صنعت گردشگری و رویکرد مسئولیت اجتماعی شرکت ها؛ هردو ارتباط مستقیمی با جامعه و محیط اطراف دارند و به نوعی در هم تنیده و بسیار به هم مرتبط هستند. هدف مقاله حاضر ارائه مدل مفهومی مسئولیت اجتماعی شرکت ها در حوزه گردشگری ایران است. جامعه پژوهش کلیه خبرگان گردشگری در سال 1397 می باشند که با منطق نمونه گیری نظری و به روش نمونه گیری قضاوتی و گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند و درمجموع حجم نمونه معادل 21 نفر شد. ابزار پژوهش مصاحبه های نیمه ساختاریافته بود که قابلیت اعتماد با استفاده از روش بازبینی در زمان کدگذاری و تأیید همکاران پژوهشی استفاده شده است. داده های حاصل از مصاحبه ها به صورت دستی و با استفاده از روش نظریه داده بنیاد تحلیل شد. مطابق با نتایج، پدیده مسئولیت اجتماعی شرکت ها در حوزه گردشگری شامل ابعاد مختلف «درون شرکتی»، «محیط زیستی»، «اقتصادی»، «اجتماعی»، «فرهنگی» و «قانونی» می شود. همچنین نتایج نشان داد که «کسب مقبولیت اجتماعی»، «شکل گیری مفاهیم جدید و گردشگران آگاه و مسئول»، «جبران اثرات منفی گردشگری» و «منفعت طلبی اقتصادی» شرایط علی مؤثر بر اجرای این مسئولیت هستند. علاوه بر این، شرایط مداخله گر و زمینه ای مؤثر بر راهبردهای اجرای مسئولیت اجتماعی شرکت ها در حوزه گردشگری ایران نیز شناسایی شدند که اجرای این راهبردها به «توسعه پایدار گردشگری»، «مزیت رقابتی شرکت» و «پایداری کسب وکار» می انجامد.
