محمد اقدسی

مدیریت فرآیند، رویکردی سیستماتیک و ساختار یافته است که توسط شرکت‌ها به‌منظور تحلیل، بهبود و کنترل فرآیندها پذیرفته می‌شود. این مقاله بر شناسایی و آزمودن عوامل کلیدی موفقیت که در آمادگی و موفقیت پیاده‌سازی مدیریت فرآیند، مؤثر می‌باشند، تمرکز می‌کند. بدین منظور، در ابتدا با مطالعه ادبیات و گزارش‌های مختلف از پیاده‌سازی مدیریت فرآیند در سازمان‌ها عوامل کلیدی موفقیت تعریف و شناسایی شده، سپس 13 عامل کلیدی موفقیت ابتدایی و زیرعوامل آنها با مصاحبه با مجریان و کارشناسان مدیریت فرآیند اصلاح و صحه‌گذاری گردیده‌ است. بدین طریق، در این مطالعه 13 عامل کلیدی موفقیت و 64 زیرعامل، به‌علاوه درجه اهمیت آنها در موفقیت اقدامات و پیاده‌سازی مدیریت فرآیند ارایه شده است. همچنین میزان اهمیت عوامل کلیدی موفقیت و زیرعوامل آنها در پیاده‌سازی مدیریت فرآیند تعیین شده و در نهایت چارچوب خودارزیابی بر پایه عوامل کلیدی موفقیت و زیرعوامل آنها جهت ارزیابی و سنجش آمادگی سازمان‌ها در پیاده‌سازی مدیریت فرآیند ارایه گردیده است.

بازمهندسی فرآیندهای کسب وکار از جمله مفاهیمی است که با در نظر گرفتن دیدگاه فرآیندی به سازمان ها موفقیت های بزرگی را نوید می دهد. از آن جایی که این مفهوم ترکیبی از چندین دیسیپلین است، موفقیت در آن نیازمند در نظر گرفتن فاکتورهای متفاوتی است. بنابراین مطالعه های متنوعی در خصوص شناسایی فاکتورهای موفقیت و شکست پروژه های بازمهندسی انجام شده است. شرایط خاصی که درسازمان های ایرانی حاکم است، این نیاز را فراهم می سازد تا ضمن به کارگیری چارچوبی همه جانبه، چگونگی تاثیر این فاکتورها در سازمان های ایرانی مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله وضعیت فاکتورهای موفقیت در اجرای پروژه های بازمهندسی در ایران به واسطه ی مطالعه ی موردی چندین سازمان مختلف که درگیر این چنین پروژه هایی بوده اند بررسی شده است و نتایج با استفاده از روش تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شده است. درنهایت نکات قابل توجه که در شرایط خاص سازمان های ایرانی به وقوع می پیوندد، مورد بحث قرار می گیرد. یافته های این پژوهش علاوه براین که می تواند در متناسب سازی چارچوب همه جانبه مؤثر واقع شود، می تواند در برنامه ریزی پروژه های بهبود و همچنین کنترل پیشرفت پیاده سازی کمک شایانی نماید.

امروزه ، بهبود مهارت های حرکتی از طریق تمرین، مورد توجه محققان و مربیان تربیت بدنی است، با این حال روشن شده که تغییرپذیری شیوه های تمرینی برای اجرا و یادداری مهارت حرکتی نیز مفید و مؤثر است. هدف کلی این تحقیق، بررسی تعیین تاثیر تمرین به روش مسدود و تصادفی بر عملکرد و یادداری مهارت های پاس فوتبال در نوآموزان 12 سالة مدرسة فوتبال باشگاه فرهنگی _ ورزشی دانش استان آذربایجان شرقی است. به این منظور و به عنوان نمونه، 24 نوآموز پسر 12 ساله به صورت تصادفی انتخاب و بعد از برابرسازی میانگین ها در گروه 12 نفری گروه بندی و سپس آموزش و تمرینات لازم ارائه شد و در نهایت آزمون های لازم محقق ساخته با روایی و اعتبار مناسب (پاس بغل پا = 86/0، پاس کات داخل پا= 81/0 و پاس کات بیرون پا = 79/0 ) از آنها به عمل آمد. متغیرهای تحقیق، روش های تمرینی مسدود و تصادفی (مستقل) و عملکرد و یادداری (وابسته) بود. از آمار توصیفی برای طبقه بندی داده ها و در آمار استنباطی از روش های آماری تی تست و یو من ویتنی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که اختلاف معنی داری بین عملکرد و یادداری مهارت های پاس فوتبال در تمرینات مسدود و تصادفی در سطح کمتر از 05/0 وجود دارد، به این معنی که تمرین به روش مسدود، عملکرد نوآموزان و تمرین به روش تصادفی، یادداری مهارت های پاس فوتبال نوآموزان را تحت تاثیر قرار می دهد و بهبود می بخشد.

بی تردید دولت الکترونیکی اندیشه ای است که زمان تحقق آن فرا رسیده است. در بسیاری از کشورها توجه به مفهوم دولت الکترونیکی و پیاده سازی آن اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. دولتها این مفهوم را تلاشی برای مدرنیزاسیون یا اصلاح و بازمهندسی دولت می دانند و در این میان دولتها باید نقش اساسی برای دستیابی و توسعه این فناوری ایفا کنند. کشورهای توسعه یافته و برخی کشورهای در حال توسعه برای استقرار چنین دولتی اقدام کرده اند، ولی ایجاد دولت الکترونیکی مستلزم تغییرات اساسی است که چالشهای جدی را نیز به همراه خواهد داشت......

برنامه‌ریزی استراتژیک در سالهای اخیر بار دیگر به عنوان یک فرایند کلیدی مدیریتی مورد توجه قرار گرفته است. علی‌رغم وجود منابع مکتوب علمی زیاد درباره برنامه‌ریزی، تحقیقات اندکی در زمینه اندازه‌گیری اثربخشی نظام برنامه‌ریزی استراتژیک انجام شده‌است. این مقاله، یک مدل یا ابزار عارضه‌یابی برای سنجش اثربخشی نظام برنامه‌ریزی استراتژیک شرکتها ارائه می‌دهد. بیست ویژگی اساسی برای اندازه گیری اثربخشی نظام برنامه‌ریزی مؤثر استخراج و در قالب مدل مذکور در یکی از شرکتهای بزرگ دولتی در ایران آزمایش شد؛ سپس نتایج آن در مقاله حاضر ارائه گردید.

یکی از مهم ترین چالش های صنایع فولاد، برنامه ریزی تولید مناسب است که با توجه به سفارشی بودن این صنعت، برنامه ریزی سفارش ها بخش عمده ای از آن را شامل می شود. همچنین، با توجه به لزوم استفاده حداکثری از ظرفیت ماشین آلات در این صنعت، پرداختن به برنامه ریزی موجودی ها نیز امری ضروری است. در این راستا، مدل ارائه شده در این مقاله با در نظر گرفتن توام برنامه ریزی سفارش ها و برنامه ریزی موجودی، توانایی تصمیم گیری در انتخاب سفارش ها، تعیین زمان تکمیل سفارش ها و تعیین تولیدات مازاد از آنها را در هر فرایند داراست. این مدل در عمل می تواند نقش کلیدی در بهبود برنامه ریزی تولید صنایع فولاد از طریق تحویل بموقع سفارش ها، کاهش موجودی و استفاده مناسب از ظرفیت، دارا باشد. در ادامه، یک الگوریتم حل ابتکاری بر پایه الگوریتم ژنتیک برای مدل فوق ارائه شده و کارایی آن در یک مطالعه موردی و عملی در شرکت فولاد آلیاژی ایران ارزیابی شده است.

پروژه ها بستر بسیار مستعدی برای یادگیری هستند ولی به دلیل موقت بودن پروژه ها یادگیری در سازمان های پروژه محور رسوب نمی کند. پیش ازاین در حوزه سازمان های عملیاتی مدل هایی برای شکل دهی مفهوم سازمان یادگیرنده ارائه شده ولی این مدل ها به دلیل چالش های خاصی که در سازمان های پروژه محور حاکم است نمی توانند در یکپارچه نمودن یادگیری در این نوع سازمان ها کاربردی باشند. در این مقاله با بررسی ادبیات و شناسایی 4 محور اصلی مرتبط با یادگیری در سازمان های پروژه محور، مدلی اولیه برای سازمان یادگیرنده پروژه محور توسعه می یابد. از طریق پژوهش کیفی در دو سازمان پروژه محور صنعت نفت و گاز، کارآیی مدل اولیه بررسی و پس از اصلاحات، مدل نهایی پژوهش ارائه شده است. داده ها از خلال مصاحبه با 20 نفر از متصدیان پروژه در سازمان های پروژه محور و تحلیل و کدگذاری 615 عبارت به دست آمده است. با توجه به این که بهره گیری از نگاه کیفی در حوزه سازمان یادگیرنده کمتر مورد توجه بوده و تاکنون مطالعه ای که به سازمان یادگیرنده پروژه محور پرداخته باشد مشاهده نشده، تحقیق حاضر به عنوان یک مطالعه نوآورانه مطرح است.

مطالعات در حوزه یادگیری و سازمان با ارائه مفهوم سازمان یادگیرنده دستخوش تحول گردیده و در پی آن مدل های مختلفی در این زمینه تدوین و برای کاربرد در سازمان های مختلف متناسب سازی شده اند. با این حال در خصوص متناسب سازی این مدل ها برای سازمان های پروژه محور به عنوان یک دسته بسیار مهم از سازمان ها که اهمیت آن روزبه روز در حال فزونی است اقدامی صورت نپذیرفته است. الزامات خاص سازمان های پروژه محور در حوزه یادگیری که عمدتاً ریشه در ماهیت موقت پروژه ها دارد، نیاز به توسعه یک مدل خاص برای سازمان یادگیرنده پروژه محور را ضروری می سازد. هدف این مطالعه نظریه پردازی در حوزه سازمان یادگیرنده پروژه محور و ارائه یک مدل نظری بر اساس یافته های میدانی در دو سازمان پروژه محور صنعت نفت و گاز و پتروشیمی است. رویکرد انجام مطالعه نظریه داده بنیاد بر اساس رهیافت نظام مند است و داده های آن از خلال مصاحبه با 20 نفر از دست اندرکاران پروژه و مدیریت دانش در سازمان های پروژه محور و تحلیل و کدگذاری 715 عبارت به دست آمده است. این مطالعه به شناسایی و معرفی 25 مفهوم اصلی منتهی گردیده، که در 6 مقوله عمده مدل پارادایمی تحقیق قرار گرفته است. از آنجا که نگاه کیفی در حوزه سازمان یادگیرنده کمتر مورد توجه بوده و تاکنون مطالعه ای به موضوع سازمان یادگیرنده پروژه محور نپرداخته است، تحقیق حاضر به عنوان یک مطالعه نوآورانه در این زمینه مطرح است.

در صنعت بانکداری طیف متنوعی از فعالیت ها تحت عنوان اقدامات بانکداری اجتماعی معرفی شده است؛ بنابراین هدف این مقاله ارائه تصویری جامع از بانکداری اجتماعی و شناسایی انواع رویکردهای آن است. برای این منظور از مدل زنجیره ارزش بانکی جهت توصیف رویکردهای مختلف بانکداری اجتماعی استفاده شده است. این مقاله با مرور ادبیات روندهای مختلفی که منتج به شکل گیری مفهوم بانکداری اجتماعی شدند آغاز شده است. در ادامه رویکردهای بانکداری اجتماعی شناسایی شده است. برای تضمین اعتبار روش تحقیق، سه وجهی سازی به کار گرفته شده است؛ بنابراین از دو مسیر متفاوت برای شناسایی رویکردهای بانکداری اجتماعی استفاده شده است. در مسیر اول از روش تحقیق رویش نظریه استفاده شد. در این مسیر از داده های به دست آمده از مطالعه ادبیات و همچنین برگزاری مصاحبه های نیمه ساختاریافته با متخصصین موضوع در چهار بانک ایرانی مختلف استفاده شد. در مسیر دوم به صورت موازی از روش خوشه بندی استفاده شد و 49 تجربه جهانی بانکداری اجتماعی از منظر نوع اثرگذاری بر زنجیره ارزش بانکی خوشه بندی شدند. حاصل هر دو روش به شناسایی چهار رویکرد مختلف بانکداری اجتماعی انجامید. در بخش چهارم مقاله، این چهار رویکرد توصیف شده اند و مشخص شده است که هر یک از آنها بر چه بخش هایی از زنجیره ارزش بانکی اثرگذارند. به علاوه چگونگی اثرگذاری آنها بر اجزای زنجیره ارزش بانکداری نیز تشریح شده است.

در این تحقیق با بررسی علم مدیریت دانش به عنوان حوزه میان رشته ای، تلاش شده است به این سؤال پاسخ داده شود که ساختار علمی و نقشه دانشی پژوهش های مدیریت دانش در دو حیطه حوزه های علمی و کلیدواژه ها به چه صورتی است؟ برای این کار، حدود 40000 سند علمی که مدیریت دانش یکی از کلیدواژه های آن بود، در پایگاه علمی اسکوپوس انتخاب شد و در حیطه های علمی مختلف، بررسی شدند. برای هر یک از شاخص های علم سنجی شامل حوزه های موضوعی و کلیدواژه ها، نمودارهای ستونی مرتبط شکل گرفت. پس از ترسیم گراف های همسایگی و هم اشتراکی به کمک ماتریس هم رخدادی در نرم افزارهای excel و R، با استفاده از الگوریتم های میانگین پیوند خوشه بندی شدند. در نتیجه در پژوهش های مربوط به مدیریت دانش در دنیا، بیشترین میزان ارتباط مدیریت دانش با حیطه های علمی علوم کامپیوتر 5/32 درصد، تجارت و مدیریت و حسابداری 5/14 درصد، علوم مهندسی 7/13 درصد، علوم تصمیم گیری 6/12 درصد، ریاضیات 07/7 درصد و علوم اجتماعی 63/6 درصد بوده است. بیشترین کلیدواژه های همکار با مدیریت دانش در پژوهش های دنیا به ترتیب تعامل انسان و رایانه، مدیریت اطلاعات، مدیریت سیستم ها، فناوری اطلاعات، صنعت، اکتساب دانش، سمانتیک، انتقال دانش، آنتولوژی و بازیابی اطلاعات است.

پویایی محیط کسب وکار باعث شده تا سازمان ها به طور دائم انتظارات استراتژیک خود را تغییر داده و اصلاح کنند. برای تحقق انتظارات استراتژیک لازم است تا قواعد کسب و کار تعبیه شده در سیستم های اطلاعاتی تغییر کنند. بررسی و تعیین موضع مناسب تغییر در بین قواعد متعدد سیستم، فعالیتی وقت گیر، زمان بر و پیچیده است. از این رو لازم است از بین تمام قواعد، مؤثرترین آن ها در دستیابی به انتظارات استراتژیک شناسایی و اصلاح شوند. در این مقاله روشی برای شناسایی مؤثرترین قواعد موجود در سیستم های اطلاعاتی ارایه شده است. در این روش ابتدا خصیصه های حیاتی کسب و کار متناسب با انتظارات استراتژیک شناسایی می شوند. این خصیصه ها، خصیصه هایی از سیستم اطلاعات هستند که حساسیت نتیجه فرآیند به تغییر وضعیت آن ها، نسبت به تغییر وضعیت سایر خصیصه ها بیشتر است. در این روش از نظریه مجموعه های ژولیده استفاده شده است. سپس قواعد کسب و کار بسته به اینکه در ساختار خود از خصیصه های حیاتی کسب و کار استفاده کرده باشند، به عنوان قواعد مؤثر شناسایی می-شوند. مدل پیشنهادی در شناسایی قواعد مؤثر فرآیند اعطای تسهیلات در بانک مسکن مورد استفاده قرار گرفته است. روش پیشنهادی به توسعه دهندگان سیستم های اطلاعاتی امکان می دهد تا محدوده مؤثر برای تغییر قواعد را شناسایی کنند. این امر به کاهش زمان و هزینه مورد نیاز برای تغییر سیستم های اطلاعاتی منجر می شود. این روش به تحلیلگران کسب و کار نیز کمک می کند تا برای دستیابی به یک هدف استراتژیک مشخص، تمرکز خود را روی مدیریت خصیصه های حیاتی کسب و کار معطوف سازند.

تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه بین مفهوم یکپارچه CLV و ارزش های سازمانی شکل گرفته است. در این مفهوم یکپارچه، فرمول های CLV وجود ندارند و به تبع مد نظر این تحقیق نیستند. مفهوم یکپارچه CLV از چهار مؤلفه مبنا، رشد، شبکه و یادگیری تشکیل شده است. ارزش های سازمانی شامل متغیرهای ارزش کارکنان، ارزش سهامداران و ارزش مشتریان هستند که هر ارزش جداگانه با مؤلفه های جذب، رضایت و وفاداری سنجیده شده اند. مدل مفهومی ارائه شده 13 مؤلفه ای ، از رابطه بین مفهوم یکپارچه CLV و هر یک از ارزش های سازمانی شکل گرفته و با یک نمونه کاربردی ارزیابی شده است. جامعه آماری، واحدهای یک شرکت بیمه خصوصی در تهران در نظر گرفته شده است که بر اساس نمونه گیری جامعه نامحدود، حجم نمونه 1536 نفر به دست آمد. پس از توزیع پرسشنامه و جمع آوری داده ها، به کمک نرم افزار SPSS روابط تحلیل شدند. نتایج نشان داد رابطه مثبت و معناداری بین مفهوم CLV و هر یک از ارزش ها وجود دارد؛ به طوری که افزایش و کاهش هر یک از ارزش ها بر CLV تأثیر مثبت و مستقیم می گذارد

این مقاله به منظور بررسی تفاوت های مدیریت دانش در هر یک از فرایندهای کسب وکار، طبقه بندیِ مناسبی ارائه می کند. در این طبقه بندی، فرایندهای کسب وکار به چهار دسته فرایندهای جریان کارگرا، اطلاعات گرا، تصمیم گرا و مشارکت گرا تقسیم می شوند. سپس در مورد ویژگی ها و مهم ترین موانع مدیریت دانش آنها بحث می شود. مطالعه ی ادبیات به شکل گیری گزاره های احتمالی در مورد مهم ترین موانع مدیریت دانش، در هر یک از چهار نوع فرایند منجر شد. گزاره های احتمالی از طریق انجام دو مطالعه ی موردی در یک فرایند جریان کارگرا و یک فرایند تصمیم گرا بررسی و فرضیه های پیشنهادی ارائه شده است. یافته های این پژوهش، به مدیران کمک خواهد کرد که در پیاده سازی نوآوری های مدیریت دانش، دیدگاه فرایندی داشته باشند و با توجه به نوع فرایندهای منتخب برای پیاده سازی مدیریت دانش، نسبت به رفع مهم ترین موانع مربوطه اقدام کنند. نتایج این پژوهش، بررسی و بهبود گزاره های احتمالی مربوط به فرایندهای اطلاعات گرا و مشارکت گرا و همچنین آزمون فرضیه های مطرح شده درباره ی مهم ترین موانع مدیریت دانش در چهار نوع فرایند کسب وکار، نقطه ی آغازی برای ادامه پژوهش های آتی است.

یکی از موضوعات مهم در مسئله بخش بندی پویای مشتریان، انتقال مشتریان به بخش های مختلف در طول زمان و کشف الگوهای حاکم بر این جابه جایی ها است. بر این اساس، این مقاله بر پویایی مشتری تمرکز کرده و تلاش می کند، گروه های رفتاری مشتریان و ویژگی های غالب این گروه ها و الگوهای کلی حاکم بر جابه جایی و مهاجرت مشتریان به بخش های مختلف را در طول زمان استخراج کند. برای این کار، روش ترکیبی جدیدی مبتنی بر الگوریتم K-means، روش های خوشه بندی سلسله مراتبی و قوانین انجمنی ارائه شده و در داده های واقعی یک شرکت مخابراتی به کار گرفته شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، هفت گروه رفتاری متفاوت در انتقال مشتریان به بخش های مختلف وجود دارد. همچنین در رویکردی نوین، تلاش شده است تا تأثیر رفتار پویای مشتری در تغییرات بخش ها در طول زمان تبیین شود. در این راستا با ارائه رویکرد و مفاهیم جدیدی در خصوص پویایی رفتار مشتری و تأثیر آن در تغییرات ساختاری و محتوایی بخش ها، گروه بندی جدیدی از مشتریان در قالب مشتریان سازنده و تثبیت کننده ساختار، مشتریان پویای ساختار سازگار و مشتریان پویای ساختارشکن ارائه می شود.

در دنیای پیچیده امروز حیات سازمان ها و کسب وکارها بدون شناخت و استفاده کارآمد از داده ها امکان پذیر نخواهد بود. فرایندکاوی با ترکیب روش های یادگیری ماشین و مفاهیم مدیریت فرایندهای کسب وکار، تلاش دارد تا دانش نهان مربوط به چگونگی اجرای فرایندها را از داده های ذخیره شده در سامانه های اطلاعاتی استخراج نماید. اولین گام در فرایندکاوی، فعالیت کشف فرایند است که امکان مدل سازی فرایندها بر مبنای داده های رویداد ورودی را فراهم می سازد. اما استفاده از این مزیت بدون وجود داده های مناسب و با کیفیت فراهم نخواهد شد، زیرا هرگونه تحلیل بر پایه داده های با کیفیت پایین منجر به ایجاد بینش و تصمیمات نامناسبی می شود که بر عملکرد سازمان یا کسب وکار تاثیر منفی خواهند گذاشت. هدف این پژوهش ارائه یک چارچوب مفهومی جدید برای پیش پردازش داده های ورودی به روش های کشف فرایند است تا کیفیت مدل فرایند نهایی بهبود یابد. چارچوب مفهومی پیشنهادی با استفاده از یک روش پژوهش کیفی بر اساس نظریه داده بنیاد پدید آمده است. بدین منظور 102 پژوهش مرتبط با حوزه کیفیت داده در فرایندکاوی مورد بررسی قرار گرفته و مهمترین چالش های کیفیت داده در این زمینه پس از پالایش و یکپارچه سازی آن ها از ادبیات شناسایی شده اند که شامل: «رویدادهای آشفته/کم تکرار»، «رویدادهای پرت»، «رویدادهای ناهنجار»، «مقادیر گمشده»، «قالب زمانی نادرست»، «برچسب های زمانی مبهم»، «فعالیت های مترادف» و «اندازه و پیچیدگی» می باشند. در ادامه گام های اساسی برای پیش پردازش و پاک سازی مناسب داده ها تعیین شده اند که در برگیرنده فعالیت های «ترمیم»، «کشف ناهنجاری»، «پالایش» و «کاهش ابعاد» می شوند. سپس چارچوب مفهومی نهایی بر پایه مشکلات کیفیت داده و فعالیت های پاک سازی شناسایی شده، ایجاد شده است. برای بررسی عملکرد چارچوب پیشنهادی از چهار مجموعه داده استاندارد برگرفته از فرایندهای واقعی استفاده شده است، که این داده ها در مرحله اول به صورت خام و در مرحله دوم پس از انجام پیش پردازش توسط چارچوب معرفی شده به چهار الگوریتم متداول کشف فرایند اعمال شده اند. نتایج نشان داد که پیش پردازش داده های ورودی منجر به بهبود معیارهای کیفیت مدل استخراج شده از الگوریتم های کشف فرایند می شود. همچنین برای سنجش اعتبار چارچوب پیشنهادی، عملکرد آن با سه روش پیش پردازش «نمونه برداری»، «پیش پردازش آماری» و «انتخاب نمونه اولیه»  مقایسه شده، که برآیندها بیانگر کارایی بهتر رویکرد پیشنهادی بوده است. نتایج پژوهش حاضر می تواند به عنوان یک رهیافت کاربردی توسط متخصصان و تحلیلگران داده و کسب و کار در پروژه های فرایندکاوی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف: ساختار با توجه به اهداف استراتژیک سازمان و فرایندهای شناسایی و تعریف شده طراحی می شود و مبنای طراحی فعالیت ها و ارتباطات کارکنان قرار می گیرد. فرایندها و فعالیت های سازمان ها و شرکت ها نیز، از طریق نقش ها و سمت های سازمانی ای اجرا می شود که بر اساس ساختار و با توجه به دستیابی به اهداف سازمانی، به کارکنان واگذار می شود. اما سؤال مهم این است که ساختار رسمی تا چه اندازه می تواند پاسخ گوی نیازهای ارتباطی مردم و اجرای فعالیت های تفویض شده باشد. این در حالی است که در بسیاری از سازمان ها، به موازات ساختار رسمی، ساختاری غیررسمی نیز شکل می گیرد و بسیاری از فعالیت ها، بر اساس روابط شکل گرفته در ساختار غیررسمی انجام می شود؛ زیرا به دلایل مختلف، کارکنان بعضی سازمان ها مجبورند که از طریق ارتباطات غیررسمی و در قالب تیم های کاری موقت، بخشی از فرایندهای سازمانی را انجام دهند. در واقع، وجود ساختار غیررسمی در بسیاری از سازمان ها اجتناب ناپذیر است. حال که از وجود ساختارهای غیررسمی در سازمان ها گریزی نیست، بهتر است سازمان ها با علم به این موضوع و با دیدی روشن، این ساختارها را مدیریت کنند. موضوع اصلی، نظارت بر ساختار غیررسمی و مدیریت صحیح این ساختار و روابط ناشی از آن است. سنجش میزان تشابه و تفاوت ساختارهای رسمی و غیررسمی سازمان، از اهداف این پژوهش است. روش: ساختار رسمی، از نمودار سازمانی استخراج شده است. ساختار غیررسمی، مبتنی بر ثبت اطلاعات و اطلاعات موجود در منابع و پایگاه های مختلف است. گزارش هایی از رویدادهای ناشی از تعاملات کاری افراد، در فرایند انتخاب تأمین کننده از یک شرکت پروژه محور، در یکی از پروژه های ساختمانی پیچیده جمع آوری شد و به کمک روش تحلیل شبکه های اجتماعی، از این داده ها به عنوان یک شبکه غیررسمی استفاده شد. میزان تشابه و تفاوت ساختار رسمی و غیررسمی شرکت، از طریق معیارهای شبکه اجتماعی و شاخص رند سنجیده شد. یافته ها: بر اساس اطلاعات به دست آمده در فرایند یادشده، کارگروه ها یا جوامع غیررسمی ناشی از تعاملات واقعی افراد شناسایی و تجزیه وتحلیل شد. این جوامع بر اساس ساختار سلسله مراتبی سازمان با اداره ها و واحدهای رسمی مقایسه شدند. با استفاده از شاخص رند، شباهت این دو ساختار 76/0 درصد برآورد شد. این روش می تواند مبنایی برای مقایسه ساختار رسمی و ساختار واقعی شرکت ها باشد. درجه شباهت یا تفاوت ایدئال بین این دو ساختار، بسته به ماهیت، فرهنگ و مأموریت هر شرکت، متفاوت است.   نتیجه گیری: استفاده از این روش و شناسایی و تحلیل علل تفاوت های این دو گروه از ساختارهای ارتباطی، می تواند به سازمان ها کمک کند تا ساختارهای خود را بهبود بخشند، آن ها را چابک تر کنند و برخی کاستی های ساختاری را جبران کنند. با استفاده از این روش تحلیل و مقایسه نتایج در این دو گروه، می توان ساختار سازمانی را بررسی کرد، کارگروه ها و تیم های مؤثر را تقویت کرد، از ارتباطات مؤثر حمایت کرد و حتی، از ضعف ارتباطات پیشگیری کرد.

هدف-هدف این مقاله شناسایی و ارزیابی رفتار اطلاعاتی محققان در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی ایرانی به همراه معرفی یک چارچوب پیشنهادی و کاربرد عملی آن می باشد. روش-مطالعه حاضر با هدف شناسایی و معرفی یک چارچوب پیشنهادی با 4 مولفه "کارگروهی، متدولوژی، نواوری و به روز رسانی اطلاعات" جهت ارزیابی رفتار اطلاعاتی محققان در دانشگاه های ایران صورت گرفت، به این منظور از یک پرسشنامه جهت ارزیابی عملی آن در 8 دانشگاه استفاده شد. در این مطالعه کاربردی-پیمایشی، 332 پرسشنامه به روش نمونه گیری تصادفی دردسترس جمع آوری و با نرم افزار SPSS تحلیل آماری شد. یافته ها-نتایج نشان داد که کار گروهی، ضعیف؛ به روز رسانی اطلاعات، متوسط و نواوری و متدولوژی تحقیق تا حدی بالاتر از متوسط بوده اند. همچنین نتایج، وجود ارتباط میان مولفه های رفتار اطلاعاتی را نشان داد به طوری که بهبود در سطح هر یک از این مولفه ها باعث تقویت رفتارهای دیگر می شود. در نهایت میان رشته ها از نظر رفتار اطلاعاتی نیز تفاوت هایی مشاهده شد. اصالت اثر-مقاله حاضر چارچوبی را در جهت شناسایی رفتار اطلاعاتی محققان در 8 دانشگاه دولتی شهر تهران ارائه کرده و مشکلات و کمبودهای موجود در دانشگاه های مورد مطالعه شناسایی و راهکارهایی ارائه گردید.