احمدرضا اصغرپور ماسوله

احمدرضا اصغرپور ماسوله

مدرک تحصیلی: استادیار جامعه شناسی اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد
پست الکترونیکی: asgharpour@um.ac.ir

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۰ مورد.
۱.

مطالعه پدیدارشناختی معنای توسعه در بین مناطق حاشیه نشین شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه حاشیه نشین پدیدارشناسی مدیریت شهری رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 900 تعداد دانلود : 716
توسعه ساختاری اجتماعی-فرهنگی دارد؛ بدین جهت مطالعه ساختار فهم آن در بین مناطق حاشیه نشین، می تواند بهره مندی اکثریت جامعه از آثار توسعه و عدالت توزیعی را که به معنی تقسیم عادلانهٔ فرصت ها و بهره مندی از آثار و پیامدهای آن است، تأمین کند و اولویت بندی تأمین نیازهای حداقلی را نیز برای مناطق حاشیه نشین امکان پذیر سازد. بدین منظور برای درک معنای توسعه و تجربهٔ زیستهٔ افراد در میان حاشیه نشینان، با روش پدیدارشناسی با ۴۳ نفر از حاشیه نشینان مصاحبهٔ عمیق و نیمه ساختاریافته انجام شد. یافته ها نشان داد که حاشیه نشینان توسعه را به مثابهٔ پیشرفت محوری، اخلاق محوری، شفاف محوری، کیفیت محوری و روان محوری می دانند و از دیدگاه آن ها، توجه به مناطق حاشیه نشین از طریق مؤلفه های اشاره شده باعث ازحاشیه درآمدگی این مناطق خواهد شد. همچنین، چرخش مؤلفه های میانی از طریق یک بسط تئوریک ساختار شکل گیری منش قدرتمندانه شهری را به عنوان مقوله محوری این تحقیق نشان داد.
۲.

عوامل تعیین کننده همکاری علمی بین المللی: مروری نظام مند بر شواهد تجربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: همکاری علمی بین المللی مجاورت مرور نظام مند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 712 تعداد دانلود : 730
هدف: این مطالعه به دنبال شناسایی پرکاربردترین شاخص هایی که تاکنون برای سنجش عوامل مؤثر بر همکاری علمی بین کشورها مطرح شده و تعیین مهم ترین شاخص ها از حیث تأثیرگذاری بر همکاری علمی بین المللی است.روش پژوهش: به دلیل انباشت پژوهش های تجربی در زمینه عوامل تعیین کننده همکاری علمی بین المللی که مشتمل بر انبوهی از متغیرهای پیش بین و گاه توأم با نتایج متناقض هستند از روش مرور نظام مند مبتنی بر شواهد تجربی استفاده شد. مطابق با پروتکل پریزما، 20 مطالعه جهت مرور یافته ها انتخاب شد. برای دستیابی به هدف اول، فراوانی کاربرد شاخص ها در مطالعات گوناگون بررسی شد و برای دستیابی به هدف دوم، شاخص ها دارای اثر غالب بر مبنای تکنیک شمارش آراء شناسایی شدند.   یافته ها: مرور شواهد تجربی حاکی از آن است که فاصله جغرافیایی (در بعد فیزیکی)، عضویت در سازمان های بین دولتی (در بعد سیاسی)، اندازه اقتصادی، توسعه اقتصادی و حجم روابط تجاری (در بعد اقتصادی)، مشابهت اجتماعی (در بعد اجتماعی)، زبان رسمی مشترک و روابط استعماری (در بعد فرهنگی)، تعداد مقالات، فاصله تخصصی و تبادل دانشجوی بین الملل (در بعد علمی و فناورانه) مهم ترین تعیین کننده های همکاری علمی بین المللی محسوب می شوند. شاخص های فوق (به استثنای حجم روابط تجاری، روابط استعماری، فاصله تخصصی و تبادل دانشجوی بین الملل) پرکاربردترین شاخص ها در ابعاد مذکور نیز هستند.نتیجه گیری: بنابر مطالعات مرور شده، عوامل شناسایی شده تأثیر انکارناپذیری بر همکاری علمی کشورها دارند. در نتیجه، نباید در طراحی سیستم های پژوهشی ملّی مورد غفلت قرار گیرند. علاوه بر این، پژوهش حاضر با برشمردن خلاءهای پژوهشی موجود در این زمینه اظهار می دارد که دستیابی به درک جامع تری از این عوامل، مستلزم مطالعات میان رشته ای توسط محققان حوزه های علم اطلاعات و دانش شناسی، جامعه شناسی و علوم سیاسی است.     
۳.

شناسایی مسیرهای علّی منتهی به موقعیت پیرامونی در نظام جهانی علم (یک تحلیل تطبیقی کیفی با رویکرد مجموعه های فازی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام جهانی علم همکاری علمی بین المللی موقعیت پیرامونی مجموعه فازی مسیر علّی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 893 تعداد دانلود : 870
اهداف: چهار هدف اصلی مطالعه حاضر عبارتند از: 1- شناسایی موقعیت کشورها در نظام جهانی علم؛ 2- شناسایی شروط لازم برای قرار گرفتن در موقعیت پیرامونی؛ 3- شناسایی مسیرهای علی منتهی به موقعیت پیرامونی؛ 4- توصیف شیوه های بهبود موقعیت پیرامونی. روش مطالعه: پژوهش مبتنی بر دو روش تحلیل شبکه و تحلیل تطبیقی کیفی با رویکرد مجموعه های فازی بود. داده های ثانویه برمبنای مدل نظری پژوهش از پایگاه های داده بین المللی و مجموعه داده های متعدد برای بازه 2017-2002 گردآوری شدند. تعداد مشاهدات سال - کشور برابر با 2644 بود. یافته ها: تحلیل موقعیت کشورها در نظام جهانی علم حاکی از اینکه در سال 2002، حدود 82 درصد کشورها در موقعیت پیرامونی نظام جهانی علم قرار داشتند که از این میزان فقط 7 درصد در فاصله زمانی مورد بررسی به موقعیت نیمه پیرامونی ارتقا یافتند. تحلیل شروط لازم نشان داد که دو شرط ارزش صادرات اندک و تبادل ضعیف دانشجوی بین الملل لازمه قرار گرفتن در موقعیت پیرامونی هستند، اما هیچ کدام به تنهایی به موقعیت پیرامونی نمی انجامند. سایر شروط عبارت بودند از: لیبرال دموکراسی، کارایی حکومت، توسعه انسانی، مشابهت اجتماعی، زبان انگلیسی و وابستگی به روابط استعماری. یافته های تحلیل کافی بیانگر اینکه ترکیب ارزش صادرات اندک و تبادل ضعیف دانشجوی بین الملل به موقعیت پیرامونی در نظام جهانی علم منتهی می شود. ترسیم فضای فاز کشورهای ارتقایافته نشان داد که افزایش ارزش صادرات در سنگاپور، افزایش تبادل دانشجوی بین الملل در ایران، آفریقای جنوبی، ترکیه، عربستان سعودی و کلمبیا و افزایش هر دو در رومانی به بهبود موقعیت این کشورها در نظام جهانی علم کمک نموده است. نتیجه گیری: تغییر موقعیت پیرامونی به نیمه پیرامونی غالباً مقارن با یک تغییر کیفی در نظام اجتماعی است که این تغییر کیفی خود محصول تغییر عناصری از خرده نظام های اقتصادی یا اجتماعی یا هر دو است.
۴.

مجاورت و همکاری علمی: کاربرد مدل جاذبه در شناسایی تأثیر ابعاد مجاورت بر همکاری علمی بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: همکاری علمی بین المللی شبکه هم تألیفی ابعاد مجاورت چهارچوب فاصله CAGE مدل جاذبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 599 تعداد دانلود : 683
کشورها در ابعاد فیزیکی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و علمی مجاور یا مخالف هم هستند. مجاورت یا فاصله بین کشورها از حیث ابعاد شش گانه مذکور می تواند باعث یا مانع همکاری علمی قوی بین آن ها شود. اهداف پژوهش حاضر در درجه اول شناسایی ابعادی است که شدت همکاری های علمی بین المللی را بهتر تبیین می کنند و در درجه دوم، بررسی نوسانات شدت تأثیر هر بعد در خلال زمان است. در راستای اهداف پژوهش و برمبنای تلفیق ادبیات مجاورت با چهارچوب فاصله CAGE، عوامل تعیین کننده همکاری علمی بین المللی استخراج شدند. جامعه آماری پژوهش عبارت بود از 167 کشور مستقل در فاصله سال های 2017-2002. در این پژوهش، شبکه روابط هم تألیفی بین کشورها به عنوان شاخص همکاری علمی بین المللی درنظرگرفته شد. به منظور تبیین شدت روابط هم تألیفی براساس ابعاد شش گانه مجاورت از مدل جاذبه پانل استفاده شد. مدل جاذبه قادر به شناسایی عواملی است که کشورها را به سمت همکاری علمی قوی با هم جذب می کنند. کاربرد این مدل نشان داد که شدت همکاری های علمی بین المللی رابطه مستقیم با مجاورت و رابطه معکوس با فاصله بین کشورها در ابعاد مختلف دارد. یافته های حاصل از مقایسه قدرت تبیین ابعاد شش گانه مجاورت حاکی از قدرت تبیین بالای بعد مجاورت اجتماعی نسبت به سایر ابعاد بود. با این وجود، یافته های بهبود مدل نشان داد که حضور هم زمان ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مجاورت نیز قدرت تبیینی نزدیک به قدرت تبیین بعد مجاورت اجتماعی دارند. بررسی نوسانات شدت تأثیر ابعاد مجاورت بر همکاری های علمی بین المللی در طول زمان نشان دهنده افزایش معنادار تأثیر مجاورت در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و علمی، زبان مشترک در بعد فرهنگی و همکاری های درون منطقه ای و همکاری بین کشورهای همسایه در بعد فیزیکی است. این در حالی است که تأثیر فاصله جغرافیایی در بعد فیزیکی، روابط استعماری در بعد سیاسی و اشتراکات دینی و قومی در بعد فرهنگی کاهش معناداری یافته است. تنها در بعد سیاسی مجاورت است که تأثیر اکثر عوامل مقطعی (مانند: اختلاف بین طرفین همکاری از حیث درجه تحقق حکومت لیبرال دموکراسی، فاصله از حیث میزان کارایی حکومت های طرفین همکاری و اعمال تحریم علیه طرف مقابل) و بعضاً ثابت است (مانند: عضویت طرفین همکاری در پیمان های بین المللی مشترک). 
۵.

عوامل مؤثر بر جامعه پذیری مصرف در بین جوانان شهر تهران: مبتنی بر نظریه زمینه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جامعه پذیری مصرف کننده نظریه زمینه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 433 تعداد دانلود : 725
پیشرفت، توسعه و پویایی جوامع به نیروهای آن جوامع بستگی دارد. کودکان و نوجوانان که تصمیم گیران آینده جامعه هستند، زمانی که فرایند جامعه پذیری را به درستی پشت سر بگذارند، به افراد مفید و مؤثری برای آن جامعه تبدیل خواهند شد. آن ها با حضور و فعالیت خود در عرصه های گوناگون اجتماعی، اقتصادی و... باعث ایجاد ثبات و پایداری جامعه خواهند شد. کارکرد جامعه پذیری این است که افراد را با فرهنگ مسلط جامعه هم نوا کند؛ درحالی که انتقال و تداوم ارزش هایی که در راستای رشد و توسعه اقتصادی کشور نیست، نشان می دهد جامعه پذیری در این زمینه موفق نبوده است. هدف این مطالعه، شناسایی عوامل مؤثر بر جامعه پذیری مصرف در بین جوانان شهر تهران بود. مشارکت کنندگان جوانان 20 تا 35 سال بودند که براساس نمونه گیری هدفمند و نظری با 23 نفر مصاحبه فردی شد. طبق فرایندهای کدگذاری، مقوله مرکزی «تداوم چندگانگی فرهنگ مصرف» به دست آمد. مقوله مرکزی نشان داد که فرهنگ مصرفی جامعه، فرهنگی منسجم و یکپارچه نیست و علل روانی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی و شرایط زمینه ای (ویژگی های اقتصادی و فرهنگی خانواده، تحریم و عدم مسئولیت پذیری تولیدکننده و کاهش نفوذ والدین) و همچنین شرایط مداخله ای (شیوع اپیدمی کووید 19، ازدواج، بیکاری، الگوبرداری اجتماعی، سبک تربیتی خانواده و بی کیفیتی محصولات داخلی) باعث انتقال ارزش ها و الگوهای فرهنگی متفاوتی به افراد شده اند که برخی از آن ها جامعه را در راستای توسعه و برخی دیگر، در جهت نبود توسعه قرار می دهد. به علت انتقال این ارزش ها می توان گفت که کارکرد جامعه پذیری مصرف دچار اختلال شده و در راستای هم نوایی مصرف کننده با فرهنگ مسلط جامعه و قرار دادن جامعه در مسیر رشد و توسعه، ناتوان عمل کرده است.
۶.

پیش بینی روند همکاری های علمی ایران در پرتو پیوستن به معاهدات بین المللی: شبیه سازی سناریوهای محتمل با رویکرد مدل سازی عامل محور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: همکاری علمی معاهده بین المللی شبیه سازی مدلسازی عامل محور ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 755 تعداد دانلود : 286
طی دو دهه اخیر، برخی از معاهدات بین المللی نقش تعیین کننده ای در تسهیل همکاری علمی بین کشورهای عضو ایفا نموده اند. به همین جهت، مطالعه حاضر درصدد پیش بینی اثر عضویت ایران در این نوع از معاهدات بر سه مورد است: اول، میزان همکاری علمی ایران با اعضای هر معاهده؛ دوم، میزان کل همکاری های علمی بین المللی ایران؛ سوم، میزان وابستگی ایران به همکاری علمی با آمریکا به عنوان کلیدی ترین کنشگر شبکه همکاری علمی بین المللی. براساس پیشینه پژوهش، معاهداتی که تأثیر معناداری بر روابط همکاری علمی بین کشورها دارند عبارت اند از: جی هفت، جی بیست، اتحادیه اروپا، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، اوپک، اَپک و بریکس. این مطالعه مبتنی بر روش شبیه سازی (با رویکرد مدلسازی عامل محور) است. از این روش برای شبیه سازی شبکه همکاری های علمی بین کشورهای مستقل دارای بیش از یک میلیون نفر جمعیت در بازه 2042-2023 استفاده شد. داده های ثانویه موردنیاز برای شبیه سازی از پایگاه وب آو ساینس و پایگاه داده سازمان ملل گردآوری شد. فرضیات مرتبط با سناریوهای محتمل برمبنای مدل آماری تفاوت در تفاوت آزمون شدند. کلیه محاسبات اعم از شبیه سازی شبکه و آزمون فرضیات در محیط نرم افزار R انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که پیوستن ایران به جی بیست، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و اَپک سبب افزایش معنادار همکاری علمی ایران با اعضای هرکدام از این معاهدات خواهد شد. اما عضویت در بریکس تأثیر معناداری بر همکاری ایران با اعضای این معاهده ندارد. همچنین، پیوستن ایران به هرکدام از این چهار معاهده موجب افزایش معنادار میزان کل همکاری های علمی بین المللی ایران خواهد شد. با این وجود، میزان افزایش حاصل در سناریوی جی بیست بیشتر و در سناریوی بریکس کمتر از سایر معاهدات است. درعین حال، عضویت ایران در جی بیست و بریکس منجربه افزایش معنادار وابستگی ایران به همکاری علمی با آمریکا خواهد شد. در مقابل، عضویت ایران در سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و اَپک نقش بارزی در کاهش وابستگی ایران به همکاری علمی با آمریکا خواهد داشت. مزیت دیگر عضویت ایران در سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، تقویت همکاری هایش با دو مورد از کنشگران کلیدی اروپا (فرانسه و ایتالیا) است. از مزایای فرعی پیوستن ایران به اَپک نیز افزایش معنادار همکاری های علمی ایران با کنشگر کلیدی شرق آسیا (چین) است. نتایج حاکی از اینکه پیوستن ایران به اَپک و سازمان همکاری و توسعه اقتصادی هم به افزایش رؤیت پذیری آن در شبکه همکاری علمی بین المللی و هم به کاهش وابستگی اش به همکاری علمی با آمریکا کمک خواهد نمود.
۷.

محتوای جامعه پذیری مسئولیت تامین مالی جوانان شهر تهران: نظریه زمینه ای(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: جامعه پذیری مسئولیت تامین مالی اشتغال فرهنگ نظریه زمینه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 340 تعداد دانلود : 503
اختلال کارکردی جامعه پذیری و نقصان عملکردی عوامل جامعه پذیری در حوزه اقتصادی، نشان دهنده وجود یک فرایند جامعه پذیری ناکارا در جامعه است. هدف این مطالعه فهم و شناخت محتوای جامعه پذیری مسئولیت تامین مالی جوانان است که شامل علت ها و پیامدها نیز می باشد. مشارکت کنندگان جوانان 20 تا 40 سال می باشد که براساس نمونه گیری هدفمند و نظری با 24 نفر مصاحبه فردی به عمل آمده است. طبق فرایندهای کدگذاری، مقوله مرکزی "تداوم دوگانگی فرهنگی" بدست آمد. مقوله مرکزی در این مطالعه نشان داد که فرهنگ مسئولیت تامین مالی در جامعه، فرهنگی منسجم و یکپارچه نبوده و ارزش های متفاوتی به نسل جوان انتقال یافته است که یکی از آنها، ارزشمندی تحصیلات بوده و دیگری با توجه به مطالب مطرح شده، ارزشمندی مسئولیت تامین مالی می باشد. بدلیل ارزشمندی تحصیلات برای شخص و خانواده وی، مسئولیت تامین مالی در شخص پرورش نیافته و وی بطور موقت از دنیای کار بیرون می ماند و بعد از اتمام تحصیل نیز این امکان وجود دارد که نتواند شغلی برای خود پیدا کند. در مقابل، با ارزشمندی مسئولیت تامین مالی و اشتغال، شخص از دورانی که می توانست، در این زمینه تلاش نموده و مسئولیت تامین مالی بر عهده خودش بوده است. با توجه به تبدیل شدن تحصیلات بعنوان یک ارزش و عدم پرورش مسئولیت تامین مالی در نسل جوان، می توان گفت که جامعه پذیری در زمینه عملکرد نارسا بوده و در راستای همنوایی شخص با فرهنگ مسلط جامعه یعنی اشتغال، ناتوان عمل کرده است.
۸.

نشانه شناسی هویت مصرفی در میان کاربران پر مخاطب ایرانی شبکه اجتماعی اینستاگرام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نشانه‏شناسی هویت مصرف شبکه اجتماعی اینستاگرام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 144 تعداد دانلود : 122
هدف این مقاله تحلیل نشانه شناختی صفحه های کاربران پرمخاطب ایرانی در اینستاگرام، به عنوان شبکه ای با بیش از یک میلیارد کاربر فعال در ماه، در موضوع نمایش مصرف است. بخش مهمی از کاربران، بیشتر زمان خود را در اینستاگرام، با مرور صفحه شاخ های مجازی (اینفلوئنسرها) می گذرانند و به همین جهت، پاسخ به این سؤال که با بررسی نشانه شناختی صفحه های آنها، به چه نکاتی در این زمینه می توان دست یافت، به شناخت سلیقه عموم کاربران کمک می کند. در این تحقیق از روش نشانه شناسی کرس و ون لیون، برای تحلیل تصاویر استفاده شده و تمرکز این پژوهش، بر مواردی بوده که اینستاگرام، باعث معروفیت آنان شده است. بر این مبنا، از نمونه گیری هدفمند و با ملاک اشباع نظری، 900 تصویر از صفحه های دارای مخاطب زیاد، با بازنمایی متفاوت هویتی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان می دهد: دو گونه اصلی در این بازنمایی هویتی قابل شناسایی است. در هر دوی گونه ها، ویژگی های مصرف گرایی وجود دارد. می توان این دو گونه را به هویت مصرف گرایانه مستقیم و هویت مصرف گرایانه بازاندیشانه تقسیم بندی کرد.
۹.

تحلیل جامعه شناختی تأثیر نهاد وقف بر توسعه در شهر مشهد (مطالعۀ تطبیقی-تاریخی دوره های تیموری، صفویه و پهلوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نهاد وقف توسعه مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 968 تعداد دانلود : 839
پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد تطبیقی-تاریخی به بررسی تأثیر  نهاد وقف بر توسعه در شهر مشهد و عوامل تضعیف یا تقویت کننده آن در سه دوره تاریخی تیموری، صفوی و پهلوی پرداخته است. در قسمت چهارچوب نظری ضمن اشاره به نظریه های کارکردگرایی و ساختارگرایی، با استفاده از رویکرد نونهادگرایی در جامعه شناسی اقتصادی، یک مدل علّی سه سطحی برای بررسی عوامل تضعیف کننده یا تقویت کننده تأثیر نهاد وقف بر توسعه ارائه شده است. این مدل در دو سطح درون موردی و بین موردی و با استفاده از روش تحلیل روایی، روش توافق و غیرمستقیم اختلاف میل بررسی و آزمون شد. نتایج بیان می کند، تقویت یا تضعیف تأثیر  وقف بر توسعه در شهر مشهد در دوره های بررسی شده، تابعی از محیط نهادی وقف، عملکرد متولیان موقوفات و سازمان های متولی وقف در حفظ و توسعه موقوفات و نیات و انگیزه های واقفان بوده است؛ به طوری که در دوره های تیموری و صفوی به دلیل وجود محیط نهادی حامی وقف، عملکرد مؤثر متولیان و سازمان های متولی وقف و تقویت انگیزه های معنوی واقفان و اثرگذاری بیشتر نیات آن ها، تأثیر  وقف بر توسعه در مشهد نیز تقویت شده است؛ درحالی که در دوره پهلوی به دلیل فقدان محیط نهادی حامی وقف، سوء عملکرد متولیان موقوفات و سازمان های متولی وقف، تضعیف انگیزه های معنوی واقفان و کاهش اثرگذاری نیات آن ها، این تأثیر  تضعیف شده است.
۱۰.

رابطه الگوی کنش اقتصادی و تاب آوری در مواجهه با بحران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاب آوری راهبرد مقاومتی راهبرد بازیابی تاب آوری فردی سرپرست خانوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 693 تعداد دانلود : 354
در جامعه امروزی به دلیل اوضاع خاص و تغییرات شدید و مکرر، جوامع با بحران ها و موقعیتی از نداشتن اطمینان مواجه می شوند. اوضاعی که بی توجهی برای مقابله با آن بخش های مختلف جامعه را تهدید می کند که از جمله آن می توان به کنش های اقتصادی مردم و خانوارها اشاره کرد. با این حال، وجود ویژگی تاب آوری در جامعه و داشتن جامعه ای تاب آور به شدت از اثرگذاری های منفی بحران ها می کاهد. با توجه به همین مسئله، در تحقیق حاضر کوشش شده است تا شرایط تاب آوری جامعه ایران و اثر آن بر نوع کنش های اقتصادی خانوار بررسی شود.پژوهش حاضر به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه با حجم نمونه 427 نفر در بین سرپرستان خانوار مشهدی (بالای 18 سال) در سال 1400 انجام گرفته و از روش نمونه گیری طبقه ای و تصادفی استفاده و برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزارهایSPSS  و Smart PLS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که بیشتر کنش های اقتصادی در بین سرپرستان خانوار از نوع کنش های اقتصادیِ مقاومتی است. میانگین این کنش ها در بین افراد مطالعه شده، برابر با 02/42 درصد است که از میانگین دو راهبردِ کنشیِ دیگر، یعنی راهبرد بازیابی و راهبرد خلاقیت بیشتر است. نتایج بیانگر این بود که در طبقات پایین، کنش های مقاومتی و در طبقات متوسط، کنش های بازیابی و در طبقات بالا، کنش های خلاق بیشتری استفاده می شود. نتایج مربوط به الگوی معادل های ساختاری نیز نشان داد که تاب آوری فردی (ضریب بتا = 436/0-) بیشترین اثرگذاری را به صورت معکوس بر کنش های مقاومتی داشته است. همچنین، نتایج نشان داد که جامعه بررسی شده به لحاظ وضعیت تاب آوری اوضاع مساعدی ندارد. تاب آوری در سطح فردی، میانگین 44/59 درصد، در سطح اجتماعی، میانگین 61/51 درصد و در سطح اقتصادی نیز میانگین 30/26 درصد را نشان داده است.
۱۱.

اشتغال فرساینده/ التیام بخش: مطالعه ای کیفی درباره چالش های کاریابی مددجویان زن کمیته امداد امام خمینی در شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زنان خودسرپرست شغل یابی زنان سرپرست خانوار کاریابی کمیته امداد امام خمینی مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 234 تعداد دانلود : 45
فرایند شغل یابی و نگه داشت موقعیت شغلی متأثر از عناصر متعدد از جمله جنس است. زنان، و به ویژه زنانی که سرپرست خانواده اند، با دغدغه های فراوان در فرایند جست وجو و حفظ موقعیت شغلی مواجه اند. این پژوهش، که مشارکت کنندگان آن زنان سرپرست خانوار مددجوی کمیته امدادند، تلاش نموده، با بهره مندی از روش نظریه زمینه ای، ادراکی از فرایند کاریابی و تجربه زیسته این گروه از زنان در فرایند شغل یابی ارائه کند. یافته های تحقیق نشان می دهد موقعیت های شغلی زنان مطالعه شده در عمده موارد به شکلی فرساینده و متزلزل است که کمتر می توان آن را روشن گر آینده مددجو دانست. در زندگی این زنان چالش هایی که در این فرایند بروز و ظهور می کند بیش از نقاط قوت احتمالی است. آنان به دلیل فعالیت شغلی بیش از سنین بازنشستگی مرسوم دچار فرسایش جسمی و روحی می شوند و وضعیت جسمی شان در آینده در معرض خطر قرار می گیرد. به علاوه، این زنان در محیط کار با چالش هایی مواجه می شوند که ویژه زنان است و محیط کاری را برای آنان ناایمن می کند. این ناامنی ایشان را برای پذیرش موقعیت شغلی مردد می کند. درنتیجه، تأکید بر آموزش هایی با محوریت مهارت آموزی پایدار به منزله یکی از راهبردهای اثربخش بر بهبود اوضاع ایشان گزارش می شود.
۱۲.

معنای توسعه در فضاهای پیراشهری؛ یک مطالعه پدیدارشناختی (مورد: شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه پیراشهری پدیدارشناختی مدیریت شهری رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 928 تعداد دانلود : 745
ساختار جمعیتی در پیرامون شهر ها و بافت سکونتگاهی پرتراکم، شکل بنیادین و جدیدی را در جهت بهبود بخشی به زندگی شهری مطالبه می کند، شناخت این فرم از نیازها در قالب توسعه مندی از دیدگاه پیراشهرنشینان باعث برنامه ریزی و سیاست گذاری صحیح در فضاهای شهری و پیراشهری می شود. بدین منظور برای درک معنای توسعه و تجربه زیسته افراد در فضاهای پیراشهری با روش پدیدارشناسی 43 نفر از پیراشهرنشینان (به مرحله اشباع نظری رسید) مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته اجرا شد. یافته های پژوهش از طریق نرم افزار  MAXQDA 2020 مورد رصد قرار گرفت و همچنین در فرایند نهایی سازی جهت روایی و شفافیت انعکاس مقوله نهایی از نرم افزار ATLAS.ti 7.5 استفاده شد، یافته ها نشان دادند که پیراشهرنشینان فهم معنای توسعه در فضاهای پیراشهری را به مثابه پیشرفت محوری، اخلاق محوری، شفاف محوری، کیفیت محوری و روان محوری، تعبیر می کنند از دیدگاه پیراشهرنشینان توجه به مناطق پیراشهری از طریق مؤلفه های اشاره شده باعث از حاشیه درآمدی این مناطق خواهد شد. همچنین چرخش مؤلفه های میانی از طریق یک بسط تئوریک ساختار شکل گیری منش قدرتمندانه شهری را بر پایه این پژوهش شناسایی و تنظیم شد. با توجه به یافته های پژوهش پیشنهاد می شود مؤلفه های بهره مندی اکثریت جامعه، فراگیری دانش، بالا رفتن سطح اطلاعات مردم و افزایش مسئولیت پذیری اجتماعی بر مبنای رویکرد مشارکتی افزایی در جهت تعادل بخشی سکونتگاه های پیراشهری در دستورکار قرار گیرد.
۱۳.

مواجهۀ بازاندیشانه با بحران اقتصادی در زندگی روزمره: راهبردها و پیامدها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بحران اقتصادی راهبردهای مواجهه راهبرد مقاومت فقدان بلوغ سیاسی راهبرد خلاقیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 973 تعداد دانلود : 98
بروز بحران اقتصادی و در کنار آن ظهور پدیده همه گیر کرونا و تأثیر آن بر اوضاع اقتصادی، در سال های اخیر شرایط اقتصادی نامطلوبی را برای اقشار مختلف جامعه به وجود آورده است. در این شرایط خانوارها نیازمند کنش ها و راهبردهایی برای انطباق با شرایط و گذر از این وضعیت هستند. تحقیق حاضر نیز با هدف بررسی همین راهبردها که در شرایطی از نامطلوبیت اقتصادی از سوی خانوارها صورت می پذیرد، گام برداشته است. این مطالعه در چهارچوب پارادایم تفسیری و برساخت گرا با رویکرد کیفی، تکنیک تحلیل مضمون و ابزار پرسشنامه نیمه ساخت یافته انجام شده است. افراد بیشتر از 18 سال نمونه تحقیق را تشکیل داده اند که برای انتخاب آن ها از نمونه گیری هدفمند از نوع در دسترس استفاده شده است. معیار ورود به مطالعه نیز سرپرست خانوار بودن نمونه ها در نظر گرفته شده است که در نهایت با توجه به قاعده اشباع نظری با 36 نفر مصاحبه شد. نتایج تحقیق نشان داد که راهبردهای مواجهه شهروندان در سه دسته قرار می گیرد: بعضی از کنش ها مقاومتی بودند و تنها درصدد کاهش میزان اثرات بحران ها بر اقتصاد خانوار و تلاش برای ادامه حیات بودند. برخی کنش ها نیز بازیابی کننده بودند؛ بدین صورت که خانوارها در صدد حفظ سطح رفاهیِ خود قبل از بروز بحران ها بودند. در اینجا کنش های اقتصادی کوتاه مدت و ناپایدار بوده است و تأثیر چندانی بر بازیابی اقتصاد خانوار و دفع شوک های بحران نداشته اند. برخی کنش های دیگر نیز در حوزه راهبرد خلاقیت قرار گرفتند. در این راهبرد افراد با استفاده از شرایط هرج و مرج اقتصادی کنش هایی نامولد و ناکارا را برای افزایش سهم خود از اقتصاد به کار بردند. در این راهبرد منفعت عمومی نادیده گرفته می شود و فقط نفع شخصی مدنظر افراد قرار دارد؛ البته برخی از کنش های خلاق مولد با عنوان خلاق بالقوه معرفی شده اند که با موانع بسیار در جهت عملی شدن روبه رو بوده اند. در کنار این، نتایج تحقیق همچنین بیانگر اعتقاد شهروندان به تأثیرگذاری محیط و بستر اجتماع بر نحوه راهبردهای اقتصادی مردم بوده است؛ بدین صورت که فقدان بلوغ سیاسی علت ایجاد پیامدهایی چون اقتصاد شکننده، جامعه کم عیار و فرهنگ عقلانیت ستیز است؛ شرایطی که نوع راهبردها و کنش های اقتصادی خانوار را متأثر کرده است.
۱۴.

راهبردهای انطباق با بحران های اقتصادی: فراترکیب کیفی مقالات علمی از سال 2005 تا 2020(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بحران استراتژی های مقابله کاهش هزینه های مصرفی خانوار استراتژی های خانوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 455 تعداد دانلود : 900
مواجهه با بروز بحرانها در سده های اخیر برای تمام کشورها امری گریز ناپذیر بوده است. و در این راستا کنش ها و استراتژی های متنوعی در سطوح مختلف از سوی بازیگران متفاوت قابل مشاهده است. بررسی این نوع کنش ها و استراتژیها به وضوح در امر مدیریت و برنامه ریزی جهت مقابله با بروز بحرانها موثر خواهد بود. تحقیق حاضر نیز با هدف جمع بندی استراتژی های صورت گرفته در مواجهه با بحران گام برداشته است. برای انجام این مطالعه روش فراتحلیل یا تحلیل تحلیل ها مورد استفاده قرار گرفت. در این مطالعه کلیه مقالاتی که پیش از سال 1399 یا 2020 منتشر شده بودند از پایگاه های معتبر فارسی زبان و انگلیسی زبان جمع آوری گردید. در نهایت نیز از تعداد کثیر مقالات مورد بررسی 3 مقاله فارسی و 18 مقاله انگلیسی زبان برای تحلیل نهایی انتخاب و جمع آوری گردید. در نهایت نتایج تحقیق نشان داد که بیشترین اثرگذاری بروز بحرانها در حوزه اقتصادی است. به عبارتی اولین ضربه بحرانها به جنبه اقتصادی زندگی مردم برخورد می کند و از این ناحیه زوایای دیگر زندگی اجتماعی را تحت تاثیر خود قرار می دهد. نتایج حاکی از این بود که برای برون رفت از بحران، در استراتژی های دولتی رایجترین امر ایجاد اشتغال، پرداخت یارانه نقدی و حمایت معیشتی و حمایتهای اجتماعی، آموزشی و بهداشتی است. و در بخش استراتژی های خانوار رایجترین آنها کاهش هزینه های مصرفی خانوار، تنوع معیشتی یا تغییر شغل، درخاست کمک از شبکه اجتماعی و مدنی و در نهایت مهاجرت و چند شغله شدن است.
۱۵.

سنخ شناسی و دلایل تعاملات اقتصادی مهاجران ایرانی در آلمان با ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارسال پول آلمان ایران سرمایه گذاری هدیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 401 تعداد دانلود : 146
اهداف: امروزه متخصصان دیدگاه منفی نسبت به مهاجرت را به چالش کشیده و نگاه مثبت تری به این مسأله دارند. از منظر آنان مهاجرت می تواند برای هر دو کشور مبدأ و مقصد مزایایی به همراه داشته باشد. یکی از مزایای مطرح شده تعاملات اقتصادی آنان با کشور مبدأ است که می تواند منجر به توسعه اقتصادی، فرهنگی در کشور مبدأ شود. با توجه به فقدان تحقیق جامع در این زمینه، هدف این پژوهش شناخت انواع تعاملات اقتصادی مهاجران مقیم آلمان با ایران و دلایل آنان نسبت به آن است. روش مطالعه : جامعه آماری تحقیق حاضر عبارت است از کلیه مهاجران قانونی بالای 18 سال مقیم کشور آلمان که بیش از 2 سال سابقه اقامت در این کشور دارند. ازآنجایی که چارچوب پیشینی برای بررسی این مسأله وجود نداشته است از روش کیفی و مصاحبه نیمه ساخت یافته استفاده شد. بر اساس نمونه گیری نظری، با 30 نفر از مهاجران مصاحبه انجام شد. یافته ها: یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد در انتقال کالا و وجه از آلمان به پنج دسته اصلی ارسال هدیه، سرمایه گذاری، کنش های خیرخواهانه، ارسال کالای کمیاب و خرید خدمات گنجانیده وجود دارد.نتیجه گیری: این پنج دسته اصلی تابع ادغام فرهنگی، ادغام اقتصادی، نگرش به ایران و آلمان و همچنین تعداد سال های اقامت مهاجران در آلمان است.
۱۶.

تلفیق ارزیابی و مدیریت ریسک و سنجش عملکرد در زنجیره تامین محصولات کشاورزی با استفاده از رویکرد شبیه سازی عامل بنیان (مطالعه موردی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سنجش عملکردزنجیره تامین مدیریت ریسک شبیه سازی عامل بنیان شیر خام شهرستان زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 408 تعداد دانلود : 661
گستردگی و پیچیدگی فعالیت ها در زنجیره های تامین، این شبکه ها را در معرض انواع ریسک ها قرار داده به گونه ای که تصمیم گیران و فعالان کسب و کار در این زنجیره ها را ناگزیر از شناخت و ارزیابی درست ریسکها و اتخاذ سیاست های لازم در زمینه کاهش احتمال وقوع و شدت پیامدهای آنها ساخته است. هدف از این تحقیق، سنجش کارائی زنجیره تامین در شرایط واقعی تحت ریسک های مختلف و تجزیه و تحلیل آن با کمک شبیه سازی عامل بنیان می باشد. بدین منظور زنجیره تامین شیر در شهرستان زاهدان طی سال های 1397 و 1398 مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از روش نمونه گیری نظری اشتروس و کوربین، مجموعه منظمی از مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاری به صورت هدفمند به شمار 24 مشارکت کننده با مجموعه ای از کارشناسان و صاحبنظران مرتبط با زنجیره برای استخراج داده های کیفی انجام گرفت. شمار 61 ریسک شناسایی شده زنجیره در تحقیقات میدانی، به کمک روش تحلیل بحرانیت حالت شکست و اثرگذاری های آن، ارزیابی اولیه صورت گرفت، سپس زنجیره های فعال در منطقه، با رویکرد مدل سازی عامل بنیان[1] و با استفاده از نرم افزار نت لوگو[2] شبیه سازی و سناریوهای 27 گانه کاهشی ریسک برای سنجش تغییرات شاخص های کارایی زنجیره بررسی شدند. از بین ریسک های مختلف، نوسان های قیمت نهاده های زراعی، نوسان های قیمت شیر و کمبود اطلاعات دارای بیشترین تاثیر منفی بر کارایی زنجیره کل بودند و در نتیجه کاربست سیاست های کاهشی مناسب که سطح ریسک ها را از سطح بالا تا سطح متوسط در زنجیره کاهش دهند، می توان ضمن افزایش درآمد کل زنجیره، برخی دیگر از شاخص های کارایی مانند نرخ انعطاف پذیری و پاسخگویی زنجیره را  نیز بهبود بخشید.
۱۷.

فقرزدایی به عنوان یکی از محورهای سیاست های کلی نظام: مرور نظام مند سیاست ها و برنامه ها (1384 تا 1399)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توانمندسازی سیاست های کلی نظام فقر فقرزدایی مرور انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 175 تعداد دانلود : 257
فقر مسئله ای چندبُعدی است که تمام جوامع به صورت های گوناگون آن را تجربه کرده و می کنند. فقر عدم توانایی کافی در تأمین نیازهای اساسی تلقی می شود و بدیهی است که ناتوانی در تأمین نیازهای پایه ، در وجوه مختلف بحران های شدیدی را در سطوح متعدد به وجود می آورد. با توجه به ابعاد گسترده فقرزدایی، این پدیده از اهمیت دوچندانی برخوردار است. هدف تحقیق پیشِ رو شناسایی سیاست ها و برنامه های مختلف فقرزدایی و عوامل ناظر بر موفقیت و ناکامی آن هاست. این تحقیق با استفاده از روش مرور نظام مند به مداقه در مقاله های مرتبط با فقرزدایی در 15 سال اخیر پرداخته است. پس از جست وجو در پایگاه های اطلاعاتی با استفاده از کلیدواژه های مرتبط با فقرزدایی، درنهایت 69 مقاله به دست آمد. نتایج حاصل از خوانش و تحلیل مقاله ها نشان می دهد فقر عمدتاً با ابزارهایی چون سطح درآمد مورد سنجش قرار می گیرد. بنابراین در جهت گیری نسبت به فقر، عمدتاً نگاه کمّی غالب بوده و سایر ابعاد فقر، به ویژه بُعد اجتماعی، تا حدی زیادی مغفول مانده است. در میان برنامه های اجرا یا پیشنهاد شده، سیاست اشتغال زایی به عنوان یکی از پایدارترین برنامه ها مورد توجه قرار گرفته است. به نظر می رسد هنوز جای نگاهی ژرفانگر به حوزه فقرزدایی و انجام پژوهش هایی که از تقلیل گرایی به دور باشد، خالی است.
۱۸.

عوامل متمایزکننده الگوهای انتخاب محل اقامت گردشگران داخلی در شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزش های اقامتی اقامت انگیزه سفر تحلیل تمایزی گردشگری مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 404 تعداد دانلود : 534
این پژوهش با استفاده از تکنیک تحلیل تشخیصی درصدد  شناسایی الگوهای تمایز بخش انتخاب محل اقامت گردشگران در شهر مشهد است. روش پژوهش پیمایشی و ابزار مورد استفاده برای جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده است. جامعه آماری تحقیق، گردشگران و زائران بومی شهر مشهد در فصل زمستان سال 1396 است. یافته های تحقیق نشان داد که انتخاب محل اقامت گردشگران مشهدی به شیوه غیرنهادی (68 درصد) و بر اساس تصمیم جمعی (88 درصد) صورت می گیرد. بررسی عوامل تمایزگذار در انتخاب محل اقامت نیز نشان داد که اگرچه پایگاه اجتماعی گردشگران در انتخاب محل اقامت نقش دارد، اما تنها عامل تعیین کننده نیست؛ بلکه ارزش های اقامتی گردشگران و نظام ترجیحات آنان در سفر و انگیزه سفر نیز در انتخاب محل اقامت گردشگران در شهر مشهد تاثیرگذار است.
۱۹.

پدیدارشناسی سرمایه جنسی: بررسی کیفی در تجربه زیسته زنان جوان قشر متوسط در شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پدیدارشناسی بدن سرمایه جنسی زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 41 تعداد دانلود : 88
سرمایه جنسی همچون دیگر انواع سرمایه، ابزاری برای مبادله یا هدفی برای انباشت دارایی های مطلوب انگاشته شده است. به طور خاص انتظار می رود سرمایه جنسی برای زنان که تبعیض ها و محدودیت هایی برای دست یابی به انواع دیگر سرمایه دارند، قدرت چانه زنی در زندگی اجتماعی شان را فراهم آورد. بر این اساس پژوهش حاضر بر آن است تا مبتنی بر رویکردی پدیدارشناسی، برساخت سرمایه جنسی در تجربه زیسته زنان جوان را واکاوی کند. بدین منظور با 15 نفر از زنان جوان در شهر مشهد که تجربه های متنوعی از انواع مختلف رسیدگی و مداخله در مدیریت بدنشان داشته اند و به صورت هدفمند انتخاب شده اند، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. نتایج پژوهش نشان می دهند سرمایه جنسی در فضای بین الاذهانی عاملان اجتماعی مدنظر، مشتمل بر مجموعه ای از ویژگی ها ازجمله جذابیت جنسی به منزله بنیان ارزش گذاری، جریان یابی بر محمل بدن، قابلیت تبدیل شوندگی به صور دیگر سرمایه، مبادله پذیری، استهلاک و فرسایش، پیروی از پدیده عرضه و تقاضا، خردشوندگی، تجمیع پذیری و استانداردیابی نسبی و بازآفرینی (مجدد و مضاعف) ازطریق سرمایه گذاری است. افتراق در تجربه عاملان اجتماعی از شکل گیری، انباشت و مبادله سرمایه جنسی، محصول ترکیب بندی ها با شدت و حدت متفاوت از ویژگی های ذکرشده است.
۲۰.

ادراک زنان متأهل شهر مشهد از معانی اجتماعی اشتغال: کارکردها و پیامدها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اشتغال خانه داری زنان توان افزایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 305 تعداد دانلود : 818
تغییرات فزاینده ای که در مطلوبیت های اجتماعی و فرهنگی رخ داده است، به تغییر نقش زنان در جامعه منجر شده و آنان را جهت کسب استقلال در ابعاد مختلف رهنمون ساخته است. از این رو آنان اشتغال را فرصتی برای کسب مواهبی می دانند که شاید در خانه دسترسی به آن چندان مقدور نیست. این پژوهش با روش نظریه زمینه ای انجام شده است و با استفاده از بیست و پنج مصاحبه نیمه ساختاریافته با زنان جوان متأهل شاغل و خانه دار شهر مشهد قصد دارد دریابد زنان اشتغال را چگونه ادراک می کنند. براساس نتایج حاصل از پژوهش، محققان دریافتند اشتغال بخشی از هویت زنان را در محیطی ورای خانواده رقم می زند و در ارتقا و بهبود توانایی های آنان در ابعاد گوناگون سهم ویژه ای دارد. این واقعیت در قالب مقوله «اشتغال: پدیده ای هویت بخش و توان افزا» به عنوان پدیده مرکزی صورت بندی شد. همچنین غالب زنان تمایل بسیاری برای اشتغال خارج از خانه داشته و دلایل گوناگونی را برای آن برمی شمارند، اما با موانعی نیز مواجه اند. همچنین اشتغال با آن که برخی فرصت ها را از زنان سلب کرده است، اما دستاوردهای مثبت آن، که موجب نگهداشت آنان در موقعیت شغلی شده بیشتر بوده است. با این حال اتخاذ دو راهبرد اشتغال و خانه داری بنا به عوامل و شرایط مختلفی بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان