بررسی طرح و اره های موجود در ضرب المثل های شمال خوزستان در گویش دزفولی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در پژوهش حاضر، استعاره های رایج در پیکره ضرب المثل های شمال خوزستان، در چارچوب معنی شناسی شناختی بر اساس مدل انتخابی «طرحواره های تصویری گرین و ایوانز» (2006) بررسی می شوند. ثبت و ضبط کردن زبان ها و گویش ها یکی از عوامل حفظ و انتقال صحیح زبان از نسلی به نسلدیگر است. یکی از علل فراموشی تدریجی زبان های محلی را می توان در نبود متون ادبی آنها دانست. در این راستا، ضرب المثل ها می توانند به عنوان بخشی از فرهنگ هویت ملی، هویت فردی و اجتماعی نقش عظیمی را در انتقال و شناخت مفاهیم و مطالعات زبانی ایفا کنند. نقش ضرب المثل ها و کشف ساختار نظام شناختی آنها در راستای ارتباط با محیط پیرامون خود، تأثیربسزایی بر چگونگی انتخاب عناوین و پردازش هدفمند آنها در گویش های مختلف ایرانی دارند. از این رو انجام این تحقیق در قالب معنی شناسی شناختی اهمیت پیدا می کند. این پژوهش به شیوه توصیفی- استقرایی انجام گرفته و بخشی از داده های جمع آوری شده از طریق روش میدانی از گویشوران بومی منطقه بوده است. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که تعامل تجربه و محیط پیرامون در شکل گیری طرحواره ها و استعاره های مفهومی نقش ارزشمندی را در کاربرد مفاهیم شناخته شده در گفتمان مخاطبان  ایفا می کند؛ همچنین انواع کلی طرحواره های مشخص شده در مدل گرین و ایوانز (2006) ازجمله طرحواره فضا، طرحواره حرکتی، طرحواره ظرف (حجم)، نیروی متقابل، طرحواره اتحاد و طرحواره موجودیت، در ضرب المثل های شمال خوزستان در گویش دزفولی یافت می شود.