نظریه ی یادگیری زایشی از جمله نظریه هایی است که به آموزش در عصر دانش توجه داشته و به دنبال پرورش آن دسته از مهارت ها و قابلیت هایی در یادگیرندگان است که آن ها بتوانند آموخته های خود را پایه ای برای کسب مهارت ها و شایستگی های بعدیشان قرار دهند. به عبارتی به زایش و خلق دانش دست پیدا کنند.
پژوهش حاضر در راستای مدل سازی این نظریه برای کاربردی نمودن آن در کلاس درس در راستای بهبود تفکر تحلیلی و با روش تحقیق آمیخته از نوع اکتشافی متوالی و با طرح تدوین مدل انجام شد که در تحقیق کیفی از پژوهش تکوینی و در تحقیق کمی از روش آزمایشی بهره گرفت. سؤالات تحقیق کیفی عبارت بودند از: مولفه های این مدل کدام اند؟ و همچنین روند طراحی آموزشی براساس این مدل چگونه است؟ فرضیه های تحقیق کمی نیز عبارت بودند از: مدل یادگیری زایشی موجب بهبود یادگیری تحلیلی دانش آموزان در زیست شناسی می شود (فرضیه ی اصلی) و فرضیه های فرعی شامل: الف) دانش آموزان با استفاده از مدل یادگیری زایشی می توانند عناصر مختلف یک مطلب را مشخص سازند. ب) مدل یادگیری زایشی موجب می شود تا دانش آموزان بتوانند روابط میان عناصر مختلف یک مطلب را نشان دهند. نهایتاً ج) دانش آموزان با استفاده از مدل یادگیری زایشی می توانند مثال و نمونه های مختلف را با هم مقایسه نمایند. یافته های حاصل از پژوهش بیانگر مدلی از یادگیری زایشی بود که مولفه ها را مشخص ساخته و روند طراحی آموزشی براساس آن را نیز به روشنی بیان کرد. همچنین فرضیه های تحقیق نیز تأیید شدند و بیانگر این بودند که مدل یادگیری زایشی موجب بهبود یادگیری تحلیلی دانش آموزان در سطح تحلیل در درس زیست شناسی می گردد.
