احمد قرایی سلطان آبادی

احمد قرایی سلطان آبادی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۹ مورد از کل ۹ مورد.
۱.

بررسی تفسیری «المُحصَناتُ مِنَ النِّساء» با تأکید بر سبب نزول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه 24 سوره نساء تفسیر فقهی مُحصَنات سبایای اوطاس ملک یمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۴۴
آیه «وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ» ازجمله آیاتی است که به واسطه نقل سبب نزول خاصی، محل اندیشه ورزی مفسران و تفقه فقیهان شده است. مفسران با استناد به گزارشی از ابوسعید خدری، محتوای آیه را با غزوه أوطاس = حنین پیوند می زنند مبنی بر اینکه آیه جهت تعیین تکلیف «سبایای اوطاس / زنان شوهردار اسیر شده در غزوه اوطاس» در سال هشتم هجری نازل شده و با استثنائی که زده، ازدواج با زنان شوهرداری که در جنگ اسیر شوند را از شمول حرمت مطرح در آغاز آیه خارج نموده است. پژوهش پیش رو با در پیش گرفتن روش تحلیلی به همراه رویکرد انتقادی و استفاده از منابع کتابخانه ای به این نتیجه رسیده است که فهم رایج از این آیه شریفه که متأثر از سبب نزول می باشد، با روح معارف قرآن کریم از یک سو و با سیاق آیات از دیگر سو ناسازگار است. سبب نزول ادعایی نیز فاقد قرائن صحت بوده و نمی توان اندیشه تفسیری را بر آن بنا نهاد. ازاین رو بازاندیشی در سبب نزول آیه و فهم رایج از آن امری ضروری محسوب می شود، به ویژه هنگامی که گروه های بنیادگرا و دگم اندیشی چون: داعش، سلفیه و ... با استناد به چنین فهمی، چهره ای مشوه از اسلام به جهانیان ارائه می دهند.
۲.

اهداف و مقاصد قرآن در آیات ناظر به تکامل بر اساس مبانی معرفتی جیمز کلارک(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۶۱
هر چند دامنه بحث از قرآن ونظریه تکامل همچنان بعضی از طرفداران خود را در طیف وسیعی از جدایی یا تعارض آن دو قرار داده است، اما کسانی هم هستند که به ارتباط و یکپارچگی آن دو می اندیشند، از آن جمله جیمز کلارک، فیلسوف دین معاصرکه با تحلیل پاره ای از مبانی معرفتی و روش شناختی او در این پژوهش مشخص گردید که نگاه او به علم و دین ویژگی های خاص خود را دارد، مثلاً او در رابطه نظریه تکامل با قرآن به سراغ سبک بیانی قرآن رفته و با مداقه در آیات خلقت به این نتیجه رسیده است که بیان قرآن در موضوع خلقت انسان مختصر و پراکنده و اغلب دارای ابهام است، و این خود ویژگی منحصر و سازگار با اهداف عالی قرآن است. لذا تلاش برای کشف و فهم مراحل خلقت با همه جزئیاتش از طریق قرآن ما را به ناسازگاری آن با نظریه علمی تکامل می رساند. بعلاوه، رویکرد دقیق در میان مفسران قرآن هم برای کسانی خواهد بود که از بیان قرآن در آفرینش انسان درصدد کشف همه حقایق و مراحل خلقت برنیایند، بلکه هم نقش و جایگاه مهمی برای علم و کشفیات جدید علمی دانشمندان علوم مختلف در نظر گیرند و هم اینکه اشارات قرآن در این موضوع را جهت اثبات امور وحقایق مهمتری چون فرجام کفرورزی، ضرورت مغرور نشدن و لزوم تقوا ورزیدن وتسلیم امر الهی بودن آدمی، تفکر در آفرینش و تذکر به نعمات و یاد خدا، معاد، قدرت و خالقیت الهی و شایستگی پرستش خدا بدانند.
۳.

