درخت حوزه‌های تخصصی

زبان شناسی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
زبان شناسی چیست؟ زبان شناسی کاربردی زبان شناسی نظری سیر تحول زبان شناسی (تاریخچه) علوم مرتبط میان رشته ای ها نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۷۰۱ تا ۲٬۷۲۰ مورد از کل ۹٬۷۱۴ مورد.
۲۷۰۱.

هماهنگی واکه ای در ترکی همدانی: بررسی میزان اعتبار انگاره های بهینگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۵ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۶) 53 - 81

کلید واژه ها: هماهنگی واکه ای ترکی همدانی الگوی کامل الگوی تیره الگوی شفاف انگاره گسترش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۶۴
در این مقاله، هماهنگی واکه ای در ترکی همدانی در چارچوب انگاره های انطباق مشخصه ها، سازگاری محلی، گسترش، گستره و سازگاری از طریق تناظر در نظریه بهینگی بررسی می شود. به این منظور، داده هایی متناسب با اهداف پژوهش از منابع کتابخانه ای جمع آوری و توسط 30 گویشور بومی ترکی همدانی تولید شد. بررسی داده ها نشان داد که الگوی هماهنگی واکه ای در ترکی همدانی از سه نوع هماهنگی کامل، تیره و شفاف است. نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها نشان داد که انگاره گسترش کفایت توصیفی و توضیحی بیشتری در تحلیل انواع هماهنگی واکه ای در ترکی همدانی نسبت به انگاره های نظری دیگر دارد. زیرا اولاً این انگاره برخلاف انگاره های نظری دیگر می تواند توصیف کارآمدی از انواع هماهنگی واکه ای در ترکی همدانی به دست دهد. دوماً انگاره گسترش انگاره ای ساده با کفایت توضیحی بسیار بالایی است که با به کارگیری محدویتSpread [αF]  می تواند وحدت عملکردی انواع مختلف فرایند همگونی (مانند هماهنگی واکه ای، همگونی در محل تولید، همگونی در مشخصه واکداری-بیواکی و غیره) به خوبی در نظام آوایی زبان ها و در راستای هماهنگی سازوکارهای تولیدی توضیح دهد.  
۲۷۰۲.

دوگان سازی در زبان لاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۵ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۶) 83 - 105

کلید واژه ها: دوگان سازی دوگان سازی کامل دوگان سازی ناقص زبان لاری رویکرد واجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۷۱
دوگان سازی یکی از موضوعات مهم در مطالعات زبانی در زبان های مختلف است. دوگان سازی نوعی فرایند ساخت واژه است که تمام یا بخشی از پایه نسخه برداری می شود و برای نشان دادن مفاهیمی از جمله توزیع، جمع، تکرار، فعالیت، افزایش اندازه، شدت مضاعف، تداوم، تصغیر یا تضعیف به کار می رود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی انواع فرایند دوگان سازی در زبان لاری، ارائه طبقه بندی از انواع آن و تحلیل این فرایند بر اساس رویکرد واجی صورت گرفته است. زبان لاری، شاخه ای از زبان های ایرانی جنوب غربی است که در اطلس زبان های در خطرِ یونسکو به عنوان یکی از زبان های در خطر معرفی شده است. 114 داده در این زبان به روش میدانی و بر اساس شم زبانی نویسنده به عنوان گویشور بومی گرد آوری شده اند و بر اساس روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهند که در این زبان دو نوع فرایند دوگان سازی کامل و ناقص وجود دارد که بر اساس رویکرد واجی قابل توجیه است.
۲۷۰۳.

بررسی آرایش سازه ها و ارتباط آن با ساخت اطلاع در گویش گیلکی لاهیجانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۵ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۶) 195 - 225

کلید واژه ها: آرایش سازه ساخت اطلاع گویش گیلکی -لاهیجانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۶۷
پژوهش حاضر ترتیب سازه های اصلی و عملکرد مبتدا و کانون را با تأکید بر نگاه گفتمانی به نقش هایی مانند گوینده، شنونده، صحنه گفتمان و زمینه کلامی در گویش لاهیجانی بررسی می کند. این بررسی در چارچوب پیشنهادی ارتشیک شایر (2007) و ویلی (1997) به موضوع می پردازد. هدف این پژوهش، تعیین ترتیب سازه در گویش لاهیجانی و چگونگی تعامل آن با ساخت اطلاع است. مکالمات گویشوران بومی به مدت هشت ساعت ضبط و جمعاً 800 جمله گردآوری شد. گویش گیلکی لاهیجانی گویشی است فعل پایان که بیش ترین فراوانی SOV (صورت بی نشان) را نشان می دهد. ترتیب سازه ها آزاد و جزو زبان های غیرترتیبی است. چهار نوع مبتدای صحنه (پنهان در بافت)، دائمی/ موقت، چندتایی و تهی در این گویش شناسایی شدند. برای تعبیر جملات، حضور حداقل یک مبتدا برای تفسیر جمله الزامی است. مبتداها، اطلاعاتی هستند که می توانند هم در ابتدا و هم در انتهای جملات ظاهر شوند. همچنین دو نوع کانون تقابلی و محدود شناسایی شدند. بافت و شرایط کلامی، مبتدا یا کانون بودن را تعیین می کنند؛ پس هم مبتدا و هم کانون می توانند تقابلی باشند. گویش لاهیجانی (در شکل نشان دار خود) هم دارای ترتیب سازه آزاد و انعطاف پذیر و هم دارای ساخت اطلاع آزاد و انعطاف پذیر است که در آن عوامل نحوی و ساخت اطلاع توسط نیت کاربردی گوینده جابه جا می شوند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که عامل اصلی برای این جابه جایی و انعطاف پذیری در جملات نیت کاربردی گوینده است.
۲۷۰۴.

واژگان فرهنگی- جغرافیایی: نسبیت زبانی یا گفتمان واژه؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۷) 57 - 88

کلید واژه ها: فرهنگ گفتمان گویش نسبیت زبانی واژگان فرهنگی-جغرافیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۹۰
هدف این پژوهش بررسی تفاوت واژگان فرهنگی-جغرافیایی در گویش های مناطق جغرافیایی مختلف ایران است. پرسش این است که آیا آن چه در گستره این واژگان وجود دارد تائید دیدگاه فرضیه نسبیت زبانی ورف (1956) است و باید از منظری شناختی به رابطه میان زبان و تفکر در این گویش ها توجه کرد یا این تفاوت و به طور کلی موضوع «واژگان فرهنگی-جغرافیایی» را باید از نگاهی گفتمانی و از سوی مقابل یعنی تأثیر فرهنگ و جامعه بر زبان واکاوید و تحلیل کرد. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی در چند مرحله و طی دو پرسشنامه (به ترتیب با 110 و 148 مشارک) صورت گرفت. پاسخ ها و داده ها با در نظر گرفتن تمام مؤلفه های دخیل امتیازدهی و به صورت کیفی و کمی تحلیل شدند. نتایج نشان می دهد واژگان جغرافیایی-فرهنگی بیش از آن که به شناخت و نوع تفکر مردم جغرافیاهای مختلف گره خورده باشد، به شرایط اقتصادی-اجتماعی فرهنگ ها پیوند دارد. این واژگان انعکاس تمایزات شناختی نیستند بلکه آینه ای از جغرافیا، اقلیم، زیست بوم، مشاغل و رسوم جغرافیایی- فرهنگی گویشوران خود هستند و به عنوان جزئی از یک پیکره گفتمانی بزرگ، جزئیات و ناگفته های بسیاری را از اقلیم محل تولید با خود حمل و منعکس می کنند. بنابراین، این تفاوت های واژگانی، به تفاوت فرهنگ و زیست بوم گویشوران بازمی گردند و در حیطه نسبیت زبانی و شناخت نیستند. دستاورد این پژوهش، تأکید به مرز باریک میان این دو نوع تفاوت واژگانی است که معمولاً در پژوهش های شناختی-گفتمانی نادیده گرفته شده است. 
۲۷۰۵.

بررسی فرایندهای سایشی شدگی، ناسوده شدگی و حذف در گونه زبانی سیرجانی: نظریه بهینگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۷) 185 - 212

کلید واژه ها: تضعیف حذف سایشی شدگی ناسوده شدگی نظریه بهینگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۶۵
پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به توصیف و تحلیل برخی از ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی واﺟﯽ تضعیف نظیر سایشی شدگی، ناسوده شدگی و حذف در گونه زبانی سیرجانی می پردازد. این تحلیل براساس ﻧﻈﺮﯾه ﺑﻬﯿﻨﮕﯽ اﺛﺮ ﭘﺮﯾﻨﺲ و اﺳﻤﻮﻟﻨﺴﮑﯽ (1993 و 2004) انجام می شود که یکی از نظریه های محدودیت بنیاد اﺳﺖ. به منظور انجام این پژوهش، 10 گویشور مرد و زن 50- 65 ساله و کم سواد به صورت تصادفی انتخاب شدند. داده های زبانی با استفاده از ضبط گفتار آزاد، مصاحبه با گویشوران و منابع کتابخانه ای موجود در ارتباط با گونه زبانی سیرجانی جمع​آوری شدند. داده های جمع آوری شده پس از تائید توسط پژوهشگر بومی این پژوهش، براساس نوع فرایندی که در نتیجه ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫﺎی وفاداری و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﻧﺸﺎﻧﺪاری صورت می گیرد، طبقه بندی و رتبه بندی شده اند. ﻧﺘﺎﯾﺞ به دﺳﺖ آﻣﺪه از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ  نشان می دهند که ﻋﺎﻣﻞ وﻗﻮع ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻀﻌﯿﻒ در نظریه ﺑﻬﯿﻨﮕﯽ، ﻣﺤﺮک آواﯾﯽ در ﮐﺎﻫﺶ ﮐﻮﺷﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪی اﺳﺖ. اﯾﻦ محرک آوایی در قالب محدودیت LAZY ﺻﻮرتﺑﻨﺪی ﻣﯽﺷﻮد. همچنین نوع محدودیت رﺧﺪاد ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی واﺟﯽ تضعیف در گونه زبانی سیرجانی مشخص شد. 
۲۷۰۶.

بررسی کارکرد پسوندها در زبان ترکی آذری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۷) 213 - 239

کلید واژه ها: پسوند ترکی آذری هماهنگی واکه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۸۷
زبان ترکی از زبان های پیوندی است و یکی از گویش های آن در حال حاضر در تبریز رایج است. موضوع این مقاله بررسی کارکرد پسوند در این گویش است و روش کار آن بر این اساس است که در توضیح کارکردهای صرفی و نحوی پسوندهای بسیط، استقلال و معنی داربودن واژهها را ملاک تعیین نوع واژه می داند. نتیجه این بررسی نشان می دهد که پسوند در این گویش کمک می کند تا فعل به کلمات غیرفعل تبدیل شود، کارکردهای آن گسترش پیدا کنند و کلمات غیرفعل مانند فعل صرف شوند. این امر موجب می شود که فعل ها و کلمات در حدی تنوع و تعدد یابند که بتوانند معانی و مفاهیم و امور و عواطف را با تفاوت های بسیار ظریف و جزئی بیان کنند. 80 پسوند از 196 پسوند رایج در این گویش بسیط هستند. یک کلمه می تواند تا هفت پسوند بپذیرد. تعدادی از پسوندها ماهیت ساختواژی کلمات و تعدادی دیگر کارکرد نحوی آن ها را تعیین می کنند. بلافاصله پس از ستاک، پسوندهای صرفی و در پایان پسوندهای نحوی قرار می گیرند. پسوندها طبق قوانین هماهنگی واکه ها، به چند صورت تلفظ می​شوند​.
۲۷۰۷.

اصل توالی رسایی در زبان گیلکی شرق گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۷) 241 - 268

کلید واژه ها: اصل توالی رسایی هجا خوشه همخوانی واکه ها زبان گیلکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۸۷
زبان گیلکی یکی از زبان های ایرانی نو از شاخه زبان های شمال غربی است که در استان گیلان رواج دارد. در این پژوهش اصل توالی رسایی در زبان گیلکی شرق گیلان و چگونگی تبعیت واژگان زبان گیلکی از این اصل در هجای سنگین (CVCC) توصیف شده است. بر اساس این اصل، رسایی باید از مقدار کمینه شروع شود، در هسته هجا به اوج برسد و سپس تا پایانه کاهش یابد. در میان آواها، واکه ها رساترین و همخوان های انسدادی کم رساترین آواها به شمار می روند. در پژوهش حاضر ابتدا 980 واژه با ساختار هجایی CVCC از میان 23660 واژه شناسایی شدند. سپس توالی خوشه های دو همخوانی در جایگاه پایانی در واژه های تک هجایی و چند هجایی بدون در نظر گرفتن تقطیع هجایی، بر مبنای واکه مرکز در جدول های جداگانه طبقه بندی شدند و در نهایت اصل توالی رسایی در هر خوشه همخوانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهند که اولاً ساخت هجای زبان گیلکی  CV(C)(C)است. هجای کمینهCV  و استفاده از یک یا دو همخوان در پایانه هجا اختیاری است. همچنین بررسی رسایی همخوان ها در خوشه پایانی هجا نشان می دهد که اصل توالی رسایی در برخی از داده ها تائید و در برخی دیگر نقض شده است؛ به گونه ای که در بیش تر هجاهایی که خوشه دو همخوانی پایانه به همخوان های روان [l,r]، همخوان های خیشومی  [n,m]و همخوان های سایشی [s,z,f] ختم می شود، اصل توالی رسایی نقض می گردد. 
۲۷۰۸.

تبیین پیوستگی آیات سوره علق براساس روش نیل رابینسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم زبان سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲ 279 - 302

کلید واژه ها: اقرأ اسم رب سوره علق پیوستگی رابینسون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۱۸۰
پنج آیه آغازین سوره علق، به سبب اخبار موجود مبنی بر ارتباط این آیات با آغاز نزول قرآن کریم و بعثت پیامبر اکرم (ص) در غار حرا، همواره مورد توجه اسلام پژوهان مسلمان و غیرمسلمان بوده است. اغلب محققان این آیات را جدا و بی ارتباط با دیگر آیات این سوره می دانند. در نگاه نخست، ممکن است ارتباط و پیوستگی میان الفاظ و عبارات سوره های قرآن روشن نباشد و پیام قابل درکی از آن بر نیاید. مقاله پیش رو، بر اساس مدل ارتباطی نیل رابینسون (Neal Robinson)، که بر پایه تکرار شدن الفاظ استوار است، به تحلیل پیوستگی آیات سوره علق و نقد محتوای اَخبار در باب نزول قرآن کریم پرداخته است. تعیین بخش های سوره، بررسی ارتباط میان بخش های متوالی با کمک واژه های قلاب دار و در نهایت ارائه مدل آینه ای، ارتباط بخش نخست سوره علق، یعنی آیات یک تا پنجم را با سایر بخش ها، به طور کامل برقرار می کند و پیوستگی آیات این سوره که به چینشی حکیمانه تدبیر یافته، اثبات می شود. همچنین، نقد اخباری که بر اساس آنها، نزول آیات این سوره جدا از هم فرض شده است و نیز تاریخ گذاری سوره علق نشان می دهد که پنج آیه نخست سوره علق کاملاً مرتبط با سایر آیات این سوره است.
۲۷۰۹.

بررسی زباهنگ «بلاتکلیف شدگی» با استفاده از عبارات تقابلی دوگانه در پرتو الگوی هایمز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم زبان سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲ 327 - 359

کلید واژه ها: زباهنگ عبارات تقابلی دوگانه الگوی SPEAKING هایمز بلاتکلیف شدگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۰۸
دوگانه های تقابلی از دیرباز در زندگی بشر وجود داشته اند و خط فکری و هیجانی او را رقم زده اند. انسان با این تقابل های دوگانه بر مسائل جهان هستی، برچسب ارزشی زده و این برچسب گذاری ها وی را در تصمیم گیری دچار تردید و بلاتکلیفی می کند. پرواضح است که این تفکر نسل به نسل به افراد منتقل شده و در فرهنگ افراد انعکاس یافته است. ازآنجاکه زبان بخش جدایی ناپذیر فرهنگ است، با بررسی زباهنگ های (زبان + فرهنگ) مردم یک جامعه می توان به تفکرات و باورهای ارزشی آنان پی برد. بنابراین، در پژوهش حاضر نگارندگان، با استفاده از بخش های هشتگانه الگوی SPEAKING هایمز (1967)، به کنکاش زباهنگ «بلاتکلیف شدگی» در گفتمان هایی از زبان فارسی که در آن ها «عبارات تقابلی دوگانه» به کار رفته ، پرداخته اند. بدین منظور از مجموع 712 موقعیت گفتمانی، 317 پاره گفتار طبیعی که در آن ها عبارات دوگانه تقابلی به کار رفته بودند، با روش نمونه گیری هدفمند و از مشاهده موقعیت های مکالمات شفاهی افراد در مکان های عمومی و خصوصی از گویشوران زن (115 نفر) و مرد (97 نفر) در بازه سنی 15 تا 74 سال و با سطح تحصیلات (دیپلم، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا)، شغل (دانشجو، کارمند، آزاد، استاد، خانه دار، پزشک و مهندس) و شرایط اجتماعی (پایین، متوسط و بالا) استان خراسان رضوی (شهرستان مشهد) گردآوری شدند و به صورت کیفی و توصیفی در پرتو الگوی هایمز مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان می دهد که ایرانیان به اهداف متفاوتی مانند نازکردن و خجالت، نشان دادن عدم اطمینان، پرهیز از ابراز نظر به صورت مستقیم، مسئولیت گریزی، اجتناب از اعلام نظر مخالف، نیافتن پاسخی مشخص برای تصمیم، دفاع از خود، نشان دادن گرفتاری ذهنی، دوری از استرس و نگرانی، نداشتن اطلاعات کافی و عدم آگاهی، جلوگیری از سوءتفاهم و تعارف این زباهنگ را در بافت های عمومی/ خصوصی، رسمی/ غیررسمی استفاده می کنند. بسامد بالای این زباهنگ در فرهنگ ایرانیان ابهام گریزی بالای آنان را نشان می دهد که دراصل تمایلی به ماندن در بلاتکلیفی، تعلیق و ابهام ندارند و ویژگی جمع گرایی جامعه ایران سبب می شود افراد در زمانی که مردد می شوند، نظرات جمع را مهم بدانند. بنابراین، بلاتکلیفی خود را با عبارات تقابلی دوگانه ابراز می کنند تا مخاطبشان به طور مستقیم یا غیرمستقیم در تصمیم گیری به یاری شان بیاید و آنان را با اعلام نظر خود از بلاتکلیفی نجات دهد.
۲۷۱۰.

بررسی ویژگی های معنایی دوگان ساخت های گویش لری دهلرانی بر اساس نظریه تصویر گونگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 1 - 32

کلید واژه ها: دوگان ساخت تصویر گونگی تکرار پایه گویش لری دهلرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۱۲۹
یکی از اساسی ترین بخش های زبان شناسی، صرف است که به مطالعه ساختمان واژه و تغییرات آن می پردازد. فرایند دوگان سازی یکی از فرایندهای صرفی زایاست، که در اکثر زبان های شناخته شده، الگویی برای تولید واژه جدید محسوب می شود. این پژوهش قصد دارد گویش لری دهلرانی را از منظر دوگان ساخت بر مبنای نظریه تصویر گونگی مورد بررسی قرار دهد. تصویرگونگی در این پژوهش با بهره گیری از مدل ریگر (1998) از بُعد معنایی بررسی شده است. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای- توصیفی و میدانی صورت گرفت. در روش میدانی با استفاده از مصاحبه و مشاهده، اطلاعات مورد نظر جمع آوری شدند. طبقه بندی معنایی دوگان ساخت ها که در گویش لری دهلرانی بالغ بر 234 مورد، بود در جداولی مجزا، انجام و فراوانی آن ها تعیین گشت. طبقه بندی معنایی به تفکیک براساس مفاهیم جمع، تکرار، کودک، گسترش، شدت، تداوم، دلبستگی،کوچک، ناهمگونی، آشفتگی، کمال، تحقیر و تضعیف و مفاهیم پرکاربرد دیگری چون کاهش، افزایش و توزیع، انجام گردید و درپایان، اطلاعات جمع آوری شده، مورد تجزیه و تحلیل واقع شد تا بدین ترتیب ویژگی های معنایی دوگان ساخت، در گویش لری دهلرانی به عنوان یکی از گویش های جنوب غرب ایران در چارچوب نظریه تصویر گونگی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج بررسی ها نشان داد که در گویش لری دهلرانی به استثنای مواردی که دوگان ساخت علامت "جمع" محسوب می گردد، انواع دوگان ساخت های تصویری وجود دارد، ولی میزان فراوانی انواع دوگان ساخت در این گویش یکسان نمی باشند. بدین ترتیب که مفهوم افزایش با فراوانی 51 مورد و مفاهیم کوچک و تحقیر هر کدام با فراوانی 2 مورد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان کاربرد را به خود اختصاص دادند.
۲۷۱۱.

تحلیل فراگفتمان های تعاملی در خطبه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 33 - 58

کلید واژه ها: نهج البلاغه فراگفتمان های تعاملی دخیل سازها خوداظهاری ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۱۳۰
یکی از مباحث مطرح در بررسی متون و گفتمان ها چگونگی استفاده نویسنده و گوینده از فراگفتمان هاست. فراگفتمان، مقوله ای است که رابطه بین نویسنده (یا گوینده) با ادعاهایش در متن (گفتمان) و همچنین رابطه وی با مخاطب را بازنمود می کند. فراگفتمان ها انواع مختلفی دارند که یکی از مهم ترین آن ها فراگفتمان های تعاملی است. در این پژوهش هدف آن بوده است انواع فراگفتمان های تعاملی در یکی از متون تاثیرگذار اسلامی یعنی نهج البلاغه بر اساس انگاره هایلند (2005) مورد واکاوی قرار گیرد. این فراگفتمان ها بر اساس نوع در بافت، طبقه بندی شده است و علاوه بر تحلیل کیفی میزان استفاده از انواع فراگفتمان های تعاملی نیز به صورت کمی سنجیده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که حضرت علی (ع) در نهج البلاغه از انواع فراگفتمان های تعاملی یعنی دخیل سازها، خوداظهاری ها، نگرش نماها، یقین نماها و تردیدنماها استفاده کرده است. از دخیل سازها به منظور ارتباط موثر با مخاطب همراه با نقش های خاصی همانند هشدار و توبیخ و سرزنش و تشویق مخاطب در مسیر هدایت استفاده مؤثری داشته اند. از خود اظهار ی ها برای نفی صفات منفی از خویش و اثبات صفات متعالی خود استفاده کرده اند. تردیدنماها نمود بسیار کمرنگی در نهج البلاغه دارند. ایشان از یقین نماها که کارکردی تأکیدی دارند، غالبا برای بیان استواری راه و روش خویش استفاده کرده اند. همچنین نگرش نماها که غالبا بار معنایی منفی دارد با ابزار زبانی متعددی در نهج البلاغه نمود دارد که گاه نگرش حضرت علی را درباره مخاطبان خود نشان می دهد
۲۷۱۲.

بررسی همبسته های آکوستیکی ریتم گفتار زبان فارسی با تمرکز بر تمایزات میان گوینده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناسی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 27 - 50

کلید واژه ها: ریتم گفتار تغییرپذیری دیرش همبسته های آکوستیک میان گوینده سنجه های ریتم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۱۷۵
یکی از ویژگی های ریتم گفتار تغییرپذیری دیرش سطوح مختلف فواصل آوایی، ازجمله فواصل واحدهای زبانی، فواصل همخوان و واکه، فواصل همخوانی و واکه ای، فواصل واک داری و بی واکی، فواصل هجایی و فواصل قله هجا است. محاسبه تغییرپذیری دیرش برخی از این فواصل، ازجمله فواصل همخوان و واکه و فواصل همخوانی و واکه ای، طبقه بندی زبان ها را براساس ریتم آنها مشخص می کند. علاوه بر این، تجارب روزمره ما نشان می دهد که در مواقعی شناسایی گوینده تنها از طریق صدای آن فرد امکان پذیر است. ویژگی های زنجیری و زبرزنجیری ریتم گفتار ازجمله مواردی هستند که در شناسایی گوینده می توان از آنها استفاده کرد. . در این مطالعه، همبسته های آکوستیکی ریتم گفتار زبان فارسی در یک متن خوانشی با محاسبه سنجه های مختلف دیرش فواصل ذکرشده بررسی می شوند. همچنین، به منظور یافتن بهترین سنجه ریتم شناسایی گوینده، تغییرپذیری ریتم میان گوینده داده های این پژوهش بررسی می شوند. نتایج به دست آمده از داده های این پژوهش، نظریه هجا زمانی بودن زبان فارسی را تأیید می کند. علاوه بر این، نتایج بررسی ویژگی های زنجیری و زبرزنجیری ریتم داده های پژوهش حاضر حاکی از تغییرپذیری معنی دار میان گوینده گویشوران زبان فارسی است که از میان آنها سنجه مربوط به تغییرپذیری دوتایی فواصل همخوانی-واکه ای  (nPVI_CV) و بعد از آن، سرعت هجا و درصد واکه ای بودن متغیرهای قوی تری برای نشان دادن تمایزات میان گوینده هستند.
۲۷۱۳.

بررسی واج شناختی مشتقات پرسش واژه «کو؟»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناسی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 123 - 144

کلید واژه ها: پرسش واژه «کو» ضمیر فاعلی پیوسته سوم شخص مفرد پی بست تیرگی واج شناختی واج شناسی زبان فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۱۱۹
پرسش واژه «کو؟» برای سوم شخص مفرد و جمع به کار می رود. این پرسش واژه در گونه گفتاری معیار با افزودن جزء «ش» به صورت «کوش؟» و با افزودن دوباره آن به صورت «کوشش؟» به کار می رود که به ترتیب کاربردهای محدودتری دارند. برای سایر شخص ها، افزون بر جزء «ش» فعل های پی بستی )صورت های تصریفی و وابسته فعل «بودن»( نیز به این پرسش واژه می چسبند و صورت های کوشَم؟، کوشی؟، کوشیم؟، کوشین؟ و کوشَن؟ را ایجاد می کنند. هدف این پژوهشِ تحلیلی شناسایی چیستیِ جزء «ش» و تحلیل فرایندهای واجی ایجادکننده تلفظ مشتقات این پرسش واژه در چارچوب نظریه بهینگی (Prince & Smolensky, 1993/2004) است؛ بدین صورت که محدودیت هایی که تعامل شان با یکدیگر موجب رخداد این فرایندهای واجی شده است معرفی و رتبه بندی می شوند. پس از ارائه رتبه بندی اولیه مربوط به تلفظ «کوش؟،» رتبه بندی های مربوط به تلفظ مشتقات دیگر این پرسش واژه به تدریج تکمیل می شوند تا در نهایت، با دست یابی به یک رتبه بندی نهایی بتوان همهتلفظ های آن ها را در فارسی گفتاری معیارتبیین کرد. پیش از ورود به تحلیل های بهینگی ترتیب رخداد این فرایندها و تعامل شان با یکدیگر تحلیل می شوند. پژوهش پیشِ رو به این نتیجه رسیده که جزء «ش» ضمیر فاعلی پیوسته است؛ بدین صورت که گویشوران «کوش» را به عنوان مبنا و پایه برای همه شخص ها در نظر گرفته و فعل های پی بستی را به جای «کو» به آن چسبانده اند.
۲۷۱۴.

ردیابی 35 رباعی منسوب به مولانا در نسخ خطّی و چاپی دیوان سنایی و متون کهن تر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (شماره ۱۰) 51 - 77

کلید واژه ها: دیوان سنایی دیوان کبیر رباعیات مشترک نسخ خطی متون کهن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۵۷
از شاعرانی که می توان رباعیاتش را به اشکال مختلف در میان رباعیات دیوان کبیر مولانا ردیابی کرد سنایی است.بعد از بررسی «نزهه المجالس» و چندین نسخه خطّی معتبر از دیوان سنایی، تعداد رباعیات مشترک و مشابه دیوان چاپی سنایی به تصحیح مدرس رضوی و دیوان کبیر مولانا به تصحیح فروزانفر از 26 به 35 رباعی افزایش یافت. برای تحلیل انتساب دقیق رباعیات مشترک و مشابه این دو شاعر، علاوه بر منابع مذکور، آثار نظم و نثر دیگر شعرا و نویسندگان پیش از مولانا نیز بررسی شد. از مجموع 35 رباعی مشترک و مشابه، براساس تحلیل داده ها، 24 رباعی از دیوان کبیر قطعا متعلق به سنایی است یا از رباعیات او تضمین و اقتباس شده است. 8 رباعی نیز به احتمال زیاد از سنایی است و 3 رباعی دیگر، علاوه بر سنایی به شاعران دیگری نیز منسوب شده است. از رباعیات سنایی، فقط 4 رباعی به شکلی کامل و بدون تغییر در دیوان کبیر آمده، در سایر موارد رباعیات با تغییراتی در چند واژه تا سه مصرع همراه است.  
۲۷۱۵.

ذکر شمه ای از محاسن نسخه تهران در خوانش دیوان خاقانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (شماره ۱۰) 79 - 101

کلید واژه ها: خاقانی دیوان تصحیح نسخه تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۷۲
خاقانی از خیال پردازترین شعرای زبان فارسی است. دریافت زوایای شعر او که در پرده باریک اندیشی، خیال انگیزی، بهره گیری از علوم و فرهنگ عامه مستور است، از همان آغازین روزها کسانی چون شادی آبادی، معموری و آذری را به شرح اشعار وی واداشت. از آن پس کاتبان، شارحان و مصححان در گذرگاه خاقانی پژوهی، این بارِ سنگین را با خود تا دنیای چاپ و طبع آورده اند. پیچیدگی دیوان خاقانی، لغزشگاه همه خاقانی پژوهان گردیده ژوهان گردیده است؛ چنانکه هیچ نسخه ، تصحیح و شرحی مبرا از عیب نیست. یکی از نسخ در تصحیح ها، طبع عبدالرسولی، موسوم به نسخه تهران بود. سجادی با بهره گیری از نسخ لندن به عنوان نسخه اساس و نسخ معتبر دیگر در کنار نسخه تهران بار دیگر دیوان خاقانی را منتشر کرد. بعد از او نیز کزازی و منصور در این راه گام نهادند. با اینکه تصحیح سجادی بعد از طبع عبدالرسولی بود، اما در برخی موارد هنوز ضبط نسخه تهران بر طبع سجادی برتری دارد. سجادی غالبا به خاطر اعتماد به نسخه لندن و برای ارائه وجهی جدید، مأنوس و متفاوت، وجه صحیح نسخه تهران را نادیده گرفته، موارد سقیم را وارد متن خود کرده است. در این مقاله نمونه هایی از وجوه نسخه تهران که در بیشتر موارد منحصر و غریب است، ارائه می شود و براهین صحت این وجوه با دلایل درون متنی، بیرون متنی، پیرامتنی و زیبایی شناسی اقامه می گردد.
۲۷۱۶.

Factors mediating noticing: An investigation into the impact of the complexity of target structures and learners' L2 proficiency level(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Iranian Journal of Applied Linguistics (IJAL) Vol. ۲۳, No. ۱, March ۲۰۲۰ 83-108

کلید واژه ها: Accessibility Hierarchy Hypothesis Attention Mediating factor note-taking Relative Clause

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۳۴
In order to establish the why of noticing, it is imperative to empirically explore the factors that potentially mediate noticing. This study aimed to explore two factors that are believed to affect noticing: the complexity of target structures and learners’ second language (L2) proficiency level. English relative clauses (RCs) were selected as the target structures, and Accessibility Hierarchy Hypothesis (AHH) was taken as the measure of the complexity of the RCs. A sample of 113 freshmen English language majors were selected as the participants of the study. A test of English RCs was developed as the placement test, and Key English Test (KET) was used to classify the participants into three groups of High (N=38), Mid (N=37), and Low (N=38) L2 proficiency level. Note-taking was used as the measure of noticing. After administering the RC test and the proficiency test, the participants were given a number of authentic reading texts containing instances of RCs and were required to take notes during reading activity. The non-parametric Friedman’s test demonstrated that the complexity of RCs positively affected the participants’ noticing while the non-parametric ANCOVA indicated that the participants’ L2 proficiency level had no significant effect on noticing. The findings of this study can be helpful to both teachers and material developers in providing learners with optimal conditions for noticing linguistic forms, which in turn, could facilitate L2 learning.
۲۷۱۷.

TOEFL iBT integrated speaking tests: a comparison of test-takers' performance in terms of complexity, accuracy, and fluency(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Iranian Journal of Applied Linguistics (IJAL) Vol. ۲۳, No. ۲, September ۲۰۲۰ 33-62

کلید واژه ها: TOEFL integrated speaking Complexity Accuracy fluency Iranian test-takers

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۳۴
This study compares three integrated tasks of the TOEFL iBT speaking subtest in terms of complexity, accuracy, and fluency. To this end, a group of TOEFL iBT Iranian candidates took a simulated TOEFL iBT some days prior to their real exam. The collected oral responses were first transcribed and then quantified using software such as ‘Syllable Counter’ and ‘Coh-Metrix3’ for fluency and complexity, respectively. For accuracy, however, the responses were tallied manually. The results revealed the responses to the three speaking tasks were significantly different in terms of fluency. The difference in the accuracy index also turned significant, though the pairwise comparisons showed some inconsistencies. As for the selected complexity measures, lexical diversity, the mean number of modifiers per NP, and latent semantic analysis all showed significant differences between tasks 2 and 3 on the one hand and task 4 on the other. Left-embeddedness, however, revealed no significant difference among the three tasks. The results may support the influential role of prompting texts in such integrated speaking tasks
۲۷۱۸.

A Sociolinguistic Scrutiny of the Great Gatsby and its Persian Translation in Light of Hatim and Mason’s Framework(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Iranian Journal of Applied Linguistics (IJAL) Vol. ۲۳, No. ۲, September ۲۰۲۰ 172-216

کلید واژه ها: Register variation Sociolinguistics The Great Gatsby Translation Studies

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵ تعداد دانلود : ۱۶۱
Translation studies essentially deals with a socio-communicatively driven and contextualized enterprise. Viewed hence, it seems that no discipline tends to provide the possibility of studying the interrelations between interlocutors to generate meaning within the interactive social context as precisely as sociolinguistics (Federici, 2018). A sociolinguistic approach to translation seems to be increasingly gaining ground, at the crossroads of Translation and Interpreting Studies (TIS) and sociology within the sociological turn (Wolf, 2010). Accordingly, the present study took a sociolinguistic approach to shed some light on The Great Gatsby (1925) and its Persian translation by Emami (2000). In so doing, an extended version of Hatim and Mason’s (1997) sociolinguistic model was employed to examine the texts in question. The source text (ST) and its target text (TT) version were investigated at both textual and extra-textual levels in light of the model’s respective sub-components. The results of this comparative study, analyzed individually for each register variable, revealed that the translator dealt rather superficially with both use-related categories of register variation like tenor and user-related aspects like idiolect. By contrast, the predominant features of literary expression were mostly retained in the translation.
۲۷۱۹.

تحلیل نشانگرهای کلامی و سبکی در گفتمان حقوقی دادگاه های انقلاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (شماره ۱۰) 231 - 244

کلید واژه ها: زبان شناسی حقوقی الگوهای گفتمان نشانگرها سبک کلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۱۸۰
هدف این تحقیق بررسی تأثیر عوامل کلامی و سبکی گفتمان حقوقی در انحراف از نشانگرهای کلامی و سبکی در دادگاه های انقلاب با رویکرد مک منامین است. داده های تحقیق، حاصل 15 جلسه ده دقیقه ای از دادگاه های انقلاب در ده سال اخیر بود که با روش نمونه گیری تصادفی منظم انتخاب گردید. داده ها به روش آمار توصیفی تجزیه و تحلیل شد و بسامد تغییر و انحراف از این نشانگرها با توجه به الگوهای گفتمانی دادگاه به سه دسته از هنجارهای تجویزی، توصیفی و آماری طبقه بندی شد. نتایج نشان داد که کاربرد نشانگرها نقشی تعیین کننده در جایگاه فردی و اجتماعی قاضی و متهم ایفا می کند. رعایت نکردن الگوهای گفتمانی توصیفی، تجویزی و آماری در متهمان بیشتر از قضات بود و تفاوت معنی داری بین قضات و متهمان در تغییر کلام معیار در هر سه الگوی گفتمانی وجود داشت، ولی در مقایسه با یکدیگر تفاوتی معنی دار در رعایت کلام معیار و انحراف از نشانگرهای کلامی و سبکی مشاهده نشد. انحراف از هنجارها در دو طرف مشاهده محسوسی نداشت. کاربرد این مطالعه از لحاظ زبان شناسی حقوقی به روند مؤثر فرایند دادرسی و تشخیص تأثیرگذاری کلام شرکت کنندگان در دادرسی کمک می کند. نیز یافته های این پژوهش در آموزش و تربیت قضات، وکلا و نمایندگان دادستان نیز مفید است.
۲۷۲۰.

نقدی بر مقاله «فمینیسم» نوشته سوزان هکمن

نویسنده:
منبع: نقدنامه زبان های خارجی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۵) 17-22

کلید واژه ها: مکتب فمینیسم فمینیسم اجتماعی فمینیسم ماهیت گرا نقد ادبی فمینیستی سوزان هکمن الن شوالتر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۱۶۸
این نوشته به معرفی و نقد مقاله «فمینیسم» نوشته سوزان هکمن می پردازد. در بخش معرفی گزیده ای ای از روند تاریخی جریان فمینیسم و عرصه های مختلفی که از نگاه هکمن این مکتب از آن گذر کرده است در اختیار خوانندگان قرار می گیرد. سپس، در بخش نقد و بررسی به اشکالات رویکرد هکمن به فمینیسم پرداخته شده است. در این قسمت از مقاله برای روشن شدن کاستی های متن هکمن، نظریات الن شوالتر، فمینیست آمریکایی ، در مورد تقسیم بندی انواع فمینیسم مورد استفاده قرار گرفته است. در پایان، به نقاط قوت و ضعف مقاله هکمن و هم چنین نتایجی که این نقاط قوت و ضعف برای خوانندگان در بر دارند اشاره شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان