محمدحسین دانش کیا

محمدحسین دانش کیا

مدرک تحصیلی: استادیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۵ مورد.
۱.

سنت های پیدایی و پایایی تمدن از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن سنت تمدنی سنت های پایایی تمدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۹۴
از موضوعات موردتوجه قرآن حکیم، سنت های تاریخی و اجتماعی است. یعنی مجموعه ای از قوانین الهی که بر جهان هستی اعم از جهان خلقت، جهان تاریخی و جهان تمدنی حاکم است. در این میان آنچه کمتر موردتوجه قرارگرفته است کشف و به کارگیری سنت های مؤثر در پیدایی و پایایی تمدن است. این سنت ها می تواند در برنامه ریزی های بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت و حتی در تحلیل رویدادهای تاریخی و تمدنی کاربرد داشته باشد. این نوشتار با استفاده از روش تفسیری، در برداشت از آیات و توصیفی- تحلیلی، در برداشت های تاریخی و با رویکردی تمدنی، درصدد پاسخ به این پرسش است که سنت های مؤثر در پیدایی، پایایی تمدن ها، از منظر قرآن چیست؟ یافته ها حکایت از آن دارد که سنت هایی مانند: امداد، ارسال رسولان، پیروزی حق بر باطل، پایداری و استقامت، تقوای اجتماعی و استغفار نقش بی بدیلی در پیدایی و مانایی تمدن ها  دارند.
۲.

ظرفیت سنجی تمدنی آموزه نماز جماعت در فرهنگ اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ اسلامی تمدن اسلامی نماز جماعت اعتلای تمدن انحطاط تمدن تمدن سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۳۹
عینی سازی تمدن تراز اسلامی مبتنی بر درک روشن تمام زوایای فرهنگ اسلامی در تمام ابعاد آن است. مسئله در پژوهش حاضر آن است که نماز جماعت به همراه الزامات و بایسته های آن، چه ظرفیتی در مسیر ساخت تمدن مطلوب اسلامی دارد؟ ضرورت این مسئله از یک سو مرتبط با اهمیت فهم دقیق فرهنگ اسلامی است و از سوی دیگر به ضرورت تمدن سازی در جامعه اسلامی ارتباط می یابد. بر اساس یافته های پژوهش حاضر به روش تحلیلی مقایسه ای، بایدهای نماز جماعت منتقل کننده عوامل شکوفایی و ماندگاری تمدن هم در بعد حاکمیت و هم ملت هستند و نیز نبایدهای نماز جماعت، عوامل انحطاط تمدن را در همان دو بعد، می آموزند. در نتیجه سنت پرارزش نماز جماعت، به عنوان رزمایش تمدنی در فرهنگ اسلامی شناخته می شود و ارزش بالای آن نیز به اهمیت بالای تمدن سازی ارتباط می یابد. نیز نه تنها الزامات هنجاری، بلکه مرجحات هنجاری در فرهنگ اسلامی، باید تحلیل تمدنی شوند.
۳.

بررسی متغیرهای دخیل در سیر تطور حوزه علمیه تهران در بازه زمانی قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حوزه علمیه تهران نهاد آموزش تشیع عوامل تطور تاریخی قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۴۶
این پژوهش با هدف مطالعه و بررسی روند تاریخی و تحلیل سیر تطورات حوزه علمیه تهران در دوره قاجار است و از این رهگذر به تحلیل و بررسی عوامل و بسترهای شکل گیری تطورات تاریخی حوزه علمیه تهران می پردازد. مطالعه سیر تطور تاریخی این نهاد آموزشی و بازشناسی تحلیلی آن، نیازی است در جهت تقویت هویت یابی تاریخی و ازسویی آسیب شناسی احتمالی آن. یافته های پژوهش نشان می دهد که این نهاد آموزشی در تمدن اسلامی مسیری مضبوط و دقیق دارد و بر پایه منطقی قابل درک و بیان شدنی شکل گرفته است. نتیجه پژوهش نشان می دهد، عوامل متعددی همچون؛ مهاجرت علمای بزرگ به تهران، ساخت متعدد مدارس علمیه، انقلاب مشروطه و حوادث بعد از آن، در سیر تطور تاریخی آن دخیل بوده اند. روش تحقیق این مقاله، گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و توصیفی - تحلیلی می باشد.
۴.

تأثیر قم در تمدن اسلامی از قرن دوم تا پایان قرن چهارم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قم تمدن اسلامی تشکیلات اقتصاد هنر معماری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۵۱
بررسی عوامل تأثیرگذار در تمدن اسلامی از موضوعات حائز اهمیت است. در شکوفایی تمدن اسلامی مردم شهرهای مختلف از جمله قم به عنوان یکی از شهرهای مهم مذهبی شیعه تأثیرگذار بوده اند. این نوشتار با بهره گیری از رویکرد توصیفی_تحلیلی در صدد پاسخ به این سؤال است که قم از قرن دوم تا چهارم (ه.ق) چه تأثیراتی بر تمدن اسلامی داشته است. یافته های تحقیق نشان می دهد، مردم قم اعم از بومیان محلی و اشعریان شیعی عرب با استفاده از نیروی انسانیِ کارآمد و برنامه ای منسجم در مدت زمان کوتاهی توانستند با خودکفایی در بخش های مختلف سیاسی، اقتصادی، تجاری، صنعتی، کشاورزی، دامداری، قضایی، نظامی، علمی، معماری و هنر، صادرات کالاهای مرغوب و باکیفیت به بلاد اسلامی، تأمین نیروی کارآمد سیاسی برای دیگر شهرها، اعزام تجار و بازرگانان به شهرهای مختلف اسلامی، تأمین امنیت راه های مواصلاتی و ابداع و انتقال سبک هنر و معماری به دیگر شهرهای اسلامی بر تمدن اسلامی تأثیرگذار باشند.
۵.

تبیین نقش قانون الهی در پایایی تمدن اسلامی از نظرگاه آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قانون الهی پایایی تمدن اسلامی جوادی آملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۱۶۷
امروزه هویت فردی و اجتماعی بشر به حوزه تمدنی بستگی دارد که به آن تعلّق دارد، هر مقدار این حوزه تمدنی قوی تر و بالنده تر باشد، افراد و جوامع متعلّق به آن تمدن، احساس ارزشمندی بیشتری می کنند، ازاین رو جهت ارزشمندسازی هویت فردی و اجتماعی جامعه ی اسلامی، باید به دنبال تمدن سازی بر اساس قانون الهی بود. ازجمله اهداف علمی انتخاب این موضوع، «نشان دادن نقش قانون الهی در پایایی تمدن اسلامی» هست. عوامل متعددی در پایایی تمدن اسلامی دخالت دارند، ازجمله وجود قانون فاخر هست که می تواند نقش مهمی در پایایی هر تمدنی داشته باشد، اساساً وجود تمدن و ثبات تمدنی در پرتو قوانین خوب و متقن، امری لازم جهت پرورش رفتارهای تمدنی و سپس پایایی تمدنی است. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در پیِ پاسخ به این سؤال است که نقش قانون الهی در پایایی تمدن اسلامی از نظرگاه آیت الله جوادی آملی چیست؟ قانون الهی از طریق وحی در قالبِ نبوت به بشر عرضه شده است و نمود عینیِ نهایی آن در قرآن کریم و مدینه النبی متجلی شده است. قانون و مجری قانون باید با اخلاق همراه باشد تا ضمانت اجرایی داشته باشد.
۶.

