درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: پژوهش حاضر با هدف تدوین الگوی شایستگی های کانونی دانشجویان کتابداری و علم اطلاعات در سطح عمومی و سنجش میزان برخورداری دانشجویان کارشناسی کتابداری و علم اطلاعات دانشگاه فردوسی مشهد از شایستگی های کانونی مورد نظر انجام شده است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر از نوع نظری- کاربردی، و روش پژوهش سندی- تحلیلی و پیمایشی است. جامعـه پژوهش شامل کلیـه دانشجویان کارشناسی کتابداری و علم اطلاعات دانشـگاه فردوسی مشهد است که در سال 89-1390 مشغول تحصیل بودند. یافته ها: الگوی شایستگی کانونی بررسی شده در این پژوهش شامل دوازده شایستگی کانونی بود. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که در تمامی موارد دانشجویان نیم سال هشتم نسبت به دانشجویان نیم سال دوم وضعیت بهتری دارند و اختلاف بین آنها معنادار است. نتیجه گیری: آموزش بر ارتقاء سطح شایستگی های کانونی طی نیم سال های مختلف تحصیلی اثرگذار بوده است. در پایان طراحی برنامه درسی براساس مدل مارپیچ مضاعف و با درنظرگرفتن شایستگی ها در دو سطح عمومی و تخصصی، به عنوان مبنایی برای برنامه ریزی درسی در دوره کارشناسی کتابداری و علم اطلاعات پیشنهاد شد.

هدف این پژوهش، بررسی وضعیت استناد در پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی دأنشکده ادبیات دانشگاه تهران در سالهای 1370-1374 می باشد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها گویای آن است که از لحاظ نوع مواد استناد به منابع کتابی نسبت به سایر انواع منابع بیشتر است. در بررسی زبان منابع میزان استفاده از منابع فارسی و عربی بیشتر از منابع لاتین می باشد. در خصوص موضوع استنادها: مشخص گردید که پژوهشگران حوزه ادبیات فارسی بعد از رده ادبیات، به رده دین , رده زبان و در مرتبه آخر به رده تاریخ و جغرافیا، بیش از سایر رده ها، استناد کرد ه ا ند و پربسامدترین منابع نیز در این چهار رده به دست آمد. از لحاظ فرم ادبی به آثار نظم بیشتر از نثر استناد شده است. قابل ذکر است که کتاب ""تاریخ ادبیات در ایران "" تألیف ذبیح الله صفا، پربسامدترین منبع و ""عبدالحسین زرینکوب پربسامدترین مؤلف در این تحقیق شناخته شد.

این پژوهش با هدف سنجش امکانات موجود در کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی، اعم از منابع اطلاعاتی، برنامه های نرم افزاری مناسب جهت ارائه خدمات، «اشاعه اطلاعات گزینشی» از طریق پست الکترونیکی به اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز، با روش «پیمایشی ـ توصیفی» انجام گردید. برای گردآوری داده ها از روشهای مشاهده و پرسشنامه استفاده شد.جامعه پژوهش عبارت بودند از کلیه منابع چاپی و غیرچاپی کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی و اعضای هیئت علمی دانشگاه شیرازکه در مرتبه های علمی استادی، دانشیاری و استادیاری مشغول به کار هستند. از این تعداد 100 نفر از طریق نمونه گیری طبقه ای با تخصیص متناسب به صورت تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه در میان آنان توزیع گردید. یافته های تحقیق حاکی از آن است که کل منابع فارسی و لاتین موجود در کتابخانه منطقه ای علوم و هیئت تکنولوژی شیراز از طریق صفحه خانگی قابل جستجو و بازیابی میباشند.(www.srlst.com) کل اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز برای بازیابی اطلاعات مورد نیاز خود از اینترنت استفاده میکنند و 99% جامعه پژوهش نیز آدرس پست الکترونیکی دارند. 4/42% از جامعه پژوهش، در گذشته از خدمات SDI استفاده کرده اند و 6/55% مایلند با ساخت پروفایل پژوهشی، از این خدمات به صورت تمام خودکار استفاده کنند. در این راستا، 8/77% از اعضای هیئت علمی ترجیح میدادند که ابتدا چکیده مدارک بازیابی شده را دریافت و مطالعه کنند و سپس اصل مدارک مرتبط را درخواست نمایند. با در نظر گرفتن یافته های پژوهش و تمایلات اعضای هیئت علمی و نیز با مطالعه چندین سیستم ارسال خودکار اطلاعات گزینشی، الگوی مفهومی نرم افزاری برای ارائه این خدمات در کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی شیراز طراحی گردید.

تحقیق حاضر قصد دارد با استفاده از روش اتفاق نظر (اجماع) متخصصان و تحلیل رتبه بندی های نظرات، به گزینش از بین مدل های مدیریت تغییر بپردازد تا در نهایت به مدل تغییری که با ابعاد گوناگون و مسائل مطرح در کتابخانه های دانشگاهی ایران تناسب داشته باشد، دست یابد. در نتیجه، این کتابخانه ها خواهند توانست این مدل را در راستای غلبه نسبی بر چالش های ناشی از تغییر و بهبود مدیریت تغییر به کار گیرند. با استفاده از روش اتفاق نظر، پرسشنامه پژوهش شامل سه مدل تغییر انتخاب شده از ادبیات و شاخص هایی برای رتبه بندی آنها، به تعدادی از خبرگان علم کتابداری و اطلاع رسانی و علم مدیریت ارائه شد. تحلیل نظرات خبرگان و انتخاب گزینه برتر، با استفاده از دو روش مدل های تصمیم گیری چندشاخصه انجام شد. یافته های به دست آمده، گزینش مدل تغییر برای خدمات اطلاع رسانی را توسط خبرگان تایید کرد.

کتابهای درسی مهم ترین منابع یادگیری دانش آموزان در نظامهای آموزشی به شمار میروند. با این حال، با توجه به گستره وسیع دانش تولید شده در یک زمینه خاص، ضروری است دانش آموزان بتوانند از منابع دیگر برای دستیابی به اطلاعات مرتبط با موضوع درس استفاده کنند. با این هدف، پرسشهایی در متن یا انتهای برخی از درسهای دورة راهنمایی طراحی شده که دانش آموزان برای پاسخگویی به آنها ناچارند به منابعی خارج از کتابهای درسی مراجعه کنند. این پرسشها، «پژوهش گرا» نامیده شده اند. هدف این پژوهش، شناسایی کتابهای مناسب پاسخگو به پرسشهای پژوهش گرا در کتابهای درسی دوره راهنمایی است. این بررسی با روش پیمایشی و تحلیل محتوا انجام شده است. ابزارهای گردآوری اطلاعات، جدول ثبت داده ها و چهار نوع سیاهه وارسی برای ارزیابی کتابهای غیردرسی پاسخگو به پرسشهای پژوهشی کتابهای درسی است. جامعه مورد پژوهش را 421 پرسش پژوهش گرا از 15 کتاب درسی دوره راهنمایی (تاریخ، تعلیمات اجتماعی، جغرافیا، علوم تجربی و فارسی) تشکیل میدهد. کتابهای غیردرسی (مرجع/ غیرمرجع) که در ایران منتشر شده است نیز جامعة دیگر پژوهش میباشد. نتایج نشان داد 98% پرسشهای پژوهشی با استفاده از 822 عنوان کتاب غیردرسی پاسخ داده شده که از این میان، 165 عنوان از میان کتابهای منتخب شورا (براساس کتابشناسیهای سالهای 87 -1381) و 657 عنوان از میان کتابهای منتشر شده غیرشوراست. از طرف دیگر، 79% پرسشها نیز بر اساس کتابهای مرجع منتشر شده، پاسخ داده شد. دستاورد این پژوهش سیاهة کتابهای مناسب شناسایی شده برای پاسخگویی به این پرسشهاست.

