زینب پیروی نژاد

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد ارزیابی کیفیت فرایند پژوهش در دانشگاه از دو منظر پیشینه های پژوهشی و دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاه شیراز انجام گردید. روش پژوهش: به منظور تحقق هدف پژوهش با رویکرد پژوهش های کیفی، در مرحله اول به بررسی پیشینه نظری و پژوهشی مبحث ارزیابی کیفیت فرایند پژوهش در نظام دانشگاهی و در مرحله دوم مصاحبه های عمیق با اعضای هیات علمی دانشگاه شیراز پرداخته شد. جامعه آماری این پژوهش در مرحله دوم اساتید دانشگاه شیراز مشتمل بر 610 نفر (در سال 1400) بوده که براساس روش نمونه گیری ملاکی و اشباع نظری، تعداد 24 نفر از اساتید گروه های آموزشی فنی- مهندسی، کشاورزی، انسانی و علوم پایه که حداقل درجه دانشیاری در حوزه تخصصی خویش را داشته و در 5 سال اخیر به عنوان پژوهشگر برگزیده استانی و یا کشوری تعیین شده اند، بر حسب مورد مطالعه، انتخاب و با آنان مصاحبه عمیق به عمل آمد. یافته ها: مجموع یافته های حاصل از این پژوهش، کیفیت فرایند پژوهش در دانشگاه را در دو مولّفه «کیفیت ارکان پژوهش» و «کیفیت نگارش پژوهش» و به ترتیب در 5 شاخص «هدف گذاری پژوهش»، «روش پژوهش»، «منابع پژوهش»، «رعایت ساختار نگارشی» و «رعایت الزامات فرایندی» مجموعاً در 18 نشانگر شناسایی نمود. نتیجه گیری: رعایت مولفه ها و شاخص های کیفیت فرایند پژوهش در نگارش مقالات علمی، نه تنها به ارائه تصویری حرفه ای و منسجم از پژوهشگر و پژوهش او می انجامد؛ بلکه به داوران در ارزیابی دقیق تر، منصفانه تر و عینی تر مقاله کمک می کند و در نهایت منجر به ارتقای کیفیت فرایند ارزیابی پژوهش در نظام دانشگاهی خواهد شد واژه های کلیدی: ارزیابی کیفیت، فرایند پژوهش، کیفیت فرایند پژوهشی، پژوهش در نظام دانشگاهی.

 پژوهش حاضر با هدف کاوشی بر ارزیابی کیفیت برون داد و دستاوردهای پژوهش دانشگاهی از منظر کنشگران تولید دانش در یکی از دانشگاه های دولتی بزرگ کشور اجرا شد. رویکرد پژوهش، کیفی و روش مطالعه موردی با تکنیک همسوسازی بود. بدین منظور، در مرحله اول به بررسی و مداقه در پیشینه نظری و پژوهشی مبحث ارزیابی کیفیت برون داد و دستاورد و دستاوردهای پژوهشی و در مرحله دوم، مصاحبه های عمیق با اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز اقدام شد. جامعه آماری این پژوهش در مرحله دوم، استادان دانشگاه شیراز مشتمل بر 610 نفر بود. بر اساس روش نمونه گیری ملاکی و تکنیک اشباع نظری، تعداد 24 نفر از استادان گروه های آموزشی فنی- مهندسی، کشاورزی، انسانی و علوم پایه که حداقل درجه دانشیاری در حوزه تخصصی خویش را داشته و در پنج سال اخیر به عنوان پژوهشگر برگزیده استانی و یا کشوری تعیین شده اند، برحسب مورد مطالعه، انتخاب شدند و با آنان مصاحبه عمیق به عمل آمد. مجموع یافته های به دست آمده از این پژوهش، کیفیت برون داد و دستاورد پژوهش دانشگاهی را در دو مؤلفه «کیفیت انتشارات حاصل» و «کیفیت ارائه و جایگاه پژوهش» و به ترتیب در پنج شاخص «کیفیت نشریه»، «هم راستایی با شاخص های علم سنجی»، «اعتبار پژوهش»، «نوآوری و کارآمدی» و «کاربردی و اصیل بودن» مجموعاً در 32 نشانگر شناسایی کرد.

هدف: پژوهش حاضر باهدف بافت نگاری سازوکارهای رهبری به منظور توسعه فرهنگ در دانشگاه اسلامی انجام شده است. روش: در این پژوهش با استفاده از روش سنتزپژوهی، به بررسی و مداقه در پیشینه پژوهشی و سازوکارهای شناسایی شده رهبران برای شکل دهی یا توسعه فرهنگ پرداخته شد؛ پس از آن با ارائه دسته بندی مجددی از سازوکارهای مذکور در قالب مدل توسعه نظامهای رفتاری مبتنی بر ابعاد مفهومی، ساختاری و عملکردی، روندهای لازم برای توسعه فرهنگ در دانشگاهها مشخص شد. یافته ها: بر مبنای راهکارهای سه گانه: در بعد مفهومی، تبیین و شفاف سازی مأموریت و ارزشهای سازمان؛ در بعد ساختاری، تطبیق ساختارهای فیزیکی و سیستم های سازمانی با ارزشهای جدید و در بعد عملکردی، ایفای فرایندهای عملیاتی در سازمان به منظور بروز و نهادینه سازی ارزشهای جدید، سرفصلهای توسعه در فرهنگ دانشگاه اسلامی شناخته شده اند. نتیجه گیری: اگر از زوایه مدل توسعه نظامهای رفتاری به مقوله فرهنگ در دانشگاه اسلامی توجه شود، سازوکارهای مفهومی، ساختاری و عملکردی مذکور در دو بعد محیط درونی و بیرونی نمود خواهند داشت. به عبارت دیگر برخی از این سازوکارها درون محیط دانشگاه و برخی دیگر به منظور مرزگستری دانشگاه در محیط بیرونی اتفاق می افتند.

پژوهشهای اخیر نشان داده اند که فنّاوری ویدئو کنفرانس، هم اکنون به عنوان راهبردی سودمند برای ارتباط استاد با دانشجو در محیطهای یاددهی و یادگیری در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کاربرد دارد. هدف مقاله کنونی، کاوشی پیرامون عوامل اثر گذار بر ارتقای کیفیت بهره گیری از فناوری ویدئو کنفرانس در آموزشهای مهندسی است. روش پژوهش مورد استفاده در این پژوهش، مطالعه موردی بوده است. به منظور تحقق هدف پژوهش، با 10 دانشجوی تحصیلات تکمیلی یکی از رشته های مهندسی که از فنّاوری ویدئو کنفرانس در کلاس بهره برده بودند به شیوه گروه کانونی مصاحبه شد و سپس مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل مضمون، تجزیه و تحلیل شد. یافته های پژوهش بیانگر آن است که عوامل اثر گذار بر کیفیت بهره گیری از فناوری ویدئو کنفرانس را می توان در سه مقوله اصلی نقشها، تعاملات یاددهی یادگیری و ساختار جای داد. بر این اساس، در پایان مقاله پیشنهاداتی برای برنامه ریزی و سیاست گذاری کاربرد این فنّاوری در محیطهای یاددهی و یادگیری مهندسی ارائه شده است که تامّل در این پیشنهادات می تواند در تعالی کیفیت آموزشهای مهندسی اثر گذار باشد.

در محیط متنوع، پیچیده و متغیر امروزی که از سازمان ها به عنوان سیستم های پیچیده سازوارشونده یاد می شود، اهمیت بومی سازی نظریه ها و گفتمان های مدیریت سازمان، برای مواجهه با عناصر و کنشگرهای متعدد و متکثر محیطی و غلبه بر آنها با کشف قوانینی که نیازمند صرف کمترین هزینه و دستیابی به بیشترین اثربخشی باشد، به مراتب بیشتر احساس می شود. برای پیشبرد چنین رویکردی، تاکید بر قواعد لایزال الهی، دست آویز مستحکمی جهت تحقق هدف به شمار می رود. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف کشف قواعد ساده رفتاری مدیریت در سازمان ها از منظر قرآن کریم، به مداقه و کاوش در آیات سوره مبارکه بقره با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی و جستجوی ادات شرط، ادات تعلیل، ادات رجاء و ادات تفریع پرداخت. براین اساس، نگارندگان به 8 قاعده رفتاری ساده مشتمل بر قواعد "هدایت"، "پیروی"، "مجازات"، "ظلم ستیزی"، "لطف"، "پاداش"، "سپاس و قدردانی" و "وضع قوانین و تابعیت دستورات الهی" دست یافتند. در نهایت، با به کارگیری مضامین نهفته در هر آیه، به بیان دلالت های کاربردی آن ها در سازمان ها پرداخته شد. این پژوهش می تواند علاوه بر توسعه دانش نظری موجود، نقش موثری در راستای اسلامی شدن سازمان ها و متناسب سازی با فضای بومی کشور ایفا نماید.

پژوهش حاضر با هدف تدوین نظریه معنویت سازمانی از منظر نهج البلاغه، با استفاده از استراتژی پژوهشی نظریه داده بنیاد متنی به انجام رسید. بدین منظور، خطبه ها، نامه ها و حکمت های کتاب ارزشمند نهج البلاغه بررسی و نمونه عبارت های در ارتباط با مبحث معنویت سازمانی از نهج البلاغه استخراج شدند. پس از بررسی و دقت نظر در این عبارت ها، با محور قرار دادن مشخصه های مشترک بین آنها، مضمون های پژوهش در 21 عنوان گردآوری شدند. در نهایت با در نظر گرفتن این مضمون ها و زیر شاخه هریک، به تدوین نظریه معنویت سازمانی از دیدگاه نهج البلاغه براساس مدل طرح نظام مند نظریه داده بنیاد، مشتمل بر مقوله کانونی (خدامحوری)، عوامل علّی (اعتقاد، عمل و خودشناسی)، راهبردها و تعاملات (راهبردهای آموزش و بهسازی، نظارت و مشاوره)، زمینه یا بستر (قانون مداری)، شرایط مداخله گر (خودسازی و توان مدیریتی) و پیامدها (تعهد، تعامل سازنده، عدالت سازمانی و عدالت اجتماعی)، پرداخته شد. با توجه به اهمیت بومی سازی نظریه ها و گفتمان های مدیریت و تأکید بر مدیریت اسلامی جهت جلوگیری از بروز تضاد و تعارض در مبانی اعتقادی و عملی مدیران و کارکنان سازمانی، یافته های حاصل از این پژوهش می تواند افزون بر توسعه دانش نظری و بومی موجود، به روش های گوناگون، مبنایی برای سنجش معنویت و کاربرد آن در سازمان ها قرار گیرد.

هدف کلی از این پژوهش بررسی رابطه بین جو آموزشی و انگیزش درونی دانشجویان رشته های مهندسی برای تحصیل، با تعهد عاطفی آنان در دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان کارشناسی دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان 258 نفر و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق شامل پرسشنامه انگیزش درونی چویی و همکاران (2009) و پرسشنامه محقق ساخته جو آموزشی با الهام از پرسشنامه جو سازمانی هالپین و کرافت (1962) و زیر مقیاس تعهد عاطفی از پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مایر (1990) بود که پس از محاسبه روایی و پایایی، بین نمونه ها توزیع شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون گام به گام و همزمان استفاده شد. نتایج نشان داد که: 1. متغیر جو آموزشی پیش بینی کننده قوی تر تعهد عاطفی دانشجویان است؛ 2. ابعاد علاقه، فشار و ارزش از انگیزش درونی برای تحصیل، قوی ترین پیش بینی کنندگان تعهد عاطفی دانشجویان بر حسب جنسیت، رشته های تحصیلی و محل سکونت آنان است؛ 3. بعد انسجام اجتماعی دانشجو استاد از جو آموزشی، قوی ترین پیش بینی کننده تعهد عاطفی دانشجویان بر حسب جنسیت، رشته های تحصیلی و محل سکونت آنان است.  

هدف کلی از این پژوهش بررسی رابطه بین جو آموزشی و انگیزش درونی دانشجویان رشته های مهندسی برای تحصیل، با تعهد عاطفی آنان در دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان کارشناسی دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان 258 نفر و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق شامل پرسشنامه انگیزش درونی چویی و همکاران (2009) و پرسشنامه محقق ساخته جو آموزشی با الهام از پرسشنامه جو سازمانی هالپین و کرافت (1962) و زیر مقیاس تعهد عاطفی از پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مایر (1990) بود که پس از محاسبه روایی و پایایی، بین نمونه ها توزیع شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون گام به گام و همزمان استفاده شد. نتایج نشان داد که: 1. متغیر جو آموزشی پیش بینی کننده قوی تر تعهد عاطفی دانشجویان است؛ 2. ابعاد علاقه، فشار و ارزش از انگیزش درونی برای تحصیل، قوی ترین پیش بینی کنندگان تعهد عاطفی دانشجویان بر حسب جنسیت، رشته های تحصیلی و محل سکونت آنان است؛ 3. بعد انسجام اجتماعی دانشجو استاد از جو آموزشی، قوی ترین پیش بینی کننده تعهد عاطفی دانشجویان بر حسب جنسیت، رشته های تحصیلی و محل سکونت آنان است.