مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱۴۱.
۱۴۲.
۱۴۳.
۱۴۴.
۱۴۵.
۱۴۶.
۱۴۷.
۱۴۸.
۱۴۹.
۱۵۰.
۱۵۱.
۱۵۲.
۱۵۳.
۱۵۴.
۱۵۵.
۱۵۶.
۱۵۷.
۱۵۸.
۱۵۹.
۱۶۰.
مدیریت بحران
منبع:
پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۲ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۱)
111 - 130
حوزه های تخصصی:
تحلیل میزان و چگونگی آسیب پذیری بافت های قدیم شهری به برنامه ریزان و مدیران شهری در تصمیم گیری های مناسب و انتخاب راه حل های کنترل و مقابله با مخاطرات احتمالی کمک مؤثری می کند. هدف از این پژوهش بررسی آسیب پذیری بافت قدیم شهر کاشان در برابر زلزله و چگونگی توزیع شاخص های آن است. شاخص های به کارگرفته شده در تحلیل مشتمل است بر: مساحت قطعات زمین؛ نوع کاربری زمین؛ عرض معابر؛ نوع مصالح؛ تعداد طبقات؛ قدمت ابنیه؛ کیفیت ابنیه؛ دسترسی به فضای باز؛ فاصله از گسل؛ و مدیریت بحران. ماهیت پژوهش کاربردی و روش آن اکتشافی- تحلیلی است. جمع آوری داده ها و اطلاعات در مرحله اول به صورت اسنادی و بررسی متون مختلف است و از روش میدانی به ویژه مشاهده بهره گرفته شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل Fuzzy AHP، سیستم اطلاعات مکانی، و نرم افزار Expert choice استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که از لحاظ آسیب پذیری 11درصد مساحت بافت شهر در طیف خیلی کم، 7درصد در طیف کم، 15درصد در طیف متوسط، 22درصد در طیف بالا، و 45درصد در طیف خیلی بالا قرار دارد. تمرکز فضایی آسیب پذیری در بخش مرکزی بافت قدیم به سبب مصالح کم دوام، کیفیت نامطلوب ساخت، و قدمت زیاد ابنیه است. کمترین آسیب پذیری مربوط به جداره اصلی بافت به ویژه در بخش جنوب شرقی است. درمجموع، می توان نتیجه گرفت در بُعد ارتقای کیفیت به کارگیری اصل خطرپذیری مدیریت بحران و در بُعد قدمت توسعه اقدامات بازآفرینی در ابعاد زیستی – کالبدی،ساخت اجتماعی بارویکرد ترکیبی، و مدیریت بحران می توان باعث کاهش آسیب پذیری بافت های قدیمی شد.
طراحی و پیاده سازی یک مدل GIS مبنا برای برنامه ریزی اسکان موقت در مدیریت بحران زلزله شهر بابل(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سپهر دوره ۲۹ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۱۳
29 - 41
حوزه های تخصصی:
برنامه ریزی اسکان موقت زلزله باهدف کاهش آسیب های ثانویه زمین لرزه همواره یکی ازدغدغه های اصلی برنامه ریزان و مدیران شهری بوده است. در گذشته برنامه ریزی اسکان موقت صرفاً با توجه به اصولی مانند خالی بودن زمین یا بدون مالک بودن آن صورت می گرفته، اما امروزه این کار با استفاده از فناوری های نوین مانند GIS و با در نظر گرفتن معیارهای متعدد مکانی و توصیفی انجام می شود. با توجه به