درخت حوزه‌های تخصصی

زبان شناسی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
زبان شناسی چیست؟ زبان شناسی کاربردی زبان شناسی نظری سیر تحول زبان شناسی (تاریخچه) علوم مرتبط میان رشته ای ها نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۹۲۱ تا ۹۴۰ مورد از کل ۹٬۷۱۴ مورد.
۹۲۱.

نگاهی نقّادانه به فرایند واژه گزینیِ فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پرتو رهیافت سیاست گذاری و برنامه ریزی زبانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاه و پنجم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 65 - 89

کلید واژه ها: فرهنگستان زبان و ادب فارسی سیاست گذاری و برنامه ریزی آموزشی رویکرد مدافعه ای - مشارکتی سندکاوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۴۰
فرهنگستان زبان و ادب فارسی به عنوان نهادی با شعاع عملکردی فراملّی که برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های آن می تواند پیامدهای گسترده ای، نه صرفاً در زمینه زبانی، بلکه در عرصه های اجتماعی و سیاسی نیز به همراه داشته باشد، بایستی پیوسته مورد نقد و ارزیابی درونی و بیرونی قرار گیرد تا با لحاظ کردن بازخوردهای حاصل از آن، عملکرد و اثرگذاری بیشینه و بهینه ای داشته باشد. در این راستا، پژوهش فعلی، با اتّخاذ رویکرد مدافعه ای‑مشارکتی و نیز کاربست پاره ای اصول و مفاهیم میان رشته ای سیاست گذاری و برنامه ریزی زبانی به سازوکار حاکم بر ساختار این نهاد و به ویژه فرایند «واژه گزینی»، کوشیده تا ضمن عریان سازی از پاره ای نارسایی ها و کاستی های حاکم بر آن، توجّه متولیان و سیاست گذاران حوزه نگهداشت و گسترش نفوذ زبان فارسی را بیش ازپیش به رفع آنها معطوف سازد. پژوهشگر با بهره گیری از روش «سندکاوی کیفی» بر آن بوده تا فرایند خطی خط مشی گذاری زبانی در فرهنگستان را با دیدی انتقادی که لازمه اتّخاذ رهیافت مدافعه ای‑مشارکتی است، تشریح و تحلیل نماید. یافته ها گواه آن است که فرهنگستان در عملکرد سیاست گذاری زبانی خود (نا)آگاهانه رویکردی «اثبات گرایانه» و «گام محور» دنبال می کند که چنین رهیافتی می تواند باعث ایجاد نوعی دافعه و سازش ناپذیری از ناحیه کارگزاران زبانی در سطوح و ساحت های مختلف جامعه متکثّر ایران شود. از دیگر یافته های این جستار پژوهشی می توان به عدم به رسمیت شناختن تضاد منافع در میان کارگزاران متعدّد و متکثّر عرصه سیاست گذاری زبانی در اسناد مورد تحلیل اشاره نمود. همچنین، اتّخاذ رویکرد «نخبه گرایانه»، به ویژه در مقوله واژه گزینی، منجر به عدم به رسمیت شناختن شمّ زبانی گویشوران بومی زبان، به عنوان یک منبع ارزشمند گزینش، کاربرد و اقبال پذیری واژگان نو در فارسی شده است.
۹۲۲.

نمودهای هویّت ملّی در متون تألیفی و ترجمه ای ادبیّات نوجوان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاه و پنجم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 121 - 153

کلید واژه ها: ادبیات نوجوان هویت هویت ملی رمان نوجوان ترجمه رمان نوجوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۸۹
پژوهش حاضر با هدف بررسی نمودهای مؤلفه های هویّت ملّی در ادبیّات تألیفی و ترجمه ای نوجوان و بررسی سهم این متون در هویّت سازی نوجوانان ایرانی انجام شد. به منظور دستیابی به این هدف، 16 رمان واقع گرای نوجوان، متشکل از 8 رمان ترجمه ای و 8 رمان تألیفی، به دقّت مورد بررسی قرار گرفت و نمونه های هویّت ملّی با استفاده از دسته بندی قومی‑مدنی مؤلفه های هویّت ملّی که ترکیبی برگرفته از دو دسته بندی هویّت ملّی قومی و هویّت ملّی مدنی ارائه شده توسط اسمیت (1991) است از این متون استخراج شد. سپس نمونه های جمع آوری شده تحلیل و با یکدیگر مقایسه شد. با توجّه به پیکره پژوهش، نتایج نشان داد میزان مواجهه نوجوانان ایرانی با مؤلفه های هویّت ملّیِ غیر ایرانی دو برابر بیشتر از میزان مواجهه آنها با مؤلفه های هویّت ملّی ایرانی است. افزون بر این، تنها بخشی از جنبه های هویّت ملّی از طریق رمان به کودکان و نوجوانان منتقل می شوند. درواقع، با توجّه به فراوانی بسیار پایین برخی نمونه های استخراج شده هویّت ملّی شامل ویژگی های اقتصادی، ایدئولوژیک، سیاسی و قانونی به نظر می رسد جنبه های پیچیده تر هویّت ملّی در این نوع از ادبیّات به حاشیه رانده شده اند؛ بنابراین، بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر، رمان های نوجوان سهم قابل توجّهی در آگاهی ملّی نوجوانان ایرانی ایفا نمی کنند.
۹۲۳.

نقش اصول گرایس در تعبیر فیلم فروشنده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 155-184

کلید واژه ها: اصول همکاری گرایس تعبیر متن نگرش ادراکی فیلم فروشنده مکالمه کاربرد زبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۶۵
اصول همکاری گرایس درمورد چگونگی کاربرد زبان در میان انسان ها و بر این اصل استوار است که سخنگویان باید سهم خود را در مکالمه براساس هدف موردنظر به درستی ایفا کنند. گرایس (1975) در این باره چهار اصل کمیت، کیفیت، ارتباط و شیوه را معرفی کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی کارکرد اصول گرایس در کیفیت تعبیر متن از سوی مخاطب، بررسی میزان اختلال در تعبیر متن درصورت تخطی از اصول گرایس و بررسی میزان تخطی از اصول گرایس توسط زنان و مردان در فیلم فروشنده انجام شده است. این پژوهش بر مبنای نظریه اصول گرایس و در چارچوب رویکرد ادراکی، و به صورت توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، منتخبی از دیالوگ های فیلم فروشنده به عنوان داده مورد استفاده قرار گرفته اند. نتایج به دست آمده نشان می دهد در فیلم فروشنده، هیچ یک از اصول گرایس به طور کامل رعایت نشده اند و این مسئله در کیفیت تعبیر متن از سوی مخاطب تأثیرگذار بوده است؛ امّا تعبیر متن با اختلال مواجه نشده و مخاطب به تعبیری از فیلم رسیده است. همچنین نتایج نشان می دهند که مردان و زنان در پاسخ به جنس موافق یا مخالف، به میزان متفاوتی از هر یک از اصول گرایس تخطی می کنند.
۹۲۴.

تأثیر آموزش نگارش به شیوه انفرادی و مشارکتی بر روانی، صحت، و پیچیدگی مهارت نوشتاری دانش آموزان سطح متوسط ایرانی: آموزش چند رسانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 115 - 144

کلید واژه ها: تدریس چندرسانه ای پیچیدگی صحت روانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۶
پژوهش حاضر به بررسی تأثیر تدریس چندرسانه ای بر روانی، صحت، و پیچیدگی در نگارش زبان آموزان ایرانی در دو بستر نگارش مشارکتی و انفرادی پرداخته است. برای یافتن پاسخ پرسش پژوهش مبنی بر اینکه آیا تدریس چندرسانه ای تأثیری در پیچیدگی، صحت، و روانی نگارش انفرادی و مشارکتی زبان آموزان زبان انگلیسی سطح متوسط ایرانی دارد یا خیر، مقاله حاضر با مدل شبه تجربی پیش آزمون-پس آزمون انجام شد. به این منظور، 60 زبان آموز زن و مرد از میان 100 نفر بر اساس عملکردشان در آزمون تعیین سطح آکسفورد (Allan, 2007) انتخاب شده و به دو گروه تجربی تدریس چندرسانه ای انفرادی و گروهی دسته بندی شدند. سپس، هر دو گروه مقاله ای توصیفی به عنوان پیش آزمون نوشتند، در هشت جلسه تدریس چندرسانه ای شرکت کردند و در پایان هم مقاله توصیفی دیگری به عنوان پس آزمون نوشتند. این مقاله ها با استفاده از فرمول های اسکیهان و فاستر (Skehan & Foster, 1996) ویرایش شده و نمره های به دست آمده وارد اس.پی.اس.اس شد. نمره ها با استفاده از یک تحلیل واریانس چندمتغیره و سه تحلیل واریانس دوسویه سنجش مکرر تحلیل شدند. یافته های به دست آمده نشان داد که تدریس چندرسانه ای تأثیر قابلِ توجهی در بهبود عملکرد زبان آموزان هر دو گروه در پیچیدگی، صحت، و روانی نگارش داشته است. بنابراین، دست اندرکاران آموزش می توانند در مورد بهره گیری از آموزش چندرسانه ای برای بهبود پیچیدگی، صحت، و روانی نگارش انفرادی و مشارکتی زبان آموزان تصمیم های مهمی بگیرند. 
۹۲۵.

علیت در زبان فارسی: مکتب سنت پترزبورگی باندارکو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 209 - 226

کلید واژه ها: علیت دستور کاربردی جملات مرکب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۹۶
ساختارهایی با مفهوم علیت که تصور می رود در همه زبان ها وجود دارند، ازجمله ابژه های زبانی هستند که نه تنها در زبانشناسی بلکه در روانشناسی، منطق و  فلسفه نیز موردمطالعه قرار می گیرند. به عبارت دیگر علومی که زبان و فعالیت های زبانی را در موقعیت های مختلف با اهداف متفاوت مورد بررسی قرار می دهد، همواره علیت را نیز مورد توجه قرار داده است. پژوهش حاضر، تحقیقی توصیفی- تحلیلی است که چهارچوب نظری آن بر اساس تئوری دستور کاربردی باندارکو بنا شده است، بدون اینکه تحمیل ساخت زبان روسی بر زبان فارسی موردنظر باشد. مقاله به بررسی مفهوم علیت در جملات مرکب وابسته ساز می پردازد. به عبارت دیگر تظاهر رابطه علیت در جملات مرکب وابسته ساز علی، شرط، هدف و تقابل مورد بررسی قرار می گیرد. برای دستیابی به این مقصود، نگارنده برای توصیف جملات مرکب با مفهوم علیت از محورهای کاربردی- معنایی باندارکو تبعیت کرده است. بر اساس تئوری باندارکو، محورهای کاربردی – معنایی سیستمی از ابزارهای متنوع زبانی (اعم از صرف، نحو، واژه سازی، واژه شناسی و همچنین تلفیق آن ها نظیر واژگانی نحوی و غیره) است که بر مبنای اشتراکات و نقش های معنایی متقابل در یک محور جای می گیرند.
۹۲۶.

بهبود آگاهی فراشناختی در مهارت شنیداری و انگیزه در زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی به واسطه زبان اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 87 - 113

کلید واژه ها: شنیداری مداخله فراشناختی به واسطه زبان اول آگاهی فراشناختی انگیزه فراگیران سطح فوق میانی زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۲۹
پژوهشِ پیشِ رو تأثیر مداخله فراشناختی با واسطه زبان اول بر آگاهیِ فراشناختی و انگیزه فراگیران زبان انگلیسی را به عنوان زبان خارجی در ایران بررسی کرده است. شرکت کنندگان، 120 فراگیر سطح فوقِ میانیِ زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی در سه گروه و رده سنی 29-19 سال بودند. گروه آزمایش (گروه آزمایش 1=40 / گروه آزمایش 2=40) برنامه درسی هدایت شده فراشناختی به انگلیسی و فارسی را که بر برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی تمرکز داشت، به مدت دوازده هفته تجربه کردند. گروه گواه (گروه گواه=40) نیز که با همان مدرس آموزش داده شدند، بدون توجه جهت یافته به فرآیند، به متون یکسان گوش دادند. برای پیگیری تغییرات در آگاهی فراشناختی و انگیزه، از پرسش نامه آگاهی فراشناختی شنیداری (ام.ای.ال.کیو) و پرسش نامه انگیزه (ال.ال.او.اس) پیش و پس از مداخله استفاده شد. نتایج کلی نشان داد که مداخله فراشناختی تأثیر قابلِ توجهی بر همگی زیرمقیاس های ام.ای.ال. کیو و ال.ال.او.اس در هر دو گروه آزمایش داشته است. همچنین، یافته های مقایسه چندگانه آزمون های تعقیبی هر سه گروه مشخص کرد که واسطه ارائه مداخله فراشناختی (زبان اول) به فراگیران در گروه آزمایش دوم که از مداخله فراشناختی توسط زبان اول استفاده کردند کمک کرد که از همتایان خود در گروه آزمایش اول که از طریق زبان دوم و گروه گواه که به صورت معمولی آموزش داده شدند، عملکرد بهتری داشته باشند.
۹۲۷.

The Comparative Effects of Neurofeedback Training (NFT) and English Instruction through the Total Physical Response (TPR) Method on the Attention of Young Learners with Attention Deficit Hyperactivity Disorder(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Issues in Language Teaching (ILT), Vol. ۱۱, No. ۲, ِDecember ۲۰۲۲ 325 - 355

کلید واژه ها: neurofeedback training total physical response Attention deficit hyperactivity disorder Attention

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۹۰
Attention plays a vital role in education. Children who have attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) suffer from impairing levels of inattention. ADHD is a relatively common childhood disorder (Scahill & Schwab-Stone, 2000), which, if left untreated, results in adverse consequences (American Psychiatric Association, 2013). This necessitates employing attention-training methods, such as neurofeedback training (NFT). But although conventional, NFT is expensive and time-consuming; therefore, the need for finding other methods is felt. The total physical response (TPR) method can provide a suitable venue for teaching young learners with ADHD (Nunan, 2011). Hence, this study was conducted to investigate the comparative effects of NFT and TPR on ADHD young learners’ attention. To do so, 16 students with ADHD were selected from a school in Shahryar. They were randomly assigned to NFT and TPR groups, receiving these treatments for twenty sessions, respectively. The Integrated Visual and Auditory Continuous Performance Test (IVA+Plus) was used as the pre- and post-test to measure full, auditory, and visual attention. To answer the research questions investigating the comparative effects of NFT and TPR on ADHD young learners’ attention, non-parametric one-way Analysis of Covariance (ANCOVA) was conducted. Moreover, the Wilcoxon Signed Rank test was used to explore within-group differences. The results indicated significant improvements for both groups. Nevertheless, NFT was found to be more effective regarding full and auditory attention. Concerning visual attention, both treatments were similarly effective. The findings suggest both treatments can improve participants’ attention. The study has implications for education by shedding light on attention-training methods.
۹۲۸.

زبان معیار و شاخص های آن در نوشته های تحقیقی محمدعلی اسلامی نُدوشن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم زبان سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۵ 383 - 408

کلید واژه ها: زبان معیار نثر تحقیقی (دانشگاهی) سبک شناسی نثر محمدعلی اسلامی ندوشن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۳۰
زبان معیار یکی از گونه های نوشتن در محافل علمی و دانشگاهی است که مهم ترین هدفش انتقال صحیح و سریع و دقیقِ مفاهیم به مخاطب است. از دهه چهل به بعد در میان پژوهشگران مباحث درباره تعریف زبان معیار و مصادیق آن مطرح شده  که تا به امروز ادامه داشته است. اگرچه وحدتی درباره چیستی و چگونگی زبان معیار وجود نداشته، اما می توان گفت که این گونه زبانی به واسطه آثار مکتوب علمی ادیبان برجسته معاصر  در کتاب ها و نشریه ها تثبیت یافته است. هدف از نگارش این مقاله آن است که تعریف مشخصی از زبان معیار و همچنین مصادیق آن ارائه شود و براساس آن،  نوشته های علمی یکی از نویسندگان مطرح و پرکار معاصر یعنی محمدعلی اسلامی ندوشن سنجیده شود. مرور نتایج پژوهش نشان می دهد که اسلامی ندوشن ضمن الگوپذیری از گویندگان سرآمد زبان فارسی همچون سعدی و فاصله گیری از عناصر ادبی و دوری گزینی از خطاهای زبانی، به رعایت ساده نویسی و کوتاه نویسی در نوشته های خود نظر داشته و در این چارچوب مشخص، توانمندی های فردی و انعطاف پذیری های سبکی خود را نمایان ساخته است. وی در طی بیش از شصت سال نویسندگی خود، نثری مبتنی بر کارکرد طبیعی زبان به یادگار گذاشته است که عوام با آن ارتباط برقرار کرده و خواص آن را پسندیده اند.
۹۲۹.

Cognitive and Psychological Characteristics and EFL Learners’ Test Performance: A Validity Study(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Applied Research on English Language, V. ۱۱ , N. ۱ , ۲۰۲۲ 39 - 62

کلید واژه ها: Mastery goal-orientation Performance goal-orientation Test-taking strategy Test anxiety and Test performance

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۳۵
Language learners' test performance is affected by individual attributes that are not part of test takers’ language ability (Bachman, 1990). The identification of such factors and the study of their association/impact with/on EFL learners' test performance has been a real test validity concern for language testing researchers (Bachman, 1990, 2004). This study was designed to explore the relation of a number of cognitive and psychological attributes and English as a Foreign Language (EFL) learners' test performance. To this end, two hundred male (100) and female (100) Iranian intermediate EFL learners selected through convenience sampling procedure took Goal-orientation Scale, Test Preparation and Test-taking Strategy Scale, and Examination Stress Scale and a sample Test of English as a Foreign Language Junior Standard (TOEFL Junior). Regression analyses of the questionnaires and the TOEFL test results demonstrated that mastery goal orientation, performance goal orientation, test-taking strategy and test anxiety all correlated with EFL learners' test performance; however, test taking strategy was the strong cognitive predictor and performance goal orientation was the strongest psychological predictor of the EFL learners' test performance. The results seem to indicate that in addition to previously identified factors like test anxiety and test taking strategies some factors like performance and mastery goal orientations which were once deemed as construct irrelevant factors in EFL learners' test performance need to be added to the battery of personal attributes that are influential factors in this regard.
۹۳۰.

کاربرد شیوه نامه میپفو برای شناسائی استعاره های زبان فارسی با تکیه بر داده هایی از گفتمان آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۲ 173 - 201

کلید واژه ها: روش میپ روش شناسائی استعاره میپفو برچسب دهی استعاره گروه پرگلجاز گفتمان آموزشی نظریه استعاره مفهومی استعاره مفهومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۲۲۷
پروتکل میپفو، روشی استاندارد، نظام مند و صریح است که برای شناسایی استعاره های سطح زبان طراحی شده است. به سبب انعطاف پذیری و ساده بودن کاربرد آن، افزون بر زبان انگلیسی، زبان های دیگر نیز با اعمال تغییراتی، آن را در پژوهش های خود به کار برده اند. هدف اصلی این مقاله، بررسی کارایی این پروتکل برای شناسائی استعاره های زبانی فارسی و ارائه الگویی برای برچسب دهی واژگان مرتبط با استعاره در پیکره های زبان فارسی است. هدف دیگر، تحلیل آماری و مفهومی استعاره های زبانی است که در نتیجه اعمال پروتکل میپفو بر داده های پژوهش (دو مجموعه داده از کلاس های درس زبان فارسی اول ابتدائی (5886 واژه) و دوم ابتدایی (4630 واژه) به دست آمده است. در اعمال پروتکل میپفو بر داده های زبان فارسی با توجه به تفاوت های زبان فارسی با زبان انگلیسی چالش هایی در پیوند با چگونگی توکن بندی عناصر مانند فعل های مرکب، فعل های پیشوندی، واژه های مرکب، اسم های خاص، عبارت های چندواژه ای و واژه بست های فارسی وجود داشت. بر مبنای تحلیل آماری داده های برچسب دهی شده، میزان کاربرد استعاره در کل داده های گفتمان آموزشی حدود 1.2% است و بیشتر این استعاره ها، بر مبنای دسته بندی که در میپفو از انواع استعاره ها ارائه شده، استعاره غیر مستقیم هستند. فراوانی کاربرد استعاره ها در گفتمان کلاس زبان فارسی پایه دوم، بیشتر از فراوانی کاربرد آن ها در گفتمان کلاس زبان فارسی پایه اول است. واژه هایی که بر مبنای پروتکل میپفو برچسب استعاره دریافت کرده بودند، بر مبنای نظریه استعاره مفهومی تحلیل شدند و چهار استعاره مفهومی کلی استخراج شد: [حروف الفبا اشکال هندسی/اجسام هستند]، [کودک موجود غیر انسانی است]، [کتاب/جمله/واژه ظرف است]، [تصویر انسان است].
۹۳۱.

مقایسه بازتاب استعاری زمان در دو گفتمان متون مطبوعاتی فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال دهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 79 - 89

کلید واژه ها: معنا شناسی شناختی نظریه استعاره مفهومی استعاره زمان متون مطبوعاتی فارسی متون سیاسی متون اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۲۱۷
در پژوهش توصیفی - تحلیلی حاضر، در چارچوب کلی معنا شناسی شناختی و با تأکید بر نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسون (1980)، ضمن بهره گیری از روش نونز و سویتسر (2006) و منطق ریاضی، استعاره های حرکتی زمان در مقاله های سیاسی و اقتصادی روزنامه شرق مقایسه می شوند. اهداف پژوهش تعیین کارآیی نظریه یادشده، تعیین انواع استعاره های حرکتی زمان و الگوی غالب در این متون، چگونگی توزیع و ساز و کارهای بیانی آن هاست. جامعه آماری شامل همه مقاله های سیاسی و اقتصادی این روزنامه در سال (1396) و حجم نمونه شصت مقاله است. نتایج بیان گر کارآیی نظریه شناختی مورد بحث بود؛ افزون بر این، مشخّص شد که استعاره حرکت زمان با بیشترین بسامد (72%)، الگوی غالب است و استعاره های حرکت ناظر (18%) و حرکت بی ناظر (9%) دیگر الگوهای موجود هستند. نگارندگان استعاره حرکت زمان و ناظر را که از کمترین بسامد (1%) برخوردار بود، الگو تلقّی نکردند. بین توزیع انواع استعاره ها در هر یک از متون سیاسی و اقتصادی اختلاف معناداری دیده نشد؛ امّا در کل داده ها اختلاف معناداری بین استعاره حرکت زمان و استعاره های دیگر وجود داشت که می تواند نشانه ای از بنیادی تر و حیاتی تربودن زمان نسبت به مکان در مسائل اقتصادی و سیاسی باشد؛ اگرچه در بیشتر استعاره ها، مفاهیم زمانی با استفاده از مفاهیم مکانی بیان شده بودند.
۹۳۲.

مبتداسازی ضمیرگذار موضوع (مفعول مستقیم) در زبان فارسی؛ مطالعه ای براساس نظریه بهینگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره سیزدهم خرداد و تیر ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۶۸) 528-497

کلید واژه ها: نظریه بهینگی نحو ترازمند مبتداسازی ضمیرگذار فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۱۶۰
بررسی زبان فارسی در چارچوب های زایشی و نقش گرا و نیز شناختی فراوان صورت گرفته است. این در حالی است که این رویکردها در تبیین تغییرات ساختی و ایجاد ساخت های نشاندار ازقبیل مبتداسازی به مشکل خورده اند. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی ساخت مبتداسازی ضمیرگذار در چارچوب نظریه بهینگی است. پژوهش پیش رو مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی است و پیکره مورد بررسی ما گونه گفتاری زبان فارسی را شامل خواهد شد. مقاله حاضر می کوشد نشان دهد که در ایجاد ساخت مبتداسازی ضمیرگذار در زبان فارسی محدودیت هایی اعمال می شوند که ترتیب مرتبه بندی آن ها صورت یا صورت های بهینه را مشخص می سازد. در سازماندهی چنین محدودیت هایی از عناصر سازنده ای به نام مشخصه ها و واحدهای مفهومی استفاده می شود که ویژگی مقوله های دستوری از قبیل موضوع یا مقوله های گفتمان نقشی ازقبیل مبتدا هستند. یافته های پژوهش نشان می دهد که با کاربرد محدودیت های تقدم، مجاورت و وفاداری از یک سو و مشخصه ها یا واحدهای مفهومی از سوی دیگر، در تجزیه و تحلیل نمونه های زبان فارسی می توان به نتایج مطلوب تری در تبیین چنین ساخت هایی رسید. به بیان دیگر، ثابت شده است که ترازمندی نحو ابتدا، می تواند انگاره سازی ساخت مبتداسازی ضمیرگذار فارسی را به نحو مطلوب به دست دهد و جایگزینی برای چارچوب های نحوی باشد که براساس ساخت سلسله مراتبی عمل می کنند. همچنین، نتایج پژوهش حاکی از آن است که مشخصه های [موضوع]، [نو بودن]، [دربارگی] و [تقابل] در ایجاد ساخت مبتداسازی ضمیرگذار موضوع در زبان فارسی نقش مهمی ایفا می کنند. علاوه بر این، تخطی از محدودیت های مربوط به فاعل و مبتدا به بهینه نبودن ساخت مبتداسازی ضمیرگذار منجر می شود.
۹۳۳.

چو زدی ضربه ای ضربه ای نوش کن: تهدید متقابل وجهه در نمایش نامه «منجی در صبح نمناک»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 35-62

کلید واژه ها: اعمال تهدیدکننده وجهه فرا دست فرو دست وجهه مخالفت و انتقاد منجی در صبح نمناک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۵۳
وجهه تصویر هر فرد از خود، در عرصه اجتماعی است که قابلیت از دست رفتن، حفظ شدن و فزونی یافتن دارد و دارای دو بعد منفی (تمایل افراد به خودمختاری) و مثبت (تمایل افراد به موردتأیید واقع شدن) است. در هر گفتگویی لاجرم ملاحظات وجهه، که خود ارتباطی تنگاتنگ با قدرت دارد، وارد می شود. در خانواده به طور سنتی قدرت در ید مردان بوده است و این تهدید وجهه فرودستان (اعضای خانواده خود به ویژه زنان) را برای آنان سهل تر کرده است، گرچه گاهی با مقابله به مثل مواجه بوده اند. پژوهش حاضر با بررسی گفتگوهای محمود شایگان و همسرش در نمایشنامه «منجی در صبح نمناک»، اثر اکبر رادی، درپی بررسی اعمال تهدیدکننده وجهه بر اساس مدل براون و لوینسون (1987) است تا با مقایسه اعمال تهدیدکننده وجهه این دو شخصیت در طول نمایشنامه مشخص کند شخصیت زن این نمایش چگونه با شخصیت های کلیشه ای جنیسیتی زنان متفاوت است. نتایج حاکی از آن است که کتایون وجهه مثبت و وجهه منفی شوهرش را با استفاده از مخالفت، انتقاد و تقابلِ بیشتر، تهدید می کند. به عبارت دیگر، هرجا شخصیت مرد، دست به اعمال تهدیدکننده وجهه بیشتری زده است، با تعداد عمل تهدیدکننده وجهه بیشتری از سوی همسرش مواجه شده است.
۹۳۴.

سلسله مراتب رده شناختی و حذف مفعول در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 135 - 157

کلید واژه ها: حذف مفعول کاهش ظرفیت رده شناسی سلسله مراتب رده شناختی تغییر گذرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۵۶
از میان فرایندهای کاهنده ظرفیت فعل می توان به حذف مفعول اشاره کرد که در آن فعل متعدی بدون بیان مفعول به صورت یک فعل تک ظرفیتی به کار می رود . با این حال درک مخاطب از معنای جمله و نیز مفهوم مفعول محذوف کامل بوده و حذف مفعول در انتقال پیام خللی ایجاد نمی کند. ساخت حذف مفعول مورد نظر در پژوهش حاضر متفاوت از حذف به قرینه و حذف بافتی است و نمونه هایی را شامل می شود که مرجع مفعول جایی پیشتر در متن گفتاری یا نوشتاری ذکر نشده باشد و بافت زبانی و موقعیتی نیز سرنخ هایی برای تشخیص مرجع مفعول حذف شده به دست ندهد. هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های مرجع مفعول محذوف بر مبنای عمده ترین سلسله مراتب رده شناختی است. به این منظور که از این طریق بتوان رفتار مفعول قابل حذف را در قیاس با مفعول سرنمون حاضر در جمله پیش بینی نمود. از این رو 435 مورد حذف مفعول از منابع متعددی استخراج گشته و به لحاظ جان داری، ارجاعیت، معرفگی و شمار مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که مفعول برای این که قابلیت حذف داشته باشد باید دارای ویژگی های متفاوت از مفعول مستقیمی باشد که در زبان فارسی با تکواژ «را» حالت نشانی می شود. علاوه بر این، عاملی همچون مقوله شمار که در تظاهر واژنحوی مفعول مستقیم حاضر در جمله نقشی نداشته باشد، بر احتمال حذف مفعول نیز تأثیری نخواهد داشت و مفعول مفرد و جمع به یک میزان امکان حذف خواهند داشت.
۹۳۵.

وقتی منفی مثبت است: بررسی ساخت نفی تهی در فارسی همدانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و زبان شناسی دوره ۱۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 1 - 12

کلید واژه ها: نفی تهی بند قیدی وجهیت معرفتی تماس زبانی گویش همدانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۸۶
در این مقاله به یک ویژگی ساختاری در فارسی همدانی می پردازیم. در این گویش، جملاتی وجود دارند که نشانه منفی بر روی فعل قرار دارد، اما معنای منطقی جمله منفی نیست. در مطالعات رده شناختی این ساخت را ساخت نفی تهی می نامند. با استفاده از پیکره گفتاری گویش همدانی، نشان داده ایم که این ویژگی در برخی بندهای قید زمان، و نیز برای بیان عمل غیرمنتظره و شکایت و ابراز تاسف در بندهای وابسته قیدی به کار می رود. پس از تعیین جایگاه این ساخت ها در مطالعات رده شناختی، سعی در تبیین وجود این ویژگی پرداخته ایم. ابتدا نشان داده ایم که این ساخت در واقع نوعی وجهیت معرفتی را در فارسی همدانی نشان می دهد، که بر عدم قطعیت، عدم امکان و عدم تمایل از سوی گوینده اشاره دارد. همچنین دلیل وجود این ساخت در فارسی همدانی، و نبود آن در فارسی گفتاری (تهرانی)، در این نکته نهفته است که گویش همدانی، این ویژگی را در تماس با زبان ترکی قرض گرفته است.
۹۳۶.

رفتار معنایی تکواژهای همنام در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم زبان سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۶ 119-140

کلید واژه ها: بافت تعبیر معنایی رویکرد ادراکی رویکرد تکواژبنیاد رویکرد واژه بنیاد زبان فارسی قیاس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۹۵
مقاله حاضر به بررسی چگونگی تعبیر معنایی تکواژهای همنام در زبان فارسی در قالب رویکردی ادراکی پرداخته است. در طول تاریخِ مطالعه معنیِ واژه ها همواره دو دیدگاه غالب تکواژبنیاد و واژه بنیاد مطرح بوده اند. این پژوهش، ابتدا به طرح برخی معایب هر یک از این دو دیدگاه پرداخته است و سپس، به کمک 30 تکواژ همنام برگرفته از فرهنگ فشرده سخن و از طریق مصاحبه با 50 آزمودنی با تحصیلات کارشناسی ارشد غیرزبان شناسی، در چارچوب رویکرد ادراکی معرفی شده از سوی صفوی، به این نتیجه رسیده است که سخنگویان، معنی تکواژها را از طریق تعبیر معنی کل واژه در می یابند. به این ترتیب، برخلاف آنچه در سنت مطالعه معنی، تحت عنوان «ترکیب پذیری» معنایی معرفی شده است (تعبیر معنی از جزء به کل)، بر مبنای رویکرد ادراکی، ما بر اساس «تجزیه پذیری» به تعبیر معنایی تکواژها دست می یابیم (از کل به جزء) و در این میان، مجموعه ای از اطلاعات در قالب بافت های ادراکی A (بافت زبانی)، B (موقعیت حاکم بر تولید بافت A) و به ویژه بافت C (مجموعه اطلاعات پیشین فرد) در تعبیر معنایی دخالت دارند. درواقع، تعبیر معنایی تکواژهای زبان فارسی وابسته به تعبیر معنی کل واژه از طریق اطلاعات بافتی مربوط به واژه مذکور است و به روش قیاسی (از کل به جزء) صورت می گیرد.
۹۳۷.

بررسی هسته در برخی گروه های نحوی بر اساس نظریه بهینگی؛ مطالعه موردی گفتار یک دانش آموز کم شنوا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم زبان سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۶ 221-243

کلید واژه ها: نظریه بهینگی محدودیت هسته نقص شنوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۸۰
در سال های اخیر چارچوب محدودیت بنیادی که از نظریه بهینگی اقتباس شده، جهت توصیف و تجزیه و تحلیل اختلالات گفتار و زبان به کار گرفته شده است. این مقاله شرحی از کاربرد نظریه بهینگی در توصیف و تحلیل ساختار نحوی دانش آموز «الف» که یک دانش آموز پسرِ 16 ساله فارسی زبان کم شنوا است را بر اساس نقض محدودیت های هسته در برخی از گروه های نحوی ارائه و پیشنهاد می کند. در این مقاله تعدادی از جملاتی که در ارزیابی و سنجش گفتاردرمانگر از این دانش آموز به دست آمده، در چارچوب نظریه بهینگی تحلیل و تبیین شده اند. نتیجه تحلیل نشان داد که نقض محدودیت های مربوط به هسته در گروه های نحوی را می توان بر اساس چارچوب نظریه بهینگی تحلیل و توصیف کرد. با این نگاه، تحلیل و تبیین جملات دانش آموز مزبور درک عمیق تری از ساختار نحوی وی به ما می دهد. نکته دیگر اینکه در برنامه گفتاردرمانی این دانش آموز، فرونشانی محدودیت های نشانداری به رتبه پایین تر توسط آموزش محدودیت های پایایی که اکثراً نقض محدودیت های هسته گروه ها هستند ساختار نحوی نام برده را به فرد دارای گفتار طبیعی نزدیک تر می کند. پیشنهاد می شود که برای برآورده شدن این مهم، ابتدا هسته های هر گروه به دانش آموز آموزش داده شوند و در گام بعدی، به تدریج متمم ها به هسته ها افزوده شوند.
۹۳۸.

English Reading Comprehension Achievement as a Result of Iranian EFL Online Flipped Classrooms

نویسنده:
منبع: Research in Techno-based Language Education, Volume ۲, Issue ۴, ِDecember ۲۰۲۲ 29 - 43

کلید واژه ها: Flipped Classroom High School Students online classroom Reading Comprehension

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۳۳
Flipped classrooms refer to teaching approaches that like usual teaching is not done inside the class. It means that before the class students watch videos that the teacher carefully chooses or prepared. The selected videos have to fulfill the required content that advances the abilities of the students in their learning. This study investigates the influence of online flipped classrooms on Iranian EFL high school students’ reading ability. To this aim, the study was done on 50 EFL 12th-grade and pre-intermediate level female students. The students were set into two groups experimental and control. A reading test was run on both groups as the pre-test, at the beginning of the study. Then, after 10 treatment sessions, the post-test was given to both groups. An independent samples t-test was run to compare the means. The outcomes illustrated the significant outperformance of the experimental group over the control group. In addition, to identify the EFL high school students’ attitudes toward the flipped classroom, the students were asked to answer an open-ended question. The results of students’ responses using thematic coding showed that most of the students had optimistic opinions regarding implementing the flipped classroom. Finally, the present study indicated that this model provides an opportunity for students to learn at their own pace and time. Therefore, it has some implications for teachers, students, and institutions which can increase student-teacher interaction in the teaching-learning process.
۹۳۹.

L2 and L3 Syntactic Development in the Light of Generative Models: An Educational Perspective(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Iranian Journal of Applied Language Studies,Vol ۱۴, No. ۲, ۲۰۲۲ 81 - 106

کلید واژه ها: Syntactic Development ug-based theories English as a second language English as a third language

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۰۲
This study explored the syntactic acquisition by Persian monolingual and Kurdish-Persian bilingual learners of English as a second and third language and the effect of instruction on beginner learners' syntactic acquisition with reference to UG-based non-primary language learning theories. A group of EFL learners (23 Persian monolingual and 73 Kurdish-Persian bilingual learners) were selected. They were divided into beginner, intermediate and advanced levels based on their performance on the Oxford Placement Test. A grammaticality judgment test, a translation test and a functional test were used to collect data. ANOVA analyses indicated that Kurdish- Persian bilingual learners of L3 English and Persian monolingual learners of L2 English were able to reset the parametric variations related to the intended features at intermediate and advanced stages of L3 acquisition, but they failed to do so at the initial stage. The Direct Access (DA) hypothesis, the Full Transfer/Full Access (FTFA) hypothesis and the Modulated Structure Building Hypothesis (MSBH) were found to best explain the findings. Paired-samples t -test showed that instruction positively influenced the acquisition of the syntactic features by beginner-level learners after the treatment.
۹۴۰.

Iranian EFL learners’ Use of Thanking Speech Act: An ILP Study(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: English Language Teaching and Learning. No. ۳۰, Fall & Winter ۲۰۲۲ 21 - 38

کلید واژه ها: Interlanguage pragmatic competence Speech Acts Thanking EFL Learners

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۳۹
One important aspect of pragmatic competence is the ability to comprehend and/or produce speech acts appropriately in different contexts. The acquisition and use of such an ability by non-native speakers of a language has been a major research line in interlanguage pragmatic competence (ILP) studies. Among different speech acts, the speech act of thanking is one of the most recurring acts, which has been comparatively less under the spotlight of ILP researchers. The purpose of this study is to explore how Iranian EFL learners express their gratitude and what thanking strategies they use in 14 different thanking situations. For this purpose, data were collected from 59 Iranian female advanced EFL learners through Written Discourse Completion Tasks (WDCT). Quantitative and qualitative analyses of data demonstrated a variety of thanking strategies were used by the participants in different thanking situations; however, the direct expression of gratitude without any preceding or succeeding complementary expression was the most frequently used strategy. Moreover, the diversity of different thanking strategies were almost similar in different thanking situations. The obtained results might imply that Iranian EFL learners need to be made more sensitive to both less direct and a wider variety of thanking speech act realization strategies.   

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان