تخمین و مقایسه قلمرو برف های دائمی در عصر یخچالی و بین یخچالی مطالعه موردی: حوضه رود هراز (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

از ویژگی های بارز کواترنر در ایران تناوب دوره های اقلیمی سرد وگرم می باشد. ناهمواری های کنونی ایران نشان دهنده ی اثر فرایندهای فرسایشی در شرایط متفاوت گرم و سرد بوده است. رشته کوه البرز دارای شواهد متعددی است که نشانگر دخالت فرایندهای یخچالی و بین یخچالی می باشند. این شواهد به صورت حفره های بزرگ و عمیق و دره های صخره ای عریان و تخریب شده نمایان هستند. بررسی قلمرو برف های دائمی در کواترنر می-تواند تعیین کننده ی مرز قلمرو دخالت فرآیندهای دوره های یخچالی و بین یخچالی در ایران باشد. این تحقیق به منظور برآورد تغییرات خط برف دائمی حوضه ی هراز در ارتفاعات البرز مرکزی انجام شده است. برای تخمین قلمرو برف دائمی در آخرین دوره ی سرد، میراث های اقلیمی و شواهد مورفولوژیکی با به کارگیری تصاویر ماهواره ای و مشاهدات میدانی، شناسایی شدند. سپس به کمک روش رایت ارتفاع برف دائمی تعیین گشته است. از روش درجه روز برای به دست آوردن آستانه-ی دمایی ریزش برف استفاده شده است و تحلیل رگرسیونی برای تخمین اختلافات دمای محدوده برف های دائمی در دوره های گرم و سرد به کار رفته است. با به کارگیری شاخص NDSI در تصاویر سنجنده MODIS قلمروهای برفی در ماه مارچ سال های 2008-2005 شناسایی شده تا با آستانه دمای ریزش برف مقایسه گردد. نتایج مطالعات نشان داد که در آخرین دوره ی سرد، قلمرو برف های دائمی تا ارتفاع 1800 متری در این حوضه پایین آمده است و این قلمرو در حال حاضر حدود 3200 متر می باشد و بیانگر این است که بیش از 80 درصد از مساحت حوضه در دوره های سرد تحت حاکمیت فرسایش یخچالی بوده است. مشاهدات میدانی نیز آن را تاًیید می کند. اختلاف میانگین دمای هوا در دوره های یخچالی 6 درجه سلسیوس کمتر از دوره های بین یخچالی بوده است. در واقع این اختلاف دما حاکی از حضور دو سیستم شکل زایی متفاوت در حوضه ی هراز می باشد.