اینکه تاب آوری شهری از مهمترین شاخه های مدیریت بحران شهری می باشد، لذا ارزیابی خطرپذیری و برنامه ریزی برای کاهش آن ازجمله مکانیابی اسکان موقت (به عنوان یکی از اصول تاب آوری شهری) بسیار ضروری است. با بررسی های صورت گرفته شهر بابل وضعیت مناسبی از نظر اسکان موقت زلزله زدگان ندارد که آن هم، به دلیل عدم توجه به لحاظ نمودن این مراکز مهم در برنامه ریزی شهری می باشد. در تحقیق حاضر، نظرات کارشناسان خبره با تخصص های مهندسی سازه، زلزله، شهرسازی، مدیریت بحران، پدافندغیرعامل، ترافیک و حمل و نقل مورد استفاده قرار گرفته و معیارهای مؤثر در مکانیابی مراکز اسکان موقت استخراج و وزن دهی شدند. سپس با استفاده از توابع تحلیلی GIS، نقشه های معیار تولید و با ترکیب آن ها بهترین مناطق برای اسکان موقت (پس از زلزله احتمالی) در شهر بابل مشخص شد. با تحلیل نتایج مشخص شد که تنها 7 درصد از محدوده شهر بابل برای اسکان موقت مناسب است. این مناطق با توجه به سایر استانداردهای اسکان موقت مورد بررسی قرار گرفتند که در نهایت شش محل و در مجموع 107 هکتار (کمتر از 4درصد) برای اسکان موقت مناسب تشخیص داده شد. اگرچه این 107 هکتار در حال حاضر می تواند پاسخگوی نیاز شهر بابل با توجه به جمعیت کنونی آن باشد، اما اگر نرخ رشد جمعیت شهر بابل و از طرفی افزایش ساخت و ساز و در نتیجه آن کاهش فضای مناسب برای اسکان موقت در نظر گرفته شود، قطعاً در آینده ای نزدیک شهر بابل با کمبود فضای مناسب جهت اختصاص به اسکان موقت زلزله زدگان مواجه خواهد بود.
نقش اینترنت به عنوان رسانه ا ی مجازی در مدیریت بحران اجتماعی
منبع:
رادیو تلویزیون سال هفتم بهار ۱۳۹۰ شماره ۱۵
9 - 31
حوزه های تخصصی:
بحران های گوناگون جزء جدایی ناپذیر زندگی بشر امروزه شده است. با توجه به نقش گسترده رسانه ها در ابعاد مختلف زندگی بشر و رشد روز افزون استفاده از اینترنت و فضای مجازی، شناسایی نقش این رسانه های نوین (رسانه های مجازی) در مدیریت بحران های اجتماعی ضروری است.
در این پزوهش به منظور رسیدن به اهداف، به بررسی آثار و نظرات افراد صاحب نظر حوزه های مدیریت بحران و رسانه از طریق مصاحبه و روش کتابخانه ای پرداخته و برای تجزیه وتحلیل نتایج مصاحبه، از تحلیل محتوای مصاحبه ها استفاده شده است.
فضای مجازی ابزاری است که می تواند در صورت اتخاذ راهبرد مناسب برای کنترل بحران در مراحل مختلف (به خصوص در بحران های اجتماعی) به خوبی عمل کند و نقش مؤثری ایفا کند.
راه های مختلفی برای کاهش اثرات بحران و مدیریت آن وجود دارد. روش هایی مثل تاکتیک های رسانه ای، از راهبرد های ارتباطی استفاده می کنند که در این مقاله بر روی شیوه های ارتباطی و رسانه ای از طریق فضای مجازی برای مدیریت بحران های اجتماعی تمرکز شده است.
