مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
۱۲.
۱۳.
۱۴.
فرهنگ مردم
حوزه های تخصصی:
هدف اصلی این مقاله، بررسی ویژگی های زبانی جامی در نفحات الانس است و نویسنده کوشیده است تا با تحقیق در نفحات ، کاربرد لغات ، ترکیبات، افعال ، عبارات عربی ، عبارت های فعلی و اشتراک لفظی را جست و جو کند و میزان تاثیر آیات قرآنی و احادیث و اقوال مشایخ و امثال عربی را دراین کتاب بسنجد و برای شناخت بیشتر، ویژگی های دیگری مانند دوگان سازی ، کاربرد خاص کاف تصغیر و جا به جایی افعال و حروف رامتذکر شود و در ضمن از توجه جامی به آداب ورسوم صوفیان و فرهنگ عامه به عنوان یک ویژگی سبکی یاد کند.
ریشه های خرافات و کارکرد آن ها در فرهنگ مردم (مورد مطالعه: باورهای مردم کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
خرافات نگرش یا رفتاری است که بر اساس ترس، تهدید، عادت و عوامل ناشناخته ای به ذهن فرد خطور می کند تا بر اساس نگرشش از اتفاقات ناخوشایند جلوگیری کند. این رفتار بر مبنای کنش منطقی و روابط علت و معلولی نیست. اگرچه گسترش سطح سواد و فرهنگ عمومی جامعه منجر به کاهش اعتقاد خرافی می شود؛ اما باید اذعان کرد حتی انسان های مدرن نیز نمی توانند به طور کامل خرافات را رد کنند یا عملا از آن خلاص شوند. پژوهش حاضر با تحلیل محتوایی علل رواج این باورها در فرهنگ مردم، چگونگی کاربرد آن ها را بررسی می کند. با اینکه رواج خرافات بر پایه های غیر عقلانی استوار است، بشر برای واداشتن به امری یا بازداشتن از کاری، تسکین، تلقین و انتقال شر و در سطحی کلی برای جلب منفعت یا دفع ضرر از خرافات استفاده می کند.
جلوه های جامعه شناختی و شگرد طنز در اشعار عامیانه جنوب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
طنز یکی از مهم ترین شیوه های بیان مفاهیم در گونه های ادب عامیانه است. همان گونه که طنز در ارزش گذاری هنر رسمی در پوشش خنده هدف های جدی را دنبال می کند و قلمرو آن در مسایل اجتماعی بسیار گسترده است، در فرهنگ عامه نیز جدی و قابل تأمل است. ادبیات عامیانه جنوب نیز بخشی از گنجینه ارزشمند فرهنگ عامه است که بازتاب شیوه زندگی، اندیشه، باورها وآداب و رسوم مردم جنوب است. این پژوهش می کوشد که زمینه های جامعه شناختی طنز و شگردهای ایجاد آن را در اشعار عامیانه جنوب بررسی کند. به منظور بررسی طنز در اشعار عامیانه جنوب، ابتدا شواهد شعری مورد نظر از منابع مکتوب استخراج شد. پس از دسته بندی به عناصر معنوی و مادی و نظام اجتماعی، نمونه هایی برای جلوگیری از بسط کلام انتخاب شد. زمینه های اجتماعی طنز مطرح شده در اشعار عامیانه جنوب عبارت است از: شکایت و اعتراض، ستم ستیزی، نظام اجتماعی، شرایط زندگی و ازدواج. طنز در اشعار عامیانه جنوب با شگردهای اغراق، مناظره، مقایسه، تهکم تشبیه به حیوان، تحقیر، طنز رفتاری و مهمل گویی ایجاد می شود. طنز در اشعار عامیانه جنوب به صورت طنز موقعیت، طنز آیینی و طنز گفتاری جلوه می کند.
بررسی ادبیات عامیانه کردی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر به ادبیات عامیانه کردی می پردازد. ادبیات عامیانه، آن بخش از متون نظم و نثری است که به صورت مکتوب و یا شفاهی در میان مردم عامی نسل به نسل و سینه به سینه به آیندگان رسیده و حامل افکار و باورها و احساسات و تخیّلات و پندها و سرگرمی ها و ... است. این گونه ی ادبی نشان دهنده روح تپنده ملتها در طول قرون بوده و همواره منشأ ادبیات رسمی و منشیانه بوده است. با این تفاوت که اگر ادبیات رسمی نتواند به خوبی فرهنگ مردم را نشان دهد، ادبیات عوام به خوبی از عهده آن بر می آید و در لابه لای گونه های ادب عوام روح منتشر ملت هویدا می شود.<br /> این پژوهش که به صورت کتابخانه ای و با روش تحلیلی- توصیفی انجام شده، درپی شناساندن مجمل و مختصر ادبیات عامیانه کردی است. به همین منظور تلاش شده با استفاده از منابع مورد اعتماد، توصیف موجز و معتبری از آن به دست داده شود. همچنین پژوهشِ حاضر این نتیجه را می دهد که همه انواع ادب عامه، محل خوبی برای مطالعه و بررسی فرهنگها، باورها، شادیها، غمها، افکار و اخلاق مردمانِ کرد در گذشته های دور تا امروز است.
نقد و بررسیِ فرهنگ مردم: کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه و اسلنگ مردم آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)
در این مقاله، فرهنگ مردم: کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه و اسلنگ مردم آمریکا نوشته ریچِرد الن اسپیرز، ترجمه بابک محقق و مسعود قاسمیان به زبان فارسی، معرفی و نقد شده است. از ویژگی های مثبت این فرهنگ ثبت و حفظ بخش بزرگی از واژه های گفتاری، کوچه بازاری، و ممنوع زبان فارسی و دیگری کارآمدی بسیار آن برای مترجمان انگلیسی به فارسی است. ترجمه اصطلاحات و پاره گفتارهای انگلیسی آن نیز در بیشینه موارد با ظرافت و دقت انجام شده است. افزون بر این ها، این فرهنگ بخش زیرعنوان «جستاری در چیستی اسلنگ» را دارد که خواندن آن برای پژوهندگان این حوزه بسیار سودمند خواهد بود. با این همه، به لحاظ ارجاع دهی، ترجمه شماری از اصطلاحات و پاره گفتارها، گزینش برخی برابرها، و نیفزودن توضیحات لازم (به صورت پانوشت یا از هر ره گذر دیگری) درباره اصطلاحات، تعبیرها، و واژگانِ کم تر آشنا بر این فرهنگ خرده هایی وارد است که در این مقاله بدان ها توجه شده است.
هفت گانه ها در فرهنگ مردم کرد و لر و ریشه تاریخی آنها(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ ایلام دوره ۲۱ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۶۶ و ۶۷
170 - 185
حوزه های تخصصی:
یکی از موضوعات مهم و قابل تأملی که ذهن پژوهشگران را به خود مشغول داشته، تداوم فرهنگی ایرانیان است. بسیاری از مؤلفه های فرهنگی ایرانیان از پس هزاره ها گذشته و امروزه به همان شیوه در بین مردم ایران رایج هستند. یکی از این موارد، تقدس و جایگاه بالای عدد هفت است؛ گرچه این عدد در اکثر فرهنگ ها از جایگاه بالا و آیینی برخوردار بوده و هست؛ ولی تمرکز این مقاله بر هفت گانه های موجود در فرهنگ مردم کرد و لر و ریشه شناسی تاریخی آنها بود که بسیاری از آنها ریشه در تاریخ و اساطیر ایران دارد. جلوه های عدد هفت را در جشن ها، باورهای مذهبی، عزاداری ها، بازی ها، نام مناطق جغرافیایی و نام طوایف این اقوام به وضوح می توان دید. در این تحقیق با استناد به منابع کتابخانه ای و تحقیقات میدانی و به روش توصیفی – تحلیلی، هفت گانه های رایج در فرهنگ مردم کرد و لر از نظر تاریخی بررسی شد؛ درواقع هدف از انجام این تحقیق یافتن پاسخ برای این سؤالات بود که هفت گانه های موجود در فرهنگ مردم کرد و لر کدامند و تا چه میزان ریشه در تاریخ و فرهنگ ایران دارند؟ از جمله هفتگانه های رایج در فرهنگ مردم کرد و لر، هفت شبانه روز جشن عروسی، هفت ساز و هفت دهل، هفت رقم شام عروس، هفت کوه، هفت چشمه، هفت آسیاب، هفت لنگ، هفت سنگ، هفت کِل و ... را می توان نام برد.
بَردِشیر(شیرسنگی) در فولکلور و دانش بومی بختیاری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
شیرسنگی، تندیس و مجسمه ای ساخته از سنگ است که در فرهنگ بختیاری ها کاربرد و کارکرد متنوّعِ فرهنگی، هنری، ادبی، اجتماعی و اقتصادی دارد. در نقاط سردسیری و گرمسیری بختیاری این پیکره تنومند و با هیبت را روی مزار کلانتران، خان ها، شهیدان، دلاوران، جوانان و بزرگ مردان قوم می گذارند. گونه ها و تیپ های مختلف بردشیر (شیرسنگی) با توجّه به نحوه ساخت، ابزار، تجربه استادان و روند آماده سازی، اندازه ، شکل (ریخت)، نگاره های حکاکی(نقش) و گونه های مختلف واقعی(تیپ رئال) و انتزاعی تا نصب و آداب و رسوم آن، در سراسر منطقه بختیاری موجب شد که نگارنده علاوه بر کارکردهای مادی و معنوی، به ویژگی های این پیکره در دانش بومی و فرهنگ عامّه هَموندان بختیاری بپردازد و جایگاه این هنر دیرین ایرانی را در دوره معاصِر نمایان کند. این مطالعه بر مبنایِ پژوهش میدانی و گفتگو با استادان سازنده این هنر-صنعت بومی تدوین و گاهی نیز به اسناد و مدارک کتابخانه ای استناد شده است. برای این منظور با مصاحبه و جمع آوری اطلاعات لازم، ضبط گونه های فرهنگ و ادبیّات شفاهی نمونه هایی از آفریده ها و عقاید مردمی در فرهنگ مردم(فولکلور) و هنر ایرانی جستجو شد که برای تحقیقات مردم شناسی، قوم نگاری و مطالعات فرهنگی-ادبی عشایری موثر باشد.
بررسی جامعه شناختی- هنری دوبیتیهای فایز
دوبیتی از مردمی ترین قالبهای شعری فارسی است. یکی از راه های شناخت روحیات مردم هر منطقه، مطالعه و بررسی فولکلورآن منطقه میباشد. فایزدشتی یکی از دوبیتی سرایان محبوب مردم جنوب است که باید سر این محبوبیت را درمنعکس نمودن عناصر فرهنگ بومی و سخن گفتن از آلام و آمال آنان دانست. نوشتار حاضر بر آن است تا تاثیر متقابل فرهنگ بومی جنوب و دوبیتی های فایز را بیان نماید؛ از اینرو شباهت و اختلاف روایت دوبیتی ها و عناصر معنوی و مادی فرهنگ مردم را مورد بررسی قرار داده است. محبوبیت فایز نزد مردم و همچنین عقاید و باورهای ویژه مردمی، موجب تبدیل شدن وی به یک اسطوره مردمی گردیده و مردم جهت تبیین هنر شاعری او به افسانه سرایی دست زده اند. فایز شاعری مردمی است که درخلال دوبیتی هایش از امثال و حکم رایج بهره برده است و مردم نیز اشعار وی را در فرهنگ خود واردکرد هاند. بسیاری از دوبیتی ها در آوای شروه مردم جنوب و لالایی های آنها ماندگارشده اند. فایز شاعری روستایی است که تصاویر شعرش را از محیط زندگی خود میگیرد. این تصاویر بیانگرحال و هوای خاص روستاهای شهرستانهای دشتی، دشتستان و تنگستان است.
شبکه های استانی صدا و سیما و راهبردهای بازنمایی فرهنگ مردم؛ از معرفی عناصر تا نقد اجتماعی در «رادیو اردبیل»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
رسانه های دیداری و شنیداری دوره ۱۵ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۸
107 - 140
حوزه های تخصصی:
هدف اصلی این تحقیق، شناخت نحوه بازنمایی فرهنگ مردم در شبکه های استانی است که با مطالعه موردی یکی از برنامه های شاخص رادیو اردبیل، صورت گرفته است. بدین منظور با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، 5 قسمت از برنامه عصرگاهی «سوزلر، صحبت لر» (سخن ها، صحبت ها) رادیو اردبیل، مقوله بندی و مفهوم پردازی شده است. نتایج نشان می دهد که در این برنامه، عناصر مختلف فرهنگ مردم، هم به عنوان میراث فرهنگی و هویت محلیِ جامعه هدف، برای مخاطبان محلی بازنمایی می شود و هم به عنوان یک راهبرد خلاقانه برای نقد اجتماعی و اشاعه سبک زندگی مطلوب، مورد بهره برداری قرار می گیرد. «اخلاق فردی و اجتماعی»، «احترام به طبیعت»، «عشق و مهرورزی» از مفاهیم غالب فرهنگ مردم هستند که در برنامه، بازنمایی شده اند. از سوی دیگر، ناهنجاری هایی همچون: عدم شایسته سالاری، عدم دوراندیشی، تنگ نظری، بی عدالتی، عدم مسئولیت پذیری و دوری از عقلانیت، از مواردی هستند که می توان آنها را ذیل نقد اجتماعی به واسطه فرهنگ مردم جای داد. به عبارت دیگر، در برنامه مطالعه شده، در قالب دیالوگی بین فرهنگ مردم و فرهنگ عمومی، هم ارزش ها و هنجارهای موجود در فرهنگ مردم، بازنمایی شده است و هم با نقد ناهنجاری های موجود در فرهنگ عمومی، جامعه پذیری و اشاعه سبک زندگی مطلوب، دنبال می شود. نتایج، نشان می دهند فرهنگ مردم دارای ظرفیت هایی گسترده است که شبکه های استانی، علاوه بر معرفی و اشاعه آنها به شیوه های خلاقانه و متنوع، می توانند از این ظرفیت ها برای نقادی، آموزش، سرگرم کردن مخاطبان و الگوسازی استفاده کنند.
بررسی تطبیقی پژوهش های ایران شناسیِ غربی و شرق شناسی؛ با تکیه بر بازنمایی فرهنگ مردم ایران در سفرنامه های اروپاییان در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات ملی سال ۱۱ تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۲)
153 - 182
پژوهشگران پسااستعماری کوشیده اند با نقد و تحلیل گفتمان شرق شناسی، نشان دهند که بازنمایی غرب از شرق، یک سویه، خودمحورانه و به سود غرب است و چهره شرق در این شناخت ها منفی، غیرواقعی، مخدوش و برساخته غرب می باشد. در این میان، ایران شناسی نیز به منزله یکی از شاخه های بنیادین شرق شناسی به چالش کشیده شده است. از آنجا که یافته های ایران شناسیِ غربی، پایه و مایه ایران شناسیِ امروز و پژوهش های درون ایران به شمار می آید، بجاست که جایگاه و ارتباط آن با الگوهای شرق شناسی، بررسی و تفسیر گردد. در پژوهش حاضر با بررسی نقادانه سفرنامه های دوران قاجار که از زیربنایی ترین سرچشمه های ایران شناسی اند، کوشیده ایم روش ها و عناصر بازنمایی شده فرهنگ ایران را با الگوهای شرق شناسی، بسنجیم و نسبت و جایگاه ایران شناسی و چگونگی پیروی آن از شرق شناسی را دریابیم. بررسی سفرنامه ها نشان می دهد که بسیاری از روش ها و الگوهای گفتمان شرق شناسی در سفرنامه های اروپاییان دوره قاجار به کار نرفته و در نتیجه ایران شناسی این دوران از الگوهای شرق شناسی پیروی نکرده است.
بازنمود منظر فرهنگی توران پشت در سندی معروف به طومار امام حسین (ع)
منبع:
فرهنگ یزد سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۹
7 - 52
حوزه های تخصصی:
توران پشت یکی از مناطق یزد است که یادمان های تاریخی پرشماری را از عصرهای پیشین در خود به یادگار دارد. از میان این یادمان ها باید به حسینیه ای اشاره کرد که قدمت و پیشینه برپایی مراسم عزاداری در آن، به درستی، مشخّص نیست، امّا بر جای ماندن اسناد وقفی متعدّد که به این حسینیه مربوط می شوند، امکان پژوهش در مورد این بنا و رسوم عزاداری مردم توران پشت را ممکن می کند. شاخص ترین سند وقفی حسینیه توران پشت که در فهرست آثار ملّی منقول نیز به ثبت رسیده، کاغذی به ابعاد 23×113 سانتی متر است که نزد اهالی به «طومار امام حسین (ع)» شهرت دارد. بر این طومار که تاکنون بر اهل تحقیق ناشناخته مانده، وقف های متعدّدی از اوایل دوران قاجار تا سال های پایانی سده چهاردهم قمری نوشته شده و از گذر آن اطّلاعات فراوانی در مورد حسینیه توران پشت، آیین های مذهبی، املاک و اراضی، چگونگی مدیریت آب مزارع، محلّه های قدیمی و نیز برخی آثار تاریخی توران پشت به دست می آید. اطّلاعات برآمده از طومار به قدری ارزشمند است که می توان بر اساس آن تا حدّ بسیاری منظر فرهنگی این دهکده باستانی را بازشناسی کرد. نویسنده مقاله پیش رو به منظور تحقّق این مهم، ابتدا با توجّه به مباحث سندشناسی، این طومار را بازنویسی کرده و آنگاه برای ارائه منظر فرهنگی توران پشت، به تحلیل داده ها مبادرت ورزیده است.
نقد و تحلیل چند باور و آیین در مرزبان نامه
منبع:
اجتماعیات در ادب فارسی سال ۲ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴
1 - 12
حوزه های تخصصی:
رابطه ادبیات و جامعه تعاملی است و هر کدام از جهات مختلف بر دیگری تأثیر می گذارد. یکی از کارکردهای مهم متون ادب فارسی، حفظ آداب، رسوم، آیین ها و باورهای کهن است. استخراج، دسته بندی و توضیح آیین ها و باورهای کهن امری است بایسته که در شناخت اجتماع گذشته و همچنین در رفع ابهام متون مؤثر است. مرزبان نامه که سعدالدّین وراوینی در قرن هفتم، آن را به سبک فنی و مصنوع بازآفرینی کرده، در اصل توسط مرزبان بن رستم از امیران قرن چهارم به زبان فارسیِ ساده و بی پیرایه در مازندران، نوشته شده است. مرزبان نامه با توجه به ریشه ایرانی آن، از جهتِ در بر داشتن آیین ها و باورهای متنوع و کهن، متنی مهم و قابل اعتناست. موضوع تحقیق حاضر که به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای انجام گرفته، نقد و تحلیل شش باور و آیین از این اثر است که عبارتند از نقشِ دیوار، شکار کفتار، مارافسایی، مرغ آتش خوار، دیو و شیشه و تأثیر نیّت پادشاه در حال رعیّت که برای توضیح و تحلیل این موارد به منابع منظوم و منثور گوناگونی مراجعه شده است. نتیجه تحقیق بیانگر اهمیّت و غنای مرزبان نامه در حفظ فرهنگ کهن ایرانی و آیین ها و باورهای آن در زمینه های مختلف است.
آداب و رسوم ازدواج در ایل بختیاری
منبع:
مطالعات ایران شناسی سال ۲ بهار ۱۳۹۵ شماره ۲
59 - 81
حوزه های تخصصی:
در زندگی عشایری و کوچ نشینی، به عنوان نوعی فرهنگ، انسان با محیط طبیعی رابطه ای تنگاتنگ دارد. آثار سبک زندگی کوچ نشینی در تمامی امور زندگی و معیشتی کوچ نشینان بنحو بارزی دیده می شود. پایه و مبنای زندگی عشایری، بر اساس ایل، طایفه وکوچ نشینان قبیله است. افراد یک طایفه اغلب با یکدیگر خویشاوندند. از این رو ازدواجها بیشتر در سطح تیره و طایفه و بین خویشاوندان نزدیک مثل پسر عمو و دختر عمو، پسر دایی و دختر عمه و غیره انجام می گیرد. در مطلب پیش رو مراسم ازدواج در بین افراد ایل بختیاری از مقدمات آن، شامل خواستگاری، تعیین مهریه و تبادل هدایا و پاگشا با تأکید بر روش میدانی و مستندات عینی بررسی می شود. در پایان هم به انواع دیگر ازدواج در بین برخی از طوایف ایل بختیاری و جنبه های مثبت و منفی آنها اشاره می شود.
مهمان نوازی در فرهنگ عامّه و تأثیر آن بر گردشگری و ایران شناسی
منبع:
مطالعات ایران شناسی سال ۳ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۶
41 - 54
حوزه های تخصصی:
زندگی ایرانی- اسلامی ویژگی های خاصی دارد که از جمله آنها می توان به مهمان نوازی به عنوان بخشی از فرهنگ شفاهی و ناملموس اقوام ایرانی اشاره کرد و تجلی آن را در ادبیات، هنر، شعر، موسیقی، آداب و رسوم اقلیمی می توان مشاهده کرد. فرهنگ و ادبیات اقوام ایرانی، مهمان و مهمانی و صفت مهمان نوازی را بشکل ویژه ای مورد توجه قرار داده است. این موضوع مورد توجه ایران شناسان، گردشگران و جهانگردان واقع شده و می تواند به عنوان یک عنصر اثرگذار فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی- سیاسی تلقی گردد. به این ترتیب دانش- صنعت گردشگری باید برای کسب و کار پررونق و موفق به عنوان آیینه تجلّی شخصیت جهانی مردم ایران، به موضوع مهممهمان نوازی توجهی شایان داشته باشد. مهمان نوازی ایرانیان از دیرباز در سفرنامه ها، مستندها و مصاحبه های گردشگران به عنوان سفیران بازگشته از ایران، بعنوان جاذبه برتر شناخته شده است. نوشتار حاضر بر پایه مطالعات مردم شناسی، مهمان نوازی را به عنوان یکی از رفتارهای پسندیده و اخلاقی زندگی ایرانی، در فرهنگ عامه مورد پژوهش قرار داده، درصدد است با توجّه به عناصِر قوم شناسانه رابطه آن را با فرایند جذب گردشگر نمایانتر سازد.