رضا ماحوزی

رضا ماحوزی

مدرک تحصیلی: استادیار فلسفه پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۳ مورد.
۲۱.

پیوند فلسفه و فیزیک در اندیشة کمپبل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه علم سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلید واژه ها: کیفیت عرض فردی اعیان خارجی نظریة اعراض فردی زیراتمی ها میدان ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۷ تعداد دانلود : ۲۰۴۵
کیت کمپبل از زمرة فیلسوفان ساختارگرا و پدیدارگرایی است که ساختار هستی شناختی اعیان خارجی را صرفاً بر مبنای اوصاف تبیین کرده است. از آن جا که اوصاف مورد نظر کمپبل، هستنده هایی جزئی، منفرد و غیر قابل مشارکت در اعیان کثیر هستند و از سوی دیگر، به مثابة آجرهای اولیة جهان خارج معرفی شده اند، دیدگاه های وی از سوی برخی از فیزیک دانان معاصر حمایت شده است. این نوشتار درصدد است پس از معرفی مفهوم اعراض فردی و نظریة کلاف اعراض فردی، قرابت و تفاوت این اندیشه با دیدگاه فیزیک دانان معاصر در خصوص زیراتمی ها و میدان ها را ذکر کرده و نادرستی این نظریه در کیفیت خواندن زیراتمی ها و میدان ها و تبیین ساختار اعیان خارجی بر حسب صرف اوصاف را متذکر شود
۲۲.

زیبایی طبیعی و اخلاق در اندیشه کانت

نویسنده:
منبع: پژوهش های معرفت شناختی زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴

کلید واژه ها: عقل اخلاق تکلیف فهم اراده خیال ارگانیسم غایت مندی طبیعت تجربی طبیعت فی نفسه دترمنیسم زیبایی طبیعی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی عصر جدید کانت تا ابتدای دوره معاصر
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  3. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق
  4. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه هنر
تعداد بازدید : ۹۱۶ تعداد دانلود : ۶۷۳
در نظام فلسفه نقدی، فاهمه قانون گذار طبیعت تجربی و عقل قانون گذار حیطه آزادی است. اما علی رغم این تفکیک، تکالیف اخلاقی وضع شده باید در طبیعت متحقّق شوند. این تکالیف را نمی توان در ساحت طبیعت تجربی عملی کرد زیرا تصویر اخیر، پدیداری و بنابراین متعیّن است؛ ازاینرو مناسب اراده آزاد نیست. کانت تصویر ذهنی غایت مندانه از جهان، که توسط قوه ذوق زیباشناختی(قوه حکم) تبیین می شود را، تأمین کننده نیاز فوق دانسته است. قوه حکم، کثرات اعیان و قانون های تجربی ساخته شده توسط فاهمه را در جریان ادراکی آزاد، مورد تأمل قرار داده و با انتزاع صورت های محض آن ها، و وحدتشان در یک سلسله مراتب ارگانیکی، طبیعت فی نفسة زیبایی عرضه می دارد که مناسب تحقق تکالیف اخلاقی است. تبیین این امر و معرفی قوه حکم زیباشناختی به عنوان قوه واسطه گر بین فهم و عقل، اهدافی اند که نوشتار حاضر درصدد بیان آن ها است.
۲۳.

بررسی توسعه نیافتگی اقتصادی و عوامل مؤثر بر آن در بین ساکنان شهرستان کهگیلویه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال چهارم پاییز ۱۳۸۹ شماره ۱۰
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی توسعه جامعه شناسی توسعه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی اقتصادی
تعداد بازدید : ۷۷۱ تعداد دانلود : ۳۶۹
۲۴.

رابطه ادراکِ حسی، کمال و لذت با زیبایی در استتیکِ کریستین وُلف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال بیستم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۷۵) 72 - 96

کلید واژه ها: کریستین ولف ادراک حسی کمال لذت زیبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۵ تعداد دانلود : ۵۵۳
 دیدگاه کریستین ولف درباره ادراک حسی که چارچوبی لایب نیتسی دارد، اساس استتیک او را برمی سازد. او با توجه به ماهیت واضح ولی مغشوش ادراک حسی در این چارچوب، مفهوم کمال و لذت را تبیین می کند و از همین معبر ره به تعریف زیبایی می برد. به این ترتیب، از نظر او، کمال همانا توافق یا هماهنگی کثرات یا انبوهی از اشیاء یا اجزای آن هاست؛ لذت، حاصل شهود کمال در اشیاء است؛ و زیبایی هم عبارت است از کمال شیْ ء از آن حیث که برای ایجاد لذت در ما مناسب است. با این اوصاف، در این مقاله قصد داریم ماهیت ادراک حسی نزد او و رابطه ادراک حسی، کمال و لذت را با زیبایی در استتیک او بکاویم تا مشخص شود چگونه علم استتیک به طور عام از دل مباحث معرفت شناختی و به طور خاص از بطن ادراک حسی بیرون می آید. در نهایت ، با در نظر داشتن این مهم که خود او مستقیماً داعیه نظریه مستقلی در حوزه استتیک نداشته، نقد و نظری بر لوازم مربوط به استتیک او خواهیم داشت تا حدود و ثغور نظریه عقل گرایانه مفرط او در برخورد با مسایلی چون دایره شمول زیبایی، مراتب زیبایی و اختلاف نظرهای ذوقی مشخص شود. 
۲۵.

چارچوب سیاست فرهنگی بین المللی شدن آموزش عالی در ایران؛ پژوهشی آمیخته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۳۸)
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۳۶۹
بین المللی شدن به عنوان موضوعی اصلی و پدیده ای گسترده در آموزش عالی تبدیل شده است. یکی از جنبه های سیاست گذاری در این حوزه  توجه به ابعاد فرهنگی بین المللی شدن آموزش عالی است که  شرایط را برای پذیرش این پدیده آماده و از برخورد تضادها جلوگیری می کند. با توجه به اهمیت مباحث فرهنگی و نقش بازتولیدی فرهنگ در آموزش عالی این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که از منظر فرهنگی برای بین المللی شدن آموزش عالی چه الزاماتی مورد نیازاست؟ برای پاسخ به این پرسش از  روش تحقیق آمیخته (کیفی و کمّی) استفاده شد. در مرحله کیفی با 13نفر از خبرگان و مدیران بین الملل دانشگاه مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت گرفت و سپس داده های آن توسط روش تحلیل محتوای استقرایی، بررسی شد. در مرحله کمّی نیز پس از تحلیل داده های کیفی و مشخص شدن مؤلفه های اصلی،یک پرسش نامه محقق ساخته بین مدیران بین الملل، کارشناسان و خبرگان آموزش عالی توزیع شد و داده های آن با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی موردتحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که برای ارتقاء بین المللی شدن آموزش عالی ایران باید به اتخاذ سیاست فرهنگی در سطوح حکمرانی، محیط بین الملل، محیط داخلی (فرهنگ ملی) و دانشگاه و مراکز آموزش عالی به صورت توأمان اقدام و در هر مورد می بایست سیاست های مناسبی اتخاذ کرد. پیشنهاد اصلی این مقاله در قالب یک الگوی جامع  و کل گرا مبتنی بر همه سطوح و محیط دور و نزدیک آموزش عالی ارائه شده است.
۲۶.

کانت و وجوه دوگانه خیر اعلا در گستره تاریخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی بهار ۱۳۹۸ شماره ۲۶ 361-380

کلید واژه ها: خیر اعلا فضیلت سعادت خدا انسان تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۲ تعداد دانلود : ۴۲۳
در نظریه اخلاق کانت با دو سطح فوق محسوس (معقول) و محسوس (قابل تحقق) از خیر اعلا روبرو هستیم. کانت در تمام آثار خود به این دو سطح اشاره کرده است، بی آنکه به تعارض و نزاع بنیادی موجود در هم زمانی آن دو پرداخته باشد. مطابق با سطح نخست این مفهوم که اصطلاحاً به عنوان خوانش خداشناختی از مفهوم خیر اعلا شناخته شده است، مطابقت و هم سویی دو مؤلفه خیر اعلا، یعنی سعادت و فضیلت، تنها به کمک خداوند و در جهانی دیگر حاصل می آید؛ موضوعی که علاوه بر اصل موضوعه خداوند، نیازمند دو اید ه معقول دیگر، یعنی بقاء نفس و اختیار نیز هست. از سوی دیگر، مطابق با سطح دوم این مفهوم که اصطلاحاً به عنوان خوانش سکولار و سیاسی شناخته شده است، مطابقت مذکور به مدد تلاش این جهانی خود انسان ها در قالب جامعه مدنی حاصل می آید. این تعارض محتوایی، برخلاف دیدگاه برخی از محققان، ناظر به دو وجه مکمل در اندیشه کانت است و با اصول کلی اندیشه نقدی وی مطابقت دارد. این نوشتار تلاش دارد، ضمن تشریح مواضع دوگانه کانت دربار ه خیر اعلا، نشان دهد چگونه در گستره کلی حرکت غایت مندانه آدمی در طول تاریخ، هر یک از این دو وجه نیازمند دیگری است و بدون آن، وجه مکمل نمی تواند تبیین گردد.
۲۷.

تبیین ماهیت علم خداوند از دیدگاه ویلیام آلستون و بررسی تطبیقی آن با دیدگاه شیخ اشراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای فلسفه دین سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 103-127

کلید واژه ها: علم باور شهود مستقیم اضافیه اشراقیه نورالانوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۱ تعداد دانلود : ۵۸۸
مسیله ماهیت علم خداوند از مسایلی است که از دیر باز ذهن اندیشمندان و متفکران را به خود واداشته است. در فلسفه دین معاصر، ویلیام آلستون به این مسیله چیستی ماهیت علم خداوند می پردازد؛ آیا می توان گفت علم خداوند همان باور صادق موجه است؟ در فلسفه اسلامی نیز علم را به دو قسم تقسیم می کنند؛ علم حضوری و علم حصولی. علم خداوند کدام قسم از این دو مورد است؟ علم حصولی یا حضوری؟ در این مقالله پس از بیان دیدگاه آلستون و شیخ اشراق در مورد علم خداوند، به این نظریه می پردازیم که این دو متفکر تا حدودی دیدگاه مشترکی در مورد علم خداوند پس از ایجاد دارند. نظریه شهود مستقیم آلستون و اضافیه اشراقیه سهروردی دو تعبیر از یک دیدگاه است. از دیدگاه آلستون علم خداوند را نمی توان همان باور درنظر گرفت، چراکه باور با محدودیت ها و الزاماتی مواجه است که همسو و سازگار با علم مطلق نیست. نظریه شهود مستقیم آلستون به این معنا است که خداوند مستقیماً جهان را شهود می کند و از این رو به آن علم دارد. همچنین آلستون نظریه متفکرانی را که معتقدند علم خداوند همان باور صادق موجه است رد می کند؛ زیرا انتساب آن به خداوند با تناقضاتی مواجه است. در این مقالله تلاش شده است تا با بررسی دیدگاه ویلیام آلستون و شیخ اشراق، دیدگاه این دو متفکر در مورد ماهیت علم خداوند تشریح شود و تفاوت ها و شباهت های آن ها در این زمینه روشن شود.
۲۸.

رابطه ادراک حسی با تجربه استتیکی و زیبایی در استتیک لایب نیتس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۳ 175 - 194

کلید واژه ها: لایب نیتس ادراک حسی تجربه استتیکی کمال لذت زیبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۴۰۶
شرح لایب نیتس از ادراک حسی برای درک سنت استتیک عقل گرایانه آلمانی در قرن هجدهم بسیار حایز اهمیت است. تأملات او در این باب چارچوبی دکارتی دارد و برای دیدگاه های او درباره تجربه استتیکی بسیار کانونی است. او با توجه به ماهیت واضح ولی مغشوش ادراک حسی، مفهوم کمال و لذت را تبیین می کند و از همین معبر ره به تعریف زیبایی می برد. کمال عبارت است از نیرو یا توانایی متحدساختن ویژگی های کثیر در یک ویژگی؛ لذت، از نظر او، عبارت است از احساس کمال در اشیا؛ زیبایی هم نزد او همانا تعمق یا تأمل بر امری لذت بخش یا خوشایند، یا کمال شیء است. در این مقاله قصد داریم پس از بررسی اهمیت لایب نیتس در استتیک آلمان، ماهیت ادراک حسی نزد او، و سپس رابطه آن را با تجربه استتیکی، کمال، لذت و زیبایی در سپهر استتیک او بکاویم و در اخر هم نقد و نظری بر استتیک او داشته باشیم.
۲۹.

آینده علم و آموزش در اندیشه سید حسین نصر؛ نگاهی میان رشته ای به فرایند بازسازی معرفت در چارچوب اندیشه سنت گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره نهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۳۵)
تعداد بازدید : ۵۲۱ تعداد دانلود : ۳۶۸
سنت گرایی به عنوان یکی از جریان های نیرومند فکری دنیای معاصر، از طریق نقد نشانه های دنیای جدید و نظام آموزشی و فرهنگی آن، خواهان ایجاد نظم جدیدی در عرصه فرهنگ، علم، و آموزش است. این جریان، به پشتوانه بهره مندی از یک سنت فکری فلسفی و عرفانی، توانسته است در دهه های اخیر ذهن های بسیاری را در کشورها و فرهنگ های مختلف متوجه خود کند. بر این اساس، بررسی برنامه های آموزشی و علمی موردنظر جریان سنت گرایی معاصر که در ایران بیش از هرکسی خود را مدیون اندیشه های سید حسین نصر می داند امری موجه است. در این مقاله تلاش می شود با توجه به نقدهای این جریان فکری، به ویژه سید حسین نصر، به محتوا و ساختار علوم جدید و نظام علمی هم سو با آن، پیشنهادهای جایگزین در رویکردی میان رشته ای به بحث گذاشته شود. ازاین رو به کمک نگاه میان رشته ای سنت گرایان در نقد دنیای معاصر ازیک سو و پیشنهاد جایگزین آن ها مبنی بر بازگشت به متافیزیک سنت و نه تنها دنیای گذشته از سوی دیگر، مجالی برای فهم کلیت این نظام اندیشگی که هم زمان از دانش هایی چون فلسفه، الهیات، عرفان، تاریخ، روان شناسی، هنر، سیاست و علوم دقیقه برخوردار است فراهم می شود. در هر دو وجه، سنت گرایان، فهم درست و دقیق متافیزیک سنت را، شرط هرگونه داوری و قضاوت درباره ضعف ها و تاریکی های عصر مدرن و ضرورت گذر از آن طرح کرده اند. در این نوشتار تلاش می کنیم آینده نظام علم را برمبنای نگاه انتقادی سید حسین نصر به نظام علمی موجود که در متافیزیک وارونه عصر مدرن ریشه دارد، معرفی و بررسی کنیم.
۳۰.

The Relationship between Two Secular and Theological Interpretations of the Concept of Highest Good in Kant: With respect to the criticism of Andrews Reath’s paper “Two Conceptions of the Highest Good in Kant”(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۱ 93 - 107

کلید واژه ها: History nature Highest good happiness Virtue conflict

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۲۵۱
Discussing two common critiques on theological interpretations of the concept of the highest good in Kant’s moral philosophy in his paper, Two Conceptions of the Highest Good in Kant, Reath has invited readers to have a secular interpretation of this concept and pointed out its advantages. In the present paper, we will attempt to provide the main principles of Reath’s claims and demonstrate why Kant has stated both of these interpretations in all of his critical works—a subject that has confused Reath. For this purpose, we will indicate that in both of the above interpretations, Kant has offered the concept of the highest good in a historical context, in which the intellectual idea of the highest good as a desired ultimate totality makes the intellect to grow in history and cultivate the talents of human kind through numerous conflicts embedded in nature.
۳۱.

تحلیلی بر مساعی کانت در آنالوژی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هستی و شناخت جلد اول بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ 67 - 84

کلید واژه ها: جوهر اصل ثبات جوهر شاکله مقوله زمان هویت تغییر اصل علیت اصل مشارکت استعلایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۲۴۱
کانت در فلسفه نقادی، تلقی متفاوتی از مفهوم جوهر ارائه داده است. به عقیده وی، این مفهوم در تلقی های مابعدالطبیعی فیلسوفان پیشین، به عنوان مفهومِ همواره موضوع، تحلیل و تعریف شده است، حال آنکه این تلقی، هیچ گونه معرفت محصلی در باب جوهرهای طبیعی اعیان ارائه نمی دهد. در مقابل، کانت با طرح شاکله مقوله جوهر و لحاظ اصلی ویژه برای آن، مفهومی استعلایی از این مقوله ارائه کرده است. بنابراین تلقی، مفهوم جوهر همواره در نسبت با زمان و به عنوان یکی از مقوّم های پیشینی ذهن مورد استفاده قرار می گیرد. ساختن تجربه، اتصال ضروری کیفیات در عین، حفظ هویت عین در طول زمان، یکنواختی طبیعت، حصول تصور کلی و متعین زمان و خدمت به دو اصل علیت و مشارکت، از جمله عملکردهایی است که مفهوم جوهر و اصل ثبات جوهر در رویکرد استعلایی ذهن ایفا می کند. در این نوشتار تلاش شده است این عمکردها تبیین و به منظور نشان دادن تأثیر ابتکارات کانت بر جریان های فلسفی معاصر، با برخی از دیدگاه های معاصر در فلسفه تحلیلی مقایسه شود.
۳۲.

آیا تغییری در الگوی دانشگاهی در راه است؟ درنگی فلسفی بر ایده فلسفی دانشگاه در آینده پساکرونایی جهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 279-304

کلید واژه ها: نولیبرالیسم دانشگاه هومبولتی دانشگاه فرانسوی دانشگاه انگلیسی کرونا ویروس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۳۵۹
نولیبرالیسم آموزشی در هفت دهه اخیر توانسته به تدریج دیگر الگوهای دانشگاهی را از دور خارج کرده و در دو دهه پایانی قرن بیستم و سه دهه اخیر به مثابه قدرتمندترین هژمونی آموزشی و پژوهشی جلوه گر شود؛ هژمونی ای که در خدمت بازار آزاد سرمایه است و با آموزش و پژوهش آزاد (لیبرال) برنامه های توسعه اقتصادی را پشتیبانی می کند. اما اینک، با شیوع ویروسی کوچک اما قدرتمند، اعتبار این نظام آکادمیک خدشه دار شده است. این نوشتار درصدد است ضمن برشمردن سابقه نظام های دانشگاهی مسلط در دو سده اخیر از جمله دانشگاه هومبولتی آلمانی، دانشگاه آموزش محور انگلیسی، دانشگاه فنی و ملی گرایانه فرانسوی و تشریح چارچوب فکری نولیبرالیسم آموزشی، این پرسش را تحلیل کند که آیا الگوی اخیر می تواند در مقابل نقدهای تند و گسترده مخالفان دوام آورد و اگر نتواند، جایگزین این نظام مسلط جهانی، چه خواهد بود؟ تحلیل نویسنده آن است که استقلال تبیین شده در الگوی کانتی از دانشگاه و ظرفیت هایی که رئالیسم انتقادی پیش پای نولیبرالیسم آموزشی می گذارد و همچنان دقت این نظام در استفاده از نقدهای منتقدان برای اصلاح و بازسازی خود، می تواند به بقاء این نظام کمک کند و این نظام به نحوی منعطف، سبک خود را تغییر دهد. با این حال باید منتظر تحولات بعدی جهان در نتیجه تبعات شیوع ویروس کرونا ماند.
۳۳.

سرشت شبکه ای دانش در قرن بیستم و ضرورت اتخاذ رویکرد شبکه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های معرفت شناختی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۸ 7 - 25

کلید واژه ها: علم اسطوره استقلال علم تجربی شبکه دانش مطالعات شبکه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۲۸۲
علم در سده اخیر سه وضعیت جدی را تجربه نموده است. مطابق وضعیت نخست، علم یک حقیقت کاملاً مستقل لحاظ شده است که براساس منطق اکتشاف علمی، صلابت و برتری خود را نسبت به سایر دانش های غیر تجربی اعلام می دارد. در رویکرد دوم، علم به مثابه دانشی متأثر از نقش روانی و اجتماعی کنشگرانِ خود، از اسطوره استقلالی پیشین فاصله گرفته و در عمل نشان داده است که پدیده ای اجتماعی است. برکنار از این دو رویکرد که اولی بر تمایز علم از غیرعلم و دومی بر در هم آمیختگی علم و غیرعلم تأکید دارند، رویکرد سوم بر شبکه ای بودن علم تأکید دارد؛ شبکه ای که تمامی علوم و معارف بشری و تحولات اجتماعی و سیاسی و اخلاقیات فردی و غیره در سرشت آن دخالت دارند و تمامیت آن بر جهت و روش تحقیق علوم تجربی اثر می گذارد. اینجاست که علوم تجربی همچون دیگر دانش ها از رویکرد شبکه ای برای حل مسائل و موضوعات خود بهره می برد. این نوشتار درصدد است پس از توضیح سیر این سه جریان در تاریخ علم معاصر، ضرورت مطالعات شبکه ای دانش را تبیین نماید.
۳۴.

همنشینی الگوی آموزش فرانسوی و ایدهٔ وحدت ملّی در آموزش نوین ایران: از مشروطه تا شهریور۱۳۲۰(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال سیزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 73 - 96

کلید واژه ها: آموزش نوین وحدت ملی مدرنیته ایرانی قاجار پهلوی نخست فرانسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۵۱
اینکه چرا و چگونه نظام آموزشی نوین ایران، که هم زمان با افتتاح دارالفنون در سال ۱۲۳۰ شمسی آغاز شد، به تدریج تحت نفوذ نظام آموزشی فرانسه قرار گرفت اما در اواخر قاجار و در تمام دوره پهلوی اول به دامن ملّی گرایی غلطید، و اینکه این دو زمینهٔ صوری و محتوایی از چه زمانی و با چه کیفیتی نظام آموزشی نوین ایران را درگیر کرد، موضوعی است که این نوشتار تلاش دارد بر پایه گزارش های تاریخی و اسناد و تحلیل های ارائه شده زمینه های چنین پیوندی را نشان دهد. برای پاسخ به پرسش های فوق لازم است بدانیم کدام یک از ویژگی های نظام آموزشی فرانسه با تمایلات میهن پرستانهٔ ایرانی ها در انتهای قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم، که بی تأثیر از تحوّلات اروپا و غرب آسیا نبود، همراه شد. این مقاله نشان خواهد داد اقتضائات داخلی ایران، از جمله تثبیت امنیت داخلی و مرزی، تحوّلات فرهنگی و اقتصادی و ضرورت های پزشکی در کنار زمینه های تاریخی التفات ایرانیان به فرانسه و انقلاب خوشنام آن، در دوره احمدشاهی که دوره تثبیت مشروطه نیز خوانده شده است، به روی کار آوردن نظامی سیاسی فرهنگی اقتصادی منجر شد که در آن، حکومت مرکزی می بایست از طریق اتخاذ یکسان سازی فرهنگی ذیل ایدهٔ وحدت ملّی و طرح مدرنیته ایرانی، به مدد دو ابزار آموزش نوین و دیوان سالاری، تمامی آمال و آرزوهای مشروطه خواهان را محقق سازد.
۳۵.

فرهنگ توسعه در میانه فلسفه فرهنگ و انسان شناسی توسعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۵۵) 1 - 25

کلید واژه ها: فرهنگ توسعه فرهنگ توسعه نسبیت گرایی فرهنگی انسان شناسی فرهنگی تکثرگرایی فرهنگی واقعیت های چندگانه انسان شناسی توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۸۲
توسعه در معنای جدید آن، نیازمند فرهنگ ویژه خود است؛ به این معنا که از بطن فرهنگ خاصی برمی خیزد و همین فرهنگ، حامی و پشتوانه آن است. برپایه این سخن، هر کشوری که شکلی از شکل های توسعه را دنبال کند، به ناچار باید زمینه فرهنگی آن را نیز فراهم کند و فرهنگ آن را بسازد؛ درغیراین صورت، توسعه به ضد خود تبدیل می شود. اما تحول فرهنگی معطوف به توسعه، گاهی با حذف برخی از مؤلفه های فرهنگیِ ازپیش موجود همراه می شود. انسان شناسی فرهنگی- که فرهنگ در معنای عام آن را مطالعه می کند - درصدد این است که ازیک سو، با پذیرش اصل نسبیت گرایی فرهنگی، تکثر فرهنگ ها را به رسمیت بشناسد و ازسوی دیگر، بنا به اقتضاهای توسعه، ملزومات فرهنگی توسعه را درنظر بگیرد و با نگاهی ارزش گذارانه درباره فرهنگ ها قضاوت کند. این کوشش که به شاخه جدیدی از انسان شناسی به نام انسان شناسی توسعه انجامیده است، تلاش می کند به کمک منطق بومی های فرودست، فرادستان توسعه گرا را به چالش بکشد و آن ها را متوجه پیامدهای تصمیم های شتاب زده شان کند. این نوشتار درصدد است، چالش پیش روی انسان شناسی فرهنگی در جمع این دو مؤلفه را تشریح و راه حل های پیشنهادشده را تحلیل کند. انسان شناسی در شرایط امروزی ازیک سو در پی ایجاد پیوند میان واقعیت های چندگانه جهان انسانی است و ازسوی دیگر، برای حفظ تکثر فرهنگی به مثابه منبع ذخیره خلاقیت فرهنگی تلاش می کند.
۳۶.

از ایده علم مطلق تا نقش دانشگاه در پیوند فلسفه و پزشکی در اندیشه کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه علم سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 191-216

کلید واژه ها: علم مطلق طبیعت دانشگاه دانشکده ها دانشکده فلسفه دانشکده پزشکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۴۰
«طبیعت» در واپسین آثار کانت، یکی از مفاهیمی است که در مباحث مربوط به سیاست و حقوق و تعلیم و تربیت بسیار مورد استفاده قرار گرفته است. کانت این مفهوم را محور تحولات دانش های حوزه عقل عملی و نظام دانش قرار داده است. به عقیده وی، نظام دانشِ موجود در دانشگاه ها، به دلیل دوری از این مفهوم کلیدی نه تنها تا کنون ایده نظام کلی دانش را- که بنیاد فلسفی تمامی علوم است- مورد توجه قرار نداده بلکه همچون مانعی در راه تحقق آن عمل کرده است. لذا برای نیل به چنان مطلوبی، دانشگاه باید از اساس دگرگون شود و شکل و محتوای آن تغییر کند. در این طرح دیگرگون، دانشکده فلسفه باید عملکرد دانشکده های الهیات و حقوق و پزشکی را با خواست و طرح طبیعت که همانا تحقق نظام جمهوری در عرصه عینی و تحقق خیر اعلا و ملکوت غایات در عرصه ذهنی است، همراه سازد. برای تحقق این دو مطلوب، دانشگاه باید ایده علم مطلق را تبیین و رهبری کند. به عقیده کانت، از میان دانشکده های برتر، دانشکده پزشکی نزدیکی بیشتری با دانشکده مادون فلسفه دارد و به دلیل همین نزدیکی بیش از دیگر دانشکده ها می تواند دانشکده فلسفه را در تنظیم حرکت دانشگاه بر مدار طبیعت یاری کند. این نوشتار درصدد است علاوه بر تبیین فلسفی ایده علم مطلق به مثابه بنیاد تمامی علوم و یافته های پژوهشی در اندیشه کانت، نشان دهد در رساله نزاع دانشکده ها به چه معنا دانش پزشکی نزدیکترین دانش موجود به فلسفه انتقادی است و چگونه این نزدیکی می تواند در خدمت ایده علم مطلق و خواست طبیعت قرار گیرد.
۳۷.

نظریه اساس در بوته نقد؛ فیزیک- فلسفه جدید اشیاء را چگونه به تصویر می کشند؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۷ 131 - 152

کلید واژه ها: جوهر اساس شیء انضمامی کیفیات نظریه اساس نظریه دسته ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۱۴۹
اینکه آیا اشیاء دارای جوهری هستند یا خیر، همواره موردنظر فیلسوفان بوده است. اساس گرایی یکی از نظریه های شناخته شده در متافیزیک تحلیلی معاصر است؛ جریانی که تلاش دارد پس از تبعید فلسفه از ساحت علم، بار دیگر فلسفه را با رویکردهای جدید به علم نزدیک کند و مفاهیم فلسفی را بر اساس رویکردهای جدید تجربی خاصه در فیزیک جدید بازتعریف کرده و مورد استفاده قرار دهد. در این سیاق، اساس گرایی به عنوان یکی از تلاش ها، سعی دارد ساختار شیء را بر مبنای دو مؤلفه جوهر و کیفیات تحلیل کند. این نظریه با معرفی جوهر اشیاء به عنوان اساس، در رویکردی تجربه گرایانه کیفیات را معرفی کرده و تبیینی از اشیاء انضمامی ارائه می کند. در مقابل، نظریه دسته ای از منظری وجودشناختی با انکار اساس، اشیاء انضمامی را صرفاً تشکیل شده از کیفیات می داند و فرایند دسته (خوشه) شدن این کیفیات را تبیین کرده است. این نوشتار ضمن تشریح این دو نظریه و داوری در باب دعاوی آن ها علیه یکدیگر، به نحو ضمنی نشان خواهد داد فیزیک جدید نه تنها در فرض هستنده های نامشهود برای تبیین ساختار وجودی اشیاء انضمامی به فلسفه نیاز دارد بلکه این علم برای فراتر رفتن از سطح کیفیات و پدیدارها و استفاده از مفاهیم تخصصی خود برای ارائه تصویری از جهان پیرامون، به فلسفه نیاز دارد.
۳۸.

From the Conflict of the Faculties to the Reconciliation of Knowledge and Nature at Kantian University and Its Lessons for Iran's Higher Education(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۱ 19 - 33
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۸۴
In the early works of the eighteenth-century German philosopher, Immanuel Kant, besides explaining the philosophical and metaphysical foundations of various sciences, has illustrated a comprehensive philosophical system and desirable metaphysical critique. In his later works, through emphasizing the concept of Nature and the growth of Reason, he has considered special and multifaceted responsibilities for the Education and the University. For him, the alignment of knowledge and Nature in the university is the main mission of this institution; a mission that is required by the Faculty of Philosophy in a legitimate conflict with the top three faculties of Theology, Law, and Medicine to bring them in line with the design of Nature. This effort, in fact, is a necessary condition for accomplishing the future metaphysics and attaining the unity of knowledge and a complete philosophical system. This article, apart from explaining the idea of "the unity of knowledge" and a model of the unity of knowledge and nature in the conflict of faculties, attempts to show the relationship of this model with the plan of a complete future philosophical and metaphysical system in Kant’s Critique of Pure Reason. In the following, the lessons of this approach have been considered, especially in the discussion of university independence for the reconstruction of Iran's higher education.
۳۹.

از چالش رابطه باید و هست در فلسفه تا شناسایی تداخل عوامل اجتماعی در باید و هست(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روش شناسی علوم انسانی سال ۲۸ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۱۱ 15 - 25
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۶۰
«باید» و «هست» و رابطه آن دو در فلسفه های سنتی و حتی فلسفه های جدید همواره موضوع بحث و تأمل بوده است. این موضوع در قرن اخیر، از فلسفه به جامعه شناسی علم رفته و زیست جمعی و علمی محققان و دانشمندان را به مثابه موضوعی انضمامی مورد تحقیق قرار داده است. در این تأملات، برخلاف برداشت فلسفی که بیشتر خواهان استقلال و خلوص علم از غیرعلم است و به ایده علم ناب در عالم ایده ها و یا در ضمیر حکیم و یا در انتزاعی خالص و به طورکلی در ساحت «هست »هایی تغییرناپذیر نظر دارد، این هست های ازلی و ثابت جای خود را به هست های زمانی و مکانی و اجتماعی داده و از این رو نوع دیگری از این رابطه را رقم زده است؛ رابطه ای که به بایدهایی متفاوت انجامیده است. این موضوع سبب تغییر نگاهی عمده در ملاحظات روش شناختی و تحلیل های فلسفی و جامعه شناختی درباره موضوعات تحقیق از جمله روش شناسی علم و معرفت شناسی معیار شده است. در این نوشتار تلاش می شود پس از بیان تاریخچه ای کوتاه از رابطه این دو مقوله در فلسفه سنتی، به تغییرات معنایی و روشی اشاره شود که در رابطه این دو، به ویژه در جامعه شناسی علم و معرفت در دوران جدید و معاصر رخ داده است.
۴۰.

الگوی بین المللی شدن آموزش عالی از منظر سیاست فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست علم و فناوری سال نهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۳۵ ) 33 - 43
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۹۸
بین المللی شدن آموزش عالی یکی از موضوعاتی است که توجه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در ایران را به خود جلب کرده است. آنها در تلاش هستند با اتخاذ تدابیر و سیاست هایی، از مزایا و امتیازات این روند برای توسعه ظرفیت های علمی خود استفاده نمایند. هم اکنون از منظرهای مختلفی این موضوع مورد توجه سیاست گذاران عرصه نظام آموزشی کشور قرار دارد. هدف این مقاله ارائه الگویی است که بین المللی شدن را به عنوان یک سیاست فرهنگی مورد توجه قرار می دهد. برای حصول این هدف، از روش تحقیق کیفی از نوع توصیفی-اکتشافی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل مدیران بین الملل دانشگاه ها و صاحب نظران حوزه بین المللی شدن آموزش عالی کشور بوده است که با استفاده از روش نمونه گیری راهبردی و هدفمند، سیزده نفر به عنوان مشارکت کنندگان در پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش تحلیل داده ها هم تحلیل محتوای استقرایی از نوع تحلیل مضامین بوده است. برای اطمینان از روایی داده های پژوهش، از دو روش بازبینی توسط مشارکت کنندگان و بازبینی توسط اساتید و متخصصان آموزش عالی استفاده شد. نهایتاً از 130 کد باز استخراج شده از مصاحبه ها، مطالعه الگویی چهاربُعدی را بازنمایی می کند که ابعاد آن عبارتند از: مقوله حکمرانی، محیط بین الملل، محیط داخلی (فرهنگ ملّی) و همچنین دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی که برای هر مورد می بایست سیاست های مناسبی اتخاذ شود. کلیدواژه ها: آموزش عالی، بین المللی شدن، سیاست گذاری، سیاست فرهنگی برای استنادات بعدی به این مقاله، قالب زیر به نویسندگان محترم مقالات پیشنهاد می شود: Nikbin, M., Zaker-salehi, G., &  Mahozi, R. (2017). The Model of Internationalization of Higher Education from Cultural Policy Perspective. Journal of Science & Technology Policy, 9(3), 45-60. {In Persian}.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان