مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
۱۲.
۱۳.
۱۴.
۱۵.
۱۶.
۱۷.
۱۸.
۱۹.
۲۰.
پیشوند
حوزه های تخصصی:
با کمک علم تکوا ژشناسى مى تو انیم اجزاتشکیل دهندهء یک واژه رامورد تحلیل وبررسى قر ار دهیم. تک واژهاى زبان روسى از لحاظ تعد اد غنى تر از زبان فارسى مى باشند. براى برخى از تک واژهای زبان روسى در زبان فارسى و بالعکس، نمى توان معادل یافت. تک واژهاى زبان فارسى به غیر از ریشه و شناسه، عارى از معنى مى باشند، در صورتیکه در زبان روسى فقط میان وند عارى از معنى دستورى و لغوى است. وندهاىزبان فارسى غیر از پى و اژ که در زبان روسى معادل ند ارد، باعث تبدیل اجزا کلام به یکدیگر مى شوند، در صورتى که این مورد درباره برخى از وندهای زبان روسى مصد اق ندارد.
بررسی معانی افعال روسی با پیشوند-3a در بافت های مختلف جمله
حوزه های تخصصی:
پیشوند-3a یکى از پرکاربردترین پیشوندها است. این پیشوند به فعل پایه معانى مختلفى مى دهد، از عمده ترین معانى این پیشوند مى توان معانى "شروع عمل" و"مکان انجام عمل" را نام برد. براى درک هر چه صحیح تر معنى و مفهوم"مکان انجام عمل" این پیشوند، نیاز به بافت هاى جملات دقیقى داریم تا بتوانیم معانى مکانى این پیشوند را در موقعیت هاى مختلف مکانى درک کنیم، در این مقاله کوشیده ایم تا قواعد کلى در زمینهء موارد کاربردى این پیشوند، در بیان معانى ارائه گردد، تا زبان آموز بتواند به آسانى به تفاوت هاى موجود پى ببرد و نقش آن را در بافت هاى جملات در ترکیب با افعال و معانى آن به خوبى درک کند.
چکونگی بیان معانی پیشوندهای فعلی روسی در زبان فارسی
حوزه های تخصصی:
از ویژگى هاى بارز زبان روسى، تعداد زیاد افعال پیشوندد ار است. به کمک پیشوندها معانى زیادى که اغلب براى زبان آموزان ایرانى بسیار مشکل اند، بیان، مى شوند. از آنجاکه پیشوندهاى فعلى فارسى، معانی کمترى نسبت به پیشوندهاى روسى بیان مى کنند، در ترجمهء روسى به فارسى مشکلات عمد ه ا ى بوجود مى آیند که اغلب این گونه پیشوندها تحت اللفظى ترجمه مى شوند. در برخى موارد، حتى لازم است که برخى از معانى مربوط به پیشوندها تفسیر شوند، یا از "کلمات تکمیلى- توضیحی "دیگرى، از قبیل: قیدها، حروف اضافه، افعال و غیره استفاده شود. در زبان روسى، معانى مختلف هرگونه عنصر زبانى، با توجه به بافت جمله مشخص مى شود و با توصیف دقیق موقعیت هاى خاص جمله است که مى توان به معانى مورد نظر دست یافت. با توجه به نقش بافت جمله، برخى معانى را فقط از کل جمله مى توان فهمید. آشنایى با شیوه هاى بیان معانى پیشوندهاى روسى، این امکان را به وجود مى آورد تا زبان آموزان درک صحیحى نسبت به معانى افعال پیشوندد ار پیدا کنند.
بررسی مقایسه ای قید در زبان های روسی و فارسی
حوزه های تخصصی:
در زبان روسى و فارسى، قید یکى از انواع کلام اکست که از لحاظ حالات صرفى تغییر نمى کد. از لحاظ نحوى، قید در هر دو زبان مى تراند در کنار خود متمم داشته باشد. برخى از زبان شناسان، قید تفضیلى را همان قید تعییریافته محسوب مى کنند و معتقدند که قید در زبان روسى تغییر مى کند. در زبان فارسى نقش نحوى واژه در جمله می تواند وجه تمایز قید از صفت باشد. در هر دو زبان، قید گاهى واژه اى یا گاهى کل معنى جمله را به مفهوم معینى محدود مى سازد. در زبان فارسى، اعضاى اصلى جمله نیز مى توانند در کنار خود وابسته (متمم) داشته باشند. قید در هر دو زبان هیچگاه با واژه دیگر در حالت مضاف و مضاف الیه قرار نمى گیرد، بلکه ارتباط نحوى مجانبت برقرار مى کند. مقایسه قید در هر دو زبان نشان مى دهد که برخى ساختارها، در هر دو زبان، از لحاظ اعضاى جمله، از یکدیگر متفاوت اند که در این مقاله بدان پرداخته خواهد شد.
ویژگی های معنایی پیشوندهای روسی و توصیف آنها
حوزه های تخصصی:
در زبان روسی پیشوندها با افعال زیادی ترکیب می شوند و نقش عمده ای در بیان معانی مختلف ایفا می کنند و مشکلات زیادی را برای زبان آموزان (ایرانی) در درک و فهم این مبحث مهم و پیچیده ایجاد می کنند و از آن جایی که در کتاب های موجود توصیف معانی پیشوندها برای زبان آموزان کامل نمی باشد‘ بایستگی آن به شدت احساس می شود و در این مقاله سعی می شود به مواردی کاربردی- آموزشی توصیف معانی پیشوندها اشاره شود. اگر توصیف معانی پیشوندها درست و کامل باشد و در تضاد نباشد و معانی پیشوندها به درستی دسته بندی و طبقه بندی شده باشند و به شرایط بیان آن ها در بافت جمله اشاره شود به نظر می رسد که زبان آموز در درک درست معانی پیشوندهای روسی کمتر دچار مشکل شود.
بررسی ترتیب فراگیری «جفت های مشابه» در زبان انگلیسی توسط دانشجویان فارسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در پژوهش حاضر، هدف تعیین ترتیب در فراگیری انواع «جفت های مشابه» در زبان انگلیسی توسط فارسی زبانان و همچنین بررسی ارتباط آماری بین نحوه یادگیری انواع این جفت ها است. بدین منظور، آزمونی جهت تعیین نحوه تشخیص این صورت ها به سی نفر دانشجوی دانشگاه شهید باهنر کرمان که از لحاظ دانش زبانی در یک سطح بودند، ارائه شد. تجزیه و تحلیل نتایج آزمون، ترتیب فراگیری این نوع واژگان را به صورت جفت های متفاوت در صامت (شامل تفاوت در نوع صامت و صامت اضافه)، پیشوند، مصوت (شامل تفاوت در نوع مصوت و مصوت اضافه)، پسوند و ریشه نشان داد. از نتایج دیگر این تحقیق، معنی دار بودن تفاوت بین میانگین ها در تمام گروه های فوق الذکر به استثنای جفت های متفاوت در نوع مصوت و مصوت اضافه بود.
Функциональные варианты начинательности и завершительности действия (на примере глаголов с приставкой за- в русском языке) (موارد کاربردی آغاز و اتمام عمل (در افعال با پیشوند за- در زبان روسی))(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در این مقاله مسائل علمی معاصر در دستور زبان کاربردی بررسی می شود. متخصصانی که به مشکلات مربوط به دستور زبان کاربردی می پردازند، نه تنها به مسائل نظری دیدگاه های کاربردی-معنایی، ساختار و شیوه های بیان آنها، بلکه به مسائل عملی نیز توجه می کنند. در بعد نظری دستور زبان کاربردی هم سیستم زبان و هم مسائل گفتاری آن تشریح می گردد. در رابطه با این مسأله، دیدگاه های کاربردی-معنایی که منسجم کننده ابزارهای زبانی سطوح مختلف برای بیان بعضی مقوله های معنایی است، به عنوان مفاهیم پایه ای مطرح می گردد. در این مقاله معانی«آغاز» و« اتمام» عمل با پیشوند -за در زبان روسی به عنوان یک مفهوم کاربردی مقوله معنایی حوزه نمود فعل بررسی شده که نشان می دهد تأثیر زیاد واژگانی در کل دستور زبان از ویژگی های منحصر به فرد زبان روسی است. در این بررسی نه تنها از منابع تجربی زبان روسی، بلکه از مثال های موجود در فرهنگ لغت آثار تاریخی سده شانزدهم میلادی شهر پرم تا آغاز سده هجدهم نیز استفاده شده است.
О переводе русских приставочных глаголов таджикскими простыми и сложными конструкциями (на материале приставки ОТ-) (بررسی ترجمه افعال پیشوندی روسی با ساختارهای ساده و مرکب در زبان تاجیکی (براساس نمونه هایی از پیشوند от-))(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر به بررسی ترجمه افعال روسی با پیشوند от- و معادل آن ها در زبان تاجیکی می پردازد. پیشوند от- در زبان روسی معاصر از جمله پیشوندهایی است که معانی متعددی دارد. مثال های مورد استفاده در این مقاله، مستخرج از فرهنگ روسی-تاجیکی و همچنین دو اثر لف تالستوی: آنّا کارنینا (ترجمه Рањим Њошим) و جنگ و صلح (ترجمه Њабиб Ањрорї)، می باشد. معادل های افعال روسی با پیشوند от- در زبان تاجیکی بیش از همه ساختارهای ساده و مرکب هستند. در ترجمه های بررسی شده، ساختارهای زیر مشاهده گردید: قید + فعل، قید فعلی مرکب گذشته + فعل، عدد+ فعل، عدد+ قید فعلی مرکب، عدد+ قید + فعل، عدد + اسم + فعل، قید فعلی گذشته + فعل، قید нагз+ فعل. پژوهش حاضر ثابت می کند بررسی افعال پیشونددار روسی یکی از مسائل روز و مهم زبان شناسی معاصر و بیان روش های ترجمه و انتقال آن ها به زبان تاجیکی به هنگام فراگیری زبان روسی در کلاس های تاجیک زبانان لازم و ضروری است.
Сравнительный анализ способов терминообразования в таджикском и русском языках (на примере «Наводир-ул-вакоеъ» Ахмада Дониша) (تجزیه وتحلیل مقایسه ای شیوه های اصطلاح سازی در زبان های تاجیکی و روسی (بر اساس کتاب نوادرالوقایع اثر احمد دانش))(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در این مقاله به دیدگاه زبان شناسان روس و تاجیک در بررسی مسئله اصطلاح شناسی و تاریخچه شکل گیری روش های زبان شناسی در پژوهش اصطلاحات و تاریخچه کاربرد واژه «اصطلاح» و «کلمات تخصصی» پرداخته شده است. نویسندگان مقاله با بیان اینکه مطالعات متعددی در زبان های گوناگون به بررسی سیستم های اصطلاحات و درک ویژگی ها و جنبه های خاص آن ها اختصاص یافته است، معتقدند که تعداد زیادی از اصطلاحات بر اساس تغییر نقش کلمات رایج تشکیل شده است. با تکیه به نظر زبان شناسان معروف تاجیک، نویسندگان مقاله به این نکته اشاره می کنند که زبان عربی به عنوان زبانی بین المللی در آن دوره در روند شکل گیری و غنی سازی اصطلاحات علمی زبان تاجیکی نقش عمده ای داشته است. این مقاله بر مبنای تجزیه وتحلیل تطبیقی اصطلاحات کتاب «نوادرالوقایع» اثر احمد دانش، دانشمند بزرگ فارس و تاجیک نگاشته شده است. نویسندگان به تجزیه وتحلیل شیوه های گوناگون ساخت اصطلاحات (در زمینه آموزش، تاریخ، نجوم، جغرافیا) در زبان های روسی و تاجیکی پرداخته اند. نتایج بررسی متون نشان می دهد که احمد دانش در آثارش در کنار واژه های رایج، به طور گسترده از مجموعه ای از اصطلاحات فارسی و همچنین وام واژه هایی از سایر زبان ها استفاده می کرده است.
برخی عناصر گویشی در ساخت افعال متون دورة تکوین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
سرزمین ایران با توجه به گستردگی و تاریخ طولانی آن دارای گویش ها و گونه های زبانی متنوعی است. این گویش ها که از دیرباز در ایران رایج بوده اند، بر برخی از متون فارسی کهن نیز تأثیر گذاشته اند. این تأثیر در متون پیش از دورة مغول (دورة تکوین) بیش از دوره های دیگر زبان فارسی دیده می شود. برای نمونه در ساخت های فعلی دورة تکوین، عناصری دیده می شوند که مسلماً از گویش ها وارد زبان فارسی معیار شده اند. برخی از این عناصر که در مقالة حاضر بررسی شده اند عبارتند از: پیشوند فعلی «هاز-/ هوژ-» و گونه های آن، پسوند تاجیکی «-گی»، کاربرد نوعی خاص از افعال کمکی، پیشوند فعلی «بو-»، کاربرد غیرمعیار پسوند -ist ، ساخت های متعدی قیاسی و گونة گفتاری پسوند -ān . اغلب این عناصر هنوز تنها در گویش های ایرانی دیده می شوند.
بررسی عمل کرد فردوسی در کلمه سازی صفات با پیشوندها در شاهنامه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
موضوع واژه سازی از طریق پیشوندها و پسوندها تاریخی طولانی دارد، زیرا می توان با افزودن آن ها در ساخت واژه های جدید برای بیان معنی ها و مفهوم های تازه بهره گرفت و بدین گونه هزاران واژه نو با معانی تازه ایجاد کرد. فردوسی و اثر بلند پایه اش، شاهنامه، از شهرت ملّی و بین المللی برخوردار و نام این دو، همواره با زبان شیرین فارسی آمیخته و هم راه بوده است. فردوسی و شاهنامه تاکنون از جنبه های گوناگون بررسی شده است، امّا نگارنده در این پژوهش، دیدی زبان شناسانه در سطح واژگان صفات و ساختار آن ها و چگونگی بهره گیری از امکانات واژه سازی زبان فارسی در شاهنامه دارد. این که آیا فردوسی در کلمه سازی صفت تا چه اندازه با پیشوندها و پسوندهای صفت ساز آشنایی داشته و از آن ها بهره گرفته است، نیاز به پژوهشی دقیق در شاهنامه دارد. در این پژوهش از روش اسنادی کتاب خانه ای و آماری بهره گرفته شده است و نتایج بدست آمده حاصل دو سال پژوهش بر روی تمامی صفت های ساخته شده در شاهنامه است. در پایان به این نتیجه خواهیم رسید که فردوسی شناختی خوب از پیشوندهای صفت ساز دارد و با بهره گرفتن از آن دانش صفت های بسیار در معنی های گوناگون ساخته است و بی دلیل نیست که این کتاب به عنوان یکی از گنجینه های لغت در زبان فارسی شناخته می شود.
فرایندهای واژ - واجی پیشوندهای گویش تاتی تاکستان بر پایه نظریه بهینگی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر، تلاشی است در جهت بررسی پیشوندهای واژ - واجی گویش تاتی تاکستان و واکاوی چگونگی عملکرد فرایندهای واژ - واجی در چارچوب نظریه بهینگی. منظور از فرایندهای واژ - واجی آن دسته از تغییرات واجی است که در بافتی صرفی یعنی در مرز بین تکواژها ایجاد می شود و انگیزه آوایی دارد. روش پژوهش به صورت تحلیلی بوده و داده ها از کتاب های تاتی، رادیو و شبکه های محلّی گردآوری شده اند. متغیّرهای زبانی براساس نوع فرایندهای آوایی و واژگانیِ دخیل مورد بررسی قرار گرفتند. نهایتاً، براساس داده های موجود، این نتیجه به دست آمد که در این زبان گاهی فرایند حذف و گاهی درج در مرز تکواژی رخ می دهد؛ هرچند فرایند حذف در پیشوندها از مرتبه بالاتری نسبت به درج برخوردار است. این امر، نشان دهنده هم نوایی یا همان دسیسه واجی است و درواقع نشان می دهد که مرتبه بندیِ محدودیت های جهانی در این گویش صادق بوده و محدودیت های موجود در گویش یادشده با محدودیت های جهانی هم سو است. این پژوهش به پیکره دانش زبانیِ زبان شناسان در مورد گویش تاتی افزوده و به پژوهش گران در شناختِ هرچه بیشتر فرایندهای واژ - واجی گویش تاتی و تطابق آن با جهانی های این حوزه یاری می رساند.
بررسی افعال پیشوندی در زبان فارسی ازمنظر صرف ساخت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر به پیشوندهای فعلی رایج در زبان فارسی در چارچوب انگاره صرف ساخت و تعامل آن با معناشناسی پرداخته و ترکیب پذیری معنا در افعال پیشوندی و تأثیر معنا بر ساخت این افعال را بررسی کرده است. برای نیل بدین مقصود پس از جمع آوری فعل های پیشوندی از در پیکره دادگان افعال فارسی (رسولی و دیگران، 2011)، این افعال با توجّه به تفاوت های صوری و معنایی طبقه بندی شدند؛ سپس هریک از پیشوندها به طور جداگانه تحلیل و برای هریک طرح واره ای کلّی که دارای زیرطرح واره های مختلف بود، ارائه شد. تحلیل داده ها نشان داد که این افعال در بسیاری از موارد معنای ترکیب پذیر نداشته و تعداد زیادی از پیشوندهای فعلی در طول زمان تغییر معنا داده و ازنظر واژگانی نیز فعل های دارای این پیشوندها، به صورت واژه ساده تحلیل می شوند؛ افزون بر این، برای همه افعال پیشوندی طرح واره ای کلّی درنظرگرفته شد که هر گروه از افعال با توجّه به نوع پیشوند موجود در آن، زیرطرح واره ای از این طرح واره کلّی محسوب می شود.
کارکرد پیشوندها و پیش واژک های فعلی در فرهنگنامه قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پیشینه کاربرد فعل با پیشوند و پیش واژک در زبان های ایرانی به دوره باستان می رسد. برخی از این پیشوندها و پیش واژک های فعلی در فارسی میانه متروک شده و برخی از آنها به صورت جزیی مُرده در ساختمان فعل باقی مانده اند. فارسی دری نیز این پیشوندها و پیش واژک ها را از فارسی میانه وام گرفته است. در فرهنگنامه قرآنی، فرهنگ برابرهای فارسی قرآن بر اساس 142 نسخه خطی کهن، تعداد زیادی از فعل ها با پیشوند و پیش واژک به کار رفته اند. فراوانی فعل های فارسی در فرهنگنامه قرآنی، بویژه فعل های پیشوندی، بیانگر توانایی بالای زبان فارسی در ساخت واژه است. بررسی پیشوندها و پیش واژک های فعلی برای آشنایی با شیوه های واژه سازی در زبان فارسی و نمایاندن ظرفیت و چگونگی ساخت فعل در این زبان ضرورت دارد و به شناخت روند تکامل افعال ساده به فعل های ترکیبی و پیوندی از دوره فارسی باستان تا دوره مورد مطالعه این پژوهش، فارسی دری، کمک می کند. این جستار به شیوه تحلیلی - توصیفی و با مطالعه کتابخانه ای، با بررسی برابرهای فعلی واژگان قرآن کریم در فرهنگنامه قرآنی، نخست به استخراج پیشوندها و پیش واژک های فعلی این دوره از رشد و تکوین زبان فارسی می پردازد، سپس با آوردن نمونه، انواع آنها را دسته بندی نموده و ساختار، کاربرد، معنی و جامعه آماری این نوع از وندهای اشتقاقی و تصریفی را تجزیه و تحلیل می کند. هدف از این پژوهش، بازنمایی سیر تحول و کارکرد پیشوندها و پیش واژک های فعلی و ارائه بسامد افعال کهن مهجور، کم کاربرد و پویای پیشوندی در زبان فارسی است. نتایج به دست آمده، غلبه فعل های پیشوندی را بر ساخت های دیگر فعل در متن اصیل فرهنگنامه قرآنی نشان می دهد.
«بررسی پسوند و پیشوندهای مشترک زبان ارمنی و زبان های ایرانی باستان»
حوزه های تخصصی:
هنریک هوبشمان در 1877 نشان داد که زبان ارمنی شاخه مستقلی از زبان های هند و اروپایی هستند. زبان ارمنی بر اثر تماس و برخوردهای نزدیک ملت ایران در دوران باستان به مقیاس زیادی از زبان فارسی تاثیر پذیرفته است.
خویشاوندی زیادی بین زبان ارمنی و زبانهای ایرانی باستان مشاهده می شود که برخی از آنها ناشی از وام گیری واژه ها در زبان ارمنی از ایرانی باستان می باشد در این مقاله نگارنده قصد دارد که به بررسی تعدادی واژه های ارمنی که دارای پسوند یا پیشوند اند و از زبان های ایرانی باستان وام گرفته شده اند بپردازد.
از جمله پسوندهای شاخصی که در زبان ارمنی وارد شده اند
می توان؛ pet- estan ، aran، ak، ... و تعدادی پیشوند؛ ham-، - dž ، ... نام برد.
یافته های مطالعه حاضر، ثابت می کند که تعدادی از پسوند و پیشوندهای زبان ارمنی از زبان های ایران باستان قرض گرفته شده است.
بررسی پیکره بنیاد زایایی وندهای اشتقاقی زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
صاحب نظرانی همچون بائر (2004) و باین (1992) زایایی را یک پیوستار می دانند. منظور از زایایی وندها، میزان قابلیت استفاده از یک وند در ساخت واژه های جدید است. با بررسی میزان زایایی، می توان ترکیب ها و واژه های بالقوه زبان را پیش بینی کرد. در پژوهش های انجام شده تاکنون، تعداد مختصری از وندها بررسی شده اند. برای بررسی تعداد وندهای بیشتر و نتیجه گیری جامع تر، پژوهش حاضر انجام شد. هدف این پژوهش، بررسی میزان زایایی پیشوندها و پسوندهای اشتقاقی زبان فارسی و ارائه تعدادی از وندواره های زبان فارسی بود. برای این منظور166 وند اشتقاقی، شامل 28 پیشوند و 72 پسوند و 66 پسوندواره، گردآوری شدند و محاسبه میزان زایایی پیشوندها و پسوندها، جداگانه انجام شد. وندها در قسمتی از پیکره به روزشونده، جست وجو شدند. برای جست و جوی وندها از یک دستور برنامه نویسی به زبان پایتون استفاده شد. برای بررسی میزان زایایی، از شاخص ارزیابی باین (P*) (2009) استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که زایاترین پیشوند «بی» و غیرزایاترین پیشوند «پیرا» است. همچنین، زایاترین پسوند «ی (مصدرساز)» غیرزایاترین پسوند «وش» است.
بررسی زبانی و دستوری پیشوندها و پسوندها در تاریخ بیهقی
حوزه های تخصصی:
ابوالفضل بیهقی صاحب اثر ارزشمند تاریخ مسعودی علاوه بر وظیفه ی دبیری و تاریخ نویسی، فنون ادبی و دستوری را نیز در اثر سترگ خود رعایت نموده و در کنار آن به واژه سازی و توسعه ی زبان پرداخته است. در این راستا «وندها» نقش بسیار مهمی در ساخت ترکیبات واژگانی و زبانی تاریخ بیهقی ایفا می کنند. وندها این قابلیّت و کارایی را در زبان فارسی دارند که با قرار گرفتن در کنار کلمات دیگر، واژگانی نو بیافرینند و با همین استقرار جزیی خود در کنار دیگرواژگان، برخی توضیحات اضافی را از زبان حذف کرده ، موجب ایجاز و رسایی سخن شوند و به قدرت و جاذبه ی زبان ادبی بیفزایند. «وندها» اجزای کوچکی از زبان اند که هر چند به تنهایی معنا و مفهوم مشخّصی ندارند، امّا با قدرتی که در آن ها نهفته است می توانند برای ابلاغ دورترین معانی و دست نایافتنی ترین افکار، واژه هایی بدیع خلق کنند. بررسی وشناخت این اجزای نافذ در آثار ادبی کهن و آشنایی با نحوه ی پیوند آن ها با کلمات می تواند الگویی برای ساخت واژه های تازه در زبان توانمند فارسی باشد. ابوالفضل بیهقی یکی از نثرنویسان بزرگ زبان فارسی است که به خوبی به اهمّیّت نقش این اجزا در سخن و زبان پی برده و به یاری آن ها با خلق ترکیب ها و تعبیرهای تازه تحوّلی شگرف در سبک نویسندگی دوره ی خراسانی و حتّا پس از آن پدید آورده و سبک نوشتاری ویژه ای از خود به یادگار گذاشته است . واژه های کلیدی:زبان، دستور زبان فارسی، پیشوند، پسوند ،تاریخ بیهقی.
بررسی چندمعنایی پیشوند /hæm-/ «هم-» در زبان فارسی براساس رویکرد معنی شناسی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از جمله مسائلی که در چارچوب معنی شناسی شناختی به آن پرداخته می شود، مسئله چندمعنایی است. یکی از مفاهیم بنیادی در مسئله چندمعنایی مقوله های شعاعی است. در معنی شناسی شناختی، یک واژه چندمعنا یک مقوله را تشکیل می دهد و معانی مختلف آن واژه عضوهای آن مقوله را به خود اختصاص می دهند. از این منظر، پیشوندها نیز دارای معانی متعددی هستند که می توانند آن ها را به پایه های خود بیافزایند. در این راستا، در پژوهش حاضر چندمعنایی پیشوند /hæm-/ با تکیه بر رویکرد معنی شناسی شناختی مورد بررسی قرار گرفت. ماهیت روش شناختیِ این پژوهشِ کیفی، توصیفی-تحلیلی بوده و داده ها به روش کتابخانه ای از منابع فارسی زبان لغت نامه دهخدا (1373)، فرهنگ معین (1381) و فرهنگ عمید (1389) استخراج شده اند. یافته ها نشان داد که پیشوند غیرفعلی /hæm-/ یک پیشوند چندمعنایی با طیفی از کارکردهای واژگانی است. این پیشوند در برخی موارد معنای واژگانی ریشه کلمهرا تغییر می دهد و در نتیجه یک عنصر واژگانی متمایز ایجاد می کند. همچنین، نتایج نشان داد که پیشوند /hæm-/از پنج معنای متمایز برخوردار است که براساس معیارهای تعیین معنای سرنمون مشخص شد معنای «اشتراک» معنای مرکزی یا سرنمون پیشوند /hæm-/ است و چهار خوشه معنایی متمایز دیگر نیز حول این معنای مرکزی شکل گرفته اند. بنابراین، پیشوند /hæm-/ همانند مقولات واژگانی، مقوله ای را شکل داده است که همه معانی خود را حول یک معنای مرکزی گرد آورده است.
کاربرد پسوندها در زبان سغدی و سنجش آن با زبان یغنابی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
پیام باستان شناس سال ۷ بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱۳
107-116
حوزه های تخصصی:
زبان سغدی یکی از زبان های ایرانی میانه شرقی است که از آن گنجینه ای پربار از متون و واژگان بجای مانده است. شوربختانه، با آن که سغدی روزگاری به عنوان یک زبان میانجی در طول جاده ابریشم روایی داشته، امروزه تنها گویشی از آن در بخش کوچکی از تاجیکستان در دره یغناب به عنوان زبان یغنابی به جای مانده است. در این نوشتار کوشش گردیده، نخست پیوند زبان سغدی از نگر ساخت واژه اعم از این که یک واژه بسیط است یا مشتق یا مرکب با دیگر زبان های ایرانی مانند اوستایی، فارسی میانه و... نشان داده شود و سپس، به گونه ای اختصاصی زبان سغدی با یغنابی دربخش واژگان مشتق پسونددار از نگر دگرگونی های دستوری و معنایی که یک واژه ساده در پیوند با پسوند پیدا می کند، مورد بررسی و سنجش قرار گیرد.