فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۹۴۱ تا ۲٬۹۶۰ مورد از کل ۱۳٬۱۵۸ مورد.
۲۹۴۱.

مطالعة تطبیقی تقابل های دوتایی سورة مبارکة «اللیل» با رنگ های کتیبه های قرآنی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مطالعة تطبیقی تقابل های دوتایی سورة اللیل رنگ کتیبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۷ تعداد دانلود : ۶۰۱
قرآن معجزة پیامبر اکرم (ص) وجوه متعدد و سبک ادبی خاصی دارد. یکی از جلوه های زیبایی سبک ادبی قرآن انواع تقابل ها ی موجود در آیات است؛ تقابل های دوتایی مانند: «روح و جسم»، «شب و روز»، «معقولات و محسوسات»، و «مرد و زن» از زمان باستان تا کنون از موضوعات بحث برانگیز دانشمندان بوده است. در این مقاله تقابل های دوتایی در سورة مبارکة «اللیل» و تطبیق این جفت واژگان با تقابل های دوتایی رنگ های کتیبه های قرآنی با تأکید بر نسخ خطی قرآن کریم بررسی شده است. هدف این تحقیقِ کتاب خانه ای برقراری ارتباط بین الهیات و هنر است. نتایجْ نشان دهندة آن است که تعداد تقابل های دوتایی موجود در سورة «اللیل» هشت مورد است. تطبیق تقابل های دوتایی موجود در سوره با تقابل های دوتایی رنگ های کتیبه های قرآنی بدین شرح است: «لیل و نهار» و «یَغشی و تَجَلّی» با لاجورد و طلایی؛ «ذَکَر و اُنثی» با سرخ و سبز روشن؛ «أعطیَ و بَخِلَ»، «إِتَّقیَ و استَغنیَ»، و «صَدَّقَ و کَذَّبَ» با سفید و سیاه؛ «یُسریَ و عُسریَ» با آبی روشن و نارنجی؛ «آخرة و أُولی» با بنفش و زرد روشن، زرد تیره و سبز تیره.
۲۹۴۲.

تبیین فهم آیه اکمال دین بر اساس نظم فراخطی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظم فراخطی آیه اکمال ولایت سوره مائده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۳۳۳
طبق دیدگاه گروهی از مفسران و قرآنپژوهان آیه اکمال دین (مائده: 3) با قبل و بعدش هماهنگی ساختاری و تلازم معنایی ندارد. این ناسازگاری بیشتر ناشی از نوع نگرش به متن قرآنی است که متن را مطابق قواعد رایج در عرف و رابطه خطی و طولی آیات،یعنی توجه به روابط پسین و پیشینی آیه در سیاق و خطی مشخص در نظر می گرفتند؛ اما با تغییر آن نگرش وگذر از نظم خطی آن سان که آیه با دیگر آیات همخوان و هم معنای خود، شبکه ای از ارتباطات دور و نزدیک را شکل دهد،می توان آیه منظور را با روش تحلیل و تطبیق ساختارهای متوازن در مسیر فرایند فهم درست قرار داد؛ درصورتی که از یک سو، به اموری چون فضای نزول سوره مائده و ارتباط با سوره های پیش از آن و از سوی دیگر، به نشانه هایی چون واژگان متقارب، ساختارهای متوازن و الگوهای تکرار در آیات متعدد به خصوص آیات دیگر سوره مائده توجه شود. رهیافت حاصل از واکاوی شبکه ارتباطی آیات مرتبط با آیه اکمال دین، اهمیت و ضرورت امر ولایت را درپی دارد، همان امریکه مطابق دیدگاه شیعه، دین با آن کامل شد وکافران را یأس فرا گرفت.کفاری از اهلکتاب به همراه منافقانکه در عهدشکنی و تحریف احکام الهی و دشمنی با پیامبر(ص) و... از هیچ چیز دریغنکردند؛ اگرچه از ظواهر آیات سوره، اعلان رسمی ولایت امام علی(ع) در روز غدیر خم به دست نمی آید؛ اما از دلالت آیات 55 و56 و67 مائده، بهره مندی حق ولایت برای«الذین آمنوا» و انطباق مصداق برتر آن به علی بن ابی طالب در صورت پذیرش خصوص سبب نزول آیه ولایت(55) در حق ایشان به دست می آید.
۲۹۴۳.

قرآن و نظریه تکامل (فرگشت)؛ ارزیابی نظریه پروفسور جیمز کلارک بر پایه دیدگاه علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی

کلید واژه ها: نظریه تکامل آفرینش آدم علامه طباطبایی آیت الله جوادی آملی جیمز کلارک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹۹ تعداد دانلود : ۱۰۳۶
آیا قرآن کریم گزارشی متعارض با مفاد نظریه تکامل از آفرینش انسان طرح می کند؟ در پاسخ به این سؤال، پروفسور جیمز کلارک به عدم تعارض گزارش قرآن از آفرینش انسان با نظریه تکامل باور دارد. به باور وی آیات قرآن در مقام بیان چگونگی آفرینش نیست؛ از این رو، نمی توان نفی یا اثبات نظریه تکامل را از آن استنتاج کرد. این مقاله می کوشد این دیدگاه را گزارش کرده، آن را بر اساس دیدگاه های تفسیری علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی از آیات خلقت انسان و با استفاده از روش تفسیر اجتهادی قرآن به قرآن، ارزیابی و نقد کند. نتیجه ای که مقاله به آن دست یافته، این است که با توجه به دلالت روشن برخی آیات قرآن بر چگونگی آفرینش انسان نخستین، نظریه اجمال آیات آفرینش انسان در قرآن (نظریه پروفسور کلارک) رد می شود و قرآن به روشنی بر نفی آفرینش تکاملی انسان دلالت دارد.
۲۹۴۴.

بررسی تطبیقی شیوه بیان داستان های قرآنی در مثنوی معنوی و تفسیر کمبریج(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قصص قرآنی داستان پردازی مثنوی تفسیر کمبریج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۷۷
«مثنوی معنوی» حاصل تطور و سیر قصه ها در طول زمان است. این قصه ها راه شناخت ورود به دنیای مولانا و آشناشدن با خلاقیت وی در عرصه داستان پردازی است. «تفسیر کمبریج» نیز از تفاسیر مهمی است که مخصوصاً از جنبه ادبی اهمیت دارد و دارای داستان هایی است که به اقتضای مطلب در جای جای کتاب پراکنده اند. این داستان ها در «مثنوی معنوی» و «تفسیر کمبریج» می توانند از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار بگیرند. در این تحقیق، مقایسه ای تطبیقی میان داستان های «مثنوی معنوی» و «تفسیر کمبریج» انجام شده است. در این امر که نوعی خوانش ارتباطی است، ارتباط دو متن را به یکدیگر آشکار می کند.
۲۹۴۵.

نقش باورها در خودکنترل شدن رفتارهای سازمانی از منظر قرآن کریم

کلید واژه ها: قرآن سازمان باورها رفتار سازمانی خودکنترلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۱۷
  سازمان عرصه ی انواع رفتارهای سازمانی است که نقش اساس در موفقیت و شکست سازمانها دارد. با توجه به محوریت انسان در رفتار سازمانی و نقش باورها در پدید آمدن رفتارها، این مقاله به بررسی نقش باورها در خودکنترل شدن رفتارهای سازمانی از منظر قرآن کریم می پردازد. روش تحقیق، تفسیر موضوعی برون قرآنی و هدف آن دستیابی به نقش باروها در خودکنترل شدن رفتارهای سازمانی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که برخی از باورهای تأثیرگذار بر خودکنترل شدن مربوط به عملکرد انسان سازمانی(رفتار، گفتار و نیت) می شود. این باروها عبارتند از: علم خداوند به رفتارهای انسان، مرگ و ثبت و ضبط شدن رفتارهای انسان، قیامت و بازگشت انسان همراه با نتایج رفتارها، قیامت وآگاه شدن انسان از پیامد رفتارها، قیامت و محاسبه دقیق رفتارها و یامت و یامدها بر مبنای رفتارها. نتیجه پژوهش نشان می دهد که باورهای یاد شده در خود کنترل شدن رفتارهای سازمانی و هدایت آنها نقش مهمی دارد.
۲۹۴۶.

بررسی نظریه تصمیم گیری سایمون براساس الگوی حکمی- اجتهادی و مقایسه آن از منظر مبانی قرآنی و اسلامی

کلید واژه ها: قرآن نظریه تصمیم گیری سایمون عقلانیت محدود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۶۸
یکی ازنظریات مهم غربی در موضوع تصمیم گیری در سازمان تئوری «تصمیم گیری» سایمون است. او مدعی است که تصمیم گیری مبتنی «عقلانیت محض»، نادرست است بلکه انسان در سازمان بر اساس «عقلانیت محدود» تصمیم می گیرد، ایشان این نظریه خود را نظریه تصمیم گیری در مدیریت نامیده است. این نظریه جایگاه مهمی که در مباحث مدیریت و سازمان دارد، گر چه این نظریه در طبقه بندی نظریه های سازمان و مدیریت در طبقه نئوکلاسیک ها قرار دارد، ولی امروز نیز این نظریه کاربرد خود را در مباحث سازمان و مدیریت دارد؛ در این پژوهش سعی شده است تا با بررسی مبانی تئوری تصمیم گیری سایمون و نقد آن از دیدگاه مبانی قرآنی بپردازد و تفاوت ها میان مبانی تئوری سایمون و مبانی قرآنی را در مباحث هستی شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی و روش شناسی بر اساس الگوی حکمی اجتهادی تبیین نماید. موضوع مطالعه علوم اجتماعی (علم مدیریت)، انسان است. یکی از عوامل اثرگذار بر رفتار انسان و درنتیجه بر نظریات علوم انسانی، «مبانی» است. ازاین رو به نظر می رسد نقد محققانه نظریات غربی از منظر مبانی قرآنی، گام آغازین در تدوین ارائه مدل و الگوی تولید علوم انسانی اسلامی باشد. برای تحقق این هدف، الگوی حکمی- اجتهادی یک مدل و الگوی مناسبی جهت تولید نظریه های اسلامی است. لذا این نوشتار به دنبال بررسی نظریه تصمیم گیری سایمون و مقایسه آن از دیدگاه قرآن است. مبانی فلسفی نظریه سایمون برگرفته از مکتب «پوزیتویسم منطقی» است، لذا در این مقاله ضمن توجه لازم به بنیان های فلسفی این مکتب، مبانی فلسفی قرآنی نیز تبیین شده و در آخر با جایگزین نمودن مبانی قرآنی به جای مبانی غربی در موضوع تصمیم گیری اشکالات و نواقص نظریه تصمیم گیری سایمون از منظر آیات الهی تبیین شده است.
۲۹۴۷.

معناشناسی «ارث» مبتنی بر تحلیل های ریشه شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم ریشه شناسی زبان های سامی اشتراک معنوی ارث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۱ تعداد دانلود : ۴۱۹
«ریشه شناسی»یکی از مهم ترین شاخه های زبان شناسی درزمانی و مهم ترین روش برای تصحیح و تدقیق قول لغویان در تشخیص مشترک لفظییا معنوی به شمار می رود که با ایجاد نگاه تاریخی به تغییرات واژگان و پی جویی صورت و معانی آنها در زبان های کهن می پردازد و برای شناخت منطق حاکم بر آن و نقش کلیدی در یافتن معانی حقیقی و مجازی کلمات قرآن کریم تلاش می کند. علم ریشه شناسی به جهت الزام آور بودن توانایی، در یافتن ریشه کلمات در کهن ترین زبان ها و یافتن صورت بندی ساخت واژگان که نیازمندیادگیری زبان های کهن و آشنایی با مباحث آواشناسی، وام گیری، تغییرات صرفی و تغییرات معنایی و تحلیل های پیچیده است، عرصه را برای ورود محقّقان سایر رشته های علوم انسانی از جمله قرآن پژوهان تنگ تر می کند.در این پژوهش کوشش شده است، واژه «ارث» از رهگذر روش ریشه شناسی مطالعه موردی شود. صورت های متنوّع آن در زبان های کهن سامی همچون اکدی، آشوری، عبری، سریانی، حبشی بررسی شود و نشان دهد معانی مختلف ریشه «و ر ث» از یک جامع معنایی برخوردار است و گفتمان غالب موجود در تفاسیر که معنای حقیقی این واژه را « ترکه میّت» با بار معنایی فقهی معرفی کرده اند و سایر معانی موجود در آیات ارث را مَجاز برمی شمارد، از دقّت کافی برخوردار نیستند.
۲۹۴۸.

واکاوی نقش اقناعی واژگان وصفی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وصف قرآن کریم اقناع بلاغت مخاطب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۴۵۸
«وصف» به مثابه ابزار پردازش سخن و بهترین وسیله تصویر هنری، زمینه ساز بسیاری از آرایه های ادبی مانند تشبیه، مجاز و استعاره است. در آفرینش اغراض ادبی ازجمله: مدح، رثاء و غزل نقش آفرین بوده است و در نقد و تحلیل های صرفی، نحوی و بلاغی متون مدّنظر قرار می گیرد. علاوه براین بسامد تعابیر وصفی در آیات شریفه قرآن سبب برخی پژوهش های قرآنی شده است. در این جستار به شیوه توصیفی تحلیلی نمونه هایی از این تعبیرها در آیات شریفه قرآن واکاوی و معلوم شد که وصف های قرآن مجید علاوه بر نقش بلاغی خود یکی از ابزارهای سخن وحی برای اقناع مخاطبان است. این وصف ها در قالب تصویرهای دیداری یا شنیداری و از نوع متقابل و متنوع آن به رسایی سخن کمک کرده است. وصف های قرآن با «محسوس ساختن امور معنوی و غیبی» آنها را به ذهن مخاطب نزدیک ساخته و در اقناع وی ایفای نقش کرده است. اقناعی که سرانجامش با هدف غایی قرآن یعنی هدایت مردم سازواری دارد.
۲۹۴۹.

اعتبارسنجی عقل تأویل گرا در روایات تفسیری مجاهد بن جبر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اعتبارسنجی مجاهد بن جبر عقل تأویل گرا دیدگاه اهل بیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۱ تعداد دانلود : ۶۵۵
دعوت های مکرر قرآن به تدبر، تفکر و تفقه، همه حاکی از این واقعیت است که نیروی ادراک انسان و حاصل تأملات منطقی او، دارای اعتبار و ارزش مثبت معرفتی است. به طور مسلم، یکی از مهم ترین منابع تفسیر قرآن، عقل است. کاربرد عقل در تفسیر قرآن به دو نوع تقسیم می شود: عقل مصباح و عقل منبع. مجاهد (متوفی 101هجری) که از صدر مفسران تابعی است، با عقل گرایی در آرای تفسیری اش، از دیگران مفسران صحابه و تابعین، متفاوت و ممتاز شده است. جریان تفسیری حاکم در عصر صحابه و تابعین، راهبرد تفویض، به معنای تسلیم در برابر ظواهر معارفی از آیات و روایات بود، به نحوی که درخصوص تأویل آیات و روایات، به ویژه آیات و روایات صفات خدا احتیاط می کردند، جمعی از تابعین مانند سعید بن مسیب، شعبی، نافع و دیگران براین اساس به تفویض گراییدند. مجاهد با استفاده از عقل تأویل بخش، براساس مخالفت ظواهر برخی آیات با قرینه قطعی عقلی، به تأویل ظواهر آن آیات پرداخته است. اعتبارسنجی آرای تفسیری مجاهد در حوزه عقل تأویل گرا، تا حدود قابل توجهی، همسو و هم جهت با بیانات تفسیری اهل بیتk است.
۲۹۵۰.

تجلی اصل مادینه هستی در بیان قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: قرآن بیان اساطیری زمین زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۲۲۵
امروزه یکی از حوزه های حائز اهمیت در مطالعات قرآن کریم، توجه به اسلوب های بیانی این متن مقدس در ارائه تعالیم الهی است که از دیرباز تا به امروز، اذهان بسیاری از عالمان بلاغت و بیان را به خود مشغول ساخته است. در این راستا یکی از اسلوب های بیانی قرآن کریم در ارائه پیام هدایت، حوزه مربوط به بیان های اساطیری این متن مقدس است که در ادبیات سنتی ما، تا حدود زیادی همان بحث تلمیحات(اشارات) است و با اسطوره گویی یا بررسی سرشت زبانی عناصر اسطوره ای متن، تفاوت اساسی دارد. بر همین اساس قرآن پژوهان، معتقدند کاربست این اسلوب بیانی در قرآن کریم، نه تنها قدحی به این کتاب وارد ننموده و اختلالی در آموزه ها و تعالیم مقدس آن ایجاد نمی کند بلکه حتی در راستای فصاحت و بلاغت آن نیز بوده و با "بلسان قوم" بودن این کتاب مقدس(ابراهیم/4)، سازگار و هماهنگ است. اما یکی از گونه بیان های اساطیری قرآن کریم، اشارات این متن مقدس به کهن الگوی مام زمین است که ابتدا به صورت بزرگ مادر اولیه در اعصار قدیمی، مورد پرستش واقع می شد و سپس در ادوار مختلف تاریخی، از اهمیت و جلای آن کاسته شد. تا اینکه در نهایت، به ضمیرناخودآگاه آدمیان انتقال یافت و تنها از طریق ادبیات و هنر بر ذهن و زبان نوع بشر جاری گشت. در این راستا پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که با توجه ب ه پیش ینة اساطیری زن سالارانة تمدن بین النهرین و جزیره عربستان ، آیا می توان انواع بازنمود این کهن الگوی مام زمین را در بیان اساطیری قرآن کریم نیز بازشناخت؟ با توجه به آیات قرآن کریم، زمین در ضمیر ناخودآگاه جمعی اعراب عصر نزول، با چه کیفیتی می زید؟ کارکرد این گونه بیان ها، در القای مفاهیم الهی چیست؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که خداوند سبحان در اسلوب بیان اساطیری این متن مقدس، بستر ظهور و تجلی این کهن الگوی مادینه را فراهم ساخته و بدین ترتیب با نفوذ در ضمیرناخودآگاه مخاطبان، پیام هدایت خویش را انتقال داده است.
۲۹۵۱.

پژوهشی در تاریخ گذاری سوره «مطفّفین»(بر مبنای ادله نقلی و اجتهادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سوره مطففین تاریخ گذاری مکی و مدنی ترتیب نزول سبب نزول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۶۲
تعیین ترتیب و زمان نزول سوره ها ازجمله مباحث پرسابقه در تفسیر و علوم قرآن است. مسأله مهم در این زمینه، جایگاه سوره «مطففین» است که یا به عنوان آخرین سوره مکی یا اولین سوره مدنی محسوب می شود. بر اساس ادله نقلی و اجتهادی مورد استناد در تاریخ گذاری سوره های قرآن، ملاحظه می شود اغلب روایات موثق در ترتیب نزول، بیانگر نزول سوره «مطففین» پس از «عنکبوت» در پایان سور مکی است. همچنین باتوجه به تاریخ هجرت و فاصله میان آن واقعه تا سرآغاز تقویم هجری، می توان زمان نزول این سوره را سال آخر بعثت و نزدیک به هجرت در نظر گرفت. به علاوه، ضوابط و خصائص این سوره نیز مؤید مکی بودن آن است.
۲۹۵۲.

انگاره ملاصدرا از فلسفه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سلوک وجودی فلسفه استکمال نفس تشبه به اله سفرهای چهارگانه عرفانی ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۲۶۱
در نگاه برخی فلاسفه، فلسفه به سلوک ذهنی و تبادلات مفهومی تقلیل می یابد. در مقابل، برخی دیگر از فلاسفه با تکیه بر جنبه های عملی، فلسفه را سلوک وجودی میدانند. از نظر ملاصدرا، فلسفه فرایند استکمال نفس انسانی است. استکمال نفس، نه از گونه رشد کمی یا کیفی بلکه بمعنای استکمال ذاتی، اشتداد و سلوک وجودی. او غایت فلسفه را تشبه به اله میداند و این تشبه با دو مشخصه احاطه به معلومات و تجرد از جسمانیات محقق میگردد. سلوک انگاری فلسفه، پیامدهایی همچون کثرت گرایی فلسفه ورزی، فلسفه ورزی بیکرانه، تناظر ارتقاء معرفتی با ارتقاء وجودی، کثرت گرایی روش شناختی و همبستگی تهذیب نفس و فلسفه را بدنبال دارد. ملاصدرا با تکیه بر سلوک انگاری فلسفه، میکوشد حکمت متعالیه را بر اساس الگوی سفرهای چهارگانه سامان دهد.
۲۹۵۳.

مفهوم شناسی دو واژه زوج و إمرأه

کلید واژه ها: زوج إمرأه مؤلفه های زوجیت عوامل ابطال زوجیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۱۲۴
در قرآن کریم، از همسر مرد، گاهی با لفظ «زوج» و گاهی با لفظ «إمرأه» یاد شده که در ظاهر، مترادف به نظر می آیند. نتایج این پژوهش که با شیوه توصیفی- تحلیلی، انجام شده، حاکی از عدم ترادف بین این دو واژه است. شواهد نشان می دهد تفاوت معناداری بین دو واژه زوج و إمرأه وجود دارد و معمولاً هرگاه ناهماهنگی و عدم ایمان و یا نقصی در زوج یا زوجین، وجود داشته، لفظ إمرأه، جایگزین زوج شده است. مهمترین مؤلفه های زوجیت، عبارتند از اعتقاد به خدای یگانه، سکونت و آرامش، موّدت و رحمت. عواملی از قبیل ارتداد، فوت و طلاق نیزباعث ابطال رابطه زوجیت می شود.
۲۹۵۴.

تأثیر باورهای کلامی بر افزوده های توضیحی مترجمان معاصر قرآن (فیض الاسلام و خرم دل)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: ترجمه قرآن مبانی کلامی فیض الاسلام خرم دل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۸ تعداد دانلود : ۲۸۷
یکی از مباحث هرمنوتیک به معنای عامّ، کاوش در مسائل روان شناختی و تأثیر مفسّر در فهم متون است. گذشته از اختلافاتی که هرمنوتیسین های سنّتی و مدرن و همچنین هرمنوتیسین های فلسفی به عنوان شاخه ای از هرمنوتیک مدرن در بایستگی یا ناشایستگی تأثیر باورهای مفسّر در فهم متن دارند، حال چه این اختلاف حقیقی یا صوری باشد، به اجمال فهمیده می شود که باورهای کلامی مفسّر در فهم متن دخالت دارند. در ترجمه هایی که مترجمان مورد نظر در این نوشتار ارائه داده اند، تفاوت دیدگاه های کلامی و در برابر، تفاوت افزوده های توضیحی منطبق با باورهای کلامی ایشان متبلور است. در هرمنوتیک فلسفی است که ذهنیت و داوری مفسّر، شرط حصول فهم است و در هر دریافتی، ناگزیر پیش دانسته های مفسّر دخالت دارد، ازاین رو امکان برداشت های مختلف از متن به وجود می آید. ترجمه نیز تفسیری موجز است که باید تا حدّ امکان با متن اصلی انطباق داشته باشد. مسأله قابل تأمّل در اینجا این نکته است که قرآن «نذیراً للبشر» و «ذکری للعالمین» است، نه شیعی و نه سنّی و نه وهّابی. در صورتی که همه مذاهب و فِرَق اعتقادی اسلام بخواهند قرآن را بر پایه پیش فرض ها و باورهای کلامی خود ترجمه نمایند، اختلاف جدّی در ترجمه ها پدید آمده، نقض غرض شده و اهداف ترجمه در آنها تحقّق نخواهد یافت؛ زیرا توضیح و تفصیل متن، شأن تفسیر است، نه ترجمه که در آن، بازتولید نزدیک ترین معنا در عین حفظ سبک منظور نظر است.
۲۹۵۵.

واکاوی تحلیلی تعادل ساختاری تمییز در ترجمه فارسی حدّاد عادل از قرآن کریم (مطالعه موردپژوهش: سوره های اسراء و مریم)

کلید واژه ها: ترجمه قرآن حداد عادل زبان شناسی تمییز تعادل نحوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۸۶
ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی یکی از چالش انگیزترین بخش های ترجمه است که رسالت آنتوسعه و ترویج فرهنگ قرآنی و انتقال آموزه ها و تعالیم وحیانی است. از اصول و ضرورت های اساسی هر ترجمه، علاوه بر انتقال و رساندن پیام و محتوای متن مبدأ قرآن کریم، تلاش برای برقراری ساختارهای نحوی- صرفی، معنایی- واژگانی، آوایی و بلاغی و ایجاد تعادل یا تشابه میان ساختارهای متفاوت زبان مبدأ قرآن کریم و مقصد زبان فارسی است؛ زیرا برخی نقش های نحوی زبان عربی در زبان فارسی ساختار مشابه نحویِ مشخصی ندارد. ازاین رو نیازمند برقراری ساختاری معادل یا مشابه در زبان فارسی هستند. این تعادل، به ویژه در مورد ترجمه قرآن کریم، اجتناب ناپذیر است تا جایی که ترجمه قرآن را علمی تر و منطقی تر می سازد. از مهم ترین ساختارهای زبانی که نقشی بنیادین در فرایند ترجمه و تحلیل های بین زبانی دارد، ساختار نحوی است. «تمییز» ازجمله نقش های نحوی است که ترجمه آن به سبب فقدان معادل ساختاری در زبان فارسی دقت خاصی می طلبد. از همین روی باید بر مبنای مشابه ساختاری -نه معادل ساختاری- در زبان فارسی معادل یابی شود. بی دقتی در برقراری این پیوند متعادل سبب بروز مشکلات و چالش هایی در حوزه ترجمه فارسی تمییز می شود. بر همین اساس، این مقاله ترجمه دکتر حدّاد عادل را مورد مداقّه و اعمال نظر قرار داده که نتایج حاصله حاکی از توفیق این مترجم در دستیابی به معادل هایی دقیق و نزدیک تر برای تمییز در زبان مقصد بوده است. بررسی ها نشان داد که ترجمه ایشان نسبت به بسیاری از ترجمه های معاصر موفق تر عمل کرده است تا جایی که بیشتر تمییزهای موجود در سوره های مریم و اسراء را به درستی ترجمه کرده اند.
۲۹۵۶.

رویکرد شناسی مفسرین در بهره گیری از عهدین در تفسیر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مفسران رویکرد عهدین تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵ تعداد دانلود : ۲۵۰
هر یک از سه دین توحیدی (اسلام، یهودیت و مسیحیت) کتب مقدس خاص خود را دارند و کتاب های آسمانی از زمان آدم (ع) تا زمان پیامبر (ص) برنامه واحدی را ارائه داده اند که دعوت به توحید است. همچنین، این کتاب ها اصول و مشترکاتی دارند؛ به عنوان نمونه از مهم ترین آن ها می توان به ذکر داستان انبیاء اشاره کرد. بنابراین، مفسران قرآن کریم در تفسیرهایی که از قرآن ارائه داده اند، از مطالب عهدین نیز بهره جسته اند و در واقع، شناخت رویکردهای مفسران در بهره گیری از عهدین سبب می شود تا بدانیم مفسران در برابر مطالب عهدین و استفاده از آن در تفسیر خود چه موضعی دارند. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بررسی رویکردهای مفسران در بهره گیری از عهدین پرداخته است و نتیجه می گیرد که مفسران در بهره گیری از عهدین چهار رویکرد اثباتی حداکثری، اثباتی حداقلی، نفیی و دوگانه دارند و هر یک به گونه های مختلف از مطالب عهدین استفاده کرده اند، به طوری که برخی از آنان مطالب عهدین را آورده اند و به نقد کشیده اند و برخی نیز برای تبیین و توضیح مطالب از عهدین بهره جسته اند.
۲۹۵۷.

جریان شناسی تفاسیر فریقین نسبت به آیه 124 سوره بقره در مساله امامت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارکردهای کلامی فریقین تفسیر امامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۵ تعداد دانلود : ۳۷۱
مفسران اهل تسنن و شیعه از دیرباز درباره معنی امام، ویژگی ها، و شئون امامت اختلاف نظر داشته اند. مهم ترین مستند هر دو گروه برای اثبات دیدگاه خود قطعاً آیات قرآن بوده است. در این میان یکی از مهم ترین آیاتی که شیعه با استناد به آن، ضمن متفاوت دانستن مقام امامت از نبوت، مهم ترین ویژگی های امام مانند لزوم عصمت ظاهری و باطنی و درنتیجه ضروری بودن تعیین امام از سوی خدا را نتیجه گرفته آیه 124 سوره بقره است. شیعیان هم چنین این آیه را دلیلی بر بطلان امامت هر فاسق و ظالمی تا روز قیامت دانسته اند و از این آیه در مناقشات کلامی در مسئله امامت بعد از پیامبر (ص) فراوان بهره برده اند. از آن سو مفسران اهل تسنن با یک سان دانستن مقام امامت و نبوت این آیه را دلیلی بر لزوم عصمت انبیا دانسته اند؛ با این حال به این آیه برای اثبات عصمت ظاهری امام، بطلان امامت کافر و فاسق، چه به منزله رهبر جامعه اسلامی یا در منصب قضاوت یا امامت نماز نیز استناد کرده اند.
۲۹۵۸.

تأثیر مراتب دینداری بر کاهش انحرافات اجتماعی درآموزه های قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن آسیب های اجتماعی دینداری مراتب دینداری مصونیت بخشی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : ۱۶۲۷ تعداد دانلود : ۱۰۶۴
به تصریح بسیاری از آیات قرآن و یافته های جامعه شناسی، دینداری در برابر انحرافات اجتماعی مصونیت ایجاد می کند و زمینه کاهش آنها را فراهم می آورد؛ اما پرسش این است که با این ویژگی دینداری، چرا بخشی از دینداران، اهل کج رفتاری نیز هستند؟ چرا بعضی مواقع دینداری نه تنها مصونیت ایجاد نمی کند که به گسترش انحرافات و مسائل اجتماعی با اشکالی جدید می انجامد؟ بنابراین، هدف، تبیین این مسئله با مراجعه به آیات قرآن و تفاسیر است. این هدف با اتخاذ رویکردی تفسیری و پدیدارشناسانه و استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، میسر شده است. نتایج نشان می دهد راز مسئله تحقیق در سیالیت و مدرج بودن دینداری نهفته است. از آنجا که دینداری با نگاهی تقلیل گرایانه، دارای هفت مرتبه قابل سنجش تجربی است، در اولین مراتب به دلیل ضعف و سستی ایمان، احتمال بروز انحراف اجتماعی بسیار است و با عبور از مراتب اولیه و حرکت به مراتب بالاتر، دینداری تقویت می شود.
۲۹۵۹.

کاربست انتقادی نظریه آمیختگی مفهومی در خوانش «خزائن الهی» در المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن خزائن فضای ذهنی معناشناسی شناختی آمیختگی مفهومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۵۰۵
فهم معنای «خزائن الهی» با این مسأله روبرو است که چگونه می توان نزد خدا (عند الله) خزائنی برای اشیاء تصور کرد؟ خزائن ظرف مکان برای اندوخته های مادی نظیر گنج و ثروت و خدا موجودی غیرجسمانی، نامحدود و بدون مکان است. برای پاسخ به این سوال در مقام کشف علت (و نه دلیل) می توان از نظریه آمیختگی مفهومی بهره برد؛ کاربست انتقادی این نظریه نشان می دهد با بازسازی برخی سازوکارهای این رویکرد شناختی و توجه به گفتمان قرآنی در فعال نمودن فضای ذهنیِ «الهی» می توان به معانی نوظهور در فضای آمیخته نهایی دست یافت؛ مطابق خوانش المیزان از خزائن الهی، رابطه خزائن الهی و اشیاء، رابطه نامحدود و محدود تلقی شده است؛ از این جهت همچنان می توان خزائن الهی را واقعاً خزانه هایی برای موجودات دانست و در عین حال عینیت ظرف و مظروف را لحاظ نمود.
۲۹۶۰.

معنا و شناخت در قرآن با نگاهی به تفسیر تسنیم

کلید واژه ها: وجه معناشناسی شناختی مقوله بندی مفهوم سازی زبان شناسی شناختی اصالت تعابیر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مباحث کلی تفسیر وتأویل
تعداد بازدید : ۱۰۸۹ تعداد دانلود : ۸۷۲
یکی از رویکردهای مهم زبان شناختی در قرن بیستم، زبان شناسی شناختی است. این رویکرد ادعاهای خاصی درباره رابطه زبان و واقعیت و نحوه مفهوم سازی ها در زبان و ارتباط آن ها با ذهن دارد. در این مقاله، نخست درباره ادعای اصلی این رویکرد توضیح کلی می دهیم و اصول مهم آن را برمی شمریم. این اصول عبارت اند از: اصل چشم انداز؛ اصل پویایی؛ اصل دایرة المعارف؛ اصل کاربرد و تجربه. اصالت تعابیر، مهم ترین دستاورد نگاه شناختی به قرآن است که بنابر آن، مفسر باید خود مفهوم سازی های قرآن را اصل قرار دهد، آن ها را تحلیل کند و از تحویل و تقلیل آن ها به مفهوم سازی های دیگر اجتناب کند. مفسران رویکردهای متفاوتی به مفهوم سازی های قرآن داشته اند: گاهی به خود آن ها پرداخته و گاهی آن ها را به مفهوم سازی های دیگری برگردانده اند. در ادامه، نمونه هایی از تأثیر این اصول را در فهم و تفسیر قرآن و سرنوشت اصالت تعابیر در آیات آورده و مواردی از تفسیر تسنیم را بررسی کرده ایم.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان