بازتاب نظریه ی صفت پنج عاملی در شخصیت شمس تبریزی

چکیده

بررسی شخصیت روانی شمس تبریزی می تواند بسیاری از گره ها،ابهام ها و پیش داوری ها را درمورد شخصیت وی حل کند. شخصیت شمس تبریزی مانند بسیاری از بزرگان و عارفان، شخصیتی غیرعادی، مبهم و غیرقابل پیش بینی بوده است و در این شکی نیست که کسی نمی تواند او را آن طور که هست بشناسد و این پژوهش گامی در جهت شناخت بخشی از ویژگی های او بوده و نمی توان گفت با انجام چنین پژوهشی به تمامی ویژگی های شخصیتی او پی خواهیم برد. و این امر برای شخصیتی چون شمس غیرعادی نیست. در این پژوهش با استفاده از رویکرد صفات در شخصیت و با تکیه بر نظریه ی صفت ۵ عاملی مک کری و کاستا با آوردن شاهد مثال هایی درباره ی رفتار و ویژگی های شمس از منابع مختلف به واکاوی ویژگی های شخصیتی شمس پرداخته ایم.در این پژوهش به سوالاتی چون شمس که بود؟ و شخصیت وی چه ویژگی های روانشناختی داشت؟ و در موقعیت های مختلف چگونه رفتار می کرد؟ و غیره پاسخ داده می شود. از آنجایی که رفتارهای شمس دارای تناقض است و با توجه به حالات درونی وعرفانی وی و همچنین متغیر بودن رفتارش متناسب با موقعیت های بیرونی، نمی توان به طور قطعی درباره ویژگی های شخصیتی وی نظر داد.اما با همه ی این تفاسیر دستاوردهای این پژوهش نشان می دهد که ویژگی های شخصیتی شمس تبریزی در این نظریه به این صورت هست: در مؤلفه های برون گرایی و روان رنجور خویی شخصیت شمس تبریزی در میانه پیوستار قرار می گیرد یعنی از ویژگی های هر دو قطب عامل برونگرایی و روان رنجور خویی برخوردار است. در عامل های گشودگی و توافق و وظیفه شناسی مشخص شد که شخصیت شمس مطابقت بیشتری با این عامل ها دارد. یعنی دارای صفات شخصیتی مانند: متواضع، دل رحم، رک گو، دوست داشتنی، قانونمند، وظیفه شناس، سخت کوش، فداکارو آزاد منش.