سنجش وضعیت و تحلیل عوامل مؤثر بر مطلوبیت مدیریت بحران مخاطرات طبیعی در شهرستان قائنات(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
طرح مسئله: تداوم مخاطرات طبیعی و آسیب پذیری شهرستان قائنات موجب شده است این مخاطرات به بحران هایی با خسارات فراوان هرساله بدل شوند. با توجه به اینکه وضعیت مدیریت نقش بسزایی در کنترل مخاطرات طبیعی و تبدیل آنها به بحران دارد، در این زمینه نیاز است وضعیت مدیریت بحران شهرستان از یک سو و عوامل مؤثر بر وضعیت عملکرد آنها از سوی دیگر بررسی دقیق و تحلیل شود. هدف : هدف این پژوهش، بهبود وضعیت مدیریت بحران و کاهش آسیب پذیری با حرکت به سمت مدیریت نوین بحران های طبیعی است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی و رویکرد پژوهش، کمی کیفی است. بر این اساس، نخست پس از گردآوری مطالب نظری به روش اسنادی، با تدوین شاخص ها و متغیرهای مدیریت بحران، با توزیع 100 پرسش نامه ساختارمند در میان متخصصان دانشگاهی، انجمن های مردم نهاد، دهیاران و آگاهان روستایی و مدیران ارگان های دولتی مرتبط با کنترل و مدیریت بحران که به روش هدفمند انتخاب شدند، وضعیت موجود مدیریت بحران شهرستان مبتنی بر میزان آگاهی و دانش، مهارت و وضعیت عملکرد آنها با آزمون T تک نمونه ای سنجیده شد؛ در ادامه با مصاحبه نیمه ساختارمند به صورت هدفمند با 26 نفر از اعضای این گروهها، علل و عوامل مؤثر بر این وضعیت با انجام کدگذاری باز شناسایی و سپس با توزیع در میان اعضای گروه های نام برده (100 نفر) به روش تحلیل عاملی تأیید شدند. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه های توزیع شده با پیش آزمون و تأیید متخصصان و روایی سازه با آزمون تحلیل عاملی و پایایی نیز با ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0.71 تأیید شد. نتایج: مدیریت بحران شهرستان قائنات با مقدار نامناسب میانگین محاسبه شده برابر با 2.67، وضعیت رضایت بخشی ندارد. علل شکل گیری این وضعیت در قالب چهار عامل اصلی ضعف در برنامه ریزی، اجرا و نظارت مدیریت بحران شهرستان، نارسایی های اجتماعی، ضعف در قانونگذاری و سیاست گذاری و ضعف در آموزش و مهارت های عملی، مبتنی بر 32 شاخص خلاصه شد؛ همچنین مدیریت بحران مخاطرات محیطی در منطقه مبتنی بر رویکرد سنتی (انفعالی، واکنشی، تخصص گرایانه، مشارکتی نبودن، تأکید بر امدادرسانی و بازیابی) است. نوآوری: نوآوری پژوهش حاضر در دیدگاه ساختاری و جامع برای شناخت عوامل مؤثر بر وضعیت مدیریت بحران منطقه و بارزکردن نقش همزمان مدیریت ناکارآمد و نارسایی های اجتماعی در افزایش آسیب پذیری دربرابر بحران هاست.
تاثیر تفاوت های فرهنگی بر مدیریت بحران در مقاصد گردشگری
حوزه های تخصصی:
تشکیل تیم مدیریت بحران، متشکل از مقامات ارشد که دارای صلاحیت تصمیم گیری و اجرای تصمیمات در بحران هستند در واقع اولین گام در راستای تعریف مدیریت بحران می باشد اما مفهوم ساماندهی گروه های متنوعی از مردم در شرایط بحرانی ماهیتاَ بسیار مشکل ساز است. در فجایع و بحران های یک دهه اخیر شاهد آن هستیم که اختلافات و تفاوت ها در رهبری، فرهنگ و منابع موجود می تواند بر مدیریت بحران در مناطق گردشگری تأثیر مثبت یا منفی بگذارد. پژوهش پیش رو به این موضوع می پردازد که چگونه مفاهیم اجتماعی، فرهنگی و سازمانی می توانند به ما در درک بهتر فرایند مدیریت بحران در مقاصد گردشگری کمک کنند و نیز پیش زمینه وضعیت کلی بحران ها مورد بررسی قرار گرفته و رابطه بین مدیریت بحران و سه مفهوم خاص: «فرهنگ ملی یا منطقه ای؛ رهبری و منابع؛ و چگونگی اثرگذاری این مفاهیم در نحوه اجرای فرایند مدیریت بحران» با استفاده از ابعاد فرهنگی هافستید و ارائه یک مدل ترکیبی و یکپارچه شامل مفاهیم بحران و وابستگی آن به رویکردهای بین فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است.
بررسی تاریخی مدیریت بحران سقیفه الگویی برای بحران های جامعه اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
در حال حاضر جامعه اسلامی با بحران های زیادی روبه روست. پیدایش گروه های تکفیری با عقبه اعتقادی، که امت اسلامی را با خطر شکاف و فروپاشی مواجه کرده، یکی از آنهاست. ازاین رو بر اندیشمندان مسلمان (سنی و شیعه) ضروری است که برای مقابله با چنین بحران هایی چاره اندیشی کنند. یکی از راه های فائق آمدن بر بحران های کنونی، بررسی بحران های گذشته است، به نظر می رسد یکی از مقاطع تاریخی که بسیار مشابه با جنس بحران های امروزی است، شکل گیری واقعه سقیفه و چگونگی برخورد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و امیر مؤمنان علی علیه السلام با این واقعه است. براین اساس این تحقیق درصدد است با روش تحلیل منطقی به بررسی واقعه سقیفه به عنوان یک بحران بپردازد تا بتوان با اتکا به نوع مدیریت پیشوایان دینی، برای بحران های کنونی (خطر شکاف و انشقاق جامعه اسلامی از همدیگر) چاره ای پیدا کرد. ازاین رو در این تحقیق با استفاده از الگوی چهار مرحله ای (پیش از بحران، آغاز بحران، حین بحران و پس از بحران) به بررسی بحران سقیفه پرداخته شده است.
نقد فیلم مارجین کال با تصمیم گیری اخلاقی در شرایط بحرانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم اردیبهشت ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)
41-60
هدف از نگارش این مقاله نقد محتوایی فیلم مارجین کال (درخواست نهایی)، ارزیابی سکانس های فیلم نامه، دیالوگ های بازیگران، نحوه رفتار سازمانی و سایر مباحث مدیریتی بر اساس تصمیم گیری درست و اخلاقی مدیران در شرایط بحرانی است. روش تحقیق تحلیلی توصیفی از نوع محتوایی است که در مورد عکس العمل افراد در شرایط بحرانی به مشکل سازمانی پرداخته شده و از این نظر نقاط قوت و ضعف فیلم مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. از مهمترین نقاط قوت، فیلم نامه قوی است که تقریباً تمامی مباحث مدیریتی در زمان بحران، در آن گنجانده شده است. کارگردان تمامی دیالوگ ها را به صورت کاملاً ساده و روان و مبتنی بر اصطلاحات اقتصادی به نمایش درآورده است. همچنین می توان به نحوه شکل گیری بحران در سازمان و روند معکوس تصمیمات مدیران به دور از اضافه گویی نیز اشاره کرد. در پایان بعد از به نمایش درآوردن تعارضات فردی در بین افراد، برگزاری جلسات متعدد، بررسی تمامی نظرات، تصمیمات و راهبردهای رقابتی و بقای سازمان، عکس العمل افراد در زمان بحران و تصمیم گیری به خوبی به نمایش درآمده است. به علاوه فقدان نوآوری در تصمیمات سازمانی هنگام غلبه بر مشکلات و تمامی تصمیمات گرفته شده مدیران، نشان از تقدم منافع سازمانی و فردی بر منافع سایر ذی نفعان داشت که از نقاط ضعف آن بود. در نهایت این فیلم برای آموزش اخلاق حرفه ای کسب و کار به دانشجویان این رشته پیشنهاد می گردد.
مطالعه جایگاه سازمان های مردم نهاد در مدیریت بحران شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات اجتماعی ایران سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (جامعه شناسی مصایب جمعی و مدیریت بحران)
29 - 54
حوزه های تخصصی:
به دلیل ماهیت پیچیده بحران ها و خطر سوانح، دولت ها در کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته نمی توانند به تنهایی و به شکل مؤثر بحران ها را مدیریت کنند و حضور مردم و اجتماع در این عرصه، به ویژه در قالب سازمان های مردم نهاد، ضروری است. مطالعه حاضر، با اتخاذ «رویکرد مدیریت اجتماع محورِ خطر سوانح» و استفاده از ترکیب دو روش شناسی کمّی (پیمایش در میان مدیران دوازده سازمان مردم نهاد) و کیفی (تحلیل محتوای کیفی و مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با 45 نفر از مسئولان و کارشناسان مدیریت بحران در شهر تهران به ویژه در نهادهای اجرایی و مراکز مطالعاتی و دانشگاهی)، با طرح هم گرا، به بررسی و تحلیل نقش سمن ها در مدیریت بحران شهر تهران پرداخته است. یافته ها نشان داد که در مجموع سمن های مدیریت بحران در شهر تهران عملکرد ضعیفی در این عرصه دارند. این سمن ها جایگاهی در سیاست گذاری بحران ندارند و تا حد زیادی به مؤسساتی با ماهیت خیریه ای و آموزشی تقلیل یافته اند. دلایل این ناکامی را می توان با استناد به مقولاتی چون فقدان نیروهای متخصص، نیت انتفاع گرایانه مدیران و اعضای این سازمان ها، فقدان چشم انداز و برنامه کلان و راهبردی مشخص در زمینه مدیریت بحران، تعدد سازمان های متولی غیرتخصصی در حوزه بحران، وابستگی به دولت، بی اعتمادی دولت به آنها، فقدان شبکه منسجم و در نتیجه جزیره ای عمل کردن، و نهادینه نشدن مفهوم بحران و سانحه توضیح داد. در مجموع، دلالت یافته ها بر این است که سمن های مدیریت بحران، به معنای واقعی، در مدیریت بحران مؤثر نیستند.
نقش حضرت زینب (س) در مدیریت بحران سیاسی مذهبی دوران اسارت
منبع:
زن و فرهنگ سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۳۱
45-56
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر با هدف تبیین نقش حضرت زینب (س) در نهضت عاشورا و مدیریت بحران های آن، درصدد است تا الگوی موفقیت یک زن مسلمان در عرصه های سیاسی اجتماعی را ارائه نماید. مطالعه موردی سیره حضرت زینب(س) به عنوان یک زن از خاندان رسالت در دوران اسارت، به دلیل خاص بودن واقعه و شکل گیری بحرانی جدید در پیش روی تاریخ تشیع، آن هم با محوریت سیاسی- مذهبی، از اهمیت خاصی برخوردار است و می تواند الگوی مناسبی برای زنان جامعه اسلامی باشد. در این راستا با مراجعه به منابع تاریخی معتبر، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری گردید و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، داده های احصاء شده، تحلیل گردید. تشخیص درست بحران و زمینه های آن، باورهای زیربنای مدیریت بحران، ویژگی های شخصیتی مؤثر، و اقدامات مدیریتی قبل، حین، و بعد بحران، چهار مؤلفه مدیریت بحران در سیره حضرت (س) هستند که در این پژوهش یافته شد و نتیجه آن گردید که ایشان توانست این بحران ها را از طریق چهار مؤلفه فوق مدیریت، و آن را تبدیل به فرصت نماید و اندیشه سیاسی شیعه را گسترش دهد.
تبیین رابطه معنویت با بهبود تاب آوری روستاییان در خصوص بحران زلزله، مطالعه موردی: دهستان ازومدل شمالی، شهرستان ورزقان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف این مقاله تبیین رابطه رابطه معنویت با بهبود تاب آوری روستاییان در در خصوص بحران زلزله در مناطق روستایی شهرستان ورزقان می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش تحلیلی - تبیینی است که با استفاد ه از روش پیمایش انجام شده است. این تحقیق از ن وع کاربردی و روش تحقیق آن، از نوع تحقیقات توصیفی - تبیینی است. جامعه جامعه آماری این پژوهش شامل همه روستاهای آسیب آسیب دیده دهستان ازومدل جنوبی و خانوارهای ساکن در این روستاهاست. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه پرسشنامه محقق ساخته بوده است که برای اطمینا ن از روایی آن به مصاحبه اکتشافی با 18 خانوار زلزله زده پرداخته شد. مطالعه مطالع ه راهنما در منطقه منطقه مشابه جامعه جامعه آماری با تعداد 30 پرسش نامه پرسشنامه صورت گرفت و با داده های کسب کسب شده و استفاده از فرمول ویژه ویژ ه کرونباخ آلفا ، پایایی بخش های مختل ف پرسش نامه پرسشنامه تحقیق 79/0 الی 91/0 ب ه دست آمد. بالاخره، نتایج یافته های استنباطی تحقیق نشان داد که به به جز متغیر هایمیزان خودصداقتی، درون گرایی، فردگرایی مثبت و فردگرایی مثبت و خوداتکایی بین تمامی متغیرهای تحقیق با بهبود تاب آوری روستاییان در در خصوص بحران زلزله در مناطق روستایی شهرستان ورزقان رابطه رابط ه مستقیم و معناداری وجود دارد و در در نهایت با توجه به به تحلیل نتایج، پیشنهادات کاربردی ارائه شده است. واژه های کلیدی: معنویت، تاب تاب آوری، زلزله، مدیریت بحران، توسعه توسعه روستایی، شهرستان ورزقان.
مطالعه ی تطبیقی ادراک و الگوی فدراسیون روسیه در مدیریت بحران های سوریه و اوکراین بر اساس مدل مکعب بحران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ژئوپلیتیک سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵۹)
83 - 118
حوزه های تخصصی:
بحران های سوریه و اوکراین منافع و امنیت فدراسیون روسیه را در خاورمیانه و شرق اروپا در معرض خطر قرار داده است، به همین دلیل این کشور گریزی از مدیریت تحولات ندارد. از زمره مدل های نظری که سعی بر آن است تا ادراک و الگوی مدیریتی فدراسیون روسیه بر اساس آن تحلیل شود، مکعب بحران است. نوشتار حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که با توجه به مدل مکعب بحران، ادراک فدراسیون روسیه نسبت به بحران های سوریه و اوکراین چگونه بوده و با استفاده از چه سازوکارهایی اقدام به مدیریت تحولات کرده است؟ سه مؤلفه ی محوری مدل مکعب بحران، عنصر تهدید، زمان و مقدار آگاهی است. از سوی دیگر کنشگران هنگام رویارویی با وضعیت های بحرانی غالباً سه الگوی مدیریتِ نرم افزای، سخت افزاری و هوشمند را گزینش می کنند. فرضیه پژوهش این است که با توجه به اینکه در بحران اوکراین از جانبی سطح تهدید شدید بوده، زمان پاسخ گویی کم و میزان غافلگیری در سطح بالایی قرار دارد، لذا ارزش های اساسی روسیه در نقطه A مکعب مورد تهدید جدی می باشد، از همین روی الگوی مدیریتِ هوشمند با تأکید بر رویکرد تهاجمی و نظامی در دستور کار قرار گرفته است.از سوی دیگر بواسطه اینکه تحولات سوریه ذیل بحران های کند یا بطئی تعریف می شود و در نقطه C مکعب قرار دارد، میزان تهدید خفیف بوده، زمان زیادی جهت پاسخگویی در اختیار قرار است و البته میزانی از غافلگیری نیز وجود دارد، لذا امنیت سرزمینی و ارزش های حیاتی فدراسیون روسیه به صورت مستقیم تحت خطر نیست، بنابراین الگوی مدیریتِ هوشمند با تمرکز بر اهرم های نرم افزاری انتخاب شده است. این پژوهش به روش تطبیقی صورت گرفته و محل رجوع به داده ها، اسناد و منابع معتبر کتابخانه ای است.
در جستجوی بدیلی برای سیاست قرنطینه کامل: حکمرانی داده محور در مواجهه موثر با کوید-19(مقاله علمی وزارت علوم)
پس از ثبت اولین گزارش ها از شیوع ویروس کرونا به مرکزیت ووهان چین، این بیماری در بیش از صد کشور به صورت بحرانی گسترش یافت. بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای جنوب شرق آسیا، ازجمله تایوان، کره جنوبی، ژاپن و سنگاپور به مدیریت بحران داده نگر و مشخصاً دانش و فناوری داخلی در حوزه داده روی آوردند. به منظور طراحی و اجرای پروتکل های هوشمند مقابله با این ویروس، شرکت هایی همچون فیس بوک، گوگل، علی بابا، بایدو، هوآوی و به طور کلی دانشمندان و مهندسان داده تلاش بسیاری کرده اند. تحقیقات نشان داده است که در میان خروجی سیاست های مبتنی بر کلان داده شهروندان و سیاست های مبتنی بر کنترل حداکثری فیزیکی آنان تفاوت هایی وجود دارد؛ در این مقاله درصدد بررسی، توصیف و تحلیل این تفاوت ها هستیم. اتخاذ هرگونه راهبرد تعاملی (داده محور) در برابر بحران، مستلزم مسئولیت اجتماعی و مشارکت درخور توجه شهروندان است و تحقیقات نشان می دهد موفقیت این نوع سیاست ها، به ویژه در شرایط غیرعادی (وضعیت استثنایی)، با مسائل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و به ویژه مناسبات سیاسی زمینه مند پیوند تنگاتنگی دارد. در پژوهش حاضر ضمن بررسی اسناد و اطلاعات موجود درباره کشورهایی که حکمرانی مبتنی بر کلان داده شهروندان را محور مدیریت بحران کوید-19 قرار داده اند، به ارزیابی عملکرد آن ها در مدیریت بحران کرونا پرداخته شده است. همچنین تجربه نرم افزار ماسک از نظر نقاط ضعف و قوت در تحقق مدیریت داده محور بحران در کشور آسیب شناسی می شود. نرم افزار ماسک تنها نرم افزار مبتنی بر فناوری ردیابی هوشمند در ایران است که با استفاده از پایگاه داده درگاه غربالگری آنلاین وزارت بهداشت و داده خوداظهاری کاربران راه اندازی شد. آمار استفاده 90 درصدی مردم از اینترنت و استفاده 150 درصدی از تلفن همراه و تعداد سرانه پایانه های کارتخوان فروشگاهی (POS)، که به ازای هر هشت ایرانی یک دستگاه است، نشان می دهد یکی از سریع ترین گزینه های پیش روی مدیران بحران در کشور، دست کم در مراحل آغازین بحران، بهره گیری از قابلیت فناوری های نوظهور ازجمله کلان داده و هوش مصنوعی است.
کاربرد استراتژی تصمیم گیری پاندا در شرایط بحرانی: با تمرکز بر بحران کرونا در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بحرانها همیشه سختترین آزمون برای انواع نظریههای مدیریت هستند. نظریات مدیریتی اندکی وجود دارند که در در بحرانهای سهمگین نیز کارایی داشته باشند. در نتیجه، سازمانها و مدیران در عمل، هنگام بحرانهای بزرگ، بسیاری از کارکردها، ابعاد و وظایف خود را موقتاً متوقف میکنند. در این میان، عرصهی تصمیمگیری وضعیتی ویژه دارد، چرا که عرصهی تصمیمگیری به هیچ وجه قابل تعطیلی نیست. بر این اساس، نظریات کاربردی تصمیمگیری در شرایط بحرانی از ضروریترین نیازهای هر سازمان در هنگام بحران است. در این راستا، تلاش شده است تا با تمرکز بر استراتژی تصمیمگیری پاندا و توسعه این استراتژی، کاربرد این استراتژی تصمیمگیری در شرایط بحرانی تبیین شود. به این منظور، بحران کرونا به عنوان حیطه تمرکز انتخاب گردید. بحران کرونا به عنوان یکی از مهمترین بحرانهای بشری که در حال حاضر تمامی جهان را درگیر خود ساخته است، بهترین گزینه برای این هدف است بنابرین، روش موردکاوی چندگانه به عنوان روش پژوهش حاضر انتخاب گردید. نتایج این پژوهش نشان میدهد که ویژگیهای نتیجهگرایی، بازخور چندگانه، سرعت عمل و نگرش سیستماتیک چهار ویژگی اصلی روش پاندا هستند که این روش را برای شرایط بحرانی به صورت ویژه مناسب میسازند.
نقش رسانه ها در مدیریت بحران
منبع:
علوم خبری سال هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۲
73 - 90
حوزه های تخصصی:
امروزه یکی از مولفه های اساسی در مراحل مختلف بحران، نقش مهم رسانه ها می باشد. رسانه ها به دلیل توانایی در جهت دهی به افکار عمومی، نقش اساسی در مراحل مختلف بحران ایفا می کنند. نقش دوگانه رسانه ها در بحران زایی و بحران زدایی، برجسته کردن و کوچک نشان دادن، القای امید و یا ناامیدی و...برای همگان واضح است. در این میان، عوامل بسیاری در این قضیه دخیل هستند؛ این عوامل باعث می شوند رسانه ها در بحران کارکردهای متفاوت داشته باشند. مقاله حاضر با هدف ارزیابی نقش نظریه رسانه ها در مراحل مختلف بحران نوشته شده است و به دنبال پاسخ به این پرسش می باشد که رسانه ها در مدیریت بحران از چه جایگاهی برخورداند و چه نقشی را در مراحل مختلف بحران ایفا می کنند؟ همچنین در این مقاله، ضمن بررسی مدل مدیریت بحران و عوامل مؤثر بر کارکردهای رسانه در بحران، نتایج این پژوهش در پایان آمده است.
رویکردی میان رشته ای به رفتارخرید مصرف کنندگان در شرایط بحران: با تأکید بر بحران کووید 19(مقاله علمی وزارت علوم)
ظهور برخی بحران های مهم سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بیولوژیکی نقش مهمی در تغییر رفتار جامعهٔ انسانی دارد. اقدامات پیشگیرانه و کنترل کننده بحران ویروس کرونا، که نیاز به رویکردی جامع، نظام مند و چندبُعدی دارند، منجر به بروز تغییراتی در رفتار خرید مصرف کنندگان شد ه اند. آنچه اهمیت دارد، لزوم بهره گیری از نگاهی میان رشته ای (اقتصاد، مدیریت، بازاریابی، روان شناسی و جامعه شناسی) برای درک این پدیده پیچیده است. به همین منظور، این مقاله با رویکرد کیفی و با هدف مدل سازی رفتار خرید مصرف کنندگان در شرایط بحران کرونا (کووید- 19) با نگاهی چندبُعدی انجام شده است. جهت گردآوری داده ها از روش های بررسی پایگاه های اطلاعات تخصصی، مشاهده و انجام مصاحبه های عمیق با 28 نفر از افراد کلیدی مطلع که روایی و پایایی آنها مورد تأیید قرار گرفته بود، استفاده گردید. به اختصار نتایج نشان داد، مدل پیش بینی وضعیت تقاضا برای کالاها یا خدمات پس از بحران کرونا به دو شاخص «ماهیت کالا یا خدمت» و «میزان تعامل انسانی در مبادله» و همچنین «سطح درآمد» مصرف کنندگان بستگی دارد. همچنین حذف کامل، به تأخیر انداختن خرید، جانشین سازی خرید و کاهش نسبی خرید، چهار دسته رفتاری است که مصرف کنندگان در زمان بحران کرونا اتخاذ می کنند و این مