درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۰۴۱ تا ۲٬۰۶۰ مورد از کل ۱۳٬۱۵۸ مورد.
۲۰۴۱.

سبک شناسی تمنی و ترجی در قرآن کریم از منظر زیبایی شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 51 - 67

کلید واژه ها: سبک شناسی تمنی ترجی قرآن کریم زیبایی شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۶۷
علمای بلاغت همواره سعی بر فهم دریافت دلالت های حقیقی واژه هایی که معنای حقیقی سبک تمنی و ترجی را بیان می کند، داشته اند. در همان زمان مشخص گردید که این سبک بیانی گاهی از معنایی به معنای دیگر مورد استفاده قرار می گیرد؛ و گاهی پیش می آید که این دو سبک بیانی با توجه به نوع متن کاربردشان جابه جا می شود؛ به طوری که این کاربردها به سادگی قابل تشخیص و تعیین نبودند، به گونه ای که نزدیکی کاربرد معانی(تمنی و ترجی) به اندازه ای است که گاهی ادوات این دو به جای یکدیگر به کار می روند، و این کاربرد نزد علمای بلاغت بسیار مشهور است. مسأله اصلی آن است که اهمیت زیباشناختی معانی این واژه ها و ادوات را که در این دو سبک بیانی به کار می روند، تبیین شود، و چگونگی کاربرد آن ها را در متن قرآن روشن شود. روش این مقاله کیفی و تکنیک تحلیل مصداقی در برخی از آیات قرآن است و از مباحث انتزاعی پرهیز شده است. نتیجه این بررسی آن است که ساختار زبانی، یک ساختار بی طرفانه در بیان و ارائه نیست و وقتی که این ساختار از یک ترکیب معنوی کوچک در ادات تمنی یا ترجی به کار می رود، محدود به آن ها نمی شود بلکه می بایست ساختاری معنای تمنی و ترجی را در بر گیرد و معنای مورد نظر با توجه به نیاز ارائه شود.
۲۰۴۲.

بررسی پدیده بینامتنیت قرآنی در اشعار «علی بن عیسی إربلی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 163 - 174

کلید واژه ها: بینامتنیت إربلی بینامتنیت قرآنی شاعر شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۲۷۵
قرآن کریم یکی از حوزه های فعال و پردامنه مطالعات ادبی و زبان شناختی است که محققان بسیاری بدان تمایل پیدا کرده اند. یکی از زمینه های مطرح در این خصوص، نگاه «بینامتنیت» به این کتاب آسمانی است. بینامتنیت یکی از پدیده های زبان است که به روابط بین متون پرداخته است و هر متنی را خوانشی از متون دیگر می داند. میراث دینی یکی از مهم ترین مراجع الهام شاعران و نویسندگان از دیرباز بوده است و قرآن کریم در رأس این میراث دینی قرار دارد و شاعران شیعه از این میراث، بیش از سایر شاعران الهام گرفته اند. علی بن عیسی اربلی از شاعران بزرگ و محدثان برجسته شیعه و نیز از بزرگان علمای امامیه و صاحب اثر گرانقدر کشف الغمه است که از این امر مستثنی نبوده است. بنابراین، بررسی و تبیین وام گیری این شاعر برجسته شیعه از قرآن کریم با روش توصیفی تحلیلی از اهداف مقاله حاضر است. از مهم ترین نتایج پژوهش، این حقیقت است که إربلی در اشعار خود به واژگان و مضامین قرآنی و ساختارهای دستوری قرآن اهتمام فراوانی داشته است و بین اشعار او و قرآن کریم روابط بینامتنی مختلفی روی داده است؛ بدین صورت که گاه واژگان و الفاظ قرآنی و گاهی عبارت ها و ترکیب های قرآنی را به کار برده و گاهی به حوادث و شخصیت های قرآنی اشاره داشته و گاهی نیز تنها، مضمون آیه را در نظر داشته است. ایشان در مواردی معدود نیز به ساختار دستوری آیه توجه کرده است تا این حقیقت را به اثبات برساند که شاعران مسلمان و بخصوص شیعه، پیوندی ناگسستنی با قرآن دارند و از آیات قرآنی برای قداست بخشیدن به اشعار خویش و نیز غنای ساختاری و معنایی آن بهره فراوان برده اند.
۲۰۴۳.

