مطالب مرتبط با کلیدواژه
۲۱.
۲۲.
۲۳.
۲۴.
۲۵.
۲۶.
۲۷.
۲۸.
۲۹.
۳۰.
۳۱.
۳۲.
۳۳.
۳۴.
۳۵.
۳۶.
۳۷.
۳۸.
۳۹.
۴۰.
دانشگاه اسلامی
منبع:
فرهنگ در دانشگاه اسلامی سال هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۲۹)
481 - 500
هدف:هدف محققان مقاله حاضر، ارائه مدلی برای تبیین دانشگاه اسلامی در دیدگاه مقام معظم رهبری بود. روش: به سبب عدم کفایت مدلهای ارائه شده در ادبیات موجود برای تبیین دانشگاه اسلامی و به دست آوردن داده هایی متناسب با زمینه مطالعه، از روش کیفی نظریه داده بنیاد استفاده شد. این نظریه در سطح وسیع، یک فرایند، عمل یا تعامل را تبیین می کند. این روش، استقرایی و اکتشافی است و به پژوهشگران در حوزه های گوناگون امکان می دهد به جای اتکا به نظریه های موجود، خود به تدوین نظریه از طریق تحلیل مقایسه ای مشاهدات اقدام کنند. داده های مطالعه از متن بیانات مقام معظم رهبری در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاهها که در سایت اختصاصی ایشان موجود است، گردآوری شد. یافته ها: با طبقه بندی مفاهیم، مقوله های فرعی و محوری و یافتن مقوله هسته ای با استفاده از روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی، مقوله های شکل دهنده دانشگاه اسلامی و روابط بین آنها در قالب مدل پارادایمی ظهور یافت که شامل شرایط علّی(9 مقوله)، مقوله هسته ای(توأمان کردن علم و تقوا)، راهبرد(9 مقوله)، شرایط محیطی(4 مقوله) ویژگی های زمینه ای(4 مقوله) و پیامدها(4 مقوله) است. نتیجه گیری: در این مدل، کانون توجه مقام معظم رهبری(مقوله کانونی) پدیده اصلی؛ توأمان کردن علم و تقوا در دانشگاه است.
بافت نگاری سازوکار های رهبری برای توسعه فرهنگ در دانشگاه اسلامی در چارچوب مدل توسعه نظامهای رفتاری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ در دانشگاه اسلامی سال هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۲۹)
575 - 604
هدف: پژوهش حاضر باهدف بافت نگاری سازوکارهای رهبری به منظور توسعه فرهنگ در دانشگاه اسلامی انجام شده است. روش: در این پژوهش با استفاده از روش سنتزپژوهی، به بررسی و مداقه در پیشینه پژوهشی و سازوکارهای شناسایی شده رهبران برای شکل دهی یا توسعه فرهنگ پرداخته شد؛ پس از آن با ارائه دسته بندی مجددی از سازوکارهای مذکور در قالب مدل توسعه نظامهای رفتاری مبتنی بر ابعاد مفهومی، ساختاری و عملکردی، روندهای لازم برای توسعه فرهنگ در دانشگاهها مشخص شد. یافته ها: بر مبنای راهکارهای سه گانه: در بعد مفهومی، تبیین و شفاف سازی مأموریت و ارزشهای سازمان؛ در بعد ساختاری، تطبیق ساختارهای فیزیکی و سیستم های سازمانی با ارزشهای جدید و در بعد عملکردی، ایفای فرایندهای عملیاتی در سازمان به منظور بروز و نهادینه سازی ارزشهای جدید، سرفصلهای توسعه در فرهنگ دانشگاه اسلامی شناخته شده اند. نتیجه گیری: اگر از زوایه مدل توسعه نظامهای رفتاری به مقوله فرهنگ در دانشگاه اسلامی توجه شود، سازوکارهای مفهومی، ساختاری و عملکردی مذکور در دو بعد محیط درونی و بیرونی نمود خواهند داشت. به عبارت دیگر برخی از این سازوکارها درون محیط دانشگاه و برخی دیگر به منظور مرزگستری دانشگاه در محیط بیرونی اتفاق می افتند.
تدوین الگوی مؤلفه های مؤثر بر تحقق دانشگاه پژوهی در دانشگاه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف: هدف مطالعه پیش رو، شناسایی و تحلیل مؤلفه های مؤثر و ارائه الگوی تحقق دانشگاه پژوهی در دانشگاه اسلامی بوده است.روش : در این پژوهش به واسطه ماهیت و هدف آن، از روش ترکیبی از نوع اکتشافی، بر مبنای طرح تدوین ابزار در دو بخش کیفی و کمّی استفاده شده است. در بخش کیفی، از نظریه داده بنیاد و از طریق مطالعه مبانی نظری، تحقیقات پیشین، مستندات مربوط و مصاحبه نیمه ساختمند با 12 نفر از صاحب نظران این حوزه در داخل و خارج از دانشگاه، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و به شیوه گلوله برفی بهره گرفته شد.یافته ها : ابتدا 47 مؤلفه از طریق فرایند کدگذاری باز، شناسایی و سپس، کدهای اولیه بر اساس وجوه تمایز و تشابه و از طریق فرایند کدگذاری محوری و انتخابی، در قالب شش مؤلفه اصلی(فرهنگ دانشگاهی، مدیریتی ساختاری، علمی حرفه ای، مالی اعتباری، قانونی حقوقی و فنّاوری اطلاعات) مفهوم سازی و الگوی مؤلفه های مؤثر بر تحقق دانشگاه پژوهی در دانشگاه اسلامی، تبیین شد. در بخش کمّی، مؤلفه های اصلی، زیرمؤلفه های شناسایی شده و الگوی تدوین شده، از طریق بررسی دیدگاه 225 نفر از اعضای هیئت علمی و مدیران و کارشناسان دانشگاه علامه طباطبایی، با بهره گیری از روشهای تحلیل عاملی تأییدی و معادلات ساختاری، اعتباریابی و تأیید شد.نتیجه گیری : یافته های پژوهش حاضر، بیانگر تأیید مؤلفه های اصلی و زیرمؤلفه های شناسایی شده و همچنین الگوی مؤلفه های مؤثر بر تحقق دانشگاه پژوهی در دانشگاه اسلامی است. همچنین، بررسی برازندگی مدل با بهره گیری از تحلیل عاملی تأییدی، نشانگر برازش مطلوب الگوی تدوین شده است.
ارزیابی چالش های اسلامی شدن سیستم های آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی چالش های اسلامی شدن سیستم های آموزشی انجام گردیده است. جامعه ی آماری پژوهش، شامل کلیه ی مدیران (173 نفر) و اعضای هیات علمی (2021 نفر ) دانشگاههای استان فارس بودند. نمونه گیری به روش طبقه ای و با استفاده از فرمول کوکران شامل تعداد 118 نفر از مدیران و 325 نفر از اعضای هیات علمی بود. در این پژوهش به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روایی این پرسشنامه با استفاده از تحلیل گویه و پایایی آن به وسیله آلفای کرونباخ محاسبه و مطلوب ارزیابی گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای و آزمون فریدمن و تحلیل واریانس اندازه گیری های مکرر استفاده شده است. نتایج حاصل نشان داد که بر اساس میانگین های به دست آمده از دیدگاه مدیران از بین چالش های توسعه دانشگاه اسلامی، تفکر سیستمی، نگرش راهبردی، رویکرد توسعه ای، بعد عملکردی و جهت گیری عملی و از دید اعضای هیات علمی تفکر سیستمی، رویکرد توسعه ای و بعد عملکردی، تشخیص-<em> جهت گیری، ارزشیابی، یادگیری و رهبری راهبردی به عنوان چالش اساسی و جدی توسعه دانشگاه اسلامی شناسایی شدند. همچنین نتایج نشان داد که از بین سطوح چالش های توسعه دانشگاه اسلامی، بالاترین میانگین متعلق به سطح نهادی و پایین ترین میانگین مربوط به سطح فنی می باشد.
دانشگاه اسلامی؛ دانشگاهی یاددهنده (ضرورت ها و چالش ها)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
دانشگاه، نهادی حیاتی در فرایند توسعه هر ملت و نقطه تلاقی قلم روهای فرهن گ، ق درت و دان ش اس ت. دانشگاه اسلامی در راستای عمل به رسالت خود در جهت تولید علم و ترویج ارزش ها و ارائه خدمات نو، نه تنها ناگزیر از واکنش سریع به تغییرات و خلق فرهنگ یادگیری است؛ بلکه رهبران آن باید باور داشته باشند که از همه اعضای دانشگاه می توان آموخت. هدف مطالعه حاضر، بررسی ضرورت های برخورداری دانشگاه اسلامی از ویژگی و تبین برخی از چالش های پیش رو برای تبدیل شدن به دانشگاه یاددهنده است. روش تحقیق توصیفی تحلیل اسنادی است. یافته ها نشان داد در دنیای در حال تغییر کنونی، رهبران درحالی که یاد می دهند، خود نیز باید به طور مداوم یاد بگیرند. این اساس چرخه یادگیری شرافتمندانه است. در دانشگاه های یاددهنده، رهبران رسالت خود را در آموزش افراد جست وجو می کنند، آنها آموزش می دهند و معتقدند آموزش بهترین روش توسعه کارکنان است. در دانشگاه یاددهنده، رهبران با ارزش ها زندگی می کنند. با توجه به تکیه دانشگاه اسلامی و دانشگاه یاددهنده بر دو بنیاد فرهنگ و رهبری ارزشی، تحقق یاددهندگی دانشگاه اسلامی دور از دسترس نیست.
واکاوی رفتار قانون گریزانه مهاجران در ایران با تأکید بر متغیّر های روان شناختی هوش معنوی و سبک هویت (مورد مطالعه: دانشجویان افغان شهرستان کاشان)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ در دانشگاه اسلامی سال نهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۳۲)
381 - 402
هدف: پژوهش حاضر با هدف واکاوی رفتار قانون گریزانه دانشجویان افغان در شهرستان کاشان و بررسی تأثیر متغیّرهای جمعیت شناختی و روان شناختی هوش معنوی و سبک هویت بر قانون گریزی این دانشجویان انجام شده است. روش: این تحقیق از نظر هدف، کاربردی؛ از نظر رویکرد کمّی؛ راهبرد آن، پیمایشی و روش تحقیق آن، توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری تحقیق، دانشجویان مهاجر افغان شهرستان کاشان است. یافته ها: نتایج این بررسی حاکی از تأثیر متغیّرهای جمعیت شناختی جنسیت، سن، وضعیت تأهل، دلیل اقامت، دوره تحصیلی و مدت اقامت بر قانون گریزی دانشجویان افغان شهرستان کاشان است. همچنین بین هوش معنوی و قانون گریزی رابطه منفی و معناداری وجود دارد. از سوی دیگر، نتایج نشان دهنده آن است که افراد با سبک هویت اطلاعاتی و سردرگم، تمایل بیشتری به قانون گریزی و دانشجویان با سبک هویت هنجاری و تعهد، تمایل کمتری به قانون گریزی دارند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده و به منظور افزایش قانون گرایی دانشجویان مهاجر، تلاش برای تقویت هوش معنوی و تسریع در جامعه پذیری آنان، به خصوص در سالهای اول مهاجرت پیشنهاد می شود.
رابطه اخلاق حرفه ای اسلامی و مسوولیت پذیری اجتماعی بر سرمایه اجتماعی (نمونه پژوهش: دانشگاه شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اخلاق اسلامی تعهد به کار را فضیلت می شمارد و بر همکاری تاکید دارد. روابط اجتماعی در کار را به عنوان یک نیاز فردی و عامل ایجاد تعادل در زندگی اجتماعی تشویق می کند. از طرف دیگر سرمایه اجتماعی می تواند دسترسی به اطلاعات و منابع حیاتی را برای پیشرفت عملکرد و استفاده از فرصت های محیطی تسهیل کند. سازمان با سرمایه اجتماعی غنی تر می تواند امکان دسترسی به طیف گسترده ای از اطلاعات را برای ایجاد عملکرد نوآورانه داشته باشد. سرمایه اجتماعی یک دارایی نامشهود برای سازمان ها است و سازمان های موفق می توانند از آن به طور مناسب و بجا استفاده کنند. از همین رو در این پژوهش تاثیر بکارگیری اخلاق اسلامی بر سرمایه اجتماعی با نقش میانجی مسوولیت اجتماعی ارزیابی می شود. این مطالعه پیمایشی توصیفی است که در آن از ابزار پرسشنامه جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. دانشگاه شیراز به عنوان نمونه مطالعاتی اسلامی انتخاب گردید. از بین کارکنان دانشگاه شیراز به طور تصادفی 273 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده های جمع آوری شده با استفاده از معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل تحلیل گردید. یافته ها نشان می دهد که تاثیر معناداری اخلاق اسلامی بر مسوولیت اجتماعی و سرمایه اجتماعی در دانشگاه مورد مطالعه دارد. بکارگیری اخلاق اسلامی در دانشگاه زمینه ساز دستیابی به سرمایه اجتماعی مناسب می شود.
توسعه و اعتباریابی چارچوبی برای شناسایی چالش های توسعه دانشگاه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این پژوهش در پی توسعه و اعتباریابی چارچوبی بومی برای توسعه دانشگاه اسلامی بوده است. روش پژوهش، ترکیبی و از نوع اکتشافی وشامل دو بخش کیفی و کمی بوده است. در بخش کیفی و برای تدوین چارچوب مفهومی توسعه دانشگاه اسلامی، از روش مطالعه موردی و از تکنیک همسوسازی داده ها استفاده شده است. جامعه آماری در این بخش شامل مشارکت کنندگان بالقوه (مدیران و اعضای هیات علمی خبره و صاحب نظر، با تجربه و با گرایش عقیدتی/ ذهنی در رابطه با موضوع اسلامی شدن دانشگاه) بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع معیار(تخصص و توسعه) و با در نظر گرفتن بحث اشباع نظری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده های کیفی شامل مصاحبه نیمه ساختمند با آگاهی دهندگان کلیدی در حوزه موضوع پژوهش(20 نفر) بودند. در مرحله کمی جامعه ی آماری پژوهش، شامل کلیه ی مدیران (173 نفر) و اعضای هیات علمی (2021 نفر ) دانشگاه های استان فارس بودند که با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای به انتخاب نمونه پرداخته شد. نمونه با استفاده از فرمول کوکران شامل تعداد 118 نفر از مدیران و 325 نفر از اعضای هیات علمی بودند. در این بخش به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. در این پژوهش چارچوبی مشتمل بر سه بعد نهادی، اجرایی و فنی و 16مؤلفه ی به شرح ذیل تدوین گردید: سطح نهادی شامل مؤلفه های(تفکر سیستمی، نگرش راهبردی و رویکرد توسعه ای، مفهومی، ساختاری و عملکردی، رهبری راهبردی) ؛ سطح اجرایی شامل مؤلفه های (جهت گیری، رویکردهای اصلی، اقدامات توسعه ای و تاکیدات ویژه ) و سطح فنی شامل مؤلفه های ( تشخیص- جهت گیری، طرح ریزی، اقدام، ارزشیابی و یادگیری) می باشد. در مرحله کمی، روایی و پایایی چارچوب توسعه یافته، بررسی و تایید شد. نتایج حاکی از آن است که این چارچوب می تواند زمینه را برای شناسایی و تعیین چالش های توسعه دانشگاه اسلامی فراهم آورده و به تولید دانش بومی کمک کند.
ارزیابی عملکرد هیئتهای مذهبی دانشگاهی مبتنی بر رویکرد تحلیل اهمیت-عملکرد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ در دانشگاه اسلامی سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳۴)
103 - 126
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت هیئات مذهبی دانشگاهی، به مثابه یکی از مسئولیتهای اجتماعی دانشگاه اسلامی انجام شد. روش: پس از شناسایی عوامل تشکیل دهنده هیئات مذهبی دانشگاهی از طریق مطالعات اسنادی و مصاحبه، با رویکرد تحلیل اهمیت- عملکرد سعی در ارزیابی عملکرد این هیئات شد و در مرحله اول 25 عامل تشکیل دهنده هیئات دانشگاهی در چهار محور، دسته بندی و سپس وضع موجود و مطلوب هر یک از عوامل به وسیله نظرخواهی از 47 نفر از خبرگان این حوزه، ارزیابی شد. یافته ها: مؤلفه های شناسایی شده ذیل چهار راهبرد کلی ذیل دسته بندی شدند: لزوم توجه حیاتی، تداوم وضعیت عالی موجود، دارای اولویت پایین و ناحیه قابل کاهش، که مدیران هیئات دانشگاهی را ملزم می کرد اقدامات خود را متناسب با هر یک از راهبرد های بیان شده جهت دهی کنند. نتیجه گیری: در حال حاضر برای بهبود وضعیت هیئتهای مذهبی دانشگاهی، بیشترین توجه باید معطوف به وجود عالم ربّانی، نظام تربیت خادم و استفاده از ظرفیت هیئات برای مسائل روز باشد.
تربیت اسلامی ، ضرورت فراموش شده دانشگاه آزاد اسلامی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزه های تخصصی:
علیرغم گذشت سه دهه از انقلاب فرهنگی، در مورد مفاهیمی چون «اسلامی کردن دانشگاهها» و «دانشگاه اسلامی» به نظر می رسد هنوز اجماع نظر متقن و مدونی بین سیاست گذاران و متولیان فرهنگ عمومی به ویژه حوزه تعلیم و تربیت کشورمان بوجود نیامده است. برآیند برداشت های متفاوت از «اسلام» و «دانشگاه اسلامی» منجر به ابهام و معطل ماندن موضوع اسلامی شدن دانشگاهها در عمل شده است. همچنین اسلامی کردن دانشگاه بدون توجه به اسلامی شدن مدارس که معلول «تربیت اسلامی» از دوره پیش دبستانی تا پایان دبیرستان می باشد، بحثی ناقص به نظر می آید. این نوشتار دو موضوع برداشت های ناصحیح از مفهوم اسلامی کردن دانشگاهها و همچنین عدم توجه به «حوزه های مختلف تربیت اسلامی» در مراکز آموزشی به ویژه دانشگاهها را نقد و بررسی نموده است. شیوه تحقیق این مقاله به صورت توصیفی- تحلیلی و استفاده از روش استنادی (کتابخانه ای) می باشد.
دانشگاه تمدن ساز اسلامی؛ چالش ها و راهکارها(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت سال بیست و نهم خرداد ۱۳۹۹ شماره ۲۷۰
71-82
حوزه های تخصصی:
هدف بررسی چالش های پیش رو و راه کارهای تحقق دانشگاه اسلامی به عنوان دانشگاه تمدن ساز اسلامی است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و اسنادی براساس دیدگاه ها و نقطه نظرات اندیشمندان حوزه آموزش عالی، دانشگاه اسلامی و تمدن سازی است. نتایج نشان داد: دانشگاه ها امروز به عنوان ستون های نگه دارنده تمدن ها تلقی می شوند، آنها مستقیم و غیرمستقیم بر کلیه مسائل جامعه تأثیر دارند و دانشگاه محل انباشت علم برای تمدن سازی است. برای رسیدن به دانشگاه تمدن ساز اسلامی راه برون رفت از چالش های موجود، رسیدن به فهمی مشترک در خصوص دانشگاه تمدن ساز اسلامی است و بهترین مسیر رسیدن به دانشگاه تمدن ساز اسلامی، بالا بردن آگاهی های قرآنی و معرفتی برای تمامی دست اندرکاران حوزه دانشگاه هاست. برنامه ریزی، سیاست گذاری، تدوین استراتژی مناسب و تدارک زیرساخت های لازم در یک فرایند طولی مستمر، زمان بندی شده، واقعی، مستقل، غیرشعاری، خدامحور، با رویکردی آینده نگر و داشتن آموزش های کاربردی برای ارتقای شناخت رهبران و مدیران آموزش عالی از لوازم تحقق دانشگاه تمدن ساز اسلامی است.
بررسی فرهنگ سازمانی دانشگاه امام صادق(ع) از دیدگاه اعضای هیئت علمی و مدیران دانشگاه برای گذار به وضعیت مطلوب(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف: لازمه تحقق مأموریتهای سازمانی، برخورداری آن از فرهنگ سازمانی سازگار با مأموریتهاست. از جمله سازمانهای مأموریت گرا، دانشگاه امام صادق است که مأموریت اش را تولید علوم انسانی اسلامی و دانشگاه اسلامی مرجع قرار داده اند. محقق نشدن این مأموریت، نشانه ناسازگاری فرهنگ سازمانی آن با مأموریت های از پیش تعیین شده است. به این منظور، پژوهش حاضر با هدف قرار دادن تحقق این مأموریت، میزان تناسب و اهمیت هر یک از خرده فرهنگهای پشتیبان در مدل فرهنگ سازمانی کامرون و کوئین را بررسی کرده است. روش: راهبرد پژوهش، پیمایش بود و اطلاعات لازم با استفاده از پرسشنامه استاندارد ارزیابی فرهنگ سازمانی کامرون و کوئین از نمونه 53 نفری اعضای هیئت علمی و مدیران دانشگاه جمع آوری و با استفاده از فن تحلیل اهمیت- عملکرد، تحلیل شده است. یافته ها: با تحلیل داده ها، خرده فرهنگ اهوکراسی در ربع «اینجا تمرکز کنید»، خرده فرهنگ همکاری در ربع «کار خوب را ادامه دهید» و خرده فرهنگهای بازاری و سلسله مراتبی نیز در ربع «اتلاف منابع» قرار گرفتند. نتیجه گیری: نتایج تحقیق بیانگر آن است که محقق شدن مأموریت دانشگاه، نیازمند تقویت فرهنگ ادهوکراسی است.
شناسایی و ارزیابی کارکردهای دانشگاه اسلامی با رویکرد اهمیت-عملکرد (مطالعه موردی دانشگاه امام صادق(ع))(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات راهبردی بسیج سال بیست و سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۸۶
39 - 80
حوزه های تخصصی:
سوال اصلی(یا هدف اصلی):سوال اساسی پژوهش حاضر این است که دانشگاه اسلامی چه کارکردهایی دارد و میزان اهمیت و عملکرد هریک از این کارکردها برای تحقق دانشگاه اسلامی با محوریت دانشگاه اسلامی امام صادق (ع) به چه صورت است. روش پژوهش:از اینرو کارکردهای دانشگاه اسلامی با تحلیل مضمون منابع مختلف از قبیل بیانات و پیام های امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری، سند دانشگاه اسلامی، اسناد بالادستی دانشگاه امام صادق(ع) شناسایی شده و پس از آن با استفاده از تکنیک تحلیل اهمیت-عملکرد، به ارزیابی مولفه های استخراج شده پرداخته شد. یافته ها: بدین وسیله با شناسایی 161 عبارت در مورد کارکردهای دانشگاه اسلامی از منابع ذکرشده، 18 مضمون سازماندهنده در چهار مضمون فراگیر شناسایی و استخراج شدند که این 18 مضمون در نهایت به وسیله 23 نفر از خبرگان حوزه دانشگاه اسلامی در دانشگاه امام صادق(ع) با رویکرد اهمیت-عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند تا میزان تطابق دانشگاه امام صادق(ع) با کارکردهای شناسایی شده دانشگاه اسلامی مشخص شود. در نهایت مولفه های مورد ارزیابی ذیل 4 راهبرد کلی دسته بندی شدند که این راهبردها عبارت بودند از لزوم توجه حیاتی، تداوم وضعیت عالی موجود، دارای اولویت پایین و ناحیه قابل کاهش که مدیران دانشگاه های اسلامی بخصوص دانشگاه امام صادق(ع) باید اقدامات خود را متناسب با هر یک از راهبردهای بیان شده جهت دهی کرده تا بتوانند بهترین عملکرد دانشگاه اسلامی را به منصه ظهور بگذارند.
ابعاد، مؤلفه ها و شاخصهای شایستگی های مدیران دانشگاه تمدن ساز اسلامی از دیدگاه اساتید مدیریت و اساتید تمدن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد، مؤلفه ها و شاخصهای مؤثر و ارائه الگوی شایستگی مدیران دانشگاه تمدن ساز اسلامی بود. روش: این تحقیق از نظر هدف، کاربردی است و از روش ترکیبی از نوع اکتشافی، بر مبنای طرح تدوین ابزار در دو بخش کیفی و کمّی استفاده شده است. در بخش کیفی، از نظریه داده بنیاد و از طریق مطالعه مبانی نظری و مصاحبه عمیق با ۱۶ نفر از خبرگان حوزه مدیریت و تمدن اسلامی، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و به شیوه گلوله برفی بهره گرفته شد. یافته ها: ۹۴ مؤلفه از طریق فرایند کدگذاری باز، شناسایی و بر اساس وجوه تمایز و تشابه و از طریق فرایند کدگذاری محوری و انتخابی، در قالب سه مؤلفه اصلی(شایستگی های فردی، میان فردی و سازمانی) مفهوم سازی و الگوی مؤلفه های مؤثر بر شایستگی مدیران دانشگاه تمدن ساز اسلامی تبیین شد. در بخش کمّی، مؤلفه های اصلی، زیرمؤلفه ها و الگوی تدوین شده، با بررسی دیدگاه ۲۷۰ نفر از مدیران دانشگاه آزاد اسلامی و بهره گیری از روشهای تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی، اعتباریابی و تأیید شد. نتیجه گیری: مدل نهایی در سه بعد شایستگی های فردی(شخصیتی، اخلاقی، توانایی، نگرشی/بینشی، ادراکی)، میان فردی(کارآفرینی، ارتباطی، رهبری) و سازمانی(مدیریتی، عقیدتی/سیاسی، عملیاتی، فنی) تأیید و طراحی شد. با توجه به اهمیت نقش دانشگاه امروز در تمدن سازی اسلامی و شایستگی های مدیران برای اداره چنین دانشگاهی، مدل مذکور برای تصمیم گیرندگان، به منظور انتخاب مدیران این دانشگاه کاربرد دارد.
تحلیل و تبیین تاثیر مولفه های مدیریتی، ساختاری و نگرشی فرهنگ برتولید علوم انسانی در دانشگاه اسلامی: بررسی وضع موجود در دانشگاه پیام نور(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف پژوهش حاضر، تحلیل و تبیین مؤلفه های فرهنگی (مدیریتی، ساختاری و نگرشی) مؤثر بر تولید علوم انسانی در دانشگاه اسلامی است. از آنجا که حیات نظام های دانشگاهی در گرو خلق، تکامل و تحول علمی است و ارتباط ناگسستنی علوم انسانی با عوامل فرهنگی، تولید این علوم را با پیچیدگی و دشواری همراه ساخته، ازاین رو در پژوهش حاضر با روش آمیخته تأییدی به تحلیل و تبیین مؤلفه های فرهنگی (مدیریتی، ساختاری و نگرشی) مؤثر بر تولید علوم انسانی در دانشگاه اسلامی پرداخته شده است. در بخش کیفی از نظریه داده بنیاد و در بخش کمی از روش پیمایشی استفاده شده است. داده ها در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه عمیق با 20 نفر از خبرگان مطالعات کلان علوم انسانی در دانشگاه خوارزمی تهران و دانشگاه اصفهان و در بخش کمی به منظور بررسی وضع موجود در دانشگاه پیام نور به کمک 190 نفر از اعضای هیئت علمی رشته های علوم انسانی دانشگاه پیام نور استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری جمع آوری شده است. روایی محتوایی سؤالات مصاحبه و پرسش نامه توسط صاحب نظران و روایی همزمان پرسش نامه با ضرایب همبستگی در آزمون هم تراز مورد تأیید واقع شده است. همچنین پایایی سؤالات مصاحبه به کمک ضریب توافق (06/90) و پایایی پرسش نامه با آلفای کرونباخ (89/.) تأیید شده است. یافته های حاصل از مطالعات اسنادی و کیفی با روش داده بنیاد حاکی از تأثیر سه مؤلفه اصلی ساختاری، نگرشی و مدیریتی و 55 زیرمؤلفه فرهنگی بر تولید علوم انسانی در آموزش عالی است که به منظور بررسی وضعیت موجود در دانشگاه پیام نور مورد آزمون واقع شده است. نتایج ماتریس همبستگی، ضریب تعیین و میزانF، نشانگر همپوشی و قدرت تبیین بالای این سه زیرمؤلفه فرهنگی با متغیر ملاک هستند. در این بین مؤلفه نگرش فرهنگی بیشترین سهم و مؤلفه مدیریت فرهنگی کمترین سهم را در تبیین متغیر تولید علوم انسانی در دانشگاه پیام نور دارا هستند.
تحلیل لزوم تغییر و همگرایی علوم دانشگاهی در ظهور تمدن نوین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علم و تمدن در اسلام سال دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۸
69 - 89
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر به تحلیل رابطه علوم در مراکز علمی دانشگاهی در سطح دنیا می پردازد. دانشگاه به عنوان مرکز گسترش علوم نتوانسته است در خود و روح بشری همگرایی ایجاد نماید. شاهد این ناتوانی در ارتقاء جایگاه مادی و معنوی روح انسانی، عدم توانایی ساختار دانشگاهی در نیل به هدف واحد است؛ که آن ها را نسبت به هم واگرا می نماید. عدم وجود جایگاه حکیم و علامه جامع العلوم، در خروجی دانشگاه ها، مساله جدی است که مراکز علمی بدان مبتلا هستند. در این مقاله به روش توصیفی به ارزشیابی مولفه ها و برآوردی از نظر خبرگان به همراه گردآوری نتایج تجربی اتفاقات و پیامدها پرداخته شده و نتیجه آن بهره مندی از رویکرد ایجاد پارادایم جدید در حرکت تمدنی جهان اسلام است. در ابتدا، با استفاده از جمع آوری داده ها، مفاهیم مرتبط با آسیب ها، چالش ها و موانع تمدن نوین اسلامی استخراج و سپس مدل مفهومی مبتکرانه پیشنهاد گردیده است. یافته های پژوهش نشان دادند یک تمدن پارادایم ساز و مبتنی بر اصول غیراقتباسی، می تواند در دانشگاه ها با تغییر رویکرد به اصول اساسی توحیدی در معنای عام، عملی و بین رشته ای، که مضمون اصلی دانشگاه اسلامی بوده و می تواند منجر به حکمت محوری در توسعه آموزش عالی و تمدن سازی گردد، محقق شود. برخلاف نگاه سکولار به دانش، یعنی علمی که در مصادیق، اثری از روابط دیگر علوم و الهیات نمی بیند، و جز انحراف در مسیر انسان نیست. دانشگاه ها می بایست با تغییر نگرش و سبک، نه تغییر ماهیت، به همگرایی برسند و از مسیر غیرالهی فاصله بگیرند. ایجاد این همگرایی علوم می تواند به پارادایم مبتنی بر تمدن اسلامی و ظهور تمدن نوین علمی منجر شود.
نقش دانشگاه در همبستگی ملی از منظر امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)
وحدت و همبستگی ملی از مفاهیم و دال های مرکزی گفتمان امام خمینی(ره) است که با رویکردی راهبردی و معقول مورد تأکید همیشگی ایشان بود. امام خمینی(ره)، از میان نهادها، گروه ها و مراکز مؤثر بر وحدت و همبستگی، بیش از همه بر نقش مراکز تولید فکر، اندیشه و فرهنگ نظیر حوزه و دانشگاه تصریح کرده و با مقایسه دانشگاه اسلامی و غربی، تفاوت بارز این دو را ابتنای کلیت دانشگاه اسلامی بر محور توحید تبیین می کردند. بنابراین از منظر امام خمینی(ره)، وحدت ریشه در توحید و وحدانیت دارد و لذا دانشگاهی می تواند در وحدت و همبستگی ملی نقش ایفا کند که محیط، محتوا، علم، معلم و متعلم آن در مسیر وحدانیت باشند. هدف اصلی این مقاله، بازخوانی جایگاه دانشگاه در گفتمان امام خمینی(ره) و تبیین رابطه میان این نهاد با وحدت و همبستگی ملی است. این مقاله نشان می دهد که نگاه امام خمینی(ره) به نقش دانشگاه در وحدت و همبستگی ملی، نگاهی هستی شناسانه با دو کارکرد ایجابی و سلبی است که چگونگی آن بستگی به میزان هم خوانی هویت دانشگاه با هویت ملی دارد. این که از منظر امام خمینی(ره) چه نوع دانشگاهی، با چه ویژگی ها و کارکردهایی می تواند موجب تقویت همبستگی ملی شود، مسئله اصلی این نوشتار است.
شناسایی عوامل مؤثر بر اسلامی شدن دانشگاهها از منظر دانشجویان (مورد مطالعه: دانشگاه آزاد واحد شمال تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف: این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر اسلامی شدن دانشگاهها از منظر دانشجویان بود که در زمره پژوهشهای کاربردی است. روش: در این تحقیق از روش آمیخته استفاده شد. در مرحله اول، ضمن ﻣﻄﺎلعه ﺍﺩﺑیﺎﺕ ﻣﻮﺿﻮﻉ، با 19 نفر از دانشجویان که با روش هدفمند انتخاب شده بودند، تا رسیدن به اشباع نظری، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد و مدل اولیه عوامل مؤثر بر اسلامی شدن دانشگاهها با روش تحلیل محتوا به دست آمد. یافته ها: بر اساس شاخصهای مستخرج از مرحله قبل، پرسشنامه ای طراحی و در بین پنج نفر از دانشجویان بسیجی که با روش گلوله برفی انتخاب شده بودند، توزیع شد. با انجام دو مرحله دلفی، مدل اصلاح شده حاصل شد. در مرحله سوم برای اعتباربخشی مدل، از معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل استفاده شد و پرسشنامه ای تدوین و در بین 390 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال توزیع شد. نتیجه گیری: مدل نهایی با 22 شاخص در پنج مؤلفه (عوامل استادمحور، عوامل دانشجومحور، عوامل فرهنگی، عوامل ساختاری و عوامل آموزشی) حاصل شد.
چارچوب ارزیابی عملکرد دانشگاههای تک جنسیتی بر اساس سند اسلامی شدن دانشگاهها (مورد مطالعه: دانشگاه حضرت معصومه(س))(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف: هدف پژوهش حاضر، ارزیابی عملکرد دانشگاههای دولتی تک جنسیتی کشور بر اساس سند اسلامی شدن دانشگاهها بود که به صورت نمونه در دانشگاه حضرت معصومه(س) اجرا شد. روش: روش پژوهش، توصیفی پیمایشی و جامعه آماری آن شامل کارکنان، اساتید و دانشجویان دانشگاه حضرت معصومه(س) بود. نمونه گیری به شیوه در دسترس و تعداد نمونه 140 نفر بود. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس معادلات ساختاری و آزمون تی با استفاده از نرم افزار اس.پی.اس.اس.22 و اسمارت پی.ال.اس.3 انجام شد. یافته ها: با مطالعه سند اسلامی شدن دانشگاهها، ابعاد و مؤلفه های دانشگاه اسلامی در چهار حوزه فرهنگی- تربیتی، آموزشی، پژوهشی- فنّاوری و مدیریتی استخراج شد. یافته های خاص این پژوهش نشان داد که ابعاد فرهنگی- تربیتی، آموزشی، پژوهشی- فنّاوری و مدیریتی دانشگاه حضرت معصومه(س) در وضعیت قابل قبولی قرار دارد. نتیجه گیری: همه دانشگاهها بر اساس مقیاس استخراجی در این پژوهش می توانند وضعیت خود را از نظر مؤلفه های دانشگاه اسلامی ارزیابی کنند. در خصوص دانشگاههای تک جنسیتی نیز با توجه اهمیت نقش زنان در توسعه جامعه، با تقویت ابعاد فرهنگی- تربیتی، آموزشی، پژوهشی- فنّاوری و مدیریتی در این دانشگاهها می توان اثربخشی این مؤسسات را در آموزش عالی کشور افزایش داد.
مدیریت در دانشگاههای تک جنسیتی به عنوان مصداق دانشگاه اسلامی؛ چالشها و راهکارها(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف: با وجود تأسیس 14 دانشگاه تک جنسیتی دخترانه در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اما تا پیش از این به بررسی و آسیب شناسی این نوع دانشگاه پرداخته نشده است. با توجه به نقش و جایگاه ارزنده زنان در جامعه و حساسیت نسبت به عملکرد دانشگاههای تک جنسیتی دخترانه، شناسایی و رفع موانع حرکت در راستای اهداف متعالی این نوع دانشگاهها حائز اهمیت است. لذا هدف این پژوهش، آسیب شناسی نقش دانشگاههای تک جنسیتی دخترانه به عنوان نماد دانشگاه اسلامی در نظام آموزش عالی بود. روش: ضمن مرور ادبیات پژوهش، اسناد بالادستی مرتبط با این حوزه، بررسی و راهبردها و اقدامات مطرح شده در این اسناد استخراج شد. همچنین برای شناسایی آسیبها و راهکارهای اصلی و عوامل مؤثر بر اقدامات اثربخش دانشگاههای تک جنسیتی دخترانه، اقدام به مصاحبه های عمیق اکتشافی با 22 نفر از صاحب نظران و خبرگان حوزه های مرتبط با این حوزه شده است. یافته ها: پس از شناسایی و تجزیه وتحلیل گزاره ها با روش تحلیل مضمون، 393 مضمون پایه، 49 مضمون سازمان دهنده و چهار مضمون فراگیر، طبقه بندی و برچسب گذاری شدند. نتیجه گیری: یافته های تحقیق در دو دسته آسیبها و راهکارهای مدیریت دانشگاههای تک جنسیتی طبقه بندی و طی فرایند تحلیل مضمون، در حوزه های مدیریتی، آموزشی، پژوهشی- فنّاوری و فرهنگی- دانشجویی دسته بندی شده اند.