مطالب مرتبط با کلیدواژه

مصوت


۱.

جلوه هایى از جادوى مجاورت در مثنوى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ۱۳۸۱ دوره ۴ و ۵

کلیدواژه‌ها: مصوت صامت آفر ینش معنى مو سیقى کلمات تناسب آوا یى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰۲ تعداد دانلود : ۱۳۶۲
موضوع این مقاله دربارهء یکى از شیوه هاى بلاغى یا ساختارهایى است که در متون ادبى و هنرى به چشم مى خورد. در این شیوه، هماهنگى و توازن آوایى مرجود در میان کلمات، معنى تازه مى آفریند, بدین معنى که موسیقى ایجاد شده از رهگذر وحدت یا تضاد صامتها و مصوتهاى کلمات با مفهو م مورد نظر شاعر هماهنگى و مطابقت دارد. بنابراین در این ساختار هنرى، موسیقى کلمات موجب تقویت معنى مى گردد، معانى متضادو دور از هم را بهیکدیگر نزدیک ساخته وحدت مى بخشد، گاهى با ایجاد ابزار بلاغى تازه معناى نو مى آفریند. نکته مهم دیگرى که باید به آن توجه نمود، این است که قلمرو این ساختار وسیعتر از انواع جناس مى باشد چراکه تجنیس تنها جنبهء لفظى وصو رى دارد اما این شیوه بلاغى هنگامى خودنمایى مى کندکه موسیقى صو رى کلمات معناى نو بیافریند، در نتیجه اگر به جاى کلماتى که از چنین ویژگى برخوردارند، از معادلهایى استفاده شود که فاقد این قابلیت هستند، در این صورت هماهنگى، توازن، وحدت و تأثیرى که قبلأ در انتقال معنى وجود داشت کاملأ محو خواهد شد.
۲.

مقایسهء جنبه هایی از ساخت صوتی زبان فارسی و ژاپنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش زبان های خارجی ۱۳۸۴ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: مصوت آواشناسى سا خت صوتى زبان شناسى مقابله اى واج شناسى صا مت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۱ تعداد دانلود : ۹۲۰
مقایسهء زبان ها یا زیرنظام هاى آن ها فرایندى است که حاصل آن مى تواند هم به افزایش آگاهى ما دربارهء ساخت زبان ها، شباهت ها وتفاوت هاى آن ها منجر شود و هم در تحقق اهداف کاربردى در فعالیت هاى مربوط به حوزهء زبان، به ویژه در ترجمه و آموزش زبان مؤثر واقع شود. وقتى صحبت از مقایسهء دو چیزمی شود، بیشتر پى بردن به شباهت هاى آن ها مطمح نظر است، اما در مقابله بیشتر پیدا کردن تفاوت هامد نظر است. فرض بنیادى در تجزیه و تحلیل مقابله اى زبان ها آن است که وقوع برخى خطاهاى زبانى نظام مند از سوى فراگیران زبان خارجى، نتیجهء دخالت الگوهاى زبان مادرى یا زبان اول آن هادر فرایند یادگیرى است. مقالهء حاضر به مقابلهء یکى از زیرنظام هاى دو زبان فارسى وژ اپنى، یعنى ساخت صوتى آن ها مى پردازد. فارسى و ژاپنى، به خانواده هاى زبانى متفاوتى تعلق دارند، اما شباهت هاى زیادى در فهرست صوتى آن ها مشاهده مى شود. هر چند که در این میان تفاوت هایى هم وجود دارد.
۳.

اختلاف تلفظ در زبان فارسی ، به ویژه در نخستین هجای واژه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی ۱۳۸۷ شماره ۵۸

کلیدواژه‌ها: زبان فارسی فرهنگ نویسی مصوت واژگان دخیل لهجه تهرانی وامواژه تاجیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷۲
امروزه مردم ساکن تهران بسیاری از واژه‏ها را در گفت و گوی رسمی، متفاوت از یکدیگر تلفظ می‏کنند. از سوی دیگر، مجریان برنامه‏های صدا و سیما برخی واژه ها را متفاوت از مردم تلفظ می کنند و این شبهه را پدید می آورد که تلفظ اغلب یا همه مردم نادرست یا عامیانه است. در موارد متعدد، فرهنگ های لغت نیز تلفظ مردم را ضبط نکرده اند؛ بلکه تلفظ قدیمی واژه یا تلفظ اصلی آن در زبان مبدا را ثبت کرده اند. پژوهش حاضر، با هدف تدوین چگونگی یکی از انواع اختلاف تلفظ در فارسی امروز و مشخص کردن علل پیدایش آن صورت پذیرفته است. در این پژوهش 52 واژه که گمان می رفته چند گونه تلفظ دارند (مصوتِ هجای اولشان گاهی aبوده است و گاهی e)، انتخاب و در یک متن گنجانده شده است. سپس از 1460 ساکن تهران، تلفظ متن و واژه‏های موردنظر به‏دست آمده است. مقاله حاضر با استفاده از تحقیق میدانی، واژه های دارای اختلاف تلفظ را در پنج گروه تقسیم‏بندی می کند و به تحلیل هریک از آن ها می‏پردازد. همچنین دلایل ضعف روش فرهنگ های لغت فارسی در ثبت تلفظ واژه‏ها بررسی می شود و علل اختلاف تلفظ در آن‏ها مورد بحث ذکر می گردد.
۴.

ضبط ارجح «ی» میانجی در حالت اضافه و هَمایی با «ها»یِ غیرِ ملفوظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی دانشگاه اصفهان دوره دوم سال ۱۳۸۹ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: واج هجا خط فارسی مصوت صامت میانجی اضافه های غیر ملفوظ یای میانجی یای ابتر یای ملینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۵۰ تعداد دانلود : ۱۲۲۰۱
یکی از مشکلات نگارشی زبان فارسی، کتابت و اظهارِ نشانه ی اضافه ی اسمی یا وصفی در مورد واژه هایی است که در صورت نوشتاری آن ها «ـه/ه» غیر ملفوظ به کار رفته و به عبارتی، واج پایانی آن ها کسره (ـِ) یا مصوّت کوتاه « e » به شمار می آید. اختلاف در شیوه ی نگارش صامت میانجی «ی» ( y ) پس از واژه ی مختوم به «ها»ی ناملفوظ به صورت «ی» کامل پس از «ـه/ه» یا به شکل «یا»یِ ابتر (ء) بر روی «هـا»یِ ناملفوظ (ـه ٔ / ه ٔ ) ناشی از دو تفاوت دو نگاه نو و سنّتی است. نوشتار حاضر در پی آن است که ضمن تشریح و نقد هر دو دیدگاه، به بررسی سیرِ تحوّلِ تاریخی میانجی «ی»، شناسایی ارزش آوایی آن، و نقش این همخوان میانجی در ساخت و افزایش هجای جدید و در نهایت گزینش نگارش شایسته تر آن بپردازد تا شاید با پذیرش نتیجه ی پژوهش حاضر، شاهد کتابت واحدی از آن در همه ی منابع مکتوب و رسانه های نوشتاری (کتاب، رساله، مقاله، روزنامه، مجلّه، نوشته های الکترونیکی و ...) باشیم.
۵.

بررسی ترتیب فراگیری «جفت های مشابه» در زبان انگلیسی توسط دانشجویان فارسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادب و زبان (دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرمان) بهار ۱۳۹۰ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: واژگان مصوت صامت پیشوند پسوند ریشه بندها clauses prefix suffix تکواژه ها morphemes root consonant عبارات phrases vowel words

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۱ تعداد دانلود : ۵۳۰
در پژوهش حاضر، هدف تعیین ترتیب در فراگیری انواع «جفت های مشابه» در زبان انگلیسی توسط فارسی زبانان و همچنین بررسی ارتباط آماری بین نحوه یادگیری انواع این جفت ها است. بدین منظور، آزمونی جهت تعیین نحوه تشخیص این صورت ها به سی نفر دانشجوی دانشگاه شهید باهنر کرمان که از لحاظ دانش زبانی در یک سطح بودند، ارائه شد. تجزیه و تحلیل نتایج آزمون، ترتیب فراگیری این نوع واژگان را به صورت جفت های متفاوت در صامت (شامل تفاوت در نوع صامت و صامت اضافه)، پیشوند، مصوت (شامل تفاوت در نوع مصوت و مصوت اضافه)، پسوند و ریشه نشان داد. از نتایج دیگر این تحقیق، معنی دار بودن تفاوت بین میانگین ها در تمام گروه های فوق الذکر به استثنای جفت های متفاوت در نوع مصوت و مصوت اضافه بود.
۶.

بررسی، نقد و چند پیشنهاد در کمّیّت صامت ها، مصوّت ها و هجاهای عروض فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی (بوستان ادب) سال هشتم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۸)

کلیدواژه‌ها: عروض هجا کمیت مصوت صامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰۵ تعداد دانلود : ۶۴۴
یکی از مهم ترین دستاوردهای عروض جدید، استفاده از واحد آوایی «هجا» به جای واحدهای «سبب»، «وتد» و «فاصله» است که در عروض قدیم مورد استفاده قرار می گرفت. «هجا» از دو واحد آوایی کوچک تر به نام های «صامت» و «مصوّت» تشکیل شده، براساس تعداد و نحوه ی ترکیب این واحدها در آن، به چند نوع تقسیم می شود. با اندکی تأمّل در تقسیم بندی رایج هجاها و کمّیّت سنجی آن ها در عروض معاصر می توان به یافته های جدیدی دست یافت که گاهی با یافته های قبلی در تعارض است. قوانین ریاضی نیز که بنای عروض بر آن است، صحّت یافته های جدید را اثبات می کند. در مقاله ی حاضر ابتدا منابع معتبر مربوطه مورد مطالعه قرار گرفته، تعاریف و اصول به ظاهر قطعی واحدهای آوایی استخراج و بر اساس قوانین ریاضی، با یکدیگر مقایسه شده اند. در این تحقیق سعی شده است ضمن تعیین دقیق کمّیّت هجا ها و تقسیم بندی صحیح انواع آن، به سؤالات زیر نیز به صورتی استدلالی پاسخ داده شود: 1- آیا «صامت» ها نیز مثل «مصوّت»ها دارای امتداد هستند یا خیر؟ اگر دارای امتداد هستند این امتداد به چه میزان است وآیا امتداد «صامت» ها نیز مثل «مصوّت»ها متفاوت است؟ 2- آیا فرض تساوی کمّیّت «یک هجای بلند» با کمّیّت «دو هجای کوتاه» صحیح است؟ 3- آیا کمّیّت «هجای کشیده» با کمّیّت «یک هجای بلند و یک هجای کوتاه» یکسان است؟
۷.

بررسی فرایند های واجی در زبان روسی و مقایسه آن ها با فرایندهای واجی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره یازدهم فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۵۵) 249-275

کلیدواژه‌ها: فرآیند های واجی زبان روسی زبان فارسی مصوت صامت واج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۲ تعداد دانلود : ۳۳۳
در پژوهش حاضر، با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی به بررسی برخی فرایند های واجی پر بسامد در زبان روسی و مقایسه آن ها با آنچه در زبان فارسی رخ می دهد، همت گمارده شده است. فرایند های واجی عبارت اند از تأثیر گذاری ها و تأثیر پذیری های واج های مجاور در کلمات یک زبان که البته، این فرایندها می توانند در واج های غیرمجاور و گاهی بین دو کلمه نیز اتفاق بیفتند. این فرایند ها در تمامی زبان های دنیا بسته به ویژگی های آوایی خاص آن ها با بسامد کم تر یا بیشتر رخ می دهند. در این مقاله، ابتدا برخی از فرایند های واجی پر بسامد در زبان روسی توصیف و سپس به بررسی فرایند مشابه در زبان فارسی پرداخته می شود . هدف این تحلیل آن است که با بررسی و مقایسه دقیق فرایند های واجی دو زبان به مسئله تحقیق که یافتن شباهت ها و تفاوت ها در فرایند های واجی دو زبان است، پاسخ دهیم. بسیاری از فرایندهای واجی مانند همگونی صامت ها، قلب، ناهمگونی صامت ها در زبان روسی و فارسی به صورت مشابه رخ می دهند؛ ولی برخی از آن ها همانند فرایند واجی «همگونی صامت ها در نرمی» و «حذف میانی صامت» در زبان فارسی به دلیل ویژگی های آوایی خاص این زبان، امکان وقوع ندارند.
۸.

بررسی آواشناسی خطبه شقشقیه و جایگاه آن در ارتباط معنایی حروف و واژگان

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۲۰) 49 - 66

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه خطبه شقشقیه موسیقی درونی آواشناسی مصوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۲۸۵
امام علی(ع) در نهج البلاغه با به کار گیری بهترین شیوه های بلاغت، مانند آرایه های بیانی (تشبیه، استعاره و کنایه) و بخش نخست موسیقی درونی کلام؛ یعنی صنایع لفظی و معنوی بدیعی، زیبایی خاصی را در بیان مقاصد خود پدید آورده است. این جستار مرتبط با بخش دوم موسیقی درونی کلام است و به بحث معنا شناسی آوا در گستره شناسایی و بررسی انواع مصوت و حروف و واژه در این خطبه می پردازد.تصویرپردازی شیوه ای است که نویسنده یا گوینده با استفاده از آن، مفاهیم ذهنی مورد نظر را به مخاطب منتقل می سازد و مانند تابلویی آن ها را دربرابر ذهن او مجسم می کند. این روش بیانی به فراوانی در نهج البلاغه کاربرد دارد. دقت و ظرافت در گزینش حروف و واژگان، اصوات و ریتم آن ها معنایی زیبا در کلام پدید می آورد. با توجه به آن چه گذشت، پژوهش حاضر بخش اول از موسیقی درونی (معنا شناسی آوا) و روش های به کارگیری حروف و واژگان در خطبه شقشقیه را که از خطبه های مشهور نهج البلاغه به شمار می رود و دربر دارنده مضامین سیاسی، اخلاقی، تاریخی و اعتقادی برجسته است، بررسی و واکاوی می نماید تا با روشن ساختن ذهن مخاطب خود گوشه ا ی از زیبایی های نهج البلاغه را از این منظر به تصویر بکشد. برآیند مقاله حکایت از آن دارد که در نهج البلاغه ارتباط و انسجام آوا ها با معانی به طور دقیق و به صورت منسجم قابل مشاهده می باشد و مجموعه اصوات و حروف و واژگان با معانی خود از تناسب و هماهنگی کامل برخوردار هستند.
۹.

تخفیف واج های زبان فارسی بر اساس واژگانی ازشاهنامه فردوسی

نویسنده:
منبع: پویش در آموزش علوم انسانی سال چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۶) 72 - 81

کلیدواژه‌ها: زبان فارسی تخفیف مخفف صامت مصوت شاهنامه فردوسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۵۶۵
زبان، پدیده ای نظام مند، پویا و قابل تغییر و تحوّل است. یکی از مهم ترین دگرگونی ها و تحوّلات زبانی مسئله تخفیف یا کاهش واج ها بر اساس مقاصد خاص از طرف کاربران زبانی است. برخی از این عوامل و مقاصد عبارت اند از: کم کوشی و فرآیند اقتصاد زبانی، تحوّلات زبان محاوره یا گفتار از زبان معیار یا نوشتار، لهجه ها، گویش ها و گونه های تلفّظ زبانی، هم نشینی حروف متنافر و بعید المخرج و غیره. زبان فارسی نیز از این قاعده زبانی مستثنیٰ نیست و تخفیف در واژگان فارسی یکی از عوامل مهمّ زبانی است که در این مقاله نگارنده می کوشد تا بر اساس متن شاهنامه فردوسی این مسئله را مورد واکاوی و مداقّه قرار دهد و در دو محور تخفیف در « صامت ها» و تخفیف در «مصوّت ها »ی واژگان این متن به بررسی عوامل مؤثّر زبانی بر ایجاد این پدیده زبانی بپردازد. زبان فارسی، تخفیف(=مخفّف)، صامت، مصوّت، شاهنامه فردوسی
۱۰.

تحلیل و بررسی صامت های میانجی در زبان فارسی با رویکرد زبان شناختی و تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های دستوری و بلاغی سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۴ 37 - 52

کلیدواژه‌ها: زبان فارسی قواعد صرفی ساخت واژه صامت مصوت میانجی پیشینه کلمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۳
زبان به عنوان مهمترین نهاد اجتماعی، نظام بسیار پیچیده و گسترده ای است که از طرح ها و الگوهای خاصی پیروی می کند تا در محور زنجیری یا همنشینی، با ترکیب واج ها و خلق واحدهای زبانی بزرگتر، بتواند ایجاد ارتباط را در بین گویشوران ممکن سازد. یکی از مهمترین الگوهای حاکم بر همنشینی واج ها، حضور واج های میانجی، هنگام ترکیبِ تکواژها با یکدیگر است. نظر به این که موقع ترکیبِ تکواژها، در جایگاه های مختلف، واج های میانجی خاصی ظاهر می شود، این پرسش پیش می آید که علت حضور میانجی ها در این موضع چیست؟ چرا در جایگاه های مختلف، از واج های صامت مختلف و متفاوتی به عنوان میانجی استفاده می شود؟ و خاستگاه تنوع حضور واجی های میانجی چیست؟ جستار حاضر در پی آن است که به شیوه توصیفی و تحلیلی با رویکرد زبان شناختی و تاریخی این مقوله را مورد کندوکاو قرار دهد. نتایج به دست آمده، نشان می دهد که در زبان فارسی ده واج میانجی وجود دارد که برخی از آنها، میانجی مرده و نارایج محسوب می شوند، برخی از دوره رشد و تکوین زبان فارسی رایج و متداول بوده است و برخی نیز، ریشه در زبان محاوره دارند، و علت حضور میانجی ها را باید در قاعده التقای مصوت ها و تنوع کاربرد صامت های میانجی را هم در فرایند فرسایش کناری در زمان های گذشته، و نیاز به احیایِ واج حذف شده به خاطر التقای مصوت ها جستجو کرد.