مفهوم شناسی «استعداد»به مثابه یکی از عوامل رشد در قرآن از منظر علامه طباطبایی و صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 27 - 54

کلید واژه ها: استعداد ذاتی استعداد اکتسابی و تدریجی استعداد افاضه ای رشد تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۰ تعداد دانلود : ۶۴۷
نکته مهم و اساسی در مورد انسان و حرکتش در مسیر تربیت و رشد این است که آنچه در رابطه با او مدّنظر قرار می گیرد، باید با توجه به حقیقت وجودی و با لحاظ تمام ابعاد وجودی اش باشد تا مسیر صحیحی برای رسیدن به غایت حقیقی وی ترسیم گردد. یکی از ابعاد وجودی انسان استعداد اوست. از این رو در این تحقیق به دنبال تبیین کامل و دقیق از مفهوم «استعداد» به عنوان یکی از مفاهیم اساسی تعلیم و تربیت هستیم. این تبیین بر اساس آیات قرآن کریم، تفسیر المیزان، تفسیر صدرا و اتکا به مبانی و اصول حکمت متعالیه به ویژه اصالت وجود، حرکت جوهری و وحدت تشکیکی است. روش این پژوهش تحلیل مفهومی و تحلیل محتوای کیفی است. بنا بر یافته های پژوهش، استعدادهای آدمی اموری مجزا از یکدیگر نیستند و تفکیک ذاتی و ماهوی ندارند، بلکه آن ها در واقع یک حقیقت تدریجی هستند که با پیدایش هر مرتبه از این حقیقت، زمینه برای ظهور برخی مراتب دیگر فراهم می شود و زمینه ظهور برخی دیگر از میان می رود. به این ترتیب، استعداد از یک جهت علت رشد و از جهتی دیگر معلول رشد محسوب می گردد. یک مرتبه از هر استعداد، ذاتی و مراتب بعدی آن اکتسابی و افاضه ای است. استعدادها بنا بر نیاز و حال انسان ها به آن ها داده می شود و در نهایت کمال استعدادهای خیر است که کمال رشد انسان محسوب می گردد.
۲۰۴۴.

بررسی مقاله «عقود و عهود» از دایره المعارف قرآن «لیدن»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۲) 151 - 172

کلید واژه ها: عقد عهد قرارداد بیع دایره المعارف قرآن لیدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۲ تعداد دانلود : ۶۵۳
مقاله حاضر به ترجمه و نقد مقاله «عقود و عهود» از دایره المعارف قرآن «لیدن» پرداخته است. نویسنده مقاله به دو واژه «عقد» و «عهد» در قرآن کریم و وجوه تفاوت آنها، مباحث کلی مرتبط با عقد بیع، مصادیق عقد، حق فسخ و تفاسیر مختلف از مفهوم «عقد» و «عهد» پرداخته است. عقود و قراردادها از مباحث مهم کتب فقهی هستند، به خصوص بیع که چنانکه خود نویسنده اذعان دارد، هسته تمام التزامات قانونی را تشکیل می دهد و بسیاری قراردادها مبتنی بر الگوی بیع هستند. نویسنده مقاله مفهوم «عقد» و «عهد» و تفاوت آنها را به خوبی تبیین نکرده است. در عوض بیش از حد لازم به شرح واژه های مرتبط، مثل «میثاق» یا واژه های «ولیّ» و «والی» که ارتباط مستقیم با موضوع ندارد، پرداخته است. در مقاله حاضر اشکالات مطرح شده و پاره ای از ایرادات دیگر مورد نقد و بررسی قرار می گیرد.
۲۰۴۵.

تحلیل بر بازنمود «رب» در ترجمه های روسی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیایی ۱۰) 19-38

کلید واژه ها: ترجمه های روسی قرآن رب عثمانف زینالف کراچکوفسکی پروخووا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۲۴۸
جایگاه «رب» در میان اسامی خداوند، بسیار محوری است، زیرا هم دچار چندمعنایی بوده و می تواند بر بسیاری از صفات الهی دلالت کند که این مسأله مترجم را دچار مباحث گزینشی خواهد نمود، و هم در مفهوم غیرالهی در برخی آیات قرآن مورداستفاده قرار گرفته است. این کاربرد در وجه غیرالهی در زبان هایی مانند روسی، مخاطبان بعضاً تازه مسلمان با پیش زمینه های غیرتوحیدی را دچار مسائل عقیدتی خواهد کرد. برهمین اساس، مسأله پژوهش چنین تعریف شده است: چالش های ترجمه واژه «رب» و راه حل آن چیست و آیا بازنمود صحیحی از این واژه در ترجمه های روسی قرآن کریم صورت گرفته است؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به نحوه ترجمه این واژه پرداخته و رهاورد پژوهش آن بوده است که استفاده از سیاق در سه سطح، بهترین روش برای دستیابی به مفهوم این واژه و موارد مشابه آن در بحث چندمعنایی است که البته هیچیک از مترجمان روسی قرآن بدان توجه نداشته اند.
۲۰۴۶.

مرجعیت علمی قرآن از نگاه استاد مطهری

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال اول زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 7 - 36

کلید واژه ها: قرآن مرجعیت قرآن گستره مرجعیت قرآن استاد مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۳۱۵
مرجعیت علمی قرآن مفهومی نوپدید است و تعریف مورد وفاقی ندارد؛ ولی مرجعیت علمی قرآن به این معنا که نخستین کتابى که اندیشه مسلمانان را به خود جلب کرد، مسلمانان در پى آموزش آن بودند و در این راستا علوم مختلفی شکل گرفت که به شکل گیری تمدن بزرگ اسلامی منتهی شد، از زمان رحلت پیامبر خاتم6 شروع می شود. در تاریخ حیات علمی مسلمانان، دانشمندانی اعتقاد داشتند جزئیات همه علوم از قرآن قابل استخراج است. در مقابل، دانشمندانی معتقد بودند قرآن کتاب هدایت است و نمی توان علوم را از قرآن استخراج کرد. از آثار استاد مطهری استفاده می شود قرآن در تعیین مبانی، اصول و اهداف علوم مرجعیت دارد، به پرسش هایی که علم تجربی از پاسخگویی به آنها ناتوان است، پاسخی روشن می دهد و رازهایی را در طبیعیات دارد که با پیشرفت علوم قابل فهم می گردد و در علوم انسانی مسائل بسیاری را در قالب کلیات مطرح کرده که به روش اجتهاد قابل استنباط است. به باور ایشان، در قرآن هیچ مطلب اجتماعى، تاریخى، اخلاقى، فقهى، فلسفى و غیره با زبان معمول و در قالب اصطلاحات رایج بیان نشده است؛ ولی مسائل بسیاری از آن علوم کاملًا قابل استنباط است و اصول تربیت و اخلاق و نظامات اجتماعى و خانوادگى را بیان کرده و فقط تفسیر و احیاناً تطبیق اصول بر فروع را بر عهده سنت و یا بر عهده اجتهاد گذاشته است. تحقیق پیش رو، به هدف تنقیح مرجعیت قرآن و گستره آن و با روش اسنادی، به توصیف و تحلیل دیدگاه استاد مطهری درباره مرجعیت علمی قرآن می پردازد.
۲۰۴۷.

منهج تفسیری آیت الله معرفت

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال اول زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 85 - 114

کلید واژه ها: منهج منهج تفسیری آیت الله معرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۲۵۰
از دیدگاه آیت الله معرفت، منابع تفسیر قرآن عبارت اند از قرآن، سنت معصومان:، عقل برهانی و علم تجربی و چون «منهج تفسیری» هر مفسر، پیوندی تنگاتنگ با دیدگاه او درباره «منابع تفسیر قرآن» دارد، می توان منهج تفسیری ایشان را «منهج اجتهادی جامع» نامید که دربردارندهٴ «تفسیر قرآن با قرآن»، «تفسیر قرآن با سنت»، «تفسیر قرآن با عقل برهانی» و «تفسیر قرآن با علم تجربی» است. آیت الله معرفت، تفسیر قرآن با قرآن را بهترین و متقن ترین راه فهم قرآنمی داند. ایشان نقش معصومان: را نیز در تفسیر قرآن نقش آموزشی و راهنمایی به راه های تفسیرمی داند. به نظر ایشان، استفاده روشمند از منبع عقل در تفسیر ضروری است و گسترش علم و فلسفه از عوامل مؤثر در فهم قرآن است. از نظر آیت الله معرفت، تفسیر قرآن با کشف و شهود عرفانی، فاقد اعتبار است؛ اما اگر تأویلات اهل عرفان جنبه «استشهاد» داشته باشند نه «استناد»،می توان آنها را از باب «تداعی معانی» پذیرفت. آرای تفسیری صحابیان را با قیود و شرایطیمی توان پذیرفت. آرای تفسیری تابعیان نیز تنها در حد مؤید و شاهد اعتبار دارند و تنها برای توانمندسازی مفسر در استنباط از قرآن راهگشایند. تفسیر به رأینیز ازآن رو که «تحمیل» رأی بر قرآن است نه «تفسیر قرآن»، فاقد اعتبار است.
۲۰۴۸.

مفهوم شناسی واژه «صُلح» در قرآن کریم و تأثیرآن بر جواز عقدِ «صلح ابتدائی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 87 - 104

کلید واژه ها: قرآن کریم مفهوم شناسی صلح سلم صلح ابتدائی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۲۳۵
قرآن کریم به عنوان معتبرترین منبع استنباط دانشمندان اسلامی، کلام خداوند متعال بوده و بنابر اعتقاد قاطبه مسلمانان این کتاب آسمانی بدون نقل معنا و بی هیچ کم وکاستی به دست انسان رسیده است. از این رو یکایک کلمات قرآن کریم واسطه در انتقال پیام از پیام دهنده(خدا) به پیام گیرنده(انسان) است. بنابراین فهم دقیق کلمات این کتاب مقدس از طریق مفهوم شناسی و یافتن کلمات مترادف، متضاد و مرتبط ممکن خواهد بود؛ ضروری و اجتناب ناپذیر است. نگارنده این مقاله معتقد است که چنانچه با این روش واژه «صلح» مورد مطالعه واقع شود، جواز یک عمل حقوقی دو طرفه(صلح ابتدائی) را به ارمغان می آورد که گره گشای بسیاری از تعاملات مدنی میان مردم خواهد بود. امروزه «صلح ابتدائی» یا «صلح بدوی» می تواند به عنوان ره آورد این دقت مفهوم شناختی، آزادی معاملی انسان ها را تقویت کند و روابط حقوقی افراد را توسعه داده و مستحکم تر سازد. این تحقیق با تکیه بر روش تحلیلی و مبتنی بر فرایند مفهوم شناسی، مقصود فوق را با مطالعه کتابخانه ای آثار لغویان، مفسران و فقها دنبال می کند.
۲۰۴۹.

بررسی تطبیقی رویکرد آلوسی و سلفیه در مسأله علم غیب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۱) 79 - 100

کلید واژه ها: علم غیب سلفیه آلوسی روح المعانی بررسی تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۸ تعداد دانلود : ۳۱۹
رویکرد حس گرایانه سلفیه در تفسیر مفاهیم ماورائی همچون علم غیب را می توان به مثابه اساس هستی شناسی این جریان فکری تلقی نمود. در نوشتار حاضر بررسی تطبیقی اندیشه کلامی سلفی ها و آلوسی به عنوان یکی از منتسبان به این مکتب، با محوریت مبحث علم غیب با روش توصیفی تحلیلی مورد کاوش قرار گرفته است. مطالعات نشان می دهد آلوسی فی الجمله تفکرات سلفی را در حوزه تفسیر علم غیب می پذیرد، ولی تأثیرپذیری انکارناپذیر وی از مشرب صوفیانه، وجوه افتراقی را بین دیدگاه وی و جریان سلفی گری رقم زده است. آلوسی از یک سو همسو با سلفی ها، ضمن تأکید بر مباحثی چون ضرورت عدم تزاحم تفسیر علم غیب با الوهیت و ربوبیت تام ذات الهی، بر غیر استقلالی بودن آگاهی به غیب توسط اولیای الهی تأکید نموده و گستره علوم غیبی را محدود می داند. همچنین تقید و جمود بر ظواهر برخی آیات مشتمل بر مسائل غیبی و لزوم وجود وسایط در افاضه علوم غیبی به اولیای الهی نیز می تواند دلیل قرابت وی با مبانی سلفی ها باشد. از سوی دیگر عدم اعتقاد به عناوینی مانند فراست، توسم، الهام و تحدیث و اثبات کرامت برای اولیا بر اساس آیات 26 و 27 سوره جن، از نقاط تمایز وی با دیگر سلفیه است.
۲۰۵۰.

بررسی تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و ابن عاشور در معناشناسی واژه «خَطَأ»

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 73-92

کلید واژه ها: خطأ قرآن کریم ابن عاشور طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۴۲۱
مقاله حاضر به منظور بررسی واژه «خطا» در قرآن کریم نوشته شده است. اختلاف در فهم و کاربرد این واژه در واژه های قرآن، موجب تفاوت در فهم واژه و در نتیجه تفاوت تفسیری آیه شده است. بی تردید بن مایه واژگان به عنوان محور مهم برای معادل یابی صحیح در فرآیند ترجمه و تفسیر قرآن تلقی می شود. نگارنده در این تحقیق تلاش کرده تا به روش توصیفی-تحلیلی و مراجعه به منابع کتابخانه ای، با تکیه بر برخی از فرهنگ لغات و تفاسیر شیعی و سنی به تفاوت معنایی این واژه در آیات قرآن کریم دست یابد. معنای مشترک واژه «خَطَأ» از منظر علامه طباطبایی و ابن عاشور گناه عمدی یا غیر عمدی با توجه به آیه است؛ اما در برخی موارد، نظر متفاوتی از هم دارند، مانند اینکه علامه گناهی که بتوان مانع تحقق مقدمه آن شد که در نتیجه مانع تحقق گناه بشود را گناه اختیاری می نامند، در حالی که ابن عاشور هرگز نظری درباره اختیاری بودن یا نبودن گناهی نداده است؛ و یا در آیه ای علامه طباطبایی «خَطَأ» را به معنای شرک و ابن عاشور به معنای گناه از روی عمد می داند. در آیه دیگری علامه «خَطَأ» را به معنای خطا پیمودن راه بندگی و ابن عاشور شرک و معاصی و مرتکب گناه بزرگ تفسیر کرده اند. در آیه ای علامه واژه «خَطَأ» به معنای گناه غیرعمدی بیان کرده است و ابن عاشور آن را به معنای گناه صغیره می داند
۲۰۵۱.

منشأ قرآنی استعاره های مفهومی مرگ در مثنوی مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیایی ۱۱) 39-62

کلید واژه ها: استعاره مفهومی مرگ قرآن کریم مثنوی مولوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۲۳۶
منشأ قرآنی استعاره های مفهومی مرگ در مثنوی مولوی چکیده کسی نیست که به حادثة مهم مرگ نیندیشده و تصاویر اغلب دهشتناک در مغز خود از آن نساخته باشد. برخی از تصاویر مرگ در ادبیات عرفانی بویژه در مثنوی مولوی، بازتابی از تصاویر و اندیشه های قرآنی است. در این مقاله، استعاره های مرگ در مثنوی مولوی را در چارچوب نظریة استعاره مفهومی با روش تحلیلی توصیفی بررسی کردیم. مشخص شد که از سه نوع مرگ (ذاتی، اختیاری، اضطراری) که مولوی بدان ها قائل است، مرگ ذاتی و اختیاری در قرآن کریم نیست و تنها به مرگ اضطراری اشاره شده است که به صورت گرداب، زندگی، خزان، خواب، نوشیدنی، مأمور و سفر بازتاب یافته است. امّا مولوی به دلیل تبحر و توغل در قرآن کریم، بهره وافر از کلام الله برده و سیمای مرگ را با تنوع بیشتر به صورت آبِ نیل، سیل، دریا، قاضی، سرهنگ، گرگ، خزان، کاشتن دانه و رویش آن، زادن، بلوغ، رهایی از زندان و جَستن از جو ترسیم کرده است که همگی مفهوم حرکت را در خود دارند و در ذیل کلان استعارة «مرگ، سفرِ بازگشت است» می گنجند. کلید واژه ها: استعاره مفهومی، مرگ، قرآن کریم، مثنوی مولوی.
۲۰۵۲.

کشف ارتباطات مفهومی آیات قرآن کریم در بستر تفاسیر قرآن با استفاده از تکنیک های داده کاوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 107-

کلید واژه ها: بازیابی اطلاعات داده کاوی ارتباط بین متون ارتباط مفهومی بین آیات قرآن قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۰ تعداد دانلود : ۳۸۲
کشف ارتباط بین آیات قرآن، به درک دقیق تر آیات و شناخت بعضی مفاهیم مجهول کمک می کند. در کتب تفسیر، شماری از آیات مرتبط بیان شده است و باهم آیی دو آیه در یک پاراگراف در کتب تفسیر و علوم قرآنی، می تواند ارتباط مفهومی بین آیات قرآن را مشخص کند. کتب نرم افزار جامع تفاسیر نور، تولید مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، مبنای کار قرار گرفت و از آیاتی که با هم در یک پاراگراف بودند، پُرتکرارترین باهم آیی ها استخراج شد. این پژوهش نشان می دهد که استفاده از تکنیک های داده کاوی می تواند ارتباط های پنهان میان داده ها را کشف و استخراج نماید. ارزیابی کمّی و کیفی این تحقیق، در دو مرحله انجام شده است؛ در ابتدا از ضرایب پشتیبان و اطمینان و معیار لیفت و تشابه جاکارد و تشابه کسینوسی برای ارزیابی الگوهای تکراری و قواعد باهم آیی و صحت کشف ارتباط بین آیات استفاده شد؛ سپس نتایج به دست آمده از مقایسه این تحقیق با کار محققان دیگر، برتری پژوهش حاضر را بر رقبای خود نشان می دهد.
۲۰۵۳.

Descriptive and Structural Semantics of Blessing (Barakat) In the Holy Quran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 119 - 134

کلید واژه ها: The Holy Quran semantics Linguistics syntagmatic and paradigmatic relations Blessings benefits

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۴۱
God Almighty, as the only creator of the universe, has taken charge of the creation and engineering of the creature system and created the best creatures in the best possible way and in the best quality. In the meantime, some of the creations of God the Almighty have been created so desirable that they are mentioned in the Holy Qur'an as blessed creatures. Identifying the differentiation of these creatures helps others to become acquainted with the criteria of a creature and to increase their usefulness. For this reason, the present article attempts to study the word "blessing" in the Holy Quran using the "semantics" method. And analyze the criteria that made them distinct and blessed. The general interest in having and helping to guide humanity quickly is one of the criteria of a blessed creature whose components are explained in this article.
۲۰۵۴.

بررسی استعاره های شیئی در جزءهای بیست و شش تا سی ام قرآن مجید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 1 - 20

کلید واژه ها: طرحواره انگاره ای شیء استعاره مفهومی ساختار رویداد استعاره یکپارچه مفهوم سطح پایه کانون استعاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۴۰۷
پژوهش حاضر، استعاره های شیئی را از جزء بیست و ششم (ابتدای سوره احقاف) تا جزء سی ام قرآن مجید تحلیل کرده است. هدف اصلی پژوهش، تعیین مهم ترین حوزه های مقصد در استعاره های مفهومی شیءبنیاد و تبیین شناختی آنها همراه با تعیین بسامد وقوع آنهاست. دسته بندی مفاهیم استعاری در چهار حوزه روابط انسان با خدا، خودش، طبیعت و دیگر انسان ها صورت می گیرد. احتساب «شیء» در زمره «طرحواره انگاره ای» مجزا براساس دیدگاه سانتیبانز[1] (2002) است که مبنای تحلیل طرحواره های انگاره ای در پژوهش کنونی نیز هست. بر پایه تقسیم بندی چهارگانه فوق، مفاهیم مقصد مربوط به هر نوع رابطه، کانون استعاری و بسامد وقوع آنها در بافت سوره / آیه مشخص و بررسی شده اند. طرحواره های شیئی در به وجود آمدن استعاره ساختار رویداد در قرآن نقش مستقیم و بنیادی دارند. سببیت، حالت ها و رویدادهای متحرک سه جنبه پرکاربرد در استعاره ساختار رویداد در قرآن اند و طرحواره انگاره ای شیء نقش اصلی را در مفهوم سازی این سه جنبه استعاری دارد. در این بررسی تعداد 17 مفهوم مقصد با مجموع فراوانی 34 مورد به دست آمد و تحلیل شد. عذاب، آیه، رخداد قیامت، شر، اعمال، آرامش و زمان مفاهیم پرکاربرد در 5 جزء آخر قرآن کریم اند که با طرحواره شیئی مفهوم سازی استعاری شده اند.
۲۰۵۵.

بازرگان و بازگشت به قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیایی ۱۲) 121-135

کلید واژه ها: بازگشت به قران مهندس بازرگان قران در صحنه اجتماع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲
از صدر اسلام تاکنون، مسلمانان، به تناوب، غرق در حدیث و تاریخ و فقه و مسائل فرعی دیگر شده اند، و چون این انحراف به اوج خود رسیده، مصلحی قیام کرده و بازگشت به قرآن را ندا داده است. در دوره ی معاصر جمال الدین اسد آبادی منادی « بازگشت به قرآن» است، و در پاسخ به او بزرگانی در سراسر جهان اسلام، و ازجمله ایران، قرآن را سرلوحه ی آموزه ها و رهنمود های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی قرار دادند و «قرآن راهنمای عمل» شعار آنان شد.
۲۰۵۶.

کارکرد مثل و مثال در تفسیر بر اساس روایات تفسیری اهل بیت (ع)

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 263 - 245

کلید واژه ها: مثال. ضرب المثل . روایات تفسیری . تمثیل در روایات تفسیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۸۸
قرآن کریم، به دلایل گوناگون نیازمند تفسیر و تبیین است، و از جمله راه کارهای تفسیر آن، آثاری است که از اولیای دین به مثابه میراثی بزرگ به ما منتقل شده و در این میان، روایات تفسیری پیامبر اکرمو اهل بیت ایشان که به استناد بسیاری از آیات و روایات، تنها کسانی هستند که آگاهی کامل به معارف قرآن و مقصود آن دارند، به عنوان هدیه ای ارزشمند به دست ما رسیده است. این روایات سرشار از مثال اند و در این نوشته تلاش شده تا با ارائه تعریف مثال، به بررسی کارکردها و فواید آن در روایات تفسیری به صورت ویژه، پرداخته و ویژگی های تشبیهی آنها که، عموماً نسبت بدان غفلت می شود مورد بررسی قرار گیرند. این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب خانه ای به فرجام رسیده، به این نتیجه دست یافته که بهره گیری از روش ها و به کار گیری مثل در تفسیر قرآن، مفید و دلنشین و تبعیّت از این گونه سیره تفسیری راهگشای مفسران است. با چنین روشی است که می توان مفاهیم بلند و والای قرآنی را در قالبی محسوس و روح نواز و قابل فهم به مخاطبان ارائه کرد و به هدف نهایی که تفهیم مطالب و بعد از آن عمل به آیات است نائل آمد.
۲۰۵۷.

بررسی تطبیقی آیه نور از منظر مفسران معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 389 - 406

کلید واژه ها: سوره نور تمثیل بررسی تطبیقی تفسیر مفسران معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۴۳
یکی از آیات قرآن کریم که همواره توجه متفکرین، فلاسفه و مفسران مسلمان را به خود جلب کرده است، آیه 35 سوره نور می باشد که نام سوره نیز از همین آیه شریفه برگرفته شده است. با توجه به پیچیدگی تمثیل ها در آیه نور و نیاز به تعمق و تأمل بیش تر بر روی این آیه، از دیرباز در بسیاری از آثارِ مسلمین، توجهی خاص و ویژه به این آیه و تفسیر آن معطوف شده است، به ویژه آنکه در انتهای آیه نیز به این نکته اشاره شده که خداوند از طریق مَثَل ها مفاهیم این آیه را برای انسان ها متذکر شده است. در این پژوهش که از نوع بنیادی است و در آن از منابع و اسناد کتابخانه ای بهره گرفته شده است، سعی بر آن بوده تا تفسیر آیه 35 سوره نور از منظر مفسران معاصر مورد بررسی تطبیقی قرار گیرد. تفسیر «المیزان»، تفسیر «نمونه»، تفسیر «نور»، تفسیر «نسیم حیات» و تفسیر «هدایت» از جمله کتب برگزیده تفسیری توسط مفسرین معاصر هستند که به عنوان مرجع در این مقاله مورد مطالعه قرار گرفته اند.
۲۰۵۸.

انسجام متنی در ترجمه بهرامپور از قرآن کریم(مطالعه موردی: ترجمه سوره زلزال)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 355 - 374

کلید واژه ها: نظریه انسجام هلیدی سوره زلزال ترجمه فارسی ابوالفضل بهرامپور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۴۳
صاحبنظران حوزه ترجمه بر این اعتقادند که میزان انسجام با میزان مبدأگرایی و مقصد گرایی مترجم ارتباطی تنگاتنگ دارد. بدین معنی که هر قدر ترجمه، محتوایی، تفسیری و توضیحی تر باشد، نسبت به ترجمه های مقید به متن مبدأ، تحت اللفظی و وفادار، دارای انسجام بیش تری است. در همین راستا، ترجمه استاد ابوالفضل بهرامپور از قرآن کریم ترجمه ای معادل و معنایی است که امتیازات لغوی، نحوی و بلاغی بارز و برجسته ای دارد؛ ولی از منظر انسجام و یکپارچگی، تا کنون محور سؤال و پژوهش قرار نگرفته است. از جمله سوره های کوچک قرآن، سوره "زلزال" است که کیفیت بالای انسجام در این سوره توسط برخی صاحبنظران به اثبات رسیده است. بر همین اساس، هدف اساسی این مقاله، ارزیابی موردی انسجام در ترجمه فارسی سوره یادشده به قلم ابوالفضل بهرامپور بر مبنای نظریه نقش گرا و نظام مندِ هلیدی و حسن 1985م و با اعتماد به روش توصیفی- تحلیلی و آماری است.
۲۰۵۹.

پژوهشی در تأویل «ِذِبْحٍ عَظِیم» از منظر قرآن و عهدین

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳ 1 - 24

کلید واژه ها: تأویل : قرآن کریم کتاب عهدین رویکرد تیپولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۸ تعداد دانلود : ۱۹۰
تفسیر متون دینی و کشف لایه های پنهان آن، امری ضروری است. این امر شامل کشف چند معنایی در عبارت های قرآن کریم و کتاب مقدس ، نیز می شود از جمله عباراتی که با این دید می توان آن را بررسی نمود، "ذبح عطیم" است که می تواند مصادیق تاویلی – در ادیان توحیدی- به خود اختصاص دهد. اما کدام تاویل به واقع نزدیکتراست.مقاله ی حاضر به روش توصیفی تحلیلی با تأمل و تدبر در روایات اهل بیت (ع) و متن کتاب عهدین (تورات و انجیل) بیان می کند: امروزه می توان نمونه هایی از رویکرد تیپولوژی را در کتاب مقدس و قرآن مشاهده کرد مانند: آیه ی «ِذِبْحٍ عَظِیم» که کتاب مقدس در ظاهر مراد از آن را حضرت اسحاق (ع) معرفی می کند و مسیحیت آن را نشانه و علامتی برای حضرت عیسی (ع) می دانند که ذبیح حقیقی حضرت مسیح است. اما در روایات اهل بیت (ع) مراد واقعی از ذبح عظیم، حضرت سیدالشهداء (ع)، سبط پیامبر اسلام (ص)، امام حسین (ع) است که در روز عاشورا به کمال رسیده و معنای واقعی خویش را یافته است.
۲۰۶۰.

حضور منافقان در غزوه بدر از منظر مفسران و مورخان،با تأکید بر آیه 49 انفال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ ۴۷-۵۸

کلید واژه ها: آیه 49 أنفال غزوه بدر منافقان در بدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۳۶۴
زمان پیدایی منافقان در اسلام از موضوعات مهم پژوهشگران است. تعیین زمان پیدایی می تواند در تحلیل حوادث و رویداد های تاریخی دوران رسول اکرم| تأثیر بسزایی داشته باشد. مقاله حاضر در صدد بررسی حضور یا عدم حضور منافقان در غزوه بدر از نگاه مفسران با ابتناء به آیه 49 أنفال و مورخان است. بدیهی است در صورت اثبات حضور منافقان در غزوه بدر، باید در تحلیل رویدادهای آن مقطع، عنصر نفاق را نیز دخیل دانست. یافته این پژوهش بر حضور منافقان در لشکر مسلمانان در غزوه بدر از منظر تعدادی از مفسران شیعه و سنی دلالت دارد. گرچه مورخان درباره حضور منافقان در دو لشکر اسلام و کفر سخن نگفته اند، اما بنا به شواهدی می توان استنباط کرد که آنان نیز به حضور منافقان در لشکر مسلمانان اذعان نموده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان