مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
اوستایی
حوزه های تخصصی:
در زبان فارسی امروز واژگانی وجود دارد که ازفارسی باستان و اوستایی، با تحولاتی که از دو طریق زبان پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی یافته، به دو و گاهی سه صورت به زبان فارسی امروز رسیده اند که در فرهنگهای فارسی پس از اسلام، به سبب عدم شناخت و چگونگی تحول آنها، هر یک واژه ای مستقل به کار رفته اند و هیچ یک از فرهنگ نویسان اشاره ای به یک اصل داشتن آنها نکرده اند.....
آهن و پیدایی آن در اساطیر ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پیداییِ آهن در اواخر هزارة دوم پیش از میلاد بر جنبه های گوناگون زندگی قوم ایرانی تأثیر گذارد. بازنمودِ این امر را می¬توان در آیین¬ها و نبردهای ایشان مشاهده کرد. این مقاله به کشف آهن و بررسی تأثیر این رویداد در روایات اساطیری ایرانی می¬پردازد. نخست از میزان نفوذ آهن در اساطیر هر دوره و چراییِ آن گفت گو می¬شود. در همین راستا، ابتدا گاهان به عنوان کهن¬ترین متنِ دینیِ ایرانی بررسی و سپس به متون اوستایی متأخر و روایات دورة میانه و اسلامی پرداخته می شود. در ادامه بر اساس جهان بینیِ ایرانیِ باستان، نقش انسان و آفریدگان هرمزدی در دو حوزة اخلاق و اختیار و سازندگیِ جهان برای مقابله با اهریمن، با تکیه بر روایات اساطیری و تاریخی تبیین می گردد.
فرایند شکل گیری پسوندهای مصدر و اسم مصدر در فارسی میانه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در این مقاله به فرآیند شکل گیری دو گونه پسوند سازنده اسم مصدر در فارسی میانه، یعنی -išn و -išt و نیز پسوند سازنده مصدر، یعنی -dan-/tan پرداخته می شود. نگاه تاریخی و خاستگاه یکسان امکان می دهد که به دو پسوند -išn و -tan-/dan هم زمان پرداخته شود. هم چنین، نیم نگاهی هم به عنصر «ـ شن» در برخی از واژه های فارسی نو مانند «پاداشن» خواهیم داشت.
پیش فعل های ایرانی باستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
گویشورِ ایرانیِ باستان، با افزودنِ پیش فعل به فعل، معنیِ آن را کرانمند می کرده و بدین گونه پیامِ خود را دقیق تر بیان می کرده است. آنچه در این زمینه در منبع ها دیده می شود چنان اندک و نارساست که ساخت، کارکرد و پیشینه پیش فعل ها را برای ما روشن نمی کند. دستورِ کارِ این نوشته، شناساییِ بیست پیش فعلِ ایرانیِ باستان به همراه ریخت های گوناگونِ آنها و بررسیِ بسامدِ کاربردیِ این پیش فعل هاست. همچنین کوشیده شده است تا نارسایی هایی که در زمینه ساخت، کارکرد و ریشه هندواروپاییِ آنها دیده می شود، برطرف شود. در این بررسی روشن می شود که پیشوندِ فعلی نامیدنِ پیش فعل ها در اوستا از دیدِ ساخت شناختی نادرست است. دیگر اینکه پیش فعل ها بازمانده های گروهی از قیدهای اداتی هندواروپاییِ آغازین هستند که در زبان های ایرانیِ باستان کارکردِ پیش فعلی به دست آورده اند و از این پس، معنیِ فعلی را که با آن پیوند می خورند ویرایش و کرانمند می کنند.
ساختار افعال سببی تالشی از چشم انداز زبانشناسی تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
افعال سببی در زبان تالشی در اشکال گوناگون پدیدار می شوند . برخی از این افعال تنها دارای گردش واکه ای هستند اما گروهی دیگر که در این پژوهش مورد بررسی قرارگرفته اند، جدای از گردش واکه ای،پسوندهایی همچون_nəste, _āvnəste_āvniye, _āvəndeمی گیرند. این دسته از افعال زبان تالشی را می توان برمبنای قواعد آواییِ افعالِ سببی در زبان های ایرانی باستان، در دو گروه بخش نمود. در این[1] مقاله تلاش ما بر این خواهد بود که اجزای سازندهستاک هایحالِ سببیِزبان تالشی را با نگاه به زبان های ایرانی باستان و میانه توجیه کنیم. همچنین پیشینه ای تاریخی برای پسوندهای مصدر ساز این افعال (əste_(_de, _iye,بدست دهیم. در ادامه دگرگونی های آوایی از جمله تبدیل همخوانm >v در افعالی که دارای پسوند_ām(ə)nو_āv(ə)nهستند مورد مطالعه قرار می گیرد.همگی تحلیل ها در این مقاله برمبنای دانش زبانشناسی تاریخی خواهد بود.
دشواری های آموزش زبان های باستانی ایران ( مطالعه موردیاوستایی، فارسی باستان، سغدی)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تاریخ ادبیات پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۸۷
287 - 307
حوزه های تخصصی:
هدف اصلی از آموختن زبان های باستانی دستیابی به توانایی خواندن و درک متون باستانی است و برخلاف زبان های امروزی، کسب چهار مهارت شنیدن، خواندن، صحبت کردن و نوشتن ضروری نیست، چون کسی این زبان های بدون گویشور را به منظور برقراری ارتباط یاد نمی-گیرد. تمرکز بر مهارت خواندن اهمیت یادگیری دستور زبان را افزایش می دهد، زیرا از یک سو برای درک پیچیدگی های متن تسلط بر دستور زبان لازم است و از سوی دیگر بخش مهمی از کسانی که قصد فراگیری این زبان ها را دارند در رشته زبان شناسی تاریخی تحصیل می کنند و با جنبه های دستوری متون باستانی سروکار دارند. در مقاله حاضر، ابتدا به تفاوت های میان آموزش زبان های باستانی و زبان های امروزی اشاره می شود و سپس با بیان دشواری های خاص آموزش سه زبان ایرانی اوستایی، فارسی باستان منابع اصلی آموزش این زبان ها در دانشگاه های ایران با یکدیگر مقایسه می-شوند. براساس این یررسی می بینیم که این کتاب ها از نظر روش اختلاف چندانی ندارند و همگی بر اساس روش «دستور-ترجمه» تألیف شده اند، اما کارآمدترین منابع با متن همراه هستند و هم زمان با آموزش دستور زبان و تمرینات دستوری، توانایی درک متن را هم افزایش می دهند.
«بود و هست و خواهد بود»
حوزه های تخصصی:
«بود و هست و خواهد بود» در اوستا تعبیری است مکرر که محققان سابقه قدیم تر آن را در دیگر زبان های هندی واروپایی نیز نشان داده اند. در نوشته های پهلوی این عبارت گاهی وصف خداست. در نوشته های مانوی نیز چنین تعبیری نظایری دارد. این نوشته جست وجویی مختصر در سابقه این تعابیر زردشتی و مانوی است.
بررسی انتقادی کتاب تاریخ تحلیلی زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
هدف پژوهش حاضر، بررسی یکی از منابعی است که برای درس «تاریخ زبان فارسی» از درس های رشته زبان و ادبیات فارسی نوشته شده است. برای این هدف، کتاب تاریخ تحلیلی زبان فارسی، تألیف حمیرا زمردی، انتخاب شده است. آیا مؤلف در هدف خود که آشنا کردن دانشجویان با تاریخ زبان فارسی است موفق بوده است؟ نویسنده مقاله حاضر به بررسی این کتاب و سنجش مطالب آن با استفاده از برخی دیگر از کتاب های این حوزه پرداخته است. در این بررسی ایرادات چندی به نظر رسیده است که می توان آنها را چنین برشمرد: اشکالات فراوانی در نگارش و نیز برخی ایرادات چاپی در این کتاب مشهود است، برخی از اطلاعات تاریخی درج شده در کتاب اشتباه است، این کتاب به دلیل کمبود اطلاعات موجب شکل گیری فهمی ناقص در خواننده می شود، و منابع مناسب و کافی در تألیف این کتاب استفاده نشده است و بخشهای مختلف این کتاب، برگرفته از تحقیقات پیشینیان است و نویسنده آن نقش چندانی در یافتن مطالبی که به نام خود آورده است نداشته است.
کاربرد پسوندها در زبان سغدی و سنجش آن با زبان یغنابی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
پیام باستان شناس سال ۷ بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱۳
107-116
حوزه های تخصصی:
زبان سغدی یکی از زبان های ایرانی میانه شرقی است که از آن گنجینه ای پربار از متون و واژگان بجای مانده است. شوربختانه، با آن که سغدی روزگاری به عنوان یک زبان میانجی در طول جاده ابریشم روایی داشته، امروزه تنها گویشی از آن در بخش کوچکی از تاجیکستان در دره یغناب به عنوان زبان یغنابی به جای مانده است. در این نوشتار کوشش گردیده، نخست پیوند زبان سغدی از نگر ساخت واژه اعم از این که یک واژه بسیط است یا مشتق یا مرکب با دیگر زبان های ایرانی مانند اوستایی، فارسی میانه و... نشان داده شود و سپس، به گونه ای اختصاصی زبان سغدی با یغنابی دربخش واژگان مشتق پسونددار از نگر دگرگونی های دستوری و معنایی که یک واژه ساده در پیوند با پسوند پیدا می کند، مورد بررسی و سنجش قرار گیرد.
بررسی اجمالی ویژگی های دستوری زبان خوارزمی و سنجش آن با زبان سغدی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
پیام باستان شناس سال ۷ بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱۳
117-125
حوزه های تخصصی:
در این گفتار نخست، خط و زبان خوارزمی و بن مایه های آنان در دوران باستان و میانه و نیز در زمان پس از ظهور اسلام در ماوراءالنهر و آثار بجای مانده از آنان بررسی می شود. سپس درباره ویژگیهای دستوری زبان خوارزمی به تفصیل سخن رانده می شود و با یکی از زبانهای بسیار مهم ایرانی میانه شرقی، یعنی سغدی سنجیده می گردد. در جای جای این گفتار این دو زبان چه از نگر دستوری و چه از نگر واژگانی مورد سنجش قرار می گیرند و پیوند و پیوستگی آنان هرچه بهتر نشان داده می شود. از سویی دیگر کوشش شده است تا ویژگی های منحصر به فرد دستوری که تنها مختص زبان خوارزمی است چونان: قانون وقف، اصل پیشگرایی یا صدارت طلبی، توالی پسوندها و... به تفصیل بیان شوند. در پایان نیز نمونه هایی چند از واژگان مشترک خوارزمی و سغدی که نماینده گروه زبانهای ایرانی میانه شرقی هستند با زبان پشتو که امروزه بازمانده زبان خوارزمی به شمار می آید، ارائه شده است تا پیوستگی این زبان ها به یکدیگر بدرستی نمایان گردد.
هم پوشانی صرفی برخی از واژگان گویش الموتی با واژه های انگلیسی و بررسی ریشه های باستانی آن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های بین رشته ای ادبی سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۰
271 - 288
حوزه های تخصصی:
بر اساس یافته های زبان شناسان، گویش الموتی را می توان در زیر مجموعه زبان های شمالی_غربی ایران باستان تقسیم بندی کرد و زبان های ایرانی را می توان در قالب خانواده ی بزرگ زبانی (هند و اروپایی) بررسی کرد، افق مقایسه و پیوند گویش الموتی با زبان لاتین در سرآغاز و منشا از جهات شکل، ساختار آوایی و معنایی دامنه وسیعی از تحقیقات را پیش چشم محققان می گستراند، هنوز بسیاری از واژگانی که در زبان گویش وران الموتی به کار برده می شود با صورت و ساخت آوایی کهن آن به کار می رود. در این مقاله به طور اجمالی به برخی از ویژگی های صرفی باستانی این گویش اشاره خواهد شد و در ادامه برای اثبات نگرش فوق بیست واژه و سه پسوند را که از جهت شکل آوایی و معنایی با واژگان لاتین هم پوشانی دارند تطبیق می شوند؛ نخست واژگان را در منشا و ریشه های باستانی زبان های ایرانی یعنی پهلوی و اوستایی می کاود؛ سپس کلمات را در نگاهی عمیق تر در بستر خانواده زبان های هند و اروپایی مقایسه می کند و شباهت های معنایی و آوایی آن را ارائه می دهد. هویت و اصالت باستانی این گویش را در زبان های ایرانی و پیوند آن را با خانواده زبان های هند و اروپایی می توان مشاهده کرد.