آینده پژوهی انقلاب اسلامی

آینده پژوهی انقلاب اسلامی

آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال 4 زمستان 1402 شماره 4 (پیاپی 15) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل انتقادی انسان گرایانه آرمان شهرهای فلسفی در نگرش به آینده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آرمان شهر فلسفی انسان گرائی کمال گرائی عدالت طلبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۶۷
 آرمان شهر فلسفی شامل نوشته هایی از فیلسوفان برای توصیف و یا توجه به خلقِ یک جامعه ی بهتر نسبت به وضعیت موجود است. این آرمان شهر به منزله نوعی نگرش فلسفی مطلوب به آینده بشریت همراه با انتقاد از شرایط حال فعلی است. در این صورت تبیین و تحلیل مبانی و مؤلفه های انسان گرایانه آرمان شهرهای فلسفی نیز اهمیت دارد. مسأله اصلی پژوهش حاضر تدقیق و تبیین این مبانی و مؤلّفه ها است از این جهت که معطوف به آینده هستند. فرایند پژوهش چنان است که ابتدا تحلیلی اومانیستی از سیر نگارش آرمان شهرهای فلسفی ارائه می شود. سپس مؤلفه هائی از قبیل کمال گرائی، عدالت طلبی و ایده های فلسفی به نحوی گزارش می شوند که معطوف به آینده بشریت بوده و چشم اندازی روشن ارائه می کنند و در حقیقت هر یک از مؤلفه ها به منزله گذار از گذشته ای ناخوشایند برای رسیدن به آینده ای مطلوب است. مهم ترین یافته و نتیجه پژوهش این است که نگارش آرمان شهرهای فلسفی بر مبنای امور انسان گرایانه سامان یافته و صورت بندی می شوند و می توانند به نحوی باشند که آینده ای روشن برای بشریت ترسیم کنند.
۲.

راهبردهای ساخت جامعه شایسته در جمهوری اسلامی ایران با بهره گیری از تکنیک SWOT-SWARA(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: راهبرد جامعه شایسته جمهوری اسلامی ایران SWOT

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۸۷
مطالعه حاضر به شناسایی راهبردهای ساخت جامعه شایسته در جمهوری اسلامی ایران با استفاده از ساختار ماتریس SWOT و همچنین تکنیک سوارای فازی پرداخته است. این تحقیق با توجه به هدف کاربردی و از یک رویکرد آمیخته بر مبنای روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل تعداد 12 نفر از خبرگان مرتبط با موضوع پژوهش بوده است. پس از انجام مطالعات کتابخانه ای گویه های مرتبط با ساختار چهارگانه ماتریس سوات شناسایی و با تشکیل پنل خبرگی میزان اهمیت و شدت تأثیرگذاری آن در محیط غیرقطعی بررسی شد. نتایج اولیه پژوهش نشان داد، بهره مندی از سرمایه انسانی مستعد و کارآمد، وجود منابع معدنی و انرژی سرشار، از نقاط قوت مهم، توسعه نامتوازن در بخش های مختلف کشور، مشکلات زیست محیطی و محدودیت منابع آب از نقاط ضعف مهم، فرایندهای پذیرش ارزش های انقلاب در انگاره های جمعی و کاهش ذخایر منابعی جهانی با توجه به حجم عظیم منابع ایران نسبت به سایر کشورها به عنوان فرصت های مهم و فرایندهای تشدید جنگ ترکیبی دشمن و تلاش برای کاستن از ارزش های جامعه ایرانی، به عنوان تهدیدهای مهم در مسیر ایجاد جامعه شایسته است. همچنین نتایج نشان داد، نقاط قوت بر نقاط ضعف و عوامل تهدید کننده بر عوامل فرصت آفرین چیرگی دارد و تأثیرگذاری محیط داخلی به مراتب از محیط خارجی بالاتر است. لذا بر اساس تحلیل های انجام شده، استراتژی های تهاجمی (در 7مورد)، استراتژی های رقابتی (در 13 مورد)، استراتژی های محافظه کارانه (در 5 مورد) و استراتژی های تدافعی (در 11 مورد) تدوین و ارائه شد
۳.

آینده پژوهی بحران هویت جوانان در افق ایران 1410(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت بحران هویت جوانان جهانی شدن آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۲۹
هویت یکی از مهم ترین چالش های دوره جوانی است و ابعاد مختلف هویتی تأثیر انکارناپذیری بر همه فعالیت های جوانی داشته و آن را متأثر می کند. بحران هویت وضعیتی است که در اثر دگرگونی و تحولات در زمینه های ساختاری، فرهنگی و ارتباطات، و در عین حال به رسمیت شناخته نشدن از سوی حاکمیت و نظام جهانی، جوانان در تشخیص جایگاه خود در محیط پیرامونی، گروه و اجتماع خود دچار مشکل و تعارض شده اند. تحقیق حاضر با استفاده از تحلیل لایه علی و با استفاده از نرم افزار میک مک و سناریو ویزارد، در یک افق 10 ساله به بررسی و سناریو نویسی درمورد بحران هویت جوانان پرداخته است. بدین صورت که با استفاده از روش تحلیل لایه علی و مطالعه اسناد و مدارک و مصاحبههای عمیق با خبرگان، 227 پیشران کلیدی درمورد بحران هویت شناسایی گردید. سپس این پیشران ها براساس مدل پستل و رویکرد لایه ای تلخیص شده اند که به 52 پیشران رسید. در ادامه با استفاده از نرم افرا میک مک، پیشران های تاثیرگذار و تاثیرپذیر شناسایی و در نهایت از طریق سناریو ویزراد، 4 سناریو برای این مهم بدست آید که دو سناریو به عنوان بدبینانه و دو سناریو به عنوان خوشبینانه. پیشران های سناریو بدبینانه: سرخوردگی شدید جوانان از نادیده گرفته شدن توسط حاکمیت، افزایش نابرابری جنسیتی، گسترده تر شدن شبکه های اجتماعی، تشدید بیگانگی جوانان با هویت مورد نظر نظام سیاسی، توجه صرف به نیروهای طرفدار حکومت. پیشران های سناریو خوشبینان: به رسمیت شناختن همه جوانان، کاهش نابرابری جنسیتی، گسترده تر شدن شبکه های اجتماعی، افزایش سواد رسانه ای، کاهش بیگانگی نسبت به هویت مورد نظر نظام سیاسی.
۴.

پویش محیطی صنعت دخانیات ایران: گام نخست در فرآیند آینده نگاری راهبردی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آینده نگاری راهبردی پویش محیطی صنعت دخانیات فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۸۰
وجود عدم قطعیت ها، پیچیدگی ها و ابهام از ویژگی های ساختاری صنعت دخانیات برای برنامه ریزان کشور در دوران کنونی است. در چنین شرایطی ابزارهای برنامه ریزی و استراتژی سنتی دیگر مناسب نیستند. لذا هدف پژوهش حاضر پویش محیطی عوامل موثر بر آینده نگاری راهبردی صنعت دخانیات ایران است. در واقع این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که شناسایی کدام عوامل محیطی می تواند در رسیدن به آینده مطلوب صنعت دخانیات ایران مؤثر باشد. پویش محیطی یکی از روش های آینده نگاری راهبردی است که هدفش شناسایی، فهم، ارزیابی و اولویت بندی پاسخ ها به موضوعات و تغییرات محیطی است. هدف از پویش محیطی، اعلام هشدار به موقع به تصمیم گیران است، تا بدین ترتیب تصمیم گیران فرصت کافی برای واکنش مناسب داشته باشند. پژوهش حاضر، از حیث بنیان فلسفی، پراگماتیسمی، از جهت هدف، اکتشافی و از منظر جهت گیری، کاربردی- توسعه ای است. جامعه نظری پژوهش، متخصصان و مدیران ارشد صنعت دخانیات و خبرگان دانشگاهی هستند که با روش نمونه گیری قضاوتی انتخاب شده اند. به منظور پویش محیطی عوامل موثر بر آینده نگاری راهبردی صنعت دخانیات، درگام اول با مرور نظام مند پیشینه پژوهش با روش فرا ترکیب و مصاحبه با خبرگان صنعت 66 عامل محیطی احصاء شد و سپس با استفاده از روش دلفی مهم ترین آن ها شناسایی شد. 28 پیشران غربال شده آینده صنعت دخانیات ایران در گروه های اقتصادی، فردی و روانی، قاچاق، فناوری، سیاسی و قانونی، اجتماعی، حکمرانی، زیست محیطی، سلامت و بهداشت و بازاریابی دسته بندی شدند.
۵.

آینده نگاری انتقال تکنولوژی در دانشگاه های سازمانی: پیشنهاد حرکت به سمت مکانیسم های غیر رسمی انتقال تکنولوژی مبتنی بر شبکه سازی بینافردی همتابه همتا (با تمرکز بر اتصال کوتاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انتقال تکنولوژی شبکه سازی ارتباطات غیررسمی شبکه همتا به همتا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۷۹
انتقال تکنولوژی به معنای اتصال دانشگاه به سازمان ها، صنایع، دولت، جامعه و سایر بخش های خدمت گیرنده ی بیرونی، در جهت ارائه و عرضه ی دانش و فناوری تولیدشده در دانشگاه برای استفاده توسط کاربران و حل مسائل اجتماعی، همواره یکی از موضوعات مورد بحث و چالش برانگیز دانشگاه ها و جوامع بوده است. این موضوع، دوره های مختلفی را بر خود دیده است. در این پژوهش، برای تسهیل ارتباط دانشگاه سازمانی با کاربران بیرونی و به طور مشخص، سازمان متناسب با این دانشگاه، با استفاده از روش اقدام پژوهی در پنل خبرگانی، مدل کلی اکوسیستم ارتباطات یک دانشگاه سازمانی استخراج شده و مکانیسم های متصور، به چالش تجربه ی خبرگانی گذاشته شد. در نتیجه، 13 مکانیسم کلی برای انتقال تکنولوژی، استخراج شده و پیشنهاد آینده نگارانه برای مکانیسم انتقال تکنولوژی دانشگاه، مبتنی بر سه لایه ی اکوسیستمی انسانی، فرایندی و نهادی، ارائه شد. در این پیشنهاد، مکانیسم انتقال تکنولوژی مبتنی بر شبکه سازی غیررسمی همتابه هتا با تمرکز بر شکل دهی شبکه ای از اتصالات کوتاه به عنوان راه میان بر، در محوریت قرار گرفت و بقیه ی مکانیسم های دیگر، به عنوان مکانیسم های کمکی این مکانیسم، طرح شده اند.
۶.

اولویت دهی مشوق های قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت برای برنامه هفتم توسعه در قالب اسناد بالادستی با رویکرد آینده نگاری راهبردی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آینده نگاری راهبردی برنامه هفتم توسعه اسناد بالادستی جوانی جمعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۱۰۶
هدف: این پژوهش با هدف ، اولویت دهی به مشوق های مطروحه در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در قالب اسناد بالادستی با رویکرد آینده نگاری به رشته تحریر درآمده است. روش: این پژوهش با بهره گیری از سه روش به نتیجه رسیده است.در گام نخست با استفاده از روش فراتحلیل دست به شناخت وضع موجود زده، در گام دوم با مطالعه اسنادی، اسناد موجود در خصوص موضوع را بررسی کرده و در نهایت در گام سوم با استفاده از تکنیک دلفی مشوق های کلیدی و مهم را شناسایی کرده است. یافته ها: در این پژوهش بعد از بررسی اسناد بالادستی و شناسایی تاکیدات آنها در خصوص بحث جوانی جمعیت، مشوق های مطروحه در قانون احصاء شده و با استفاده از نظرات کارشناسان مشوق های کلیدی طی پنج مرحله دلفی انتخاب شدند. در ادامه کار بعد از شناسایی بحران های چهارگانه، مشوق هایی فارغ از مشوق های مطروحه در قانون به سیاستگذار پیشنهاد شد. نتیجه گیری: در این پژوهش سعی شد تا این گزاره نهادینه شود که زمان پایان دادن به شیوه عمل مقطعی و آزمون و خطا در این حوزه به سر آمده و باید با توجه به محدودیت های موجود، عوامل موثر به منظور طراحی چارچوبی جامع برای سیاستگذاری استخراج گردد تا به وسیله آن بتوان از این گذرگاه مهم جان سالم بدر برد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۶