تبیین میدان معنا شناسی مفهوم «تاریخ» در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امیرالمومنین (ع) تاریخ از منظر امام علی (ع) نهج البلاغه معناشناسی مفهوم تاریخ موضوع تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۲ تعداد دانلود : ۲۴۹
امیرالمومنین(ع) تاریخ را برای هدایت بشر و جامعه بشری بسیار حیاتی می دانند، چراکه با تلفیق مشاهدات شخصی و تجارب تاریخی پیشینیان مجموعه ای از دانستنی ها و سرمایه های فکری را پیش روی انسان قرار می دهد. کشف و استخراج میدان معنایی واژه تاریخ در نظام فکری امام(ع)، پیشینه هر مطالعه ای درباره مسائل و معرفت های تاریخ از نظرگاه ایشان است. این مقاله با روش تحلیل معناشناختی در صدد شناسایی الفاظ هم معنا با تاریخ در بیانات امام علی(ع) با تاکید بر نهج البلاغه است. برای این کار ضروری است ابتدا مفهوم و موضوع تاریخ مشخص شده و در گام بعد الفاظی که در مظان هم نشینی معنایی با تاریخ هستند، شناسایی شود و سپس با جانشینی معنا و موضوع تاریخ صحت ترادف معنایی الفاظ انتخابی، محک زده شود. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که واژه هایی چون؛ قصص، ماضین، امم و اسامی تاریخی دارای معنی و مفهوم تاریخی می باشند و در برخی از ساختار ها و عبارات با معنا و موضوع «تاریخ» در یک میدان معنایی مشترک قرار می گیرند و همان تعاملی که با واژه تاریخ می شود را می توان با این واژه ها انجام داد.
۷.

آسیب شناسی آموزش نوین در دوره قاجار با تأکید بر مبانی و روش های انتقال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابزار و مبانی آموزش عصر قاجار آموزش نوین آسیب شناسی فرهنگ غرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۱۸۸
رنسانس و انقلاب صنعتی، جهان معاصر خود را تحت تأثیر قرارداد، پیشرفت های مادی چشمگیر غرب، ممالک دیگر را ترغیب به ایجاد تحولاتی نمود تا خود را به کاروان غرب برسانند. برخی از کشورها تحول در نظام آموزش را راهکاری موثر برای این تحول دانستند. دولت قاجار نیز همین مسیر را در پیش گرفت. اما استقرار نظام آموزش نوین با آسیب هایی روبرو بود. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی پی جوی بررسی این آسیب ها در دو بعد مبانی و روش های انتقال و استقرار نظام آموزش نوین است. یافته ها حاکی از آن دارد اموری مانند: سطحی نگری به فرهنگ غرب، بی توجهی به روح استعمارگرایانه غربیان، وابستگی فکری و عقیدتی، دور شدن از هویت ملی و دینی فراگیران، در زمره آسیب های مبنایی و اعزام محصلین به خارج از کشور، تأسیس مدارس نوین، نهضت ترجمه، مطبوعات از آسیب هایی است که می توان آنها را ذیل آسیب های ناشی از روش انتقال نظام آموزش نوین برشمرد.
۸.

مقایسه تطبیقی گزارش های منابع تاریخی و قرآن درباره جریان نفاق عملکرد و روش های مقابله با آن از بعثت پیامبر(ص) تا غزوه بدر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نفاق در قرآن نفاق در منابع تاریخی رفتارشناسی منافقان شیوه های مقابله با نفاق ویژگی های روشی و محتوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۸۱
قرآن و منابع تاریخی، هریک به شیوه خود، به جریان نفاق، عملکرد و روش های مقابله با آنان پرداخته اند. بررسی مقایسه ای گزارش های تاریخی مذکور در آنها، می تواند زوایای پنهانی را روشن نماید. این پژوهش، به دنبال کشف شباهت ها، تفاوت ها و تعارض های گزارش های تاریخی قرآن و منابع منتخب تاریخی از جنبه محتوایی و روشی، در مقطع زمانی بعثت تا غزوه بدر و محدوده مکانی مکه و مدینه می باشد. ازاین رو، به تناسب از روش توصیفی تحلیلی در بررسی گزارش های تاریخی و روش تفسیری در بررسی آیات قرآنی و با رویکرد مقایسه ای بهره می گیرد. نتیجه اینکه با وجود شباهت هایی بین گزارش های قرآن و منابع منتخب تاریخی، قرآن ضمن توجه بیشتر به رفتارشناسی منافقان و ارائه شیوه های چندگانه برای مقابله با آنان، از نظر محتوایی به موضوعاتی مانند: نقش خدا در رویداد های تاریخی،سنّت های تاریخی مانند ابتلا و استدراج پرداخته و از نظر روشی هم به جای پرداختن به معرفی افراد و اشخاص، به دنبال معرفی جریان فکری نفاق و مشخصه های عام آن بوده که همین روش، آیات قرآنی را فرا عصری می سازد.
۹.

شخصیت شناسیِ مخاطب در فرایند ارتباطی رسول اکرم(ص)

کلید واژه ها: سیره نبوی فرایند ارتباطی مخاطب شناسی عصر بعثت ذهنیت قبیله ای ساختارشناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۶۵۹
دستیابی به الگویی مطلوب از سیره ارتباطی رسول اکرم| در گروِ تحلیل و فهم منطقیِ اجزاء، عناصر، متغیرهای مؤثر و فرایند طی شده است؛ چرا که فرایند ارتباط به هر شکلی که برقرار شود، حداقل سه عنصر را در بر می گیرد: فرستنده، پیام و گیرنده (مخاطب). هر سه عنصر ویژگی هایی دارد که اگر مورد توجه نباشد، به عنوان موانع ارتباط، از ارائه موفق پیام و تأثیرگذاری آن می کاهد. در این میان شناختِ ویژگی های مخاطب از اهمیت بسزایی برخوردار است که در حوزه ها و قلمروهای گوناگونی انجام می پذیرد. نوشتار حاضر می کوشد با روش اسنادی و رویکرد تحلیل کیفی، با استناد به داده های تاریخی و اقتباس از عناصر ارتباطی، به شناسایی عوامل و ویژگی هایی بپردازد که با تأثیر در شخصیت مخاطب، نوع مواجهه وی با پیام نبوی را در فرایند ارتباطی تحت تأثیر قرار می دهد. تأثیرپذیری از ساختار قومی-قبیله ای، تأثیرپذیری از بت ذهنی قبیله، از فقر اقتصادی، از اقتدار و غلبه، از شیوخ و رؤسای قبایل، و تأثیرپذیری از پیمان ها و پیوندهای قبیله ای در فرایند ارتباطی، از جمله ویژگی های شخصیتی مخاطبانِ عصر نبوی است. اولویتِ ساختار شناختی، مقتضیات و چالش های آن نیز از جمله مؤلفه ها و ویژگی های شخصیتیِ عامِ مخاطبان بوده که همواره مورد اهتمام رسول اکرم| در فرایند ارتباطی قرار گرفته است.
۱۰.

راه کارهای آسیب زدایی از محدودیت دامنه مطالعات تاریخی درباره اهل بیت (ع): رویکرد، زمان، مکان، موضوع و روش

کلید واژه ها: سیره پژوهی تاریخی سیره پژوهی تمدنی سیره پژوهی فرهنگی تاریخ فرهنگی اهل بیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۲۷۳
شیعیان همواره به دنبال آگاهی از تاریخ و سبک زندگی اهل بیت: بوده اند. با این همه آنان اغلب با تکرار داده های تاریخی مواجه شده اند. این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی بر آن است تا راه کارهای آسیب زدایی از محدودیت دامنه مطالعات تاریخی درباره زندگانی اهل بیت: را بررسی کند. یافته های پژوهش نشان می دهد گسترش رویکردهای فرهنگی، تمدنی و عبرت پژوهانه، توسعه زمانی و مکانیِ بررسیِ تأثیر و نقشِ اهل بیت:فراتر از دوره حضور، بررسی تاریخ اندیشه، مباحث نظری و تمدنی ایشان و در نظر گرفتن رویکرد سبک نگارانه در حوزه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می تواند دامنه مطالعات درباره سیره اهل بیت: را توسعه دهد و به این ترتیب آسیب های ناشی از محدودیت مطالعات تاریخی اهل بیت: را رفع کند.
۱۱.

تاثیر نگرش به دنیا در ساخت تمدن از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جهان تمدنی نگرش به دنیا نگرش به آخرت تمدن توحیدی تمدن ابلیسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۲۸۴
انسان بر اساس نوع نگرش خود، در بستر تاریخ حرکت می کند و مسیر خود را انتخاب می نماید؛ لذا نوع نگرش انسان به دنیا، در ساخت تمدن اهمیت دارد. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی و رویکردی قرآنی درصدد است تا تاثیر نگرش به دنیا را در ساخت تمدن از منظر قرآن مورد کنکاش قرار دهد. یافته ها، حکایت از آن دارند که از منظر قرآن، سه نگرش کلی به دنیا وجود دارد: نگرش دنیا گریزِ آخرت طلب، دنیا طلبِ آخرت گریز و دنیا دارِ آخرت گرا. در صورت باور به هر یک از این سه نگرش،در مرحله عمل، سه دنیای متفاوت، اما دو جهان تمدنی مغایر، شکل می گیرند. نگرش اول یعنی نگرش دنیا گریزِ آخرت طلب، توان ساخت هیچ تمدنی را ندارد؛ از این رو از موضوع جهان تمدنی خارج است؛ اما دو نگرش دیگر، قادر به ساخت تمدن اند. یکی ابلیسی و دیگری توحیدی که هر کدام به صورت وجودی مشکک، قابلیت استقرار دارند.
۱۲.

بررسی تطبیقی دیدگاه شهید مطهری و سید حسین نصر درباره انحطاط تمدن اسلامی ایرانی و راه های برون رفت از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تمدن اسلامی ایرانی عوامل انحطاط تمدن بررسی تطبیقی راههای برون رفت از انحطاط تمدن مرتضی مطهری سید حسین نصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۹ تعداد دانلود : ۳۹۱
انحطاط تمدن اسلامی ایرانی از دیر باز مورد توجه اندیشمندان بوده است. تحقیق حاضر با تکیه بر آثار منتشره از این دو اندیشمند با روش مطالعه تطبیقی در صدد مقایسه دیدگاه آنان درخصوص عوامل انحطاط تمدن اسلامی ایرانی و راهکارهای برون رفت از آن می باشد. یافته ها نشان می دهد، آنها عوامل انحطاط را به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم کرده اند. و در معرفی عناصری مانند حاکمیت استبداد و استعمار به عنوان عوامل انحطاط اشتراک دارند، اما در برخی موارد نیز اختلافاتی دارند. در بخش عوامل داخلی شهید مطهری بر عواملی مانند تحریف تعالیم اسلام، حمایت زیان بار از دین و ... تأکید دارد و نصر بر مواردی ازجمله انحطاط در نهاد دین، انحطاط نهادها و... . ودر بخش عوامل خارجی شهید مطهری به نقش غیر مسلمانان، سلطه و استعمار سیاسی اشاره اما نصر تاثیرگذاری علم و فناوری غربی و آسیب های فرهنگی در پرتو جهانی سازی را متذکر می شود. در بخش راهکارها نیز هر یک نظرات خود را دارند.
۱۳.

حضور منافقان در غزوه بدر از منظر مفسران و مورخان،با تأکید بر آیه 49 انفال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه 49 أنفال غزوه بدر منافقان در بدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۳۸۶
زمان پیدایی منافقان در اسلام از موضوعات مهم پژوهشگران است. تعیین زمان پیدایی می تواند در تحلیل حوادث و رویداد های تاریخی دوران رسول اکرم| تأثیر بسزایی داشته باشد. مقاله حاضر در صدد بررسی حضور یا عدم حضور منافقان در غزوه بدر از نگاه مفسران با ابتناء به آیه 49 أنفال و مورخان است. بدیهی است در صورت اثبات حضور منافقان در غزوه بدر، باید در تحلیل رویدادهای آن مقطع، عنصر نفاق را نیز دخیل دانست. یافته این پژوهش بر حضور منافقان در لشکر مسلمانان در غزوه بدر از منظر تعدادی از مفسران شیعه و سنی دلالت دارد. گرچه مورخان درباره حضور منافقان در دو لشکر اسلام و کفر سخن نگفته اند، اما بنا به شواهدی می توان استنباط کرد که آنان نیز به حضور منافقان در لشکر مسلمانان اذعان نموده اند.
۱۴.

جایگاه اقتدار در مدیریت افکار در سیره رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سیره نبوی اقتدار قدرت مدیریت افکار باور حوزه شناخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۱ تعداد دانلود : ۳۵۶
مدیریت افکار مقوله ای است ناظر به «حوزه شناختِ» انسان که تحت تأثیر متغیرهای متعددی قرار می گیرد و مقتضیات و شرایطی متفاوت با دیگر حوزه ها همچون سیاست و حاکمیت دارد. از جمله متغیرهای مطرح در این زمینه، «اقتدار» است که بیشتر از منظر دینی و ساختار سیاسی مورد توجه بوده و جایگاه و مظاهر آن در مدیریت افکار در سیره نبوی کمتر بررسی شده است. این در حالی است که آن حضرت همواره به استفاده از قدرت (قهر و غلبه) در مدیریت افکار و گسترش پیام خود (اسلام) متهم شده است. این نوشتار می کوشد با روش توصیفی تحلیلی، با استناد به داده های تاریخی و محوریت عناصر ارتباطی، به تبیین جایگاه اقتدار در مدیریت افکار در سیره نبوی بپردازد تا مظاهر، مراتب و نوع تناسب آن را مشخص سازد؛ تا از این رهگذر، اتهامات وارد بر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم را از چهره ایشان بزداید. حکمتِ حاکم بر سیره نبوی، مقتضیات حوزه شناخت و متغیرهای مربوطه، پایه و اساس تحلیل قرار گرفته اند. ضرورت و تناسبِ انواع اقتدار با محتوای فکری، ضرورت بهره مندی مدیر از همه مظاهر آن، اولویت و تناسب اقتدار علمی با مدیریت فکری، وجود انگاره موثر در ذهنیت مخاطبان درباره اقتدار قهریه، تناسب اقتدار نظامی با مدیریت فکری صرفاً در مانعیت زدایی (نه القای باور)، و در نهایت اِعمال کریمانه اقتدار، از جمله یافته های تحقیق است.
۱۵.

جهان تاریخی، وسعت و روابط حاکم برآن ازمنظر قرآن کریم (با تاکید بر رویکرد کلام تاریخی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جهان تاریخی قرآن روابط رخداد ها عالم غیب عالم مادی کلام تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۴۱۸
شناخت بستر وقوع حوادث و رویداد های تاریخی و محدوده و وسعت آن، که جهان تاریخی را سامان می دهد در مطالعات تاریخی و زندگی بشری از اهمیت بسزایی برخوردار است، توجه به دامنه تاثیر رفتارهای تاریخی انسان در عوالم مختلف علاوه بر اثر تربیتی بر فرد و جامعه، به نوبه خود در ساخت فرهنگ و تمدن الهی موثر است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی در بررسی گزاره های تاریخی، تفسیری و با رویکرد کلام تاریخی بر آن است تا وسعت جهان تاریخی و روابط حاکم بر آن را از منظر قرآن مشخص نماید. یافته ها نشان می دهد که جهان تاریخی قرآن علاوه بر عالم مادی که بستر اعمال و رخداد های انسانی است، عالم غیب را نیز در بر می گیرد، عالم غیبی که دارای اضلاعی همچون عالم آخرت، عالم ملکوت و عالم امر است را. بنابراین هر رخدادی درعالم مادی، بازتابی درعالم غیب دارد و بالعکس هر رخداد مربوط به انسان در عالم غیب، در عالم مادی تاثیر می گذارد.
۱۶.

انجام کار صحیح در سبک زندگی اسلامی (اقدامات و فرآیند)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اقدامات قبل عمل اقدامات حین عمل فرآیند انجام کار بازبینه عمل عمل در فرهنگ اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۶ تعداد دانلود : ۷۸۲
کار و تلاش از عناصر مهم در تحقق سبک زندگی اسلامی است و از ارکان یا عناصر مقوم تمدن نیز به شمار می رود، اما مسلمانان در سده های اخیر با پدیده کم عملی و کم کاری مواجه بوده اند که شاید یکی از علل آن بی توجهی به روش صحیح عمل کردن و درنتیجه نرسیدن به اهداف و ایجاد سرخوردگی بوده است، ازاین رو، استخراج روش صحیح انجام عمل که در منابع روایی ذکر شده است، می تواند گامی در رفع موانع عمل گرایی در سبک زندگی مسلمانان باشد، خصوصاً «عمل گرایی کارگزاران». این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی، به دنبال بررسی «اقدامات و فرآیند انجام کار» از منظر روایات است. از نتایج این پژوهش آگاهی از دو دسته اقدامات است که باید قبل و حین عمل به آن ها دست زد تا «عمل با روش درست» درخارج تحقق یابد. ارائه الگوی مفهومی فرآیند اقدامات به ترتیب زمانی برای تحقق عمل و بازبینه ای ساده برای ارزیابی تحقق اقدامات حین عمل و بعدازآن، از دیگر یافته های این پژوهش است. رویکرد فرآیندی به روایات این امکان را فراهم می آورد که عمل صحیح به شکل یک کل مرکب و نه امور پراکنده غیر مرتبط مورد ملاحظه قرار گیرد.
۱۷.

راه کار های مقابله با آسیب های میدان نبرد، پیش یا حین آن از منظر آیات تاریخی قرآن (مطالعه موردی: بدر و اُحد)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: مجاهدان آسیب های میدان جهاد قرآن غزوه بدر غزوه اُحد دستورالعمل عقیدتی و رفتاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۴۰۵
تجربه کنندگان میدان نبرد آگاهند که در این میدان و هنگام رزم یا قبل از نبرد، گاهی رزمنده احساس کاستی می کند و به دنبال رهایی از آن است. پرسش این است که قرآن در دستورالعمل های خود برای مجاهدان، در خلال غزوه بدر و اُحد، از میان بی شمار باور ها و رفتارها، کدامین آنها را در اولویت یادگیری و نهادینه سازی به رزمندگان آن دورہ ارائه کرده تا با توجه به آنها، بتوانند از آسیب ها در امان باشند؟ این پژوهش درصدد است با بهره گیری از روش توصیفی و تحلیلی و به تناسب، از روش «تفسیری» و با رویکرد عبرت پژوهی تاریخی، به اصطیاد سرفصل های این دستورالعمل ها بپردازد. یافته ها حکایت از آن دارد که مجموعه ای از تغییرات و اصلاحات نگرشی و رفتاری در زمینه های توحیدی و توحید باوری، مرگ و مرگ باوری، رفتار های مؤمنانه قبل از ورود به رزمگاه و در میدان رزم از سوی خداوند به عنوان فرمانده اصلی جنگ توصیه شده است.
۱۸.

اعمال شرایط احراز شغل گامی به سوی تمدن نوین اسلامی (باتاکید بر نامه امام علی(ع)به مالک اشتر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تمدن نوین اسلامی تجزیه و تحلیل شغل از منظر علی (ع) مدیریت منابع انسانی شرایط احراز شغل اصول حاکم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۰ تعداد دانلود : ۹۰۳
در اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی، مرحله سوم از فرایند ایجاد تمدن نوین اسلامی، تشکیل دولت اسلامی است. از سویی حضرت امیر (ع)در نامه مشهور خود به مالک اشتر در الزامات دولت اسلامی مطالب مختلفی را بیان کرده اند که عمل به آن ها می تواند به تحقق دولت اسلامی منجر شود. این پژوهش باروش توصیفی –تحلیلی در نظر دارد بخشی از اصول حاکم بر مدیریت منابع انسانی با تاکید بر شرایط احراز شغل را که قابل استخراج از این نامه است، بیان نماید. اصول ایجابی و سلبی عام همچون: توجه به قضاوت عمومی، عدم نگاه منفعت طلبانه به کارگزاری، عدم انتظار اطاعت محض از مردم و اصول خاص همچون: لزوم توجه به تجزیه و تحلیل مشاغل، اصلِ اولویتِ ویژگی های شخصیتی در حوزه رفتار در شرایط احراز شغل، اصل انتخاب از طریق آزمون و اختبارو..در این باره بیان شده است.
۱۹.

قرآن، سنجه گزارش های تاریخی زندگی پیامبر اعظم (ص)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: ارزیابی گزارش های تاریخی قرآن زندگانی پیامبر عرضه گزارش تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۶ تعداد دانلود : ۵۳۶
ارزیابی گزارش های تاریخی و جداسازی سره از ناسره از دغدغه های محققان رشته تاریخ است، از آنجا که اخبار نادرست، محرَّف و جعلی به منابع مکتوب راه یافته است، ازاین رو جداسازی آنها و دستیابی به اخبار صحیح و کامل اهمیت بسزا دارد. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی، در پی آن است که «عرضه به قرآن» را به عنوان یکی از روش های ارزیابی گزارش های تاریخی، با استناد به قواعد نقد علمی نه ادله نقلی بررسی کرده و محدوده کارآمدی آن را تبیین نماید. در انتها روشن خواهد شد قرآن به عنوان منبعی تاریخی وحیانی، کهن، اصیل، صحیح و عاری از موانع  چهارگانه (اغراض شخصی، قبیله ای، نمایشی و بازاری)، سنجه ای است برای ارزیابی گزارش های تاریخی ناظر به موضوع زندگی نبی اعظم (ص) که قرآن به آنها پرداخته است یا توصیف های عام قرآنی از نبی اعظم (ص) ناظر به آنهاست. با عرضه گزارش های یادشده، محققان قادر خواهند بود آن گزارش ها را تصحیح، تکمیل، رد یا قبول نمایند.
۲۰.

نقش خدا در تاریخ از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقش خدا خدا در تاریخ نقش اطلاعی نقش مستقل نقش منفعل قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۴۳۹
موضوع نقش آفرینان در تاریخ، از گذشته ذهن اندیشمندان را به خود مشغول کرده است. کدام اراده ها در به وجودآوردن حوادث و وقایع مأثرند؟ آیا جهان بر اساس برنامه ای ازپیش تعیین شده از سوی خدا، به جلو می رود و انسان در تحولات آن تأثیری ندارد یا جز انسان کسی در تاریخ نقش آفرینی نمی کند یا... طیفی از دیدگاه ها از قبول مطلق تا انکار مطلق «نقش خدا در تاریخ» قابل ردیابی است. این نوشتار در پی آن است که نقش خداوند در تاریخ از منظر قرآن را حتی الامکان در چارچوب حوادث و وقایع تاریخی بدر و اُحد تبیین نماید. قرآن برای خداوند در تاریخ نقش های مختلفی قایل است؛ ولی نقش او به گونه ای انحصاری نیست. او- تبارک و تعالی- نقش های مختلفی مانند اطلاعی، مستقل و در پس افعال و اراده بشری (منفعل) را عهده دار است. این پژوهش حسب مورد از روش های توصیفی- تحلیلی و تفسیری استفاده می کند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان