مطالعات راهبردی فرهنگ

هدف از این مطالعه شناسایی پیشران های تأثیرگذار بر هویت ملی در نظام آموزشی تا سال 1410 ایران و بررسی جایگاه این پیشران ها ازلحاظ تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بر یکدیگر است. این پژوهش ازلحاظ روش شناختی از نوع آمیخته با رویکرد اکتشافی نسبت به آینده است و از طریق راهبرد سند کاوی و به کارگیری روش دلفی انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد روندهای جهانی شدن، آموزش شهروندی، رسانه ها، ویژگی ها و شخصیت معلم و چند فرهنگ گرایی بیشترین تأثیر را بر هویت ملی در نظام آموزشی خواهند داشت. وضعیت اقتصادی جامعه از پیشران های تأثیرگذار است و متغیرهای آموزش سیاسی، تمرکززدایی از نظام آموزشی و گسترش خط و زبان فارسی نسبت به سایر پیشران ها متغیرهای مستقل هستند. معماری فضای مدرسه و مراکز آموزشی و رابطه خانواده و مدرسه نسبت به دیگر متغیرها تأثیرپذیری بیشتری خواهند داشت. ازاین رو پیشنهاد می شود نظام آموزشی، متغیرهای تأثیرگذار بر هویت ملی را موردتوجه قرار داده، با به کارگیری برنامه های متنوع در تعمیق و تکوین هویت ملی و حفظ انسجام فرهنگی و اجتماعی تلاش کند.

در سال های اخیر آموزش مجازی به واسطه شیوع ویروس کرونا و غیرحضوری شدن آموزش ها، پژوهش های متعددی پیرامون وضعیت شناسی آموزش مجازی مدارس منتشر شده است. ازاین رو هدف پژوهش پیش رو، شناسایی مسائل آموزش مجازی با روش فراترکیب است. بر این اساس، پس از بررسی مقالات متعدد 17 اثر انتخاب گردید. بر پایه نتایج این پژوهش، درمجموع 47 کد به عنوان فرصت و 79 کد آن به عنوان چالش تعیین گردید. بر این اساس، فرصت ها و چالش های آموزش مجازی در شش مؤلفه و در سه سطح تقسیم شدند. یافته های حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که از میان مؤلفه های موجود، صرفاً دو مؤلفه بهره وری و سازمانی، فرصت هایش بیشتر از چالش هایش بوده و در میان سایر مؤلفه ها، چالش ها از 5/1 تا بیش از 3 برابر بیشتر از فرصت های موجود در آن مؤلفه در میان منابع مختلف بوده است. همچنین بیشترین نسبت چالش برای مؤلفه اجتماعی- زیستی و بیشترین نسبت فرصت برای مؤلفه بهره وری بوده است.

پژوهش پیش رو با هدف شناسایی نقش برنامه های رادیویی در توسعه فرهنگی شهروندان تهرانی اجرا شده است. این پژوهش، بر مبنای هدف، از نوع کاربردی و بر مبنای استراتژی از روش کیفی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را 30 نفر از نخبگان حوزه رسانه و فرهنگ تشکیل دادند که با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات روش میدانی و با ابزار مصاحبه و پرسشنامه انجام شد. در این پژوهش 9 شاخص از طریق روش کیفی استخراج شد که عبارت اند از: نگرش، گرایش، منش، مصرف فرهنگی، امنیت شخصی شهروندان، فرآورده، ارتباطات، دستاورد و نیروی انسانی. جهت تجزیه وتحلیل و رتبه بندی عوامل شناسایی شده از فن AHP استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل، در ساخت برنامه های رادیویی؛ در بخش نگرش ها اعتماد متقابل، بالاترین اولویت را داشته است. در بخش گرایش ها، بالاترین اولویت اخلاق مداری عرق ملی (وطن پرستی و ملی گرایی) بوده، در بخش منش ها و در ساخت برنامه های رادیویی، مسئولیت پذیری و پاسخ گویی و در بخش مصرف فرهنگی، فرهنگ دیجیتال اولویت داشته است. در بخش فرآورده ها اولویت با تولیدات دیداری و شنیداری بوده و در بخش امنیت شخصی اولویت با عدالت قانونی و در بخش ارتباطات اولویت با تعداد شبکه ها بوده است. در بخش دستاورد، بالابردن سواد رسانه ای بیشترین اولویت را داشته و در بخش ارتقای نیروی انسانی اولویت با آموزش و جذب هنرمندان بوده است.

این پژوهش با هدف شناخت وضعیت موجود و مطلوب تأثیر رسانه های اجتماعی نوین بر فرهنگ جامعه ایرانی و کشف و ارائه راهبردهای مناسب، برای استفاده بهینه و صحیح از این فناوری با توجه به ظرفیت های فرهنگی بومی کشور به بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید بررسی شده است؛ از رهگذر آن نیز برای جامعه ایرانی، راهبردهای مناسب استفاده از این شبکه های اجتماعی در سطوح مختلف، در چهار محور راهبرد قوت فرصت، قوت تهدید، فرصت ضعف و ضعف تهدید، ارائه شده است. پژوهش براساس گردآوری اطلاعات اکتشافی توصیفی، همچنین کاربرد ارزیابی راهبردی و نوع پژوهش تلفیقی کمی کیفی است. روش نیز سوات یا تحلیل راهبردی است. واحد تحلیل، فرد است و جامعه آماری آن شامل سه دسته صاحب نظران و اساتید دانشگاه ها در حوزه رسانه و ارتباطات، متخصصان، مدیران و کارشناسان (محققان، مدرسان یا کاربران بسیار قوی) درمجموع 100 نفر بودند. راهبرد مناسب برای استفاده شبکه اجتماعی همکاری و ارتباط تعاملی دستگاه های اجرایی، به منظور توسعه فناوری بومی، تشکیل زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور، با تأکید بر دانش بومی، مستقل و با امنیت بالا؛ طراحی، تولید و راه اندازی شبکه اجتماعی بومی با بخش خصوصی، دولت و حاکمیتی در راستای تولید محتوای فرهنگی، دینی، اجتماعی مناسب از سوی کاربران و بازنگری در قوانین و آیین نامه های موجود برای شکل گیری فضای مجازی بومی و ایجاد قوانین جدید در بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات ملی، به ویژه در حوزه تلفن همراه هوشمند و شبکه های اجتماعی است.

تکدیگری به معنی گدایی کردن، درخواست پول و مواردی دیگری از این سنخ، از مردم در سطح خیابان، کوچه و محلات شهری است و از مسائل و آسیب های اجتماعی حال حاضر جامعه ایرانی را شکل می دهد. تکدیگری به عنوان یک کنش اجتماعی دارای علل اقتصادی، اجتماعی، روانی و فرهنگی است. هدف اصلی پژوهش مطالعه فرهنگ تکدیگری خیابانی با تکیه بر پژوهش های تجربی صورت گرفته است. روش تحقیق از نوع مرور سیستماتیک است که محقق برای پاسخ به سؤالات پژوهش از آثار تجربی پیشین شامل مقالات، طرح های پژوهشی، رساله های ارشد، دکتری و کتب به روش تمام شماری و نمونه گیری تعمدی اقدام کرده است. نتایج نشان می دهد که به در کلان شهرهای ایران تکدیگری تبدیل به یک سبک فعالیت اجتماعی غیررسمی نسبتاً عادی شده و شهروندان آن را جزئی از پدیده اجتماعی قبول کرده اند. بر این اساس عوامل فرهنگی (فرهنگ فقر، خشونت نمادین و خشونت فرهنگی علیه متکدیان، محرومیت فرهنگی؛ سبک زندگی روزمرگی، تعلق و پذیرش در خرده فرهنگ خیابانی، عادت واره فرهنگی)؛ اجتماعی (کژ کارکردی ساختاری، ناتوانایی اجتماعی در ساماندهی بیکاران، طرد اجتماعی، بی سازمانی خانوادگی، فروپاشی سرمایه اجتماعی و فقدان هویت اجتماعی)؛ اقتصادی (فضای کسب وکار نامساعد؛ تضاد و شکاف طبقاتی، محرومیت نسبی، بیکاری، ناامنی شغلی، ناپایداری شغلی و فقدان توان سرمایه گذاری مالی) و روانی (احساس بی منزلتی، داغ ننگ، احساس هویت ضایع شده، عزت نفس پایین، احساس بیگانگی و نفرت اجتماعی) در ظهور و تداوم چرخه فقر تکدیگری خیابانی مؤثر بوده است.

قابلیت شخصی از مهم ترین جنبه های بهزیستی ذهنی است که بر انگیزه و میزان فعالیت و تلاش افراد برای رسیدن به موفقیت و پیشرفت تأثیر می گذارد. هدف پژوهش بررسی قابلیت شخصی ساکنان محلات محروم است. این مفهوم (سازه) در دو بعد «امید به آینده» و میل به «برنامه ریزی در زندگی» سنجیده شده است. این پژوهش از نوع پیمایشی است که در آن با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای با 804 نفر از افراد بالای هجده سال ساکن در محلات محروم (404 نفر) و مناطق غیر محروم (400 نفر) شهر کرمان مصاحبه شده است. علاوه بر این به منظور مقایسه امید به آینده ساکنان محلات محروم با نمونه کشوری، یافته های طرح ملی سنجش سرمایه اجتماعی کشور (1394) مورداستفاده قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که میزان امید ساکنان محلات محروم به شکل آشکاری کمتر از میانگین کشوری است. همچنین یافته ها نشان داد سطح قابلیت شخصی ساکنان محلات محروم در دو بعد «امید به آینده» و میل به «برنامه ریزی در زندگی»، از ساکنان محلات برخوردار پایین تر است. علاوه بر این نتایج حاکی از آن است که میزان قابلیت شخصی در خود محلات محروم هم متفاوت است و این تفاوت به لحاظ آماری معنی دار است. بررسی تفاوت ها در سه محله محروم نشان می دهد که میزان قابلیت شخصی ساکنان آن ها در سطح فردی با تحصیلات، درآمد، امنیت، بی نظمی اجتماعی و اعتماد و در سطح محله با شاخص های انباشتی عوامل مذکور به جز عامل اخیر (اعتماد) همبسته است. سرانجام اینکه متغیر وابسته در سطح فرامحلی با عواملی چون فقر تمرکزیافته، انزوای اجتماعی، رسمی سازی، محیط کسب وکار و شرایط اقتصادی ارتباط دارد.