مهمان نوازی

مویه "مور" از نواهای کهن مناطق لک زبان استان های لرستان، همدان، ایلام و کرمانشاه است. این نوای دلتنگی، که با آوازی حزین و غم ناک، و بدون ضرب آهنگ، فقط درقالب یک بیت به مناسبت مرگ عزیز ازدست رفته خوانده می شود، پیشینه ای بس کهن دارد. هدف مقاله حاضر، که به شیوه توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای انجام شده است، کشف رابطه میان تک بیتی های مور و جایگاه اجتماعی اقتصادی مردان لک زبان است. دراین باره، اشاره شده است که در نوای مور معمولاً شجاعت و دلاوری ، مردم داری و مهمان نوازی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، قدرت بدنی و زور بازو و... مردان توصیف می شود. این توصیف ها، که مبین جایگاه حماسه، سوگ، اندوه و وصف در ابیات شعر لکی است، گاه درقالب تک بیتی به وصف دلاورمردان و جنگاوران، خوانین و کدخدایان طوایف، یا کشاورزان و گله داران می پردازند و ویژگی های مشهود ممدوح را بیان می کنند.

طی دهه اخیر مطالعات مربوط به عشق در حوزه گردشگری و مهمان نوازی روندی صعودی داشته است. اکنون زمان آن رسیده است که نگاهی کلی به وضعیت این پژوهش ها و یافته ها و رویکردهای کلی آن ها بشود. ازآنجاکه این پژوهش با هدف سازمان دهی و تحلیل ادبیات موجود عشق در حوزه گردشگری و مهمان نوازی برای شناسایی وضعیت تحقیقات انجام شده در این عرصه است، از روش فراترکیب و تجزیه وتحلیل محتوای موضوعی برای مطالعه تطبیقی و کتاب شناختی با رویکرد مرور نظام مند استفاده شده است. بدین منظور، پژوهش های مرتبط در 3 پایگاه ملی و 9 پایگاه اطلاعات خارجی بین سال های ۱۳۹۶-۱۴۰۰ برای مقالات فارسی و سال های ۱۹۸۴-۲۰۲۱ برای مقالات لاتین جست وجو و شناسایی شدند و 83 پژوهش حاصل این جست وجو بود که، پس از کنترل و بررسی پژوهش ها توسط پژوهشگران، تعداد 67 مقاله چاپ شده در مجلات معتبر برای این پژوهش استفاده شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین مقالات در این حوزه در مجله مدیریت گردشگری با تعداد ۵ مقاله لاتین و در فصلنامه علمی - پژوهشی گردشگری و توسعه با تعداد 3 مقاله فارسی به چاپ رسیده است. همچنین، براساس تحلیل مقالات، مشخص شد که پژوهشگران بیشتر به رضایت از مقصد، تجربه مقصد و تصویر ذهنی مقصد به منزله پیشایندها و همچنین وفاداری به مقصد، نیات بازدید مجدد از مقصد و تبلیغات شفاهی مقصد به منزله پیامدهای مهم توجه کرده اند. علاوه بر این، بیشتر مطالعات انجام شده با رویکرد کمّی و با روش پیمایشی انجام شده است که لازم است به پژوهش های کیفی و ترکیبی بیشتر توجه شود.

جلوگیری از ریزش یا جابجایی مشتری در بازار رقابتی کافی شاپ ها وابسته به رفتار فروشنده است، رفتاری که خود تحت تاثیر فرهنگ بازار و فرهنگ فروشنده می باشد. هدف از این پژوهش آن است که ابعاد ارزشی شکل دهنده این دو فرهنگ را تبیین نماید. شناخت این ابعاد فرهنگی زمینه ساز بهبود این دو فرهنگ شده و تجلی آنها در رفتار فروشندگان می تواند به وفاداری مشتری منجر گردد. این پژوهش به روش توصیفی - پیمایشی و از طریق پرسشنامه انچام شده است. پس از آزمون نمونه و تحلیل داده ها، پرسشنامه نهایی در 25 کافی شاپ شهر تهران که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و بین تعداد 200 نفر مشتریان آنها که به روش نمونه گیری در دسترس برگزیده شدند توزیع گردیده و داده های نهایی با نرم افزار اسمارت پی ال اس مورد تحلیل قرار گرفتند. در نهایت ارزش های اجتماعی سازی، مشتری مداری و مهمان نوازی به عنوان ابعاد تشکیل دهنده فرهنگ بازار کافی شاپ و ارزش های احترام و پاسخگویی به عنوان ابعاد تشکیل دهنده فرهنگ فروشنده شناسایی شدند. بر این اساس می توان اینچنین بیان نمود که کمک به تقویت تعاملات اجتماعی مشتری، فهم و درک وی و ایجاد رابطه خوب با او به تقویت فرهنگ کافی شاپ ها و احترام گذاشتن فروشنده به مشتری در عین تمایل به کمک کردن وی و ارائه خدمات سریع به او به تقویت فرهنگ فروشنده منجر می شود.

زندگی ایرانی- اسلامی ویژگی های خاصی دارد که از جمله آنها می توان به مهمان نوازی به عنوان بخشی از فرهنگ شفاهی و ناملموس اقوام ایرانی اشاره کرد و تجلی آن را در ادبیات، هنر، شعر، موسیقی، آداب و رسوم اقلیمی می توان مشاهده کرد. فرهنگ و ادبیات اقوام ایرانی، مهمان و مهمانی و صفت مهمان نوازی را بشکل ویژه ای مورد توجه قرار داده است. این موضوع مورد توجه ایران شناسان، گردشگران و جهانگردان واقع شده و می تواند به عنوان یک عنصر اثرگذار فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی- سیاسی تلقی گردد. به این ترتیب دانش- صنعت گردشگری باید برای کسب و کار پررونق و موفق به عنوان آیینه تجلّی شخصیت جهانی مردم ایران، به موضوع مهممهمان نوازی توجهی شایان داشته باشد. مهمان نوازی ایرانیان از دیرباز در سفرنامه ها، مستندها و مصاحبه های گردشگران به عنوان سفیران بازگشته از ایران، بعنوان جاذبه برتر شناخته شده است. نوشتار حاضر بر پایه مطالعات مردم شناسی، مهمان نوازی را به عنوان یکی از رفتارهای پسندیده و اخلاقی زندگی ایرانی، در فرهنگ عامه مورد پژوهش قرار داده، درصدد است با توجّه به عناصِر قوم شناسانه رابطه آن را با فرایند جذب گردشگر نمایانتر سازد.

در گذشته محل مهمان و مهمان داری خانه  بوده است. با بررسی ساختار کالبد و فضای خانه های سنتی می توان به ارزش مهمان و سنت مهمان نوازی در فرهنگ ایرانیان پی برد. امروزه تغییر سبک زندگی باعث کاهش رواج مهمان پذیری و مهمان داری داخل خانه شده؛ اما نمی توان نقش تغییرهای کیفی و کمی کالبدی خانه ها و همچنین انعطاف  ناپذیری فضاها را در دامن زدن به این مسأله نادیده انگاشت. میزبان معاصر برای پذیرایی از مهمان در خانه نامتناسب با فرهنگ ایرانی مشکلات زیادی دارد؛ اما هنوز این سنت حسنه میان مردم جایگاه خود را از دست نداده است. از سوی دیگر لزوم پرداختن به موضوع مهمان پذیری در خانه های شهر مشهد با وجود بارگاه امام رضا (ع) و زیارتی بودن این شهر بیش از دیگر شهرها احساس می شود؛ لذا این پژوهش با فرض اینکه خانه های امروز نسبت به خانه های دیروز، از لحاظ مهمان پذیری و آداب مهمان پذیری دست خوش تغییرهای اساسی شده است و با هدف «تبیین راهکارهای فضایی مناسب برای بهبودبخشی مهمان داری در طراحی های مجتمع مسکونی امروز در مشهد» به تحلیل خانه های شهر مشهد در گذشته (خانه های دیروز) و خانه های امروز (دوران معاصر) می پردازد و در پی پاسخ به این پرسش است که در ساختار فضایی و کالبدی خانه های سنتی ایران بزرگداشت از مهمان به چه صورتی انجام  می شده  است و از طرف دیگر در خانه های امروز جایگاه مهمان چگونه جلوه یافته  است. جامعه آماری و گونه ها به صورت تصادفی ساده انتخاب شده اند. در انتخاب خانه های پهلوی به دلیل دسترسی محدود، موردهایی انتخاب شدند که امکان برداشت نقشه و مصاحبه با افراد خانه وجود داشته است. از آنجا که امروزه زندگی کردن در مجتمع های مسکونی بسیار فراگیر شده است، پژوهشگران به طور تصادفی مجتمع مسکونی آرمس را برگزیدند. این پژوهش با برقراری ارتباط میان مفاهیم حوزه های مورد مطالعه و بررسی نمونه های موردی به صورت میدانی (عکس برداری، تحلیل نقشه ها و مصاحبه شفاهی) در چند گام به پاسخ پرسش نزدیک می گردد و در نهایت با بهره گیری از انعطاف پذیری تطبیق یافته با شرایط روز مهمانپذیری را تا حدی عملی دانسته است.