غلامرضا حسنی درمیان

غلامرضا حسنی درمیان

مدرک تحصیلی: استادیار جمعیت شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
پست الکترونیکی: gh-hassani@um.ac.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۰ مورد.
۱.

مطالعه پدیدارشناختی معنای توسعه در بین مناطق حاشیه نشین شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل اجتماعی ایران سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ ۳۰۳-۲۷۹

کلید واژه ها: توسعه حاشیه نشین پدیدارشناسی مدیریت شهری رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۴۳
توسعه ساختاری اجتماعی-فرهنگی دارد؛ بدین جهت مطالعه ساختار فهم آن در بین مناطق حاشیه نشین، می تواند بهره مندی اکثریت جامعه از آثار توسعه و عدالت توزیعی را که به معنی تقسیم عادلانهٔ فرصت ها و بهره مندی از آثار و پیامدهای آن است، تأمین کند و اولویت بندی تأمین نیازهای حداقلی را نیز برای مناطق حاشیه نشین امکان پذیر سازد. بدین منظور برای درک معنای توسعه و تجربهٔ زیستهٔ افراد در میان حاشیه نشینان، با روش پدیدارشناسی با ۴۳ نفر از حاشیه نشینان مصاحبهٔ عمیق و نیمه ساختاریافته انجام شد. یافته ها نشان داد که حاشیه نشینان توسعه را به مثابهٔ پیشرفت محوری، اخلاق محوری، شفاف محوری، کیفیت محوری و روان محوری می دانند و از دیدگاه آن ها، توجه به مناطق حاشیه نشین از طریق مؤلفه های اشاره شده باعث ازحاشیه درآمدگی این مناطق خواهد شد. همچنین، چرخش مؤلفه های میانی از طریق یک بسط تئوریک ساختار شکل گیری منش قدرتمندانه شهری را به عنوان مقوله محوری این تحقیق نشان داد.
۲.

زنان در هزارتوی اشتغال: بررسی کیفی راهبردهای زنان در دستیابی به فرصت های شغلی (مورد مطالعه: زنان شاغل شهر مشهد در سال 1398- 1399)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه زنان سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۴۳) 171-195

کلید واژه ها: کلمات کلیدی: کاریابی بازار کار هویت یابی امنیت شغلی استقلال اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۵۸
اشتغال زنان، به واسطه زمینه های تاریخی فرهنگی و شرایط ساختاری مختلف، عموما با چالش ها و موانع جدی روبرو بوده است. واکاوی تجارب و شناسایی راهبردهای زنان در به دست آوردن فرصت های شغلی می تواند در روشن ساختن این چالش ها و راه های غلبه بر آنها موثر باشد. روش انجام پژوهش حاضر کیفی و مبتنی بر نظریه زمینه ای بوده است. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با نوزده تن از زنان شاغل در شهر مشهد به دست آمده است. مطابق با نتایج حاصل، پدیده مرکزی تحت عنوان «کاریابی زنان: موازنه میان هویت یابی، امنیت جویی و استقلال طلبی» صورت بندی شد. این پدیده با مجموعه ای از شرایط زمینه ای از قبیل «گسترش فرصت های شغلی ناپایدار در بازار کار» و «تحول در معیارهای اعتباریابی زنان در جامعه ایرانی»، شرایط علی همچون «چگالی زنان شاغل در شبکه اجتماعی پیرامونی»، «چالش های نقشی- هویتی» و «برخورداری از مهارت ها و مدارک حرفه ای» و همچنین شرایط مداخله ای مانند «تحصیلات»، «تاهل و تجربه اقتصادی مرتبط با آن» و «تجربه زیسته در خانه پدری» احاطه شده بود. اتخاذ راهبردهایی نظیر «پرسه زنی در بازار کار»، «تجربه های کارآفرینانه»، «کاریابی مبتنی بر تجارب پیشین» و «تکیه بر شبکه های اجتماعی پیرامونی»، پیامدهایی از قبیل «اولویت یابی درآمد بر امنیت شغلی»، «استقلال نسبی اقتصادی زنان» و «زنانه شدن تدریجی بازار کار» به دنبال داشته است.
۳.

مطالعه جامعه شناختی مصرف نمایشی پوشاک؛ مورد مطالعه: ساکنان 15-55 ساله شهر بیرجند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال پانزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۶۰ 179 - 204

کلید واژه ها: مصرف نمایشی پوشاک همنوایی تمایزطلبی جلوه گری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۸۸
امروزه مصرف پوشاک، دچار تغییرات وسیعی شده و در ورای تأمین نیاز های ضروری، به عرصه ای برای بازتعریف هویت افراد، بدل شده است ؛ این پژوهش، به دنبال  بررسی این نکته است که افراد مورد مطالعه در شهر بیرجند، چه دلایلی را درباره مصرف نمایشی پوشاک، ابراز کرده و این پدیده از سوی آنان، چگونه درک و تفسیر می شود. این تحقیق، با رویکردی کیفی و با استفاده از روش نظریه زمینه ای انجام گرفته است. بنابراین با روش نمونه گیری نظری و هدفمند، درمجموع با 31 نفر از ساکنان این شهر که در گروه سنی 15-55سال قرار داشته اند و ضمن داشتن تجربه مصرف نمایشی پوشاک، از توانایی لازم برای بیان تجارب فردی برخوردار بوده اند، مصاحبه عمیق به عمل آمده است. بر اساس یافته ها، همنوایی، تمایزطلبی و جلوه گری، «شرایط علّیِ» مصرف نمایشی بوده است. همچنین دسترسی به منابع و عادات مصرفی از شرایط زمینه ایِ این نوع مصرف بوده و افراد برای تصمیم گیری در مصارف نمایشی از راهبردهای رقابت، مبادله و مدیریت احساسات استفاده کرده اند. 
۴.

معنای توسعه در فضاهای پیراشهری؛ یک مطالعه پدیدارشناختی (مورد: شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۸) 35 - 66

کلید واژه ها: توسعه پیراشهری پدیدارشناختی مدیریت شهری رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۱۳۴
ساختار جمعیتی در پیرامون شهر ها و بافت سکونتگاهی پرتراکم، شکل بنیادین و جدیدی را در جهت بهبود بخشی به زندگی شهری مطالبه می کند، شناخت این فرم از نیازها در قالب توسعه مندی از دیدگاه پیراشهرنشینان باعث برنامه ریزی و سیاست گذاری صحیح در فضاهای شهری و پیراشهری می شود. بدین منظور برای درک معنای توسعه و تجربه زیسته افراد در فضاهای پیراشهری با روش پدیدارشناسی 43 نفر از پیراشهرنشینان (به مرحله اشباع نظری رسید) مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته اجرا شد. یافته های پژوهش از طریق نرم افزار  MAXQDA 2020 مورد رصد قرار گرفت و همچنین در فرایند نهایی سازی جهت روایی و شفافیت انعکاس مقوله نهایی از نرم افزار ATLAS.ti 7.5 استفاده شد، یافته ها نشان دادند که پیراشهرنشینان فهم معنای توسعه در فضاهای پیراشهری را به مثابه پیشرفت محوری، اخلاق محوری، شفاف محوری، کیفیت محوری و روان محوری، تعبیر می کنند از دیدگاه پیراشهرنشینان توجه به مناطق پیراشهری از طریق مؤلفه های اشاره شده باعث از حاشیه درآمدی این مناطق خواهد شد. همچنین چرخش مؤلفه های میانی از طریق یک بسط تئوریک ساختار شکل گیری منش قدرتمندانه شهری را بر پایه این پژوهش شناسایی و تنظیم شد. با توجه به یافته های پژوهش پیشنهاد می شود مؤلفه های بهره مندی اکثریت جامعه، فراگیری دانش، بالا رفتن سطح اطلاعات مردم و افزایش مسئولیت پذیری اجتماعی بر مبنای رویکرد مشارکتی افزایی در جهت تعادل بخشی سکونتگاه های پیراشهری در دستورکار قرار گیرد.
۵.

مطالعه کیفی فرایندهای مهاجرت مستقل زنان به شهر تهران (روایت پژوهی زنان مهاجر استان یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال هفدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 269 - 306
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۵۰
افزایش مهاجرت های بین استانی زنان، از پراهمیت ترین تغییرات دهه های اخیر حوزه مهاجرت است که تاحد زیادی از توسعه متفاوت استان ها نشات می گیرد. نتایج تحلیل فازی داده های سرشماری 1390 نشان داد که بیشترین زنان مهاجر مستقل وارد شده به شهر تهران، از استان های بیشتر توسعه یافته می باشند. براین اساس، این تحقیق با هدف بررسی فرایندهای مهاجرت مستقل زنانی که از استان توسعه یافته یزد به تهران آمده اند، با روش کیفی روایت پژوهی انجام گرفت. یافته های این مطالعه حاکی از وجود سه مدل فرایندی اصلی است که از تحلیل روایت های 19 نفر از زنان مهاجر مستقل و ترسیم مدل های فرایندی اختصاصی هریک و در نهایت قراردادن این مدل ها در سطحی انتزاعی تر به دست آمد. این مدل های فرایندی که حاصل وجود پیرنگ های مشابه میان روایت های مصاحبه شوندگان است عبارتند از: 1. مدل میل به خودساختگی که شامل دخترانی می شود که آزادی های لازم را داشتند ولی تمایل به تجربه زندگی مستقل و دور از حمایت خانواده دارند. 2. مدل میل به پیشرفت اقتصادی- اجتماعی در زمینه های تحصیلی و شغلی. 3. مدل عدم تجانس فرهنگی که شامل دخترانی می شود که آزادی های لازم را نداشتند و برای فرار از فشارهای خانواده، فامیل و جامعه برای همنوایی با فرهنگ موجود مهاجرت کرده اند. به طور کلی نتایج نشان داد که عوامل غیراقتصادی تاثیر زیادی بر مهاجرت مستقل زنان مورد بررسی داشته اند. 
۶.

آسیب شناسی تأثیر شبکه های ماهواره ای فارسی زبان بر هویت؛ فراتحلیل پژوهش های موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ارتباطی سال بیست و هشتم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۷) 43 - 67

کلید واژه ها: آسیب شناسی شبکه های ماهواره ای هویت دینی هویت قومی فراتحلیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۲۰۹
با توجه به افزایش پژوهش های اجتماعی و وجود نتایج متناقض در باب تأثیر شبکه های ماهواره ای فارسی زبان بر هویت، پژوهش حاضر درصدد بررسی مطالعات صورت گرفته در ایران با این موضوع، به منظور غلبه بر آشفتگی و نتایج متناقض بوده است. روش پژوهش مقاله حاضر، فراتحلیل بوده و جامعه آماری آن را، همه پژوهش هایی تشکیل داده اند که از سال 1380 تا پایان شش ماهه اول سال 1399، با موضوع تأثیر شبکه های ماهواره ای فارسی زبان بر هویت منتشر شده اند. از این رو، در نهایت 74 پژوهش انتخاب و با نرم افزار CMA2تحلیل شده اند. نتایج مرور نظامند پژوهش ها نشان داد که تاکنون شاخص های هویت دینی، هویت ملی، هویت فرهنگی، هویت قومی، هویت اجتماعی، هویت جنسیتی و هویت زبانی در این حوزه بررسی شده اند. نتایج فراتحلیل حاکی از آن است شبکه های ماهواره ای فارسی زبان، از یک سو موجب تقویت هویت قومی در بین اقوام ایرانی شده اند و از سوی دیگر، زمینه های تضعیف هویت دینی، اجتماعی، ملی و فرهنگی ایرانیان را پدید آورده اند. بر این اساس، هویت دینی و هویت قومی بیشترین تأثیر را از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان پذیرفته اند.
۷.

تبیین جامعه شناختی مصرف نمایشی پوشاک (مطالعه موردی: شهر بیرجند- دی ماه 1399)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال هجدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 192 - 161

کلید واژه ها: مصرف مصرف نمایشی پوشاک بیرجند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۳۰
امروزه مصرف پوشاک، کارکرد اصلی خود را تا حدود زیادی ازدست داده و در ورای تأمین نیازهای واقعی، به عرصه ای برای ابراز هویت و پاسخ گویی به نیازهای اجتماعی افراد، بدل شده است.هدف از این پژوهش، تبیین جامعه شناختی مصرف نمایشی پوشاک در شهر بیرجند بوده و سعی شده است تا تأثیر عاملیت انسانی و عوامل ساختاری در تکوین این پدیده، موردبررسی قرار گیرد. ازآنجاکه محقق با تمرکز بر روی متغیرها، قصد مطالعه یک واقعیت اجتماعی از بیرون را داشته است، رویکرد مناسب، رویکرد کمی بوده است؛ لذا داده های لازم برای آزمون فرضیات تحقیق، با روش پیمایش و از طریق پرسشنامه، گردآوری شده است. بر این اساس، محقق با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران، 383 نفر از ساکنان شهر بیرجند را با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، برگزیده است.اعتبار صوری ابزار از طریق قضاوت داوران، شاخص وزنی متغیرها به وسیله آزمون تحلیل عاملی و پایایی ابزار با آزمون آلفای کرونباخ، محاسبه گردیده است.نتایج این تحقیق نشان داد که متغیرهای همنوایی، تمایزطلبی، جلوه گری، فرصت های خودنمایی، محدودیت های اجتماعی و عادات مصرفی، بر مصرف نمایشی پوشاک، تأثیر معناداری داشته اند . البته دسترسی به منابع، تأثیر معناداری بر این متغیر نداشته است. به علاوه، ازنظر میزان مصرف نمایشی پوشاک، بین زنان و مردان، تفاوت معناداری مشاهده نشده است.یافته های این پژوهش، با بخشی از مباحث نظری که از سوی نظریه پردازانی چون: زیمل، وبلن و بوردیو، درباره مصارف نمایشی و کارکرد هویت بخشی آن ها ارائه شده است، در جامعه موردمطالعه، همسویی دارد.
۸.

بررسی تأثیر توسعه بر مهاجرت مستقل زنان از استان های مختلف به شهر تهران با استفاده از روش ترکیبی فازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ پاییز و زسمتان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 91 - 133

کلید واژه ها: مهاجرت مستقل زنان توسعه اقتصادی - اجتماعی توسعه فناورانه شهر تهران منطق فازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱
افزایش مهاجرت های بین استانی زنان، یکی از پراهمیت ترین تغییرات دهه های اخیر در حوزه مهاجرت است که تاحدِزیادی از توسعه متفاوت استان ها نشئت می گیرد. براین اساس، این تحقیق با هدف بررسی تأثیر توسعه اقتصادی-اجتماعی و فناورانه استان ها بر نسبت مهاجرت مستقل زنان آنها به شهر تهران، با روش تطبیقیِ کمّی فازی انجام گرفت. بررسی سرشماری سال های 1385 و 1390 نشان می دهد که باوجود افزایش مهاجران زن واردشده به شهر تهران، تعداد زنان مهاجر مستقل از سایر استان ها به تهران  کاهش یافته است. نتایج آزمون همبستگی نشان می دهد که بین میزان توسعه اقتصادی-اجتماعی و فناورانه استان ها با نسبت مهاجرت و مهاجرت مستقل زنان شان به شهر تهران رابطه معنا دارِ مستقیم وجود دارد و بیشتر مهاجران زن مستقل واردشده به تهران از استان های توسعه یافته تر هستند؛ همچنین نسبت مهاجرت مستقل زنان به شهر تهران، بیشتر تحت تأثیر توسعه یافتگی استان ها قرار دارد. نتایج تحلیل فازی نشان می دهد که هردو شرط توسعه اقتصادی-اجتماعی و فناورانه، از شاخص های سازگاری و پوشش زیادی برخوردارند و به عنوان شروط لازم، نسبت مهاجرت مستقل زنان را افزایش می دهند. همچنین ترکیب علّیِ توسعه اقتصادی-اجتماعی و فناورانه با شاخص سازگاری و قدرت تبیین تجربی زیاد، ترکیب علّی کافی مهاجرت مستقل زنان به تهران می باشد. اشتراک فازی دو شرط نیز، به صورت شرط کافی با قوت نظری و تجربی زیاد، توانسته نسبت مهاجرت مستقل زنان کل استان ها به شهر تهران را تبیین کند.
۹.

تاثیر چندگانگی مدیریت بر توسعه اقتصادی شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال سوم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۲) 2455 - 2472

کلید واژه ها: چندگانگی مدیریت توسعه اقتصادی شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۱۲۷
زندگی شهری، پدیده ای پیچیده و متغیر است و تحولات سریعی که در زمینه های گوناگون در جهان در حال وقوع است نیز این پیچیدگی را دو چندان می کند. تأثیر عوامل گوناگون بر زندگی شهری و شهرنشینی از یک سو و تأثیر شیوه های زندگی پرهیاهوی شهری بر تحولات مذکور از سوی دیگر، این پیچیدگی و تحول را پدیده ای همیشگی و روندی مداوم ساخته است برای دستیابی به توسعه پایدار باید ضمن شناخت پتانسیل ها و موانع توسعه، با نقد و تحلیل برنامه های توسعه از پنجاه سال گذشته، بتوان نقاط قوت وضعف برنامه های توسعه را شناخت. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که تاثیر چندگانگی مدیریت بر توسعه اقتصادی شهر مشهد چگونه است؟ هدف تحقیق تاثیر چندگانگی مدیریت بر توسعه اقتصادی شهر مشهد می باشد. روش پژوهش حاضر مطالعه ای توسعه ای- اکتشافی است. در این پژوهش از روش دلفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد مبتنی بر شناسایی پدیده محوری، شرایط علی، عوامل زمینه ای و مداخله گر، راهبردها و پیامدها و ارتباط بین آن ها استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 30 نفر از متخصصین و برنامه ریزان توسعه استان در نظر است. بنابر مدل بدست آمده؛ مقوله های اصلی چندگانگی مدیریت شامل کنترل و دخالت همه جانبه دولت، استفاده از تجارب کشورهای اسلامی ،توسعه فناوری اطلاعات و افزایش انسجام اجتماعی، بهینه سازی ناوگان حمل و نقل و وجود آستان قدس به عنوان اهرمی قوی و رونق اقتصادی، رونق گردشگری، امنیت عمومی و اشتغال زایی به عنوان متغیرهای توسعه اقتصادی در نظر گرفته شده و در یک چارچوب پارادایمی هم پیوند شده اند.
۱۰.

بررسی تحولات امید زندگی بیکاری در استان های ایران طی سال های 1395-1385(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۶ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 231 - 260

کلید واژه ها: سن اشتغال بیکار جدول بقا امید زندگی بیکاری طول دوره بیکاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۴۳۸
متوسط طول دوره بیکاری نسبت به نرخ بیکاری از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چراکه طول دوره بیکاری معیاری پویا و نرخ بیکاری معیاری ایستاست. هدف اصلی مقاله حاضر نیز تعیین طول دوره بیکاری برای بیکاران 39-20 ساله ایران به تفکیک سن، جنس و استان محل سکونت در سال های 1385، 1390 و 1395 است. پژوهش از نوع نسلی مقطعی است و از داده های سرشماری های عمومی نفوس و مسکن استفاده شده است. تکنیک تحلیل داده، محاسبه امید زندگی بیکاری با استفاده از جدول بقا بود که با نرم افزار R.v.3.2.3 انجام شد. طبق یافته ها، شش الگو برای توضیح تحولات امید زندگی بیکاری در استان های کشور شناسایی شد: 1. الگوی افزایش دائم امید زندگی بیکاری؛ 2. الگوی افزایش موقت امید زندگی بیکاری؛ 3. الگوی افزایش ناگهانی امید زندگی بیکاری؛ 4. الگوی تثبیت امید زندگی بیکاری؛ 5. الگوی کاهش دائم امید زندگی بیکاری؛ 6. الگوی کاهش موقت امید زندگی بیکاری. الگوهای اول، سوم و ششم حاکی از به تأخیر افتادن سن اشتغال جمعیت 25-20 ساله اکثر استان های ایران طی دوره 1395-1385 هستند. نتایج نشان داد جمعیت 20 ساله استان های کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد و لرستان طولانی ترین دوره های انتظار برای شاغل شدن و جمعیت 20 ساله استان های یزد، سمنان و خراسان رضوی کوتاه ترین دوره های انتظار برای شاغل شدن را تجربه می نمایند.  
۱۱.

بررسی پدیدارشناسانه آگاهی زنان متأهل از فرزندآوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۷۹) 1 - 20

کلید واژه ها: پدیدارشناسی باروری فرزندآوری دلایل فرزندآوری موانع فرزندآوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۹ تعداد دانلود : ۶۹۶
از پرسش های اساسی جمعیت شناسان و جامعه شناسان این است که چرا میزان باروری در چند سده اخیر کاهش پیدا کرده است. صاحب نظران، عواملی مختلفی را دلیل تغییر در رفتار باروری انسان سده 20 و 21 می دانند. پرسش اساسی این است که آگاهی انسان مدرن نسبت به فرزندآوری چه تغییری کرده است و او چه برداشتی از فرزندآوری دارد. ایران ازجمله کشورهایی است که کاهش در میزان باروری را در 50 سال اخیر تجربه کرده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی آگاهی زنان متأهل نسبت به فرزندآوری است. بدین منظور به روش پدیدارشناسی، آگاهی و تجربه فرزندآوری 11 زن متأهل بررسی شده است. بنا بر نتایج، پدیدار اجتماعی فرزندآوری شامل تم های مرکزی معنای فرزندآوری، تعداد فرزندان ایده آل، تعداد فرزندان معقول، ترجیح جنسی فرزند، دلایل فرزندآوری، موانع فرزندآوری، موانع فرزندآوری بیش از حد معقول، نگرانی از فرزندآوری، نگرانی از نداشتن فرزند، تجربه فرزند داشتن، تجربه بارداری، تصور حاملگی، پیروی از الگوی فرزندآوری مادر، دلایل رضایت یا نارضایتی از تعداد فرزندآوری خانواده مبدأ و چگونگی تشویق مادر به فرزندآوری است. این پدیدار اجتماعی حاصل میان ذهنیت مشارکت کنندگان پژوهش درباره فرزندآوری است.
۱۲.

«بررسی جامعه شناختی تأثیر سرمایه اجتماعی بر الگوی مصرف معلمان شهر تهران »(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در نظام های آموزشی دوره ۱۴ تابستان ۱۳۹۹ ویژه نامه 419 - 437

کلید واژه ها: الگوی مصرف نهایی (وبلن) الگوی مصرف مصادره نهایی (دانلئویی) سرمایه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۳۲۵
معلمان بنا به نظر اندیشمندان علوم اجتماعی، و مطابق با اسناد تعلیم و تربیت نقش مهمی در بازتولید الگویی دارند. در تحقیق حاضر، واکاوی الگوهای مصرفی در بین معلمان به جهت تاثیر بازتولید فرهنگی و انتقال نسلی تدارک دیده شد. روش تحقیق از نظر شیوه گردآوری داده ها کمی و از نظر نوع هدف کاربردی ونیز، شیوه اجرایی آن از نوع کمی-پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه معلمان موظف(تعداد35797نفر)شاغل در مدارس دوره های ابتدایی و متوسطه شهر تهران 98-1397که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای، تعداد400نفر به عنوان نمونه آماری برای اجرای پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته با تعداد38 سوال انتخاب شد، ضریب آلفای کرونباخ70% به دست آمد و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آماری رگرسیون، تحلیل واریانس وتحلیل مسیر با کمک نرم افزارspss صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان داد: سرمایه اجتماعی با 25/0 بیشترین شدت تأثیر بر الگوی مصرف معلمان بر اساس الگوی نهایی وبلن داشته است. همچنین متغیر سرمایه اجتماعی با الگوی مصرف نهایی همبستگی دارند. ضریب تعیین تعدیل شده مطابق با نوع الگوی مصرف نهایی(وبلن) معادل 263/0 و سطح الگوی مصرف مصادره نهایی(دانلئویی) معادل 27/0 بوسیله متغیرهای مستقل تبیین می شوند. نتایج تحقیق حاکی از آن است الگوی مصرف در بین معلمان شهر تهران با سرمایه اجتماعی و ابعاد سه گانه آن نسبت معکوس دارد و ازمیان عوامل زمینه ای سن و جنس با مصرف نهایی و مقطع تدریس و تاهل با مصرف مصادره نهایی رابطه معناداری وجود دارد. کلید واژگان: الگوی مصرف نهایی (وبلن)، الگوی مصرف مصادره نهایی (دانلئویی)، سرمایه اجتماعی.
۱۳.

بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با سلامت (مورد مطالعه: شهروندان سی سال و بالاتر شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال نهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۲ 85 - 114

کلید واژه ها: سلامت رضایت از زندگی دینداری حمایت اجتماعی سرمایه ی اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۴۰۹
تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با سلامت شهروندان سی سال و بالاتر شهر مشهد انجام گرفته است. در چارچوب نظری از نظریه های پارسونز، کییز، رویکرد شبکه، پاتنام، کاواچی و برکمن، هنس، کورکیلا، مک اینتوش و اسپیلکا برای گزینش متغیرهای مورد بررسی استفاده و تئوری ترکیبی ساخته شده است. در این پژوهش که به روش پیمایش انجام گرفته است، 384 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و با کمک ابزار پرسشنامه بررسی شدند. یافته های تحقیق نشان داد که میزان سلامت شهروندان در حد متوسط رو به بالا و  بالاترین مقدار میانگین مربوط به بعد جسمانی (فیزیکی) بوده است. همچنین بین متغیرهای سرمایه ی اجتماعی، رضایت از زندگی، حمایت اجتماعی و دینداری با سلامت رابطه ی مستقیم و معنادار و بین متغیر انزوای اجتماعی و سلامت نیز رابطه ی معکوس و معناداری وجود داشت. تحلیل مدل رگرسیونی نشان داد متغیرهای بررسی شده حدود 51 درصد از تغییرات سلامت را تبیین می کند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد متغیر سرمایه ی اجتماعی بیشترین اثر مستقیم و متغیر دینداری، بیشترین تأثیر غیرمستقیم و متغیر رضایت از زندگی بیشترین سهم را در تبیین متغیر سلامت داشته اند.
۱۴.

تحلیل نقش اعتماد بین فردی در مبادلات اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال سی ام زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۷۶) 77 - 96

کلید واژه ها: اعتماد جامعه شناسی اقتصادی حقوق حک شدگی اقتصاد بین فردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۵۶۶
در این پژوهش، اعتماد به منزله یکی از مهم ترین ارکان پیوستگی و گسست قراردادهای تجاری با تکیه بر پرونده های دعاوی حقوقی - اقتصادی بررسی شده است. در ظاهر به نظر می رسد دو مفهوم اعتماد و مبادلات اقتصادی از یکدیگر مستقل اند؛ اما درنهایت، نقش بسزایی در بازتولید یکدیگر در سطوح مختلف دارد. در این پژوهش، ابتدا مفهوم اعتماد در سطوح مختلف تعریف شده است، سپس مفهوم های اعتماد و بی اعتمادی با عنوان عوامل اجتماعی - فرهنگی دخیل در تداوم یا شکست قراردادهای تجاری، با استفاده از الگوی لویسکی و بانکر (1995) به همراه نظریه مک الیستر (1995) تبیین شده اند؛ درنهایت، با بررسی پرونده های حقوقی - اقتصادی و با استفاده از روش اسنادی، نقش اعتماد در تداوم یا شکست شراکت های تجاری در سطح بین فردی تحلیل و تفسیر شده است.
۱۵.

رفتار باروری زنان ایران همگام با فرایند تحولات خانواده در سه دهه ی گذشته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۳۹) 255 - 276

کلید واژه ها: نرخ باروری خانواده خانوار تحولات خانواده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۱۰۴۶
در این مقاله تحولات مربوط به باروری زنان در خانواده از سال 1360 تا 1390 با استفاده از روش تحلیل ثانویه ی آمار، اسناد و مدارک جمعیتی تحلیل شده است.نرخ رشد سالانه جمعیت کشور ایران در سال 1365 حدود 3.9% بوده که در سال 1390 به 1.3 درصد کاهش یافته؛ در چنین وضعیتی انتظار می رفت میزان رشد تعداد خانوارها متناسب با کاهش رشد جمعیت رو به افول بگذارد؛ درحالی که نرخ رشد سالانه ی تعداد خانوارها در سال های 1365 تا 75 حدود 2.51 درصد است که در مقایسه با سال 1390 حدود 3.89 درصد افزایش داشته است. هم چنین آمار مربوط به بعد خانوار نیز طی این سه دهه به ترتیب از 5.11 به 4.05 و 3.54 کاهش یافته است. بر اساس نظریه ی گذار جمعیتی دوم نشان از ورود ارزش های مدرنیسم و مظاهر آن (فردگرایی، صنعتی شدن و شهرنشینی) نظیر خانواده ی تک والد، تک فرزند، زوج زیستی و همباشی در کنار رشد پدیده ی طلاق دارد. در حال حاضر خانوارهای دارای جمعیت 7 نفر به بالا با سهم 2 درصدی از کل جمعیت در حال محو شدن هستند، نرخ رشد خانوارهای 3 تا 4 نفره که نیمی از جمعیت ایران را تشکیل می دادند نیز رو به کاهش است و در مقابل خانوارهای تک نفره با سهم 7 درصدی در حال افزایش می باشند. می توان نتیجه گرفت که طی سه دهه ی اخیر کاهش ترجیح باروری، میل به زندگی مجردی و تشکیل خانوارهای مستقل پیش از ازدواج در کنار عامل دیگری به نام طلاق باعث کاهش بُعد خانوار و افزایش تعداد خانوارها شده که نشان دهنده ی ورود ارزش های مدرنیسم به عرصه ی خانواده ی ایرانی است.
۱۶.

واکاوی و تحلیل تعیین کننده های باروری: فراتحلیلی از تحقیقات موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 145 - 113

کلید واژه ها: باروری عوامل تعیین کننده فراتحلیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۳۶۷
باروری رفتار تجربی و بالفعل فرزندآوری یعنی تعداد فرزندان به دنیاآمده ای است که یک زن در طول 35 سال قابلیت باروری خود دارد و ناظر بر موالید زنده است. در سال های اخیر تحقیقات زیادی با موضوع تعیین کننده های باروری در ایران و سایر کشورها انجام شده است. در این تحقیق برآنیم تا تعیین کننده های باروری ده سال اخیر را در تحقیقات داخلی و خارجی بررسی کنیم. روش تحقیق در این پژوهش فراتحلیل است و جامعه آماری این تحقیق تمام مقالات معتبر علمی هستند که در ده سال اخیر در مجلات معتبر علمی داخلی و خارجی منتشر شده اند. در این مطالعه از بین 80 تحقیق مرتبط با موضوع، 45 تحقیق با موضوع تعیین کننده های باروری در بازه زمانی 1387-1397 هجری شمسی (2009-2019) میلادی) انتخاب شدند و با برنامه فراتحلیل جامع تحلیل شدند. نتایج مرور نظام مند درباره متغیرهای اثرگذار بر میزان باروری یا تعیین کننده های باروری در تحقیقات بررسی شده نشان داد که تاکنون 45 متغیر در این خصوص لحاظ شده است. اندازه اثر ثابت 770/0 و اندازه اثر تصادفی 695/0، تأثیر زیاد 45 متغیرها را بر میزان باروری نشان می دهد که از بین آن ها هفت متغیر قدرت زن در ساختار خانواده، تحصیل زنان در گذار اقتصادی، سن زیاد هنگام ازدواج، تناسب اندام زنان، سقط جنین، آموزش پدران در نگهداری از فرزند و تحصیلات زنان، به ترتیب بیشترین تأثیر را بر باروری داشتند.
۱۷.

مطالعه مقایسه ای تأثیر انزوای اجتماعی بر سلامت شهروندان مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان سال ۱۳ بهار ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 7 - 44
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۹
برای ایجاد و گسترش سلامت در فضای جامعه، کاهش احساس انزوای اجتماعی ضروری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر انزوای اجتماعی بر سلامت شهروندان شهر مشهد انجام شده است. چارچوب نظری این پژوهش، ترکیبی از مجموعه نظریات دورکیم، تحلیل شبکه و رویکرد تنهایی است. روش این تحقیق مبتنی بر پیمایش از نوع توصیفی و همبستگی بوده و جمع آوری داده ها به کمک پرسشنامه استاندارد سلامت SF_36 و پرسشنامه محقق ساخته انزوای اجتماعی صورت گرفته و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر تعیین شده است. پرسشنامه در سطح شهر مشهد توزیع و با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای اجرا شده و یافته های تحقیق با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی مبتنی بر نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج توصیفی حاکی از آن است وضعیت سلامت شهروندان به طور کلی در سطح بالاتر از حد متوسط (17/77 از نمره 100) و انزوای اجتماعی شهروندان نیز در حد متوسطی (03/52 از نمره 100) قرار دارد. نتایج استنباطی نیز بیانگر این موضوع است که رابطه منفی و معناداری (619/0-) بین انزوای اجتماعی و ابعاد آن با سلامت وجود دارد. میزان همبستگی (619/0-) بین این دو متغیر در سطح متوسط است. همچنین بین سطح سلامت بر حسب جنسیت و وضعیت اشتغال شهروندان، تفاوت معناداری مشاهده می شود. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان می دهد متغیرهای مستقل مجموعاً 36% از واریانس متغیر وابسته را تبیین می کنند. نتایج تحلیل مسیر نیز حاکی از آن است که متغیر تنهایی اجتماعی بیشترین اثر مستقیم (352/0-) و متغیر احساس عجز بیشترین تأثیر غیرمستقیم (191/0-) را در تبیین متغیر سلامت دارند.
۱۸.

رابطه سرمایه اجتماعی با ارتقای سلامت شهروندان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان سال ۱۳ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 7 - 34
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۰
سلامت، به عنوان یکی از شاخص های اصلی توسعه یافتگی جوامع و حقوق جهانی بشر، از موارد مورد تأکید اکثر کشورهاست. یکی از عواملی که بر سلامت اعضای جامعه مؤثر است، سرمایه اجتماعی است. از این رو، هدف اصلی این مقاله، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با سلامت شهروندان جامعه ی مورد بررسی است. جامعه آماری این تحقیق شهروندان سی سال و بالاتر شهر مشهد بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تعداد 384 نفر از آنها انتخاب شدند. جهت انجام تحقیق و گردآوری داده ها نیز از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه استاندارد سلامت SF-36 و پرسشنامه محقق ساخته سرمایه اجتماعی استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد افراد شاغل در مقایسه با غیرشاغلین و مردان در مقایسه با زنان، از میانگین نمره سلامت بالاتری برخوردار بوده اند. هم چنین میزان همبستگی بین سرمایه اجتماعی و سلامت برابر با 618/0 بود. در مورد ابعاد سرمایه اجتماعی نیز نتایج بیانگر آن است که هنجار اجتماعی دارای بیشترین ضریب همبستگی (603/0) با سلامت است و در اولویت های بعدی نیز به ترتیب متغیرهای شبکه اجتماعی و اعتماد اجتماعی قرار دارند. نتایج مدل معادلات ساختاری تحقیق نشان داد که29% از تغییرات متغیر وابسته (سلامت)، توسط ابعاد سرمایه اجتماعی تبیین می شود.
۱۹.

بررسی رابطه دینداری با سلامت عمومی (مطالعه موردی: ساکنان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 231-255

کلید واژه ها: سلامت دینداری شهروندان مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۷ تعداد دانلود : ۳۵۱
امروزه تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی در کنار عوامل بهداشتی و اقتصادی مؤثر بر سلامتی مورد توجه محققان و نظریه پردازان این حوزه قرار گرفته است. بررسی حاضر نیز با هدف دستیابی به رابطة دینداری با سطح سلامت شهروندان ۳۰ سال و بالاتر شهر مشهد صورت گرفته و چهارچوب نظری آن متکی بر نظریات اجتماعی سلامت؛ ازجمله نظریات دورکیم، یینگر، اُدی وگوردون آلپورت بوده است. جامعة آماری این تحقیق ۳۰۰ نفر از شهروندان ۳۰ سال و بالاتر شهر مشهد در سال ۱۳۹۶ بوده اند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. گردآوری داده ها، از طریق روش پیمایش و به کمک پرسش نامة استاندار سلامت SF۳۶ و پرسش نامة دینداری گلاک واستارک صورت گرفته است. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان همبستگی بین دینداری و سلامت شهروندان برابر با 0/434 است. این نتیجه بیانگر وجود همبستگی مثبت (مستقیم) بین دینداری و سلامت است. همچنین، به وسیله متغیرهای مستقلی که وارد معادله رگرسیون شده اند، ۳۸ درصد تغییرات حاصل در متغیر وابسته (سلامت) توسط متغیرهای مستقل تحقیق قابل تبیین است. در بین متغیرهایی که وارد مدل شده اند، براساس بتای های استانداردشده، متغیر مستقل دینداری بُعد دانشی دارای بیشترین تأثیر بر سلامت شهروندان و مقدار استاندارد تأثیرگذاری آن بر متغیّر وابسته (سلامت) برابر با 0/479 بوده است.
۲۰.

تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت سالمندان ۶۰ سال و بالاتر در مناطق شهری مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱

کلید واژه ها: سالمندان سلامت مشهد سرمایه اجتماعی سال خوردگی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی پزشکی و بهداشت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...)
تعداد بازدید : ۱۱۹۱ تعداد دانلود : ۸۰۱
بررسی حاضر به منظور تبیین تأثیر عوامل جمعیتی و اجتماعی بر سطح سلامت سالمندان ۶۰ سال و بالاتر در شهر مشهد صورت گرفته است. چارچوب نظری با رویکردی بین رشته ای مبتنی بر نظریه گذار جمعیتی و سرمایه اجتماعی است. روش تحقیق پیمایشی و شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای بوده است. حجم نمونه آماری ۵۷۰ نفر و ابزار سنجش، پرسش نامه استاندارد سلامت SF۳۶ بوده که برای جمع آماری اطلاعات از تکنیک مصاحبه استفاده شده است. سازه سنجش سرمایه اجتماعی براساس مفاهیم نظریه پاتنام و کلمن تنظیم شده است و در سنجش اعتبار سازه های پرسش نامه، علاوه بر استفاده از شیوه اعتبار محتوا از طریق تحلیل عاملی، سازه ها تأیید شده است. همچنین، تأیید پایایی درونی پرسش نامه توسط ضریب الفای کرنباخ بوده و تجزیه و تحلیل دادها از طریق روش های آماری (آزمون های تک متغیّره، رگرسیون چندمتغیّره، و در انتها، معادلات ساختاری و تحلیل مسیر) با کمک دو نرم افزار SPSS و EQS انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که سلامت سالمندان در شهر مشهد در حدّ متوسط است؛ امّا سلامت مردان بیش تر از زنان است. تحصیلات بالاتر، دارای همسر بودن، وضعیت اقتصادی مطلوب تر، بر سلامت تأثیر مثبتی دارد. افزیش میزان انزوای اجتماعی و سنّ، رابطه منفی با میزان سلامت سالمندان داشته است. سرمایه اجتماعی به عنوان مؤثّرترین متغیّر، ۲۰ درصد از تغییرات سلامت سالمندان را تبیین کرده و در مجموع، ۳۷ درصد تغییرات سلامت توسط متغیّرهای تحقیق حاضر، تبیین شده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان