آموزش عالی و توسعه آن به مثابه بستری برای تولیدعلم و فناوری، توانمندسازی منابع انسانی،تقویت اقتصاد دانش بنیان، گسترش و ارتقاء مشارکت اجتماعی،تقویت سرمایه اجتماعی، هویت بخشی و تولید فرهنگ برتر، الهام بخشی و الگوسازی در منطقه و جهان اسلام، تاثیرگذاری بر فرآیند تحولات منطقه ای و جهانی،و... یکی از بنیادی ترین مؤلفه های تولید قدرت ملّی، اطمینان بخش به امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران و محقق کننده اهداف عالیه انقلاب اسلامی ایران به عنوان الگویی از مردم سالاری دینی محسوب می شود. همچنین از آنجا که مراکز علمی و پژوهشی به عنوان یکی از اهداف راهبردی بیگانگان برای تاثیر گذاری و همسوسازی آن با نیّات خود، همواره تحت رصد و هدف نفوذ آنان قرارداشته، الگوهایی امنیّتی در قالب سامانه های«صیانتی» و «ضد صیانتی» درعرصه آموزش عالی شکل گرفته است. این پژوهش با هدف توصیف و تبیین کنش و واکنش های این سامانه ها در چارچوب یک الگوی شناختی در سطح راهبردی با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و درپاسخ به این سؤال که؛ سامانه های صیانتی و ضد صیانتی مؤثر در توسعه آموزش عالی ایران کدامند؟ انجام شده است. طبق نتایج بدست آمده حداقل نه سامانه کلان امنیّتیِ موثر در توسعه آموزش عالی تحت عناوین؛ سامانه حاکمیّتی، سامانه کلان اجرایی، سامانه اجتماعی، سامانه جریانات سیاسی خودی، سامانه جریانات سیاسی غیرخودی، سامانه جریان روشنفکری، سامانه فضای مجازی، سامانه امنیّتی خودی و سامانه امنیّتی حریف مورد شناسایی قرار گرفته که در سه الگوی کلی؛ سامانه کاملاً صیانتی، سامانه های دوجانبه(دو وضعیتی) و سامانه کاملاًضدصیانتی به عنوان الگویی شناختی تقسیم بندی شده اند.