درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: در این مقاله خدمات مرجع الکترونیکی در وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاهی منطقه مرکزی کشور بررسی و مقایسه شده است. روش / رویکرد پژوهش: روش پژوهش توصیفی است. برای گردآوری داده ها از چک لیست استاندارد در بررسی خدمات مرجع الکترونیک استفاده شد. جامعه آماری شامل وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی منطقه مرکزی کشور بود. یافته ها: وب سایت ها در زمینه خدمات ناوبری و پیوند به منابع الکترونیک بهترین عملکرد را داشته اند؛ در خدمات ناوبری 16/79 درصد و در پیوند به منابع الکترونیک 33/63 درصد این خدمات را ارائه کرده اند. هیچیک از وب سایت ها خدمت تراکنش همزمان ارائه نکرده اند. وب سایت کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، و صنعتی اصفهان رتبه های اول تا سوم را کسب کرده اند. نتیجه گیری: میزان ارائه خدمات مرجع دیجیتال در وب سایت کتابخانه های موردنظر بهتر از متوسط بود، اما فاصله عملکرد آنها با عملکرد وب سایت های کتابخانه ها در کشورهای پیشرفته فاحش است.

پژوهش حاضر بررسی و مقایسه الگوهای استنادی دانشجویان دکتری شیمی دانشگاه تهران و تربیت مدرس است که در آن ویژگیهای منابع اطلاعاتی مورد استناد شناسایی، و تفاوت ها و شباهت های آنها در دو دانشگاه مشخص شده است. در این پژوهش از روش تحلیل استنادی استفاده شده و در آن 6382 استناد متعلق به 60 پایان نامه دکتری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که در دانشگاه تهران نشریات ادواری با 9/82 درصد و کتاب با 5/11 درصد و در دانشگاه تربیت مدرس نشریات ادواری با 3/81 درصد و کتاب با 9/13 درصد استنادها بیشترین استنادها را به خود اختصاص داده اند. زبان اکثر استنادها انگلیسی است و به منابع فارسی بسیار کم استناد شده است. دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس از منابع روزآمدتر نسبت به دانشجویان دانشگاه تهران استفاده کرده اند. میانگین استنادها در دانشگاه تهران 16/116 استناد و در دانشگاه تربیت مدرس 56/96 استناد است. نشریات هسته رشته شیمی بر اساس قاعده برادفورد (سه عنوان در دانشگاه تهران و چهار عنوان در دانشگاه تربیت مدرس) شناسایی گردید.

هدف: هدف این تحقیق بررسی تأثیر میزان ابهام گریزی دانشجویان بر سطح اعتماد آنان برای خرید اینترنتی کتاب با نقش واسط متغیر ادراکات دانشجو است. روش: این تحقیق با روش پیمایشی در بین دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 92-91 با حجم نمونه 384 نفر انجام شد. برای بررسی روایی، بررسی محتوایی روایی انتخاب گردید و از نظر متخصصان استفاده شد. پایایی پرسشنامه با نرم افزار اس.پی.اس.اس سنجیده شد و مقدار ضریب آلفای کرونباخ 79/0 محاسبه شد که نشان از پایایی ابزار تحقیق داشت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های رگرسیون و همبستگی استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که ابهام گریزی بر اعتماد دانشجویان مؤثر نیست. با این حال، یافته ها بیانگر این بودند که متغیر ادراک درباره بنگاه فروش، و ادراک درباره حفظ حریم خصوصی بر اعتماد دانشجویان مؤثرند. اصالت/ارزش: بر اساس پژوهش حاضر، برای اعتمادسازی میان دانشجویان برای خرید اینترنتی از کتاب، باید ادراک آنان به رعایت حریم خصوصی آنان را بهبود داد و اطمینان های لازم را در این خصوص ایجاد کرد. همچنین، باید اعتماد آنان را نسبت به بنگاه فروش کتاب از طریق راه اندازی کتاب فروشی های با مقیاس بزرگ و برندسازی و ایجاد شهرت نیک، جلب نمود.

هستی شناسی، دانش ساختاریافته در مورد یک حوزه خاص است که از طریق ارائه مفاهیم و روابط میان آنها در آن حوزه شکل می گیرد. امروزه، به دلیل طراحی هستی شناسی در حوزه های موضوعی مختلف، ارائه معیارهایی برای گزینش مناسب ترین هستی شناسی، ضروری است. مقاله حاضر در نظر دارد معیارها و رویکردها و سطوح مختلف ارزیابی هستی شناسی را بررسی کند. بدین منظور، ابتدا مراحل مختلف ارزیابی هستی شناسی ها بررسی شد. سپس، مهمترین رویکردها در ارزیابی هستی شناسی ها، شامل رویکرد استاندارد طلایی، رویکرد وظیفه محور، رویکرد استخراج داده، و رویکرد معیار محور، مطرح گردید. معیارهای ارزیابی هستی شناسی شامل معیارهای مطرح شده توسط صاحب نظران این حوزه و نیز معیارهای مؤسسه تحقیقات هستی شناسی امریکا، در بخش دیگری از مقاله ارائه شد. سطوح مختلف ارزیابی هستی شناسی شامل سطح واژگانی و داده ای، سطح ساختار سلسله مراتبی و رده بندی، سطح روابط معنایی، سطح بافت و کاربرد هستی شناسی، سطح نحوی هستی شناسی، و سطح معماری و ساختار هستی شناسی نیز در بخش پایانی مقاله بررسی گردید

تهیه آمارهای استفاده کاربران از منابع اطلاعاتی، همیشه مدنظر کتابداران و مدیران کتابخانه ها بوده است. با وجود فناوریهای نوین و تغییر در الگوی استفاده از منابع، آمارهای استفاده به صورت دیگری نیز تهیه میشود که با تجزیه و تحلیل تعاملهای کاربران، قابل انجام است. این روش، که از رفتار کاربران در استفاده از منابع و نظامهای اطلاعاتی به دست میآید، تحلیل گزارش تعاملات (TLA) نامیده میشود. در این روش، کلیه فعالیتهای کاربران مورد پیگیری قرار گرفته تا الگوی استفاده از منابع اطلاعاتی کشف و ترسیم شود. به منظور سنجش رضایت کاربران منابع، از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده و برای بررسی میزان و نحوه استفاده از منابع، از روش تحلیل گزارش تراکنش استفاده میشود. این دو روش به عنوان مکملی برای شناخت جامعه استفاده کننده از منابع بهکار گرفته میشوند. ترکیبی از این دو روش باعث میشود از کاربران شناخت بیشتری حاصل شده و بررسی رویکرد آنان در محیط الکترونیکی، به بهبود خدمات اطلاعاتی منجر شود. در این مقاله، سعی شده به جنبه های عملی و نظری تحلیل گزارش پرداخته شود تا شناخت بیشتری از این روش حاصل گردد و مورد مطالعه کاربران قرار گیرد.

پس از طرح نظریه «برخورد تمدنها»، نظریه «گفتگوی تمدنها» در مقابل آن مطرح شد، که مورد توجه پژوهشگران و سازمانهای بین المللی قرار گرفت. عنصر ارتباط، زیربنای تمدن بوده و پیدایش نسخه های خطی، نقش مؤثری در ارتباط نوشتاری و تمدن بشری داشته است. ابعاد مختلف نسخه های خطی از قبیل: ابعاد علمی، فرهنگی، هنری، اخلاقی، عرفانی و معنوی، نقش سازنده ای در ارتباط و گفتگو دارند. بویژه بُعد هنری نسخه های خطی بیشتر از بقیه در گفتگوی تمدنها نقش دارد، زیرا هنر، زبان مشترک فرهنگها و جهانی است و کارکردهای متنوعی دارد. حفظ و نگهداری نسخه های خطی در اکثر کتابخانه ها، مراکز علمی و پژوهشی دنیا بویژه موزه های کشورهای مختلف، اعتقاد و احترام به گفتگوی تمدنها محسوب میشود. به عنوان مثال، قرآن کریم که نسخه های خطی و هنری آن کثیر و مورد توجه همگان است، خود کتاب گفتگوست. از طرفی، برنامه حافظه جهانی، یکی از برنامه های بین المللی است که نقش مؤثری در اشتراک اندیشه ها، فرهنگها، آثار هنری، احیای تاریخ و ... داشته، نقطه اشتراک و پل ارتباطی فرهنگها در سطح بین المللی به شمار میرود. از شاخه های اصلی این برنامه، کمک به حفظ نسخه های خطی نفیس سراسر جهان، اشاعه و ثبت بین المللی آن است

مقالة حاضر ضمن تشریح اهمیت و ضرورت توجه به رویکرد کاربر مدار در مطالعات بازیابی اطلاعات مبتنی بر وب به دسته بندی و مرور پژوهش های انجام شده در این زمینه میپردازد. با وجود اتفاق نظر میان متخصصان بازیابی اطلاعات در نقش و جایگاه محوری کاربران در هر نظام بازیابی، دانش موجود در این زمینه محدود است و پاسخگوی بسیاری از پرسش ها، بویژه در محیط وب نمیباشد.روند کلی پژوهش ها نشان میدهد که رهایی شبکة جهانی وب از نابسامانی موجود و تسهیل فرایند اطلاعیابی کاربران، بیش از آنکه نیازمند طراحی نظام های بازیابی پیچیده تر باشد، در گروی ارتقای سطح دانش طراحان این نظام ها از چگونگی تعامل کاربران با این محیط، درک نیازهای کاربران، و ساده سازی مراحل جستجو است. درحال حاضر اغلب کاربران از امکانات جستجوی پیشرفته استفاده نمیکنند و نیازهای اطلاعاتی آنان بیشتر به شکل کلیدواژه های معدود و مبتنی بر زبان طبیعی مطرح میشود. با توجه به ناهماهنگی این شیوه با ساختار ابزارهای کاوش در اینترنت فرایند جستجو در وب برای بسیاری از کاربران با کندی و دشواری همراه است. گسترش تعداد کاربران آموزش ندیده و کم تجربه از یک سو و توسعة کاربردهای روزمرة شبکة وب از سوی دیگر به اهمیت مطالعات کاربرمدار در زمینة بازیابی اطلاعات مبتنی بر وب میافزاید. نقطة توجه پژوهشگران این حوزه بر یافتن راهکارهایی متمرکز است که به کاهش زمان جستجو، کاستن از تلاش کاربر در فرایند جستجو و در عین حال به افزایش بهره وری در بازیابی منجر شود.

پژوهش حاضر به روش تحقیق شبه تجربی و با هدف بررسی راهکارهای عملی برای فعال نمودن کتابخانه های مدارس زاهدان و توسعه فرهنگ مطالعه انجام گرفته است. زمان مطالعه از اول مهر ماه لغایت بهمن ماه 1385 بود. جامعه آماری پژوهش را 16 دبیرستان دولتی دارای کتابخانه شهر زاهدان تشکیل می داد که در همه پایه های تحصیلی دانش آموز داشتند و به عنوان نمونه 6 دبیرستان بطور تصادفی برای آزمون فرضیه ها انتخاب گردید.

این پژوهش به تعیین ضریب هم نویسندگی در تولیدات علمی ایران در نمایه های استنادی علوم، علوم اجتماعی، هنر و علوم انسانی در پایگاه وب اُو ساینس در سال های 2000-2006 پرداخته است. پژوهش از نوع کاربردی است که با استفاده از شاخصهای علم سنجی به انجام رسیده است. داده ها با کمک پایگاه وب اُو ساینس در قالب فایلهای plain text استخراج شد، سپس با استفاده از نرم افزار HistCite تجزیه و تحلیل داده ها، با استفاده از برنامه اکسل شمارش، تنظیم و برای بررسیهای نهایی شد. تعداد کل مدارک نمایه شده به وسیله نویسندگان ایران در نمایه استنادی علوم 24480 مدرک، نمایه استنادی علوم اجتماعی 783 مدرک، و نمایه استنادی هنر و علوم انسانی 57 مدرک و در مجموع با 25320 مدرک جامعه (از طریق سرشماری) مورد مطالعه را در این پژوهش تشکیل داده است. براساس نتایج پژوهش، به طور کلی بررسی ضریب مشارکت نویسندگان در دوره مورد بررسی روندی صعودی است؛ این امر بیانگر افزایش تمایل نویسندگان به تولید مدارکِ مشارکتی در طول این دوره است. بیشترین مشارکت، در تولید مدارک 2 و 3 نویسنده ای برآورده شده و ضریب مشارکت کلی نویسندگان 59/0 بوده است. سال 2006 بالاترین ضریب مشارکت 62/0 و سال 2000 کمترین ضریب مشارکت 55/0 را به خود اختصاص داده است. قاعده برادفورد و قاعده لوتکا در مورد داده ها بررسی شدند؛ قاعده لوتکا فقط در نمایه استنادی علوم تایید و در نمایه های استنادی علوم اجتماعی و هنر و علوم انسانی رد شد؛ حال آنکه قاعده برادفورد در هر سه حوزه تایید شد. کشور آمریکا، در هر سه حوزه نمایه های استنادی، با مشارکت در تولید 1865 مدرک (37/7 درصد) بیشترین مشارکت را در تولید مدارک علمی ایران داشته است.

تصمیم گیری صحیح کلید موفقیت یک کسب و کار محسوب می شود. لازمه تصمیم گیری صحیح، وجود اطلاعات درست و به هنگام است. در عصر ارتباطات، هر سازمان با انبوهی از داده های محیطی و درونی خود مواجه است. پایش و تجزیه تحلیل داده های محیطی و استفاده از اطلاعات قابل اتکا نقش مهمی در پیشرفت یک سازمان ایفا می کند. پژوهش حاضر، با هدف تدوین شاخص های کیفیت اطلاعات و ارائه چارچوبی جهت ارزیابی کیفیت اطلاعات موجود در یک سازمان انجام شده است. در این مقاله، با استفاده از نظر کارشناسان و متخصصان فنّاوری اطلاعات، شاخص های کیفیت اطلاعات تدوین شده اند و به وسیله روش تحلیل سلسله مراتبی فازی، وزن هر شاخص مشخص شده است. سپس، چارچوب پیشنهادی پژوهش در یک سازمان تولیدکننده قطعات خودرو جهت ارزیابی کیفیت اطلاعات موجود در فرایند کاری آن سازمان اجرا شده و راهکارهای بهبود کیفیت اطلاعات ارائه گردیده است. یافته اصلی این پژوهش، مدلی با رویکرد مدیریتی جهت شناسایی شکاف های اطلاعاتی موجود در یک سازمان بوده است.

هدف: بررسی توانمندی رشته کتابداری و اطلاع رسانی است که چنانچه با نگاهی نو به آن نگریسته شود میتواند قابلیت های خود را نشان دهد. روش: روش به کار گرفته در این مقاله تاریخی و در عین حال مقایسه ای است. در روش تاریخی به سابقه رشته کتابداری و اطلاع رسانی توجه شده و در روش مقایسه ای آن را با رشته های دیگر مقایسه شده است. یافته ها: یافته ها نشان میدهد که کتابداری و اطلاع رسانی با مفهوم نو میتواند به تشکیل دانشکده ای با حداقل 7 رشته بیانجامد. این رشته ها شامل گروه مرجع، گروه فن آوری اطلاعات، مدیریت و بهره-وری اطلاعات. یادمانه ها (آرشیو) و نسخ خطی و ... میشود

هدف این پژوهش بررسی وضعیت میزان خوداستنادی در مقاله های تالیفی اعضای هیات علمی دانشگاه تهران در مجله های «نامه علوم اجتماعی» و «پژوهش های جغرافیایی» بین سال های 1378 تا 1386 است. برای نیل به مقصود تعداد 212 مقاله ی تالیفی مشتمل بر 4565 استناد با استفاده از روش تحلیل استنادی مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که نسبت قابل توجهی از مقاله های این دو مجله (در حدود نیمی از مقاله ها) از خوداستنادی برخوردارند و یک سوم نویسندگان در مقاله های تالیفی، خوداستنادگر هستند. متوسط خوداستنادی در مجله ی «نامه ی علوم اجتماعی» 8/0درصد و در مجله ی «پژوهش های جغرافیایی» 6/0 درصد به دست آمد. بررسی سالیانه ی مقاله ها نیز نشان داد که خوداستنادی در این مجله ها از روند منظمی برخوردار نیست و مقاله های مجله ها از نظر نوع مدرک بیشترین مدرک مورد استفاده در خوداستنادی ها را تشکیل می دادند. همچنین تفاوت معنی داری میان میزان خوداستنادی و تعداد نویسندگان در مقاله ها وجود دارد. در بررسی عمر خوداستنادی نیز مشخص شد که حدود 46 درصد خوداستنادی ها در بازه ی زمانی دو ساله قرار می گیرند و نویسندگان در رفتار استنادی خود بیشتر به متون و مقاله های اخیر خود استناد کرده اند.

پژوهش حاضر به بررسی وضعیت و روند پذیرش موتورها و ابرموتورهای جستجو در بین کاربران دانشگاه اصفهان براساس نظریه اشاعه نوآوری راجرز پرداخته است. هدف اصلی از انجام این پژوهش، بررسی نرخ پذیرش و شناسایی قابلیت ها و ابزارهای مؤثر در پذیرش موتورها و ابرموتورهای جستجو در بین کاربران دانشگاه اصفهان بوده است. روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری این پژوهش شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان بوده است که تعداد 351 نفر از آنها به عنوان نمونه و براساس روش نمونه گیری تصادفی- طبقه ای انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی نظیر میانگین،آزمون t، و آزمون ناپارامتری کروسکال- والیس (آزمون H) استفاده شده است. براساس نتایج پژوهش، آزمون های t وکروسکال- والیس نشان دادند که میانگین پذیرش موتورها و ابرموتورهای جستجو توسط کاربران دانشگاه اصفهان از نظر جنسیت و مقطع تحصیلی و دانشکده از لحاظ آماری معنی دار نبوده و فقط از نظر جنسیت در پذیرش موتورهای جستجوی تخصصی معنی دار بوده است. دیگر نتایج حاکی از آن بود که دوستان کاربران، در چگونگی پذیرش موتورهای جستجوی عمومی و راهنماهای موضوعی و استادان در چگونگی پذیرش موتورهای جستجوی تخصصی و ابرموتورها نقش مهمی داشته اند. بیشترین محل آشنایی کاربران با موتورها و ابرموتورهای جستجو در دانشگاه بوده است. اضافه بر این، نتایج پژوهش نشان داد که منحنی آهنگ پذیرش نوآوری در میان نمونه مورد پژوهش نرمال و S شکل نیست. همچنین، مقایسه بین استفاده از صفحات ساده و یا پیشرفته جستجو در گوگل نشان داد که در بین کاربران نسبت به صفحه جستجوی ساده، گرایش بیشتری وجود دارد و این امر نظریه راجرز را تأیید کرد. نتایج دیگر پژوهش نشان داد که انصراف از نوآوری فقط در مرحله تصمیم گیری نیست و این امر با نظریه راجرز در تضاد بود