مطالب مرتبط با کلیدواژه

روش پژوهش


۱.

هرمنوتیک به عنوان یک روش پژوهش تربیتی

نویسنده:
منبع: روش شناسی علوم انسانی(حوزه و دانشگاه) ۱۳۸۶ شماره۵۰

کلیدواژه‌ها: روش‌شناسی تعلیم و تربیت هرمنوتیک پارادایم روش پژوهش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۱۰ تعداد دانلود : ۱۶۶۹
در دهه‌های اخیر، برخی از پارادایم‌های پژوهش در علوم انسانی ارایه شده است که آنها را می‌توان در کنار و یا به جای روش‌های سنتی پژوهش مورد استفاده قرار داد. هرمنوتیک یکی از ‌این جریان‌های فکری در قرون جدید است. ‌این نظریه علوم انسانی را به طور خاص دربرمی‌گیرد. محقق تلاش می‌کند، با توجه به ماهیت خاص پدیده‌های انسانی عمل کند، و در جست‌وجوی اهدافی همچون بازیابی قوانین جهان‌شمول نباشد. ‌متمایز کردن روش پژوهش علوم انسانی از علوم طبیعی، مخالفت با ساده‌سازی و تقلیل‌گرایی پدیده‌های اجتماعی و انسانی، دوری از ورطه آمارگرایی در علوم انسانی، توجه به تمامیت و کلیت انسان، تاکید بر نقش دلایل در رفتار انسان به‌ جای جست‌و‌جوی علل و استفاده از روش درون‌نگری از نکات مثبت‌ این شیوه تفکر است.
۲.

روش کیفی و نظریه سازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد بهار ۱۳۸۹ شماره ۵۴

کلیدواژه‌ها: روش کیفی روش پژوهش نظریه سازی و فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸۲ تعداد دانلود : ۲۳۹۵
از مشکلات علمی در عرصه علوم انسانی در اکثر جوامع غیر غربی که صاحب نظریه نیستند، از جمله جامعه علمی ما، نداشتن نظریه های بومی بر پایه نظام فرهنگی جامعه است. نداشتن نظریه بومی مشکلاتی را به همراه می آورد که از همه مهم تر، عدم شناختِ دقیق روانشناختی افراد جامعه و جامعه شناسی فرهنگ افراد و نهادهای اجتماعی آن جامعه است. چرا ما نمی توانیم به نظریه های بومی دسترسی پیدا کنیم؟ دلایل متعددی وجود دارد که به نظر نگارنده از همه مهم تر، کاربُرد روش پژوهش می باشد. در جامعه فعلی ما اکثر پژوهش ها به روش کمی که در پارادایم پوزیتیویستی معنی دارند، انجام می شود. بر این باوریم در صورتی که تحقیقات متعدد توسط پژوهشگران با روش های کیفی که منجر به شناخت عمیق افراد و بخش های مختلف جامعه اعم از ساختارها و کارکردها، به کمک نظریه های موجود خارجی بشود، امکان ساختن نظریه را برای پژوهشگران و جامعه علمی فراهم می سازد. بررسی و مقایسه تعدادی مقاله علمی پژوهشی فرانسوی و ایرانی در حوزه های جامعه شناسی، روانشناسی و علوم تربیتی نشانگر این است که از سویی، پژوهشگران داخلی در اکثر مواقع از نظریه های غیر ایرانی (و بیشتر) غربی استفاده کرده، در حالی که مقالات خارجی بیشتر از نظریه های بومی خود استفاده کرده اند. از سوی دیگر، پژوهشگران داخلی بیشتر به روش کمی به خصوص با ابزارهای پرسشنامه های استاندارد (که غالباً غربی هستند) به جمع آوری داده های خود پرداخته اند، در حالی که پژوهشگران خارجی بیشتر از روش های کیفی با تحلیل های عمیق محتوای داده های خود و کمتر از روش های کمی استفاده کرده اند.
۳.

بررسی تاثیر مؤلفه های آموزش و پژوهش در ترویج آموزه های اقتصاد اسلامی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اقتصاد اسلامی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلیدواژه‌ها: اقتصاد اسلامی روش پژوهش آموزش های عمومی آموزش های تخصصی تحلیل واریانس چند متغیره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۴ تعداد دانلود : ۴۹۹
هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش و تاثیر مؤلفه­های آموزش و پژوهش در توسعه اقتصاد اسلامی در ایران از دیدگاه کارشناسان اقتصادی می­باشد. روش تحقیق حاضر توصیفی و از نوع پیمایشی است و جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کارشناسان ارشد و دکترای تخصصی و پژوهشگران اقتصاد در دانشگاه­ها و مراکز پژوهشی در ایران می­باشد که جمعاً 2648 نفر در سال تحصیلی 89-88 بودند. در تعیین حجم نمونه از فرمول کرجسی و مورگان استفاده گردید که بر این اساس تعداد نمونه 336 نفر به روش طبقه­ای منظم و به صورت تصادفی انتخاب گردید. ابزار جمع­آوری داده­ها پرسشنامه محقق ساخته است که شامل 41 سوال بسته پاسخ با طیف لیکرت در سه محور تنظیم گردید. ضریب پایائی در مطالعه مقدماتی از طریق شاخص آلفای کرونباخ معادل 949/0 محاسبه شد و روایی پرسشنامه از طریق ارائه نظرات اساتید و کارشناسان اقتصاد اسلامی سنجش گردید. تجزیه تحلیل داده­ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی انجام گردید. در بخش آمار توصیفی از میانگین، واریانس و در بخش استنباطی از روش تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شد. مولفه­های اثرگذار در گویه­های سه محور «آموزش­های عمومی»، «آموزش­های تخصصی» و «روش پژوهش» مورد تحلیل قرار گرفتند. بر اساس یافته­های تحقیق از بین سه مولفه مورد بررسی، «برگزاری کارگاه­های آموزشی فقه معاملات و اخلاق بازار قبل از صدور مجوز فعالیت اقتصادی»، «برگزاری دوره­های آموزشی مشترک با سایر مراکز پژوهشی در جهان»، «توسعه رشته­های تلفیقی حوزه و دانشگاه»، «تدوین و تالیف کتاب روش تحقیق در اقتصاد اسلامی» و «برگزاری کنفرانس­ها و همایش­ها در حوزه اقتصاد اسلامی» به ترتیب در هر محور دارای بیشترین میانگین بودند.
۴.

اطلاعات به مثابه علم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۶)

کلیدواژه‌ها: علم عینیت پیش بینی اطلاعات روش پژوهش چرخه اطلاعات بی طرفی علمی استقلال اطلاعاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴۸ تعداد دانلود : ۹۱۸
نوشتار حاضر به دنبال بررسی ایده «علمی بودن یا امکان مطالعه علمی اطلاعات» است. نویسنده در پاسخ به پرسش پژوهش، با طرح دو فرضیه تشابه روش شناختی اطلاعات و علم و هم سانی هستی شناختی این دو، مدعی علمی بودن فرایند تولید شناخت اطلاعاتی و همچنین، اشتراک ویژگی های هستی شناختی شناخت علمی و شناخت اطلاعاتی است. نویسنده در پایان مقاله بر آن است که علمی بودن یا نبودن اطلاعات، بدون توجه دانشگاهیان به آن در پژوهش های خود، همچنان در حد ادعا باقی خواهد ماند و ورود اطلاعات به موضوعات پژوهشی دانشگاهی است که علمی بودن آن را تضمین خواهد کرد.
۵.

فراتحلیلی بر روش و محتوای مقالات فصلنامه علوم اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) زمستان ۱۳۹۲ شماره ۶۳

کلیدواژه‌ها: فراتحلیل روش پژوهش فصلنامه علوم اجتماعی بنیان های نظری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۷ تعداد دانلود : ۵۳۷
پژوهش حاضر، نوعی فراتحلیل از دانش علوم اجتماعی در چند دهه اخیر در ایران است. اگر چه این ادعای بزرگ، نیازمند پژوهش های وسیع نیز هست، اما پژوهشگران به اقتضای دانش و امکانات محدود خود، به بررسی مدل کوچکی در این حوزه از دانش دست زده اند. «فصلنامه علوم اجتماعی» به عنوان دومین فصلنامه علوم اجتماعی ایران، الگوی کوچک شده شاکله علوم اجتماعی در ایران، متنی است که این پژوهش به بررسی آن به روش تحلیل محتوا پرداخته استتا نوعی امکان بازبینی از تولیدات 22 ساله آن در طی 58 شماره را فراهم نماید. در این پژوهش، تعداد 332 مقاله منتشر شده در 58 شماره این فصلنامه که به روش تمام شمار انتخاب شده اند، واحد تحلیل را شکل می دهند. حصول اعتبار جهت مقوله بندی مقالات و محتوای آن از طریق صوری و با مراجعه به متخصصین فن صورت گرفته و پایایی آن به روش آزمون – آزمون مجدد فراهم گردیده است. تحلیل این مقالات نشان می دهد که به لحاظ روشی، رویکرد غالب مقالات، به سمت و سوی تحقیقات تجربی، کمی و به طور خلاصه، پوزیتیویستی گرایش دارد و روش های تفهمی و ذهنی و انتقادی پژوهشبه دفعات کمتری مورد استفاده قرار گرفته است و نیز اگر چه موضوع نسبتاً زیادی از مقالات، مسائل داخلی است، اما یکی از مهمترین معرف های بومی گرایی در علوم اجتماعی یعنی نظریه سازی، جایگاه بسیار پایینی دارد و اکثر مقالات، نوعی نظریه آزمایی است.
۶.

روش شناسی پژوهش در مطالعات گویش شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلیدواژه‌ها: روش پژوهش جغرافیای گویشی گویش شناسی اجتماعی گویش شناسی ادراکی گویش شناسی پیکره-بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷۵ تعداد دانلود : ۶۶۲
هدف مقاله حاضر بررسی روش پژوهش در چهار رویکرد جغرافیای گویشی، گویش شناسی اجتماعی، گویش شناسی ادراکی و گویش شناسی پیکره-بنیاد به عنوان رویکردهای سنتی و جدید در مطالعات گویشی است. با این هدف، ابتدا به اختصار به زبان شناسی تاریخی-تطبیقی در مقام خاستگاه شکل گیری گویش شناسی به عنوان یکی از شاخه های زبان شناسی اشاره می شود. سپس، تاریخچه، هدف، روش گردآوری، تحلیل و ارائه نتایج در چهار رویکرد مورد نظر با استفاده از روش توصیفی شرح و با یکدیگر مقایسه می گردد و انگاره روش شناسی هر یک از رویکرد ها ارائه می شود. مطالعات گویش شناختی تحت تأثیر زبان شناسی تاریخی-تطبیقی و با تمرکز بر تنوع های زبانی در نواحی مختلف جغرافیایی، به ویژه نواحی روستایی آغاز شد و در نتیجه عوامل گوناگون و مهم تر از همه توسعه و پیشرفت ابزارهای فنی ضبط، ثبت و تحلیل داده ها و نیز پیدایش گرایش های میان رشته ای دستخوش تغییرات فراوان شده است. در گویش شناسی اجتماعی و ادراکی تأثیر مؤلفه های اجتماعی و نگرش های زبانی بر مشخصه های زبانی و ادراک مرزها و ارزش های زبانی مورد بررسی قرار می گیرد. گویش شناسی پیکره-بنیاد نیز از آمیختن علوم رایانه و آمار با مطالعات زبانی شکل گرفته است. بر خلاف گویش شناسی سنتی که بیشتر به مطالعه مشخصه های واجی و واژگانی در زبان مردان مسنِ روستایی توجه داشته است، امروزه اقشار مختلف در جوامع شهری و روستایی، انواع مشخصه های زبانی به ویژه دستوری، تحلیل های کمی و کیفی رایانه ای و آماری، نگرش های زبانی و بررسی های شناختی در کانون توجه قرار دارند.
۷.

اجتهاد چندمرحله ای روش پژوهش استنباط مسائل فقه اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد اسلامی سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۶۳

کلیدواژه‌ها: نوآوری روش پژوهش فقه اقتصادی فقه مالی روش اجتهاد چندمرحله ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳۹ تعداد دانلود : ۱۵۱۳
ابواب اقتصادی و معاملات در اسلام، ماهیت امضایی دارند. اندیشه وران اقتصادی متناسب با نیازهای جامعه به طراحی ابزارها و شیوه های معاملاتی اقدام می کنند و فقیهان مالی در چارچوب اصول و قواعد شریعت، آنها را بررسی و گزینش می کنند. چالشی که در بررسی مسائل فقه اقتصادی وجود دارد، بین رشته ای بودن و نبود روش پژوهش معتبر دراین باره است؛ از یک سو اندیشه وران اقتصادی در طراحی ابزارهای مالی تسلط کافی بر بُعدهای فقهی ندارند و نمی توانند حکم شرعی لازم را استنباط کنند و از طرف دیگر این ابزارها چنان پیچیدگی دارند که نمی توان به پاسخ استفتای ساده که بسیاری از بُعدها، جزئیات و کاربردهای مسئله تشریح نشده، اعتماد کرد. مقاله پیش رو می کوشد روش مطمئنی برای استنباط مسائل فقه اقتصادی ارائه کند؛ در این روش که اجتهاد چندمرحله ای نامیده می شود، بعد از تحلیل تفصیلی موضوع، بُعدهای فقهی مسئله به وسیله پژوهشگر بررسی می شود؛ سپس با شناسایی خبرگان فقه اقتصادی، نظرهای تخصصی فقهی درباره مسئله مورد نظر دریافت شده، پس از پردازش اطلاعات، بحث ها جمع بندی می شود و در صورت اختلاف نظر، پژوهشگر به تبادل نظر بین خبرگان می پردازد. زمانی که پژوهشگر به اطمینان کافی رسید، با بیان نکته های حساس، مسئله را جهت استفتا به مراجع تقلید عرضه می کند و در صورت تأیید مراجع، پاسخ نهایی فقهی درباره مسئله مورد نظر به دست می آید.
۸.

ملاحظات روش شناختی در مطالعات حوزه جنسیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره هفتم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۲۸)
تعداد بازدید : ۵۹۲ تعداد دانلود : ۳۵۴
آنچه یک پژوهش علمی را از یک پژوهش غیرعلمی جدا می کند و موجب اعتبار و یا بی اعتباری آن می شود، روش شناسی پژوهش است.بسیاری از مشکلات و چالش های اساسی به ویژه در مطالعات حوزه علوم انسانی ناشی از ابهام روش شناختی آنهااست. ملاحظات روشی به ویژه در پژوهش هایی مانند مطالعات حوزه جنسیت که در چارچوب یک رشته خاص علمی نمی گنجند، به دلیل ماهیت و ابعاد پیچیده آنها از دقت و حساسیت بیشتری برخوردار است. ازاین رو مقاله حاضر با نگاهی به جنبه های روش شناختی پژوهش های انجام شده درباره تأثیر متغیر جنسیت بر رضایت شغلی اعضای هیئت علمی،با استفاده از رویکرد کیفی و تکنیک مرور سیستماتیک تلاش کرده است به صورت عینی توجه محققان را به ضرورت، اهمیت و نقش ملاحظات روش شناختی در شناخت و تبیین عمیق تر مسئله پژوهش و دستیابی به پاسخ شفاف، دقیق و منطبق با واقعیت برای حل مسئله و دستیابی به هدف پژوهش جلب کند. یافته های این مطالعه حاکی از وجود دو مشکل عمده در پژوهش های مورد بررسی بوده است: یکی وجود ابهام و عدم شفافیت در بیان مسئله پژوهش و دیگری گرایش به استفاده از یک روش پژوهش واحد (کمی) بدون توجه به تفاوت ماهیت و ابعاد حوزه های مورد پژوهش. به نظر می رسد در پژوهش در مورد حوزه هایی مانند جنسیت، به منظور شناخت عمیق تر و دستیابی به پاسخی معتبر و شفاف تر، استفاده از رویکردترکیبی، گزینه مطمئن تری خواهد بود.
۹.

روش شناسی صدرالمتألهین در تحلیل مفهومی وجودی نفس انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت صدرایی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلیدواژه‌ها: صدرالمتالهین مطالعات میان رشته ای نفس شناسی روش پژوهش

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی هستی شناسی
تعداد بازدید : ۷۲۳ تعداد دانلود : ۶۴۶
مباحث نفس شناسی صدرالمتألهین از دو حیث محتوا و روش قابل بررسی و نقد است. نفس در هستی شناسی حکمت متعالیه، اگرچه با حدوث بدن پدید می آید، اما موجودی ذوشئون و چندتبار است که از عالَم مادّه تا تجرّد عقلی در سیلان بوده و با بدن تحت تصرّف خود متحد است. باور به نوآوری صدرالمتألهین در معرّفی نفس و همچنین داوری صحیح میان دیدگاه وی با دیدگاه های رقیب، أمری است که نیازمند کشف روش وی در تحلیل نفس می باشد. مسئله این پژوهش، کشف روش صدرالمتألهین در شناخت مفهومی و وجودی نفس است و ره آورد آن که با تحلیل محتوای مباحث نفس شناسی ارائه شده از سوی صدرالمتألهین حاصل گردیده است اثبات اتّخاذ روش «مطالعات میان رشته ای» از سوی وی در این زمینه می باشد. صدرا با التفات به چندتباری بودن نفس و لزوم «کثرت گرایی روشی» در بررسی این گونه مسائل، این روش را برگزیده است. اتخاذ چنین روشی، سبب ارائه فرادیدگاه خاصّ وی (حدوث جسمانی و بقای روحانی نفس) در مبحث نفس شناسی حکمت متعالیه گردیده است.
۱۰.

نقد کتاب «طراحی پژوهش های اجتماعی: منطق پیش بینی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال هفدهم بهمن ۱۳۹۶ شماره ۸ (پیاپی ۵۱) 227-250
تعداد بازدید : ۸۱۸ تعداد دانلود : ۵۵۵
کتاب «طراحی پژوهش های اجتماعی: منطق پیش بینی» به منظور طراحی و انجام تحقیق کمی در علوم اجتماعی تألیف شده است و هدف اصلی از تألیف کتاب ارائه عناصر ضروری برای انجام پژوهش است. گویایی و اجتناب از تکلف از ویژگی های برجسته کتاب است. ارائه منطق کاوش های اجتماعی؛ تبیین نقش نظریه اجتماعی در پژوهش و ایجاد درک انتقادی از جمله مقاصد کتاب است. نگارنده کتاب، راهنمایی خود را با توضیح جزئیات روش پژوهش انجام داده است. این اثر در بیشتر قسمت های بحث به وصف پیشینه و شیوه ی شکل گیری مطالب دقت نظر دارد. مبحث چهار استراتژی پاسخگویی به پرسش، یعنی استراتژی استقرایی، استراتژی قیاسی، استراتژی پس کاوی و استراتژی استفهامی از بخش های برجسته کتاب است. هم متن کتاب و هم مثال های کتاب در خصوص پژوهشی های تجربی کاملاً مرتبط با حوزه پژوهش در علوم سیاسی هستند. مطالبی که آگاهی به آن مقدمه ضروری شروع پژوهش در علوم اجتماعی و علوم سیاسی است.
۱۱.

روش تحقیق جامع طراحی ابزارهای مالی اسلامی (مختار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد اسلامی سال هجدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۶۹ 17-51

کلیدواژه‌ها: روش پژوهش طراحی ابزار مالی اسلامی مهندسی مالی فقه مالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۳ تعداد دانلود : ۱۴۹۲
از عوامل توسعه اقتصادی، وجود ابزار های متنوع در بازارهای مالی است. اقتصادی موفق است که ابزارهای مناسب برای جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی داشته باشد. طراحی ابزارهای جدید در ایران با چالش های انطباق ابزارها با شرایط بازار پول و سرمایه و انطباق با فقه اسلامی مواجه است. یک ابزار مالی، افزون بر تطابق با فقه اسلامی، باید از منظر اقتصادی، مدیریت مالی، حقوق و حسابداری قابل دفاع باشد. بررسی پژوهش های طراحی ابزارهای مالی نشان می دهد غالب این مطالعات، روش تحقیق علمی و استانداردی ندارند و هر یک از محققان به فراخور تخصص خود روشی را برگزیده اند؛ درنتیجه یافته های محققان و ابزارهای طراحی شده، از اعتبار علمی قابل دفاعی برخوردار نیست. تدوین یک روش تحقیق علمی و استاندارد می تواند فرایند پژوهش در این زمینه را تسهیل نموده، یافته های آنها را از جهت اعتبار ارتقا دهد. این مقاله می کوشد با آسیب شناسی پژوهش های طراحی ابزارهای مالی اسلامی و با استفاده از نقاط قوت و ضعف آنها، روش لمی و استانداردی برای طراحی ابزار مالی اسلامی پیشنهاد نماید. در این روش پژوهشگر به صورت مرحله به مرحله، ایده ابزار مالی جدید را در معرض اعتبارسنجی قرار می دهد که شامل نیازسنجی از ناشران، سرمایه گذاران و بررسی آرای فقیهان، اقتصادانان، حقوقدانان و استادان حسابداری است.
۱۲.

پیشینه پژوهش و مرور سیستمی ادبیات علمی (1) پیشنهاداتی برای دستورکار دانشکده ها، موسسات پژوهشی و پایان نامه های تحصیلات تکمیلی اصول و مبانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۲ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳ 1 - 15

کلیدواژه‌ها: برنامه پژوهشی پیشینه پژوهش روش پژوهش مرور ادبیات موسسات پژوهشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۴۴۵
در این مقاله، هدف نشان دادن اهمیت و اصول پیشین? پژوهش است و معتقدیم در ورای صورت ساد? پیشین? پژوهش، نکاتی ظریف نهفته است که بخشی مهم از جانِ پژوهش را تشکیل می دهد. پیشین? پژوهش نوعی مستندسازی انتقادی دربار? پژوهش های انجام شده است و بر این بنیان معرفتی استوار است که شناخت، امری بین الاذهانی است. وضعیت کنونی ادبیات علمی در ایران به گونهای است که اطلاعرسانی به پژوهشگران از جدیدترین دستاوردهای علمی در جهان و نیز از کارهای انجام شده در کشور ضرورتی اساسی است. اطلاع از آنها می تواند ما را از دوباره کاریها حذر دهد و تلاش های علمی را صرف کارهای کاملاً جدید و پیشبرد مرزهای علم کند. از این رو، باید فعالیت های پژوهشی مستقل تحت عنوان مرور ادبیات علمی در دستورکار مراکز پژوهشی و دانشکده های ما بویژه پایان نامه های کارشناسی ارشد قرار گیرد. در واقع، یکی از اهداف اصلی ما توجیه نظری و روش شناسی این اقدام در دانشگاه های ایران است.
۱۳.

نقدی بر کتاب مقدمه ای بر ژنتیک باستان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال نوزدهم تیر ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۶۸) 45-62
تعداد بازدید : ۶۰۴ تعداد دانلود : ۲۹۱
امروزه با پیشرفت ها و شاخه زایی سریع حوضه های دانش، متخصصان نیز تلاش می کنند به سرعت با تألیفات خود به معرفی مبانی و توان مندی های این حوضه ها به مخاطبان بپردازند. کتاب مقدمه ای بر ژنتیک باستان شناسی نوشته کمال الدین نیکنامی و فرانک رمضانی نیز ازجمله این تلاش هاست. این کتاب، که انتشارات سمت در 424 صفحه آن را منتشر کرده، شامل یک مقدمه و ده فصل است. ویژگی های صوری و شکلی کتاب از استانداردهای لازم برخوردار است. گرچه برخی افتادگی ها و کاستی ها در حروف چینی و صفحه آرایی و به ویژه کیفیت برخی از تصاویر کتاب دیده می شود، درمجموع مخاطبان از جنبه های صوری کتاب راضی خواهند بود. اما ازنظر محتوایی کتاب، باوجود دربرداشتن موضوعات گسترده و متنوع، بسیار نامنسجم و با متنی پرنوسان و با آشفتگی واضحی گردآوری شده است که مخاطب به محض تورق آن را درمی یابد. همان طورکه با بررسی دقیق تر مشخص می شود، کتاب بدون رعایت اصولِ روشِ تحقیق و پژوهش، فقط برداشت هایی عین به عینِ چندصفحه ای از منابع معدودی است که پیش تر در این حوضه نگاشته شده و نگارندگان فقط با گردآوری کاملاً نامتعارف آن مطالب، به چاپ کتاب اقدام کرده اند که قطعاً با موازین نگارش و تألیف ناسازگار است.
۱۴.

هیچ پژوهشی بی عیب نیست: کاوش محدودیت های پژوهش در پایان نامه ها و رساله های دانشگاه ها و مؤسسه های آموزش عالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۶ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۳) 95-126

کلیدواژه‌ها: محدودیت پژوهش پایان نامه رساله روش پژوهش اخلاق پژوهش کاربست پژوهش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۱ تعداد دانلود : ۳۱۹
بخش محدودیت های پژوهش در آثار دانشگاهی اهمیتی کلیدی دارد و اشاره به آ نها خوانندگان را در فهم و به کارگیری نتایج راهنمایی می کند. هدف از این پژوهش آگاهی از میزان، گونه، و چگونگی اشاره به محدودی تهای پژوهش در پایا ننام هها و رساله ها )پارساها(یایران است. 664 پارسای ایرانی منتشرشده از سال 1388 تا 1397 به روش گزینش شدند » گنج ایرانداک « نمونه گیری تصادفی خوشه ای از پایگاه،» تحلیل محتوا « و در فصل پایانی 578 اثر از آ نها مطالعه شد. با روش آثاری که به محدودیت های پژوهش اشاره کرده بودند، تجزیه و تحلیل شدند و کدها و دسته های موضوعی شکل گرفتند. نسبت آثاری که محدودیت های پژوهش را گزارش کرده اند، بسیار پایین و پیرامون 17 درصد است که پیرامون 64 درصد از آ نها سرنویس ویژه ای برای این بخش دارند. روند گزارش محدودی تها در یک دهه گذشته افزایشی نسبی داشته است و دانشجویان علوم انسانی به این گزارش ها بیشتر توجه نشان داده اند. رو یه مرفته، 22 محدودیت کلیدی 268 بار در پارساهای با 29 تکرار، » سوگیری در نمونه گیری « ایران تکرار شده اند و در این میان فراوانی بیشتری دارد. نتایج حاکی از آن است که گزارش محدودیت های پژوهش در پارساهای مؤسسه های ایرانی بسیار پایین است. گزارش شفاف و درست این محدودیت ها می تواند به خوانندگان و ذی نفعان در فهم و کاربست کارآمد یافته های پژوهشی یاری رساند. از این رو، نقش استادان و مؤسسه های آموزشی برای آگاه سازی پژوهشگران تازه کار درباره اهمیت و ساختار بخش محدودیت های پژوهش کلیدی است. این نخستین پژوهشی است که بررسی محدودیت های پژوهش در پارساهای ایرانی را در کانون توجه جای داده است و می تواند راهنمای انجام پژوهش ها و آموزش های بیشتر در این زمینه باشد. کسان و یا نهادهایی که دست اندرکار کارهای پژوهشی هستند، مانند استادان، دانشجویان، دانشگاه ها، پژوهشگاه ها، خوانندگان/ به رهبرداران، و نهادهای پشتیبان مالی/ معنوی پژوهش از کلید یترین محدودیت های پژوهش آگاه می شوند.
۱۵.

تحلیل محتوای مجله های علمی- پژوهشی قرآنی ایران: روش های پژوهش(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۹۶) 113 - 138

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا روش پژوهش مجله های علمی پژوهشی قرآنی روش های نوین مطالعات قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۳۴۷
این پژوهش با هدف تحلیل محتوای مقاله های علمی- پژوهشی در مجله های قرآنی ایران شکل گرفت. از میان 2233 مقاله منتشر شده در 20 نشریه علمی- پژوهشی قرآنی میان سال های 1397-1390، 996 مقاله که به روش خود تصریح کرده بودند، بر اساس دسته بندی روش های پژوهش که به تأیید متخصصان رسیده بود، تحلیل محتوا شدند. یافته ها نشان دادند که روش های توصیفی- تحلیلی، معناشناسی، زبان شناختی، تطبیقی، تحلیلی، تحلیل محتوای کمی و تاریخی فراوان ترین روش های پژوهش بودند و مقاله ای با روش های فراتحلیل، همبستگی، علی- مقایسه ای، نظرسنجی، مردم نگاری، تحقیق اقدامی، مرور نظام مند و واج شناسی یافت نشد.
۱۶.

آسیب شناسی «بیان مسئله» در پژوهش های تاریخی (مطالعه موردی: پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته تاریخ)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۶ (پیاپی ۱۱۱) 15 - 38

کلیدواژه‌ها: مسئله پژوهش بیان مسئله روش پژوهش پایان نامه های تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۳۲۰
یکی از اجزای اصلی و در واقع رکن اساسی پژوهش که از آن طریق پژوهشگر به توضیح مسئله پژوهش می پردازد، «بیان مسئله» است. به دلیل نبودِ تعریف درست از «بیان مسئله» و نیز خلط آن با دیگر اجزای پژوهش، نظیر عنوان، موضوع و سؤال اصلی پژوهش، اغلب در پژوهش های تاریخی باعث نادیده گرفتن آن می شود. شاید بتوان گفت این اشکال اغلب ناشی از نارسایی و نبودِ تعریف درست برای مفاهیم اساسی پژوهش در متون «روش پژوهش» در علوم انسانی به طور عام و در تاریخ به طور خاص است که بازتاب آن را می توان در پژوهش های تاریخی، در رساله ها و پایان نامه های دانشجویان تاریخ مشاهده کرد. پژوهش حاضر به دنبال آسیب شناسی نبودِ شفافیت یا نقصان در مفهوم «بیان مسئله» در پایان نامه ها و پژوهش های تاریخی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که به دلیل نداشتنِ تعریف صحیح از بیان مسئله در متون روش پژوهش در تاریخ، منجربه کاستی های جدی ای در پایان نامه های دانشگاهی رشته تاریخ شده است. در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از منابع کتابخانه ای و مجموعه گنجینه پایان نامه ها [1] و نیز با روش توصیفی تحلیلی و آماری به تحلیل داده ها بپردازد و آسیب های روش شناسی بیان مسئله را با مطالعه موردی در پایان نامه های رشته تاریخِ دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی، در طی سال های گذشته نشان دهد.   [1]. Ganj.irandoc.ac.ir
۱۷.

بررسی انتقادی کتاب فلسفه علوم اجتماعی: روش ها، آرمان ها و سیاست های پژوهش اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ فروردین ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۱) 163-181
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۱۷۲
فلسفه علوم اجتماعی، به عنوان دانشی درجه دوم، عبارت است از تاملات فلسفی درباره ماهیت و دامنه علوم اجتماعی و ماهیت تبیین و عینیت. همچنین، بحث «روش شناسی» علوم اجتماعی و ماهیت ارتباط این علوم با طبیعی از جمله مسائل پایدار در فلسفه علوم اجتماعی است. پژوهش حاضر به بررسی و نقد مهمترین ایده هایی می پردازد که در کتاب «فلسفه علوم اجتماعی: روش ها، آرمان ها و سیاست های پژوهش اجتماعی» نوشته مایکل رووت،مطرح شده است. رووت در این کتاب رویکردی کمالگرایانه به علوم اجتماعی دارد و آموزه بیطرفی در عرصه های مختلف پژوهش اجتماعی که نتیجه سلطه رویکرد لیبرال بر علوم اجتماعی است،را تبیین و سپس رد میی کند. تاکید بر ضرورت کمالگرایانه بودن پژوهش اجتماعی و توجه به عرصه های مختلف علوم اجتماعی از نقاط قوت کتاب است. از سوی دیگر، عدم ارائه تبیینی از معنای فلسفه علوم اجتماعی، بی توجهی به تحولات صورت گرفته درزمینه ایجاد رویکرد کمالگرایانه در لیبرالیسم معاصر و تاکید بر مناسب بودن ایده بیطرفی برای دولت، از جمله نقائص اصلی کتاب است. همچنین ضرروت دارد مساله عینیت و نسبیت بویژه برای کتابی که از رویکرد کمال گرا به علوم اجتماعی دفاع می کند، مورد توجه قرار گیرد.
۱۸.

یادداشت سردبیر: انواع دسته بندی از روش شناسی پژوهش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت ارتباطات در رسانه های ورزشی سال هشتم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 1 - 2

کلیدواژه‌ها: روش شناسی روش پژوهش دسته بندی روش های پژوهش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۱۳۵
«روش شناسی پژوهشی» بر رویکردی کلی و «روش پژوهش» بر مسیر اجرا ورویه های جمع آوری و تحلیل داده ها تأکید دارند. دسته بندی های متعددی از روش شناسی پژوهش را می توان به شرح جدول ذیل شناسایی کرد. انواع الگوهای دسته بندی روش شناسی پژوهش: 1 هدف: بنیادی- کاربردی 2 طول مدت اجرا :مقطعی- سری زمانی- طولی 3 محل اجرا : میدانی- اسنادی - آزمایشگاهی 4 زمان موردبررسی:  گذشته نگر- حال نگر -آینده نگر 5 میزان ژرفا: پهنانگر -ژرفانگر 6 منطق اجرا: اکتشافی - توصیفی - توجیهی یا تبیینی - پیش گویانه 7 موردمطالعه: کل جامعه- نمونه از جامعه -موردی 8 جمع آوری داده: کمی -کیفی -ترکیبی 9 راهبردی یا استراتژی:  آزمایشی - توصیفی - کیفی - ترکیبی 10 فلسفی (پارادایم):  اثبات گرا - ساختارگرا - پراگماتیسم 11 مطابقت:  تطبیقی - غیرتطبیقی 12 رویکرد مطالعه:  معمولی- فرامطالعه 13 منبع داده:  اصلی - مروری 14 مشارکت پژوهشگر:  فردی -گروهی - جمع سپاری اغلب پژوهشگران با چند بعد روش شناسی پژوهشی خود را معرفی می کنند. رایج ترین آنها «هدف»، «جمع آوری داده» و «راهبردی» هستند. پژوهش بر اساس هدف بر هدف نهایی پژوهش از جمله «ایجاد یک نظریه، کشف مجهولات، رفع نیازمندی زندگی انسانی و یا حل مشکلات سازمان ها» تأکید دارد. «پژوهش بنیادی» به کشف ماهیت اشیاء، پدیده ها و روابط بین متغیرها، اصول، قوانین و ساخت یا آزمایش نظریه ها می پردازد و به توسعه مرزهای دانش در رشته علمی توجه دارد. «پژوهش کاربردی» با استفاده از نتایج پژوهش های بنیادی به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روش ها، ابزارها، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورداستفاده جوامع انسانی انجام می شود.
۱۹.

شناسایی و تحلیل تطبیقی روش های نوین آموزشی

نویسنده:
منبع: آموزش پژوهی دوره هشتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 56 - 75

کلیدواژه‌ها: تعلیم و تربیت روش های سنتی آموزش روش های نوین آموزش روش پژوهش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۱۶۱
هدف پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل تطبیقی روش های نوین آموزشی بود. برای این منظور علاوه بر معرفی روش ها، به بررسی و مقایسه مزایا و معایب، برد آموزشی و کارایی و همچنین هزینه و فایده اقتصادی آن ها در حوزه تعلیم و آموزش پرداخته شده است. روش انجام پژوهش، توصیفی است که با توجه به نوع پژوهش، یعینی بررسی تطبیقی، شامل چهار مرحله ی توصیف، تفسیر، هم جواری و مقایسه است. روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای و روش نمونه گیری هدفمند نظری است. نتایج عبارت انداز: ۱- روش های آموزشی بسیار متنوع هستند و تمییز بین روش های سنتی و نوین بسیار دشوار است؛ دراین پژوهش ۱۹ روش نوین آموزشی شناسایی و معرفی شده اند؛ ۲- روش های نوین آموزشی نسبت به انواع سنتی مزایای بیشتر و معایب کم تر دارند؛ ۳- بسیاری از روش های نوین آموزش، برد آموزشی بالاتری نسبت به روش های سنتی دارند و می توانند به تعداد بیشتری از فراگیران آموزش دهند. همچنین روش های نوین آموزشی به خاطر استفاده از علم و تجهیزات نوین کارایی بالایی دارند؛ ۴- روش های نوین آموزشی نسبت به روش های گذشته نیاز به هزینه بیشتری دارند؛ اما در بسیاری از این روش ها در صورت اجرای درست در بلندمدت هم نتایج و خروجی بهتری خواهد داشت و هم سرمایه گذاری ها جبران شده و هزینه کلی آموزش کاهش پیدا می کند.
۲۰.

روش شناسی علوم انسانی اسلامی با رویکردی اجتماعی (معرفی یک الگوی مطالعه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات بنیادین علوم انسانی سال هشتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) ۴۶-۳۳
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۵۳
در مکتب اسلام در مبحث هستی شناسی، جهان آفریده و دارای جهت الهی است. واقعیت نیز اعم از مشهود و غیب است. ابزار شناخت و کسب معرفت انسان علاوه بر حس و عقل ابزاری، عقل نظری و قلب نیز به شمار می آید. به این ترتیب می توان گفت روش شناسی تولید علم در آن پیچیده تر از اصالت دادن به تجربه است. این مقاله با توجه به ارزش ها و اخلاق بنیادی اسلامی به مبحث روش شناسی پرداخته است. یافته های تحقیق با روش مباحثه طی حدود 1000 ساعت گفت وگو با حدود 20 استاد مسلمان رشته های مختلف علوم انسانی و علوم اسلامی درباره انواع روش شناسی های سکولار و با مبانی اسلامی به دست آمده و جمع بندی شده است. با توجه به اندیشهٔ متفکران اسلامی در جهان هستی، موجودات دارای سه بعد زمان، مکان و جهت هستند. در مبحث معرفت شناسی، با اتکا به قرآن کریم میان اندیشمندان اسلامی این توافق وجود دارد که ابزار شناخت حس، عقل و قلب هستند.از اینجا می توان نتیجه گرفت که هر وجود یک وجه محسوس، یک وجه تعقلی و یک وجه تعلقی دارد؛ پس باید در روش شناسی، برای تولید علم به مطالعه سه بعد گفته شده از هر موضوع با توجه به سه وجه ابزار شناختی آن مبادرت کرد. با ضرب کردن این دو سه بعدِ هر وجود در یکدیگر جدولی نه خانه ای به دست آمده است که اوصاف موضوع و مفاهیم لازم برای بررسی یک شناخت کامل تر را در اختیار ما قرار می دهد. از این جدول و با توجه به مباحث صورت گرفته به طراحی یک الگو برای مطالعه دست یافته ایم که در این مقاله معرفی شده است.