پژوهش حاضر با هدف شناخت چگونگی فرایند جستجوی اطلاعات از اینترنت توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بردسیر انجام پذیرفته است. با توزیع پرسشنامه بین 31 عضو هیئت علمی، ویژگیهای جمعیت شناختی، میزان دانش جستجو و زمینه های مورد علاقه آنها در اینترنت مشخص گردید. بر پایه یافته های پرسشنامه، چهار سناریوی جستجو در زمینه های علمی و پژوهشی، اخبار و سرگرمی طراحی و در اختیار آنها قرار گرفت. با استفاده از بسته نرم افزاری Track4Win تمامی رفتارهای جستجوی اعضای هیئت علمی در محیط Microsoft Access در قالب گزارش ثبت و ضبط شد و در پایان جستجوها، از همة جستجوگران مصاحبه ای با چهار پرسش (سه پرسش بسته و یک سؤال پرسش باز) به عمل آمد. با کاربرد روش تحلیل گزارش و بستر قرار دادن مدلی برگرفته از مدل فرایند اطلاع جویی مارکیونینی، مشخص شد دانشجویان در فرایند اعضای هیئت علمی، در فرایند جستجوی خود به ترتیب در مراحل ارزیابی نتایج با 1/35%، فرموله بندی و اجرای پرسش با 9/29%، گزینش منبع با 7/15%، استخراج اطلاعات با1/15%، دریافت مسئله با 2/2% و توقف/تأمل با 9/1% در حال تردد و توقف بوده اند. بر پایة گزارشهای به دست آمده، رفتار کاربران به لحاظ تعداد رکورد، زمان، سناریو، ضریب موفقیت، مدرک، نوع سایتهای مورد بازدید، تکرار استفاده از اینترنت، سایت و یا سایتهایی خاص، راهبرد کاوش، نوع و میزان خطا و کلیدواژه ها، مورد بررسی قرار گرفت

هدف: بررسی وضعیت ساختمان و تجهیزات، روش های گسترش مجموعه، ساماندهی کتاب، و انواع کتابخانه ها در عصر سامانی است. روش/رویکرد پژوهش: روش پژوهش تاریخی است و داده های آن با استفاده از مرور متون و منابع کتابخانه ای گردآوری و تحلیل شده است. یافته ها: کتابخانه ها از مهم ترین نهادهای فرهنگی در عصر سامانی به شمار می آیند و به انواع کتابخانه های سلطنتی، عمومی، مدارس، و مساجد تقسیم می شدند. مجموعه آنها بیشتر از طریق وقف، استنساخ، ترجمه، تألیف، و اهدا تأمین می شدند. در این نهادها که مکانی پژوهشی و آموزشی، از طریق تجمع علما و دانشمندان، به شمار می آمده است می توان کارکردهای اصلی حرفه کتابداری را مشاهده کرد. نتیجه گیری: با توجه به شکوفایی و عظمت کتابخانه های مختلف، گسترش مداوم مجموعه ها، استفاده فراوان از منابع آنها، داشتن مراجعان دانشمند و عالم، و اداره نظامند این کتابخانه ها توسط هیئتی متشکل از مدیر، خازن، و کتابدار، اغراق نیست که شرق شناسان با وجود همزمانی این دوران با قرون وسطی در مغرب زمین، آن را ""رنسانس فرهنگی"" ایران نامیده اند.

اندازه گیری کیفیت خدمات در کتابخانه های آموزشی اهمیت ویژه ای دارد، زیرا داشتن کتابخانه هایی با کیفیت بالا میتواند فرایند توسعه پایدار را در کشورها تسهیل نماید. «لایب کوآل»[3] به عنوان یک تکنیک نوین و کاربردی است که در راستای سنجش و بهبود کیفیت خدمات کتابخانه از طریق تعیین میزان شکاف میان انتظارها و ادراکهای استفادهکنندگان  مورد استفاده قرار می گیرد.در این مقاله، با استفاده از این تکنیک ، کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاه یزد ـ شامل کتابخانه مرکزی و کتابخانه های مجتمعهای آموزشی ـ در ابعاد مختلف کیفی مورد سنجش قرار گرفته است .نتایج حاصل از تحلیل اطلاعات حاصل بیانگر این است که سطح کیفی خدمات این کتابخانه ها در حد مطلوب استفادهکنندگان نیست و میان انتظارها و ادراکهای استفادهکنندگان، شکاف وجود دارد و این شکاف در ابعاد دسترسی به اطلاعات و کنترل شخصی، عمیق تر است.در پایان، پیشنهادهایی جهت بهبود کیفیت خدمات و کاهش شکاف در هر کدام از ابعاد ارائه شده است. به عنوان یک تکنیک نوین و کاربردی است که در راستای سنجش و بهبود کیفیت خدمات کتابخانه از طریق تعیین میزان شکاف میان انتظارها و ادراکهای استفادهکنندگان  مورد استفاده قرار می گیرد.در این مقاله، با استفاده از این تکنیک ، کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاه یزد ـ شامل کتابخانه مرکزی و کتابخانه های مجتمعهای آموزشی ـ در ابعاد مختلف کیفی مورد سنجش قرار گرفته است .نتایج حاصل از تحلیل اطلاعات حاصل بیانگر این است که سطح کیفی خدمات این کتابخانه ها در حد مطلوب استفادهکنندگان نیست و میان انتظارها و ادراکهای استفادهکنندگان، شکاف وجود دارد و این شکاف در ابعاد دسترسی به اطلاعات و کنترل شخصی، عمیق تر است.در پایان، پیشنهادهایی جهت بهبود کیفیت خدمات و کاهش شکاف در هر کدام از ابعاد ارائه شده است.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین پذیرش و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات با عملکرد آموزشی و پژوهشی اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 87-88 انجام شده شد. بررسی ناشناخته ها و چالش های آموزشی از دلایل انجام این گونه پژوهش هاست. این پژوهش از لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و توصیفی پیمایشی و نیز براساس روش تحقیق، از نوع تحقیقات همبستگی بوده است. جامعه مورد پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی- طبقه ای با تخصیص متناسب با حجم نمونه، 274 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد بود. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه و مشاهده و مصاحبه استفاده شده است. برای محاسبه پایایی بخش های مختلف پرسشنامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. با توجه به نتایج به دست آمده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون بین میزان استفاده اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد از فناوری اطلاعات و ارتباطات با عملکرد آموزشی و پژوهشی شان رابطه مثبت (مستقیم) به دست آمد؛ هر چه میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشتر باشد، فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضا نیز بیشتر و به روزتر خواهد شد

هدف: پژوهش حاضر وضعیت کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه را بر اساس استاندارد دیانی (1374) مورد بررسی قرار داده است. این کتابخانه ها از لحاظ 9 معیار (ساعات کار روزانه، مساحت کل، مساحت زیربنا، تعداد کتب، افزایش سالانه کتاب، تعداد اعضاء، تعداد کارکنان، تعداد قفسه و تعداد صندلی) با استاندارد دیانی (1374) در دو سطح کلان و خرد مورد مقایسه قرار گرفته و جهت حرکت برای هر کدام از این کتابخانه ها مشخص شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی و از نوع توصیفی است. جامعه پژوهش 52 کتابخانه عمومی استان کرمانشاه می باشد. داده های مورد نیاز برای این پژوهش با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده که پس از بازگرداندن آن ها در مواردی که نقصی در اطلاعات وجود داشت، از آمار نهاد کتابخانه های عمومی استان استفاده شده است. روایی پرسشنامه به صورت محتوایی و با استفاده از نظرات متخصصان صورت گرفته است و پایایی آن در برنامه SPSS به روش آلفای کرونباخ اندازه گیری شده و برابر با 83/0 می باشد. یافته ها: پژوهش نشان داد که کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه در مقایسه با کتابخانه های درجه 6، به جز در یک استاندارد (مساحت کل)، در جایگاهی بالاتری بوده و در مقایسه با کتابخانه های درجه 5، در دو استاندارد (افزایش سالیانه کتاب و تعداد قفسه) بالاتر می باشند. همچنین در مقایسه با کتابخانه های درجه 4، در 4 استاندارد (مساحت زیربنا ، تعداد اعضاء، تعداد کارکنان و تعداد صندلی) در جایگاه پایین تری قرار دارند ولی در یک استاندارد (افزایش سالیانه کتاب) بالاتر هستند. در مقایسه با کتابخانه های درجه 3، در 5 استاندارد (مساحت زیربنا، تعداد کتاب، تعداد کارکنان، تعداد صندلی و تعداد اعضاء) در جایگاه پایین تری بوده و در دو استاندارد (افزایش سالیانه کتاب و تعداد قفسه) بالاتر هستند. اصالت/ارزش: این مقاله اولین کاری است که به طور جامع کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه را مورد بررسی قرار داده و شواهدی را فراهم کرده است که به بهبود این کتابخانه ها کمک خواهد کرد.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی میزان رضایت دانشجویان تحصیلات تکمیلی پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران از پایگاه اطلاع رسانی تخصصی موجود در وب سایت دانشگاه تهران می پردازد. روش: روش پژوهش از نوع پیمایشی است. برای گردآوری اطلاعات، پرسش نامه بین 335 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران توزیع گردید که در مجموع 255 پرسش نامه تکمیل و برگشت داده شد. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که 79/98 درصد دانشجویان کارشناسی ارشد و 86/71 درصد دانشجویان دکتری پاسخگوی پرسش های پژوهش بودند و بطور میانگین به ترتیب بیش از 43 درصد به مقدار «متوسط»، 27 درصد به مقدار «زیاد»، 19 درصد به مقدار « کم»، 6 درصد به مقدار «خیلی کم» و 3 درصد به مقدار «خیلی زیاد» از پایگاه اطلاع رسانی تخصصی موجود در وب سایت دانشگاه تهران رضایت دارند.

هدف از انجام این تحقیق، تشریح وضع موجود کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه از نظر مجموعه و تعیین فاصله وضع موجود با وضع مطلوب و استاندارد است. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه و مشاهده مستقیم استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که منابع مورد نیاز در کتابخانه های مورد پژوهش کسری 82 درصد نسبت به استاندارد را نشان میدهد. در این بخش بهترین کتابخانه، کتابخانه دانشکده پرستاری و مامایی است که 40 درصد از منابع مورد نیاز را طبق استاندارد داراست و کمترین منابع نسبت به استاندارد متعلق به دانشکده پزشکی است که 6 درصد استاندارد را نشان میدهد.

در پژوهش حاضر، کتابخانه های دبیرستانی شهر کرمانشاه بررسی شده است. ضرورت انجام این پژوهش به جهت کسب آگاهی و شناخت هرچه بیشتر نسبت به اوضاع و شرایط فیزیکی کتابخانه ها بوده، و هدفهای مورد نظر عبارتند از: کسب اطلاعات جامع و دقیق از شرایط فیزیکی، مجموعه، بودجه، خدمات، نیروی انسانی کتابخانه ها، کسب آگاهی و شناخت کمبودها و نقایص. روش برگزیده برای این پژوهش، بنا بر سازگاری آن با نوع و ماهیت تحقیق، روش پیمایشی است و برای کسب اطلاعات دقیق تر، کل جامعه آماری شامل 141 دبیرستان بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد نسبت تعداد کتابها به تعداد دانش آموزان در مدارس 97/4% است. همچنین، همین طور از 141 واحد آموزشی تحت پوشش، 124 دبیرستان کتابخانه دارد و اکثر آنها از داشتن ابتداییترین نیاز یک کتابخانه ـ شرایط فیزیکی ـ محرومند. به علاوه، فضای موجود کتابخانه های دبیرستانی متناسب با تعداد دانش آموزان نیست و با زیربنای تقریبی 3500 مترمربع، به طور متوسط هر کتابخانه 28/22 مترمربع را به خود اختصاص داده است

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش کتابخانه های عمومی شهرستان کرمان در توسعه سه لایه فرهنگ مطالعه کاربران انجام شد. روش: روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود. جامعه آماری شامل کلیه اعضای معتبر دارای سن 15 سال و بالاتر کتابخانه های عمومی درجه 4 و بالاتر شهرستان کرمان تا پایان شهریورماه 1392 بود. حجم نمونه 373 نفر تعیین شد.برای آزمون فرضیه ها از آزمون تی یک نمونه، اندازه های تکراری، تی دو نمونه مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد. یافته ها: نقش کتابخانه های عمومی شهرستان کرمان در توسعه لایه باورها و جلوه ها بالاتر از حد متوسط و در توسعه لایه قواعد در حد متوسط بود. به طور کلی، نقش این کتابخانه ها در توسعه فرهنگ مطالعه کاربران خود کم تر از حد مطلوب (80 درصد) بود. بین میانگین نمرات حاصل از نقش کتابخانه های عمومی شهرستان کرمان در توسعه لایه باورها و جلوه ها تفاوت معناداری وجود نداشت. اما بین میانگین نمرات نقش این کتابخانه ها در توسعه لایه قواعد با دو لایه باورها و جلوه ها تفاوت معنادار وجود داشت. هم چنین بین میانگین نمرات حاصل از نقش کتابخانه های عمومی شهرستان کرمان براساس متغیر جنسیت، گروه های سنی و مدارک تحصیلی کاربران تفاوت معناداری وجود نداشت. اصالت و ارزش: تاکنون به ندرت پژوهشی در زمینه نقش کتابخانه های عمومی در توسعه فرهنگ مطالعه انجام شده است. در این پژوهش برای فرهنگ مطالعه سه لایه باورها، قواعد و هنجارها در نظر گرفته شده است و نقش کتابخانه های عمومی در توسعه هر یک از این سه لایه بررسی شده است.