پژوهشگرانِ روان شناسی شناختی معتقدند باورهای دانشجویان در مورد عوامل موفقیت و شکست، به طور گسترده بر پیشرفت تحصیلی آن ها تأثیرگذار است. پژوهش حاضر، با بهره گیری از نگرشی کیفی، به بررسی و مقایسه عواملی پرداخته است که فرآگیران زبان انگلیسی به عنوان زبانی خارجی، موفقیت و شکست تحصیلی خود را به آن ها نسبت می دهند. همچنین، مقاله حاضر ارتباط این عوامل را با پیشرفت تحصیلی زبان آموزان مورد بررسی قرار داده است تا به پرسش پژوهش پاسخ دهد؛ اینکه چه ارتباطی میان عواملی که زبان آموزان ایرانی موفقیت ها و شکست های تحصیلی خود را به آن ها نسبت می دهند و پیشرفت تحصیلی آن ها وجود دارد؟ از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با 40 دانشجوی سال سوم و چهارم دوره کارشناسی رشته زبان و ادبیات انگلیسی، عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی مورد بررسی قرار گرفتند. با بهره گیری از روش مقایسه پیوسته و الگوی رمز گذاری نظریه داده محور، عوامل انتسابی دانشجویان در دو مجموعه اصلی عوامل درون فردی و عوامل برون فردی دسته بندی شدند. در این راستا، پنج عامل شامل توانایی، تلاش، میزانِ علاقه به درس ها، انتخاب آگاهانه و اشتیاق به یادگیری، به عنوان زیرمجموعه شاخص اصلی عوامل درون فردی و هفت عامل شامل سختی آزمون، شانس، مدت زمان مطالعه، کیفیت تدریس، شرایط فردی و خانوادگی، اجبار خانواده و ماهیت درس ها، به عنوان زیرمجموعه شاخص اصلی عوامل برون فردی به دست آمدند. یافته ها نشان داد که شرکت کنندگان موفق پژوهش، موفقیت تحصیلی خود را به عوامل درون فردی نسبت می دهند؛ در حالی که شرکت کنندگان ناموفق، شکست تحصیلی خود را با عوامل برون فردی مرتبط می دانستند. یافته های پژوهش حاضر، کاربردهای آموزشی بسیاری برای استادها و دانشجویان به همراه دارد.
