هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش است که آیا در دیوان اشعار پروین اعتصامی تفکری فلسفی وجود دارد یا خیر و در صورت وجود، رگه های پررنگ آن کجا است. پروین یک فیلسوف نیست و دیوان او نیز یک کتاب فلسفه نیست، اما وجود عناصری مانند جهان شناسی، انسان شناسی، مباث قضا و قدر، و نقش اراده و اختیار آدمی، تفکرات فلسفی این شاعر را نشان می دهد و آشنایی او را با مباحث فلسفی تایید می کند. جهان شناسی پروین، مانند سایر هنرمندان مسلمان، نگرش آیه و تسبیحی به کائنات است و او نیز همه هستی را مظهر و مظهر خداوند می بیند. انسان شناسی پروین همان انسان شناسی حکمت اسلامی است و از نظر او انسان دو یا چندبعدی است. او دارای جسم و روح است و عقل و علم، تقویت کننده روح، و نفس و شیطان رهزنان درونی وی اند. پروین در بحث قضا و قدر، بعضی امور را خارج از توان آدمی دانسته، تسلیم شده است، اما بعضی امور را با قضای الهی به دست انسان سپرده، او را مختار می داند. اراده ی انسان در این بخش آزاد است و سرنوشت انسان و اجتماع با کار و تلاش آدمی تغییر می کند. حاصل سخن آن که وجود این گونه مباحث در دیوان این بانوی متفکر، نشان دهنده تفکر فلسفی و سامان یافته ذهن شاعر است، در سراسر دیوان او متجلی است.
