غیررسمی در تولید علم، به تشکیل مجموعه ای غیررسمی در میان دانشمندان منجر می شود که صاحب نظران آن را «دانشگاه نامرئی» می نامند. تعاریف و تعابیر مختلفی از یک دانشگاه نامرئی وجود دارد که در این جا به تعبیر پرایس اشاره می شود. تصور پرایس از یک دانشگاه نامرئی گروههایی متشکل از بیش از 100 نفر همکار بود که اقدام به برقراری ارتباط بین همدیگر می کردند. به عقیده او افراد در چنین مجموعه ای به طور معقول با یکدیگر در حال تماس اند و قدرت همرایزنی و نفوذ بر یکدیگر را دارند. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بازشناسی مفهوم دانشگاه نامرئی به نقش روابط غیررسمی در تولید دانش و نظام آموزش عالی، انواع روش شناسیهای ارزیابی و نقدهای وارد بر مفهوم دانشگاه نامرئی و تاثیر ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی جدید بر مفهوم دانشگاه نامرئی پرداخته شود.

آموزش اصول اساس جستجو و مهارتهای اطلاع یابی , جنبه ای از رسالت آموزش اطلاع رسانی است. دسترس به منابع اطلاعاتی الکترونیکی به شیوه های متفاوت و با مراجعه به ابزارهای مختلف امکان پذیر است. جستجوی هر نوع اطلاعاتی در منابع الکترونیکی نیازمند برداشتن گامهایی است که اصطلاحا فرایند جستجو خوانده می شود. این فرایند شامل مراحل: تشخیص مسئله، انتخاب پایگاه اطلاعاتی , تحلیل پرسش، فرمولبندی پرسش، اجرای جستجو، ارزیابی نتایج جستجو و تکرار برخی یا تمامی فرایند جستجو در صورت نیاز است.

این پژوهش با هدف بررسی وضعیت تولید اطلاعات علمی توسط اعضای هیئت علمی پژوهشگاه صنعت نفت طی سالهای 1382-1368 انجام گرفته است. در این مطالعه، روند تولید اطلاعات علـمی، میزان تولید این اطلاعات به تفکیک نوع مدارک (طرح های تحقیقاتی خاتمه یافته، مقاله های ارائه شده، کتابهای تالیف و ترجمه شده و پایان نامه های هدایت شده) و گرایش موضوعی تولیدات علمی پژوهشگاه صنعت نفت در سالهای فوق بررسی شده است. گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه و جستجو در پایگاه های الکترونیکی صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد، در طول سالهای مورد مطالعه مجموعاً 3192 اثر علمی تولید شده است. از این بین، 1665عنوان (2/52%) مقالـه، 1412عنوان (2/44%) طرح تحقیقاتی خاتمه یافته، 103عنوان (2/3%) پایان نامه هدایت شـده و 12عنوان (4/0%) کتاب میباشد. به طور کلی، تولید اطلاعات علمی طی سالهای 1368 الی 1377، روندی افزایشی داشته است. از سال 1377 به بعد، روند تولید اطلاعات علمی نسبتاً ثابت مانده و نسبت به سال 1377 کاهش نیز نشان میدهد. برخی از دلایل این کاهش در متن ذکر شده اند. 22% از مقاله های ارائه شده در نشریه های معتبر داخلی و خارجی منعکس شده است. بیشترین تعداد مدارک علمی تولید شده در سه موضوع پتروشیمی، مهندسی شیمی و مخازن هیدروکربوری است. سه پژوهشکدة «اکتشاف و تولید»، «شیمی و پتروشیمی» و «پالایش نفت» بالاترین رقم تولیدات علمی را داشته اند

درچند دهة گذشته کاربرد شاخصهای کتابسنجی و علم سنجی به منظور ارزیابی عملکرد علمی پژوهشگران ، بیش از پیش رایج شده است. ازمهم ترین این شاخصها که ابزاری را برای مطالعات گسترده استنادی از جنبه های مختلف فراهم آورده، شاخص «استناد» است. به دلیل اهمیت این شاخص درارزیابیهای کیفی، پژوهش حاضر نیز با کاربرد آن، تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی را درپایگاه ISI، مورد مطالعه قرارداده و ملیت استنادکنندگان به تولیدات علمی ایرانیان (به تفکیک استنادهای بومی، خود استنادی و استنادهای بین المللی براساس حدود مرزی کشورها و قاره ها) را مشخص نموده است. درادامه پژوهش، میزان همبستگی بین ملیت استناد کنندگان به تولیدات علمی ایرانیان با ملیت همکاران بین المللی پژوهشگران ایرانی، مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد از کل استنادهای رسیده به تولیدات علمی ایرانیان، 2/49% از طرف پژوهشگران سایرکشورها و 8/50% ازطرف پژوهشگران ایران بوده است که از این میزان استناد رسیده از طرف ایرانیان، 73/30% خود استنادی نویسنده و 02/20% نیز ازطرف دیگر پژوهشگران ایرانی بوده است. با وجود اینکه منحنی نرمال فراوانی کشورهای استنادکننده به ایرانیان نشان میدهد وضعیت استناد به ایرانیان درسطح مطلوبی قرار ندارد، در میان کشورهای استناد کننده به ایرانیان، ایالات متحده آمریکا، چین و هندوستان و در میان قاره ها هم قارة اروپا و آسیا، به ترتیب بیشترین استنادکنندگان به تولیدات علمی ایرانیان می باشند. آزمون همبستگی بین میزان استناد 63 کشور استنادکننده به ایران در این پژوهش با میزان همکاری بین المللی پژوهشگران این کشورها با ایرانیان، معناداری ارتباط بین این دو متغیر را تأیید مینماید

استفاده از سیستمهای اطلاعاتی در سازمان و مدیریت، مستلزم صرف هزینه هایی است که باید با برآورد منافع آنها، توجیه شوند. توجیه این سیستمها در ابتدا که تمرکز آنها بر داده ها و خودکارسازی عملیات دستی بود، به آسانی انجام میگرفت اما با محور شدن اطلاعات در آنها، کار توجیه سرمایه گذاری لازم نیز به پیچیدگی گرایید. به همین دلیل، تحلیل هزینه ـ منفعت به یکی از مراحل توسعه سیستمهای اطلاعاتی مبدل گردید. این تحلیل بویژه درباره سیستمهای پشتیبان تصمیم، با دشواریهای بیشتری روبه روست. پیچیدگی و تعامل منافع و ناممکن بودن کمّی کردن بسیاری از آنها به علاوه مشکل تعیین ارزش اقتصادی برای اطلاعات به عنوان خروجی اصلی این سیستمها، اصلیترین این دشواریها به شمار میروند. در این مقاله، پس از بررسی سیر تحول سیستمهای اطلاعاتی و ماهیت متغیر منافع آنها، توصیف سیستمهای پشتیبان تصمیم و منافع آنها، مشکل تعیین ارزش اقتصادی برای اطلاعات مطرح و سپس با بررسی مفهوم ارزش در علم اقتصاد، مشکلات تعیین ارزش اطلاعات از دیدگاه اقتصاد اطلاعات بیان میشوند. در پایان نیز با ارائة مدل فضای اطلاعاتی، کاربرد آن در تعیین ارزش اطلاعات ارائه میگردد.

ارزیابی میزان کارایی یا ناکارآمدی برنامه­های آموزشی نسبت به فلسفه آنها، نیازها، شرایط اجتماعی، مسائل اقتصادی، فناوری روز و بازار کار در تمامی حوزه های دانش، امری بدیهی و جاافتاده است. بازنگری در برنامه آموزشی کتابداری و علم اطلاعات نیز به دلیل ارتباط تنگاتنگ آن با مسائل، موضوعات و فناوری روز، اهمیت بسیاری دارد. بررسی نوشتارهای حوزه کتابداری و علم اطلاعات در ایران نشان می­دهد تمامی صاحب نظران و پژوهشگران، برنامه­های آموزشی این حوزه را با تحولات جاری و نیازهای جامعه ناهماهنگ دانسته و خواستار بازنگری در این برنامه­ها شده­اند؛ به طوری که ضرورت بازنگری در نظام آموزشی کتابداری و علم اطلاعات به صورت یک مفهوم کلیشه­ای درآمده است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی موانع و مشکلات آموزشی کتابداری و علم اطلاعات در ایران و ارائه راهکارهایی به منظور بهینه سازی نظام آموزشی کنونی در این حوزه است. در این نوشتار، ده مورد از مهم ترین موانع آموزشی کتابداری و علم اطلاعات و راهکارهای غلبه بر آنها ارائه و تحلیل شده است. مقاله حاضر، بخشی از یک برنامه پژوهشی وسیع و مقدمه ای برای حرکت در مسیر تدوین چارچوبی برای آموزش کتابداری و علم اطلاعات در ایران به شمار میآید. با بررسی و تحلیل موانع و ارائه راهکارهای غلبه بر آنها، دیدگاه کلی و جدیدی شکل میگیرد که ما را به سوی یک نگرش جدید و نظام مند نسبت به آموزش در این حوزه، هدایت میکند