تحلیل کارکرد تجارب زیسته بشری به مثابه یک منبع تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم تجارب زیسته بشری منبع تفسیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۸۸
در حیطه علوم مختلف، حدود سه معنای اصلی از تجربه اراده شده است:تجارب علمی وآزمایشگاهی،تجارب عرفانی و تجارب زیسته هر انسان که در طول عمرش شکل می گیرند و بخشی از مبانی فکری و پیش فرضهای ذهنی او می شوند. به روش توصیف و تحلیل در این جستار، کارکرد وجایگاه تجارب فوق به مثابه یک منبع تفسیری نزدمفسران مسلمان بررسی گردید و این نتایج بدست آمد که موضوع ظرفیت معرفتی تجارب بشری نزدمفسران مسلمان به عنوان یک منبع مستقل زیاد مطرح نبوده است، فقط اینکه به تناوب روزگار، از تجارب مبتنی بر حس و مشاهده مستقیم امور و تجارب ناشی از کشف و شهودهای عرفانی سخن به میان آمده است و در مقام عمل، مواردی در تفاسیر فریقین وجود دارد که برای مثال در تبیین علت برخی از احکام شرعی، اثبات یا نفی بعضی دیدگاهها، شناخت بهتر محیط و افراد، ابزاری برای تفکر و عبرت و پندگیری به تجارب علمی و عملی بشر استناد کردند. اما از تجارب زیسته هر فرد به عنوان یک منبع تفسیری کمتر یاد کردند. حال آنکه، تجارب زیسته بشر قلمرو وسیعی از معلومات و اطلاعات را در خود دارد که به مفسران قرآن، امکان مواجهه واقع بینانه و تفسیر آیات بر محور تجربیات خود و دیگران را عطا می کند.
۴.

تبیین موقعیت های مرزی زندگی در الگوی ساختاری سوره های قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: موقعیت مرزی زندگی الگو ساختاری سوره ها قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۹ تعداد دانلود : ۲۰۳
ساختار و هندسه سوره های قرآن اغلب بر اساس وحدت موضوعی بررسی وتبیین شده اند، به این معنا که همه آیات یک سوره بر محور موضوعی مشترک نظم وانسجام یافته اند. اینکه آن محور مشترک چه باشد، دیدگاههایی مطرح شده است. پژوهش حاضر درصدد بیان این دیدگاه احتمالی است که در بیشتر سوره ها اعم از اینکه محور وغرض آنها، توحید یا معاد یا احوال اهل ایمان یا اهل کفر و.. باشد، یک یا چند موقعیت مرزی نیز بیان شده است که در ارتباط با آن محور سوره نیز هستند. موقعیتهایی که به نقطه حساسی از زندگی انسان در دنیا وآخرت اشاره دارند که گریز وگزیری از آنها نیست. ساختار هندسی دو سوره مُلک و آل عمران با همین شیوه بررسی و مشخص گردید که همه آیات سوره به همراه شواهد لفظی و معنایی متعدد به دنبال تبیین وتأکید بر یک وضعیت مرزی از زندگی انسانند؛ بدین گونه که بنا بر مدلول آیه10 مُلک، انسان وضعیتی را تجربه خواهد کردکه درآن فقط حسرت و پشیمانی خواهد خورد از این که چرا در زمین و میان نعمتهای بی شمار آن(نعقل ونسمع) نکرده است، و بنا بر مدلول آیه10 آل عمران هم انسان ممکن است زمانی را تجربه نماید که از دست هیچ یک از اموال، اولاد و داشته های او کاری برنیاید.
۵.

کاوشی در اعتبارسنجی حدیث «شَرُّ الْعُلَمَاءِ مَنْ جَالَسَ الْأُمَرَاءَ وَ خَیرُ الْأُمَرَاءِ مَنْ جَالَسَ الْعُلَمَاء»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حدیث اعتبارسنجی شر العلماء خیر الأمراء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۷ تعداد دانلود : ۲۸۶
در مقام بررسی هر حدیثی می بایست زمینه صدور آن حدیث از معصوم محرز گردد و متن آن نیز یک اصل معرفتی یا عقیده ای درست یا راهکاری عملی و اخلاقی را بیان کند. حدیث مورد نظر که بیانگر صورت خاصی از ارتباط عالمان با حاکمان است، تقریباً از اواخر قرن اول هجری در قالب یک گفتمان روایی اجتماعی ظهور و به طور خاص در نزد طبقاتی از صوفیان و زهاد و وعاظ معروفی چون فضیل بن عیاض و سلمه بن دینار رواج داشت. با روش تحلیل تاریخی مشخص شد که حدیث بدون سند در منابع قرن چهارم و پنجم هجری نقل شده و در منابع اولیه حدیث فریقین اشاره ای به آن نشده است، فقط احادیثی نزدیک به مضمون آن را آورده اند. احتمال می رود این عدم نقل تحت تأثیر مخالفت های شدید فقها با صوفیان بوده باشد و اینکه برای فقیهان مسلمان، حضور و مراجعه عالمان به دربار حاکمان می تواند زمینه ساز احقاق حقوق مردم، ردّ مظالم و اقامه حدود شرعی و مانند آن باشد.
۶.

خوانشی نو از تأویل در قرآن بر اساس اصل لغوی آن

کلید واژه ها: تأویل قرآن معنا اصل لغوی باطن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۸۴
تأویل، مهمترین مفهوم درحوزه فهم و شناخت قرآن خواهد بود، وقتی روشن شودکه این لفظ دو سویه معنایی دارد؛ یکی ابتدا و دیگری انتهای یک امرکه همه امور و پدیده های هستی را شامل می شود. تقریبا در همه منابع لغوی و تفسیری به معنای بازگرداندن یک چیزی به اصل خود معنا شده است. اما همچنان در اینکه مثلا آیات قرآن باید به چه چیزی بازگردانده شوند تا تأویل آنها روشن شود یا اینکه توسط چه کسانی این کار باید صورت گیرد، اتفاق نظری وجود ندارد. در این گفتار سعی شده است تا با تمرکز بر دیدگاه های موجود و تطبیق وتحلیل داده های پیش رو و با توجه به همان دو معنای لغوی ابتدا و انتهای امور، برداشتی متفاوت و جهان شمول از تأویل به دست داده شود تا روشن شود که اوّلا مراد از تأویل احاطه یافتن به حقیقت ابتدا و انتهای هر آیه یا هر امر دیگری است؛ ثانیا وجه تشابه یافتگی آیات و امور را باید در ناحیه عدم اشراف انسانها به بواطن و معانی آیات وعلت این احاطه نایافتگی را هم می بایست در زبانی ولایه ای بودن معانی ومدالیل قرآنی دنبال کرد. ثالثا رسوخ در علم صفت کسانی خواهد بود که به سبب آشنایی با سطوح زبانی قرآن، بیشترین اطلاعات ومعلومات را درباره ابتدا و انتهای آیات دارند، مثلا می دانندکه ابتداءا قصد ومراد خدای سبحان از تشریع احکام و وضع سنن چه بوده است و در نهایت بر عمل وپذیرش آن احکام و سنن چه مصالح ومنافعی مترتب است. آن گونه که حضرت خضر و حضرت یوسف در تأویل حوادث و احادیث به واسطه تفضّل الهی از خود بروز دادند.
۷.

بررسی آموزه تحدی قرآن با حوزه مطالعات نشانه شناسی متن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: متن قرآن تحدی نشانه شناسی زبان شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۳۵۴
آموزه ی تحدی، پیوندی ناگسستنی با متن قرآن و قابلیت های ذاتی آن دارد. لذا دور از واقع نیست اگر راز تحدی ناپذیری قرآن به عناصر درون متنی نسبت داده شود. در این رهیافت، متن بنا بر یافته های حوزه نشانه شناسی، نظامی از نشانه ها یا مجموعه ای از دال ومدلولهاست که در پیوند با یکدیگر به متن ویژگی جامعیت، اختلاف ناپذیری و مانند ناپذیری داده اند. با روش تحلیل و تطبیق محتوای آموزه ی تحدی با داده های علمی به ویژه حوزه ی نشانه شناسی متن این نتایج به دست می آید که اوّلا مسئله تحدی و راز اعجاز قرآن متعلق به نظام نشانه ای حاکم بر متن و شبکه پیچیده ارتباطی آیات است، ثانیا متن در سطح مطلوبی از نظم و انسجام درونی، ساختار و اسلوب بیانی، روابط جانشینی وهمنشینی، شبکه تولید معنا، نظام نشانه ها و همگرایی دلالتها و... قرار دارد که همه این قابلیت ها، اساس نظریه ی استواری متن در تحدی را تشکیل می دهند. نظریه ای که در همه حال بازنمود این واقعیت است که متن و سازه های آن هر مخاطبی را به گفتگو فرا می خواند و در عین دعوت مستمر و همگانی به تحدی قادر است در کنشگرمخالف خود واکنش هایی چون تسلیم، اعتراف و انصراف از معارضه ایجاد کند.
۸.

تبیین فهم آیه اکمال دین بر اساس نظم فراخطی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظم فراخطی آیه اکمال ولایت سوره مائده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۳۴۶
طبق دیدگاه گروهی از مفسران و قرآنپژوهان آیه اکمال دین (مائده: 3) با قبل و بعدش هماهنگی ساختاری و تلازم معنایی ندارد. این ناسازگاری بیشتر ناشی از نوع نگرش به متن قرآنی است که متن را مطابق قواعد رایج در عرف و رابطه خطی و طولی آیات،یعنی توجه به روابط پسین و پیشینی آیه در سیاق و خطی مشخص در نظر می گرفتند؛ اما با تغییر آن نگرش وگذر از نظم خطی آن سان که آیه با دیگر آیات همخوان و هم معنای خود، شبکه ای از ارتباطات دور و نزدیک را شکل دهد،می توان آیه منظور را با روش تحلیل و تطبیق ساختارهای متوازن در مسیر فرایند فهم درست قرار داد؛ درصورتی که از یک سو، به اموری چون فضای نزول سوره مائده و ارتباط با سوره های پیش از آن و از سوی دیگر، به نشانه هایی چون واژگان متقارب، ساختارهای متوازن و الگوهای تکرار در آیات متعدد به خصوص آیات دیگر سوره مائده توجه شود. رهیافت حاصل از واکاوی شبکه ارتباطی آیات مرتبط با آیه اکمال دین، اهمیت و ضرورت امر ولایت را درپی دارد، همان امریکه مطابق دیدگاه شیعه، دین با آن کامل شد وکافران را یأس فرا گرفت.کفاری از اهلکتاب به همراه منافقانکه در عهدشکنی و تحریف احکام الهی و دشمنی با پیامبر(ص) و... از هیچ چیز دریغنکردند؛ اگرچه از ظواهر آیات سوره، اعلان رسمی ولایت امام علی(ع) در روز غدیر خم به دست نمی آید؛ اما از دلالت آیات 55 و56 و67 مائده، بهره مندی حق ولایت برای«الذین آمنوا» و انطباق مصداق برتر آن به علی بن ابی طالب در صورت پذیرش خصوص سبب نزول آیه ولایت(55) در حق ایشان به دست می آید.
۹.

انصاف و تبیین کارکرد آن در سازمان های اخلاق نهاد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انصاف زیست فردی زیست سازمانی سازمان اخلاق نهاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۳۷۴
در زیست فردی و اجتماعی باید به اصول و قواعدی بها دادکه فرد و جامعه را با واقعیت ها و مطلوب ها مواجه کرده، هر گونه پندار نادرست و اندیشه ناسازگار را از اذهان دور کند. اصل انصاف( مطابق آموزه های اسلام) و قرابت معنایی آن با"قاعده زرّین" آن گونه که درآیین ها ونظام های اخلاقی غرب تبیین شده است،می تواند مطلوب ما از زیست فردی و سازمانی را برآورده سازد .به حدی که مثلا اطلاع از کارکردهای آن دو در ساحات مختلف زندگی سبب تدوام روابط اجتماعی، فزونی همدلی، رشد همسوی منطق وآگاهی، بالا رفتن آمار بی طرفی و سازواری می شود. از این رو، چنان چه کنشگران مطابق این معنا از انصاف که باید انتظار معقول و مشروع از خود ودیگری در صورت قرارگرفتن در موقعیت های مشابه داشت، رفتارکنند به پیدایش زمینه بیداری وجدان، عزت نفس، تقویت حس مشارکت و اعتماد و احترام متقابل در فرد و نهادینه شدن الگوی رفتاری «من دوست دارم ... پس مراقب باشم نسبت به دیگران» در جامعه و سازمان کمک رسانده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان