تحلیل نحوی ساخت کنایی بر پایه شواهدی از زبان کردی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف از نگارش این مقاله، به­دست دادن تحلیلی جامع از نحو ساخت کنایی برپایه مشاهدات داده­های زبان کردی است. در این پژوهش، با استناد به سیر تاریخی فعل های کنایی و همچنین ذکر شواهدی از ساخت­های شبه­کنایی، مانند گزاره­ «داشتن»، گزاره «خواستن»، شکل مجهول تز فعل های دو مفعولی و نمونه­های مشابه از لهجه هورامی، استدلال کرده ایم که الگوی کنایی، در ساخت هایی نمایان می شود که فعل متعدی (کنایی) نتواند به مفعول، حالت مفعولی بدهد و فاعل توسط یک هسته الحاقی، با گروه فعلی ادغام شود. در این تحلیل، گروه اسمی مفعول، با وجود فعل متعدی غیر مفعولی، با هسته گروه زمان، ارتباطی از نوع تطابق می­یابد و از این طریق، حالت فاعلی می گیرد. گروه اسمی فاعل نیز در جایگاه مشخصگر گروه الحاقی، وارد مرحله اشتقاق می شود و پس از تطابق با هسته گروه الحاقی، حالت «به­ای» می­گیرد. در روی کرد مورد نظر در این مقاله، ساخت کنایی، الگویی جداگانه و یا زبان ویژه نیست؛ بلکه پدیده ای ثانویه و پیامد منطقی و طبیعی تعامل فرایند های مستقل در نحو زبان­های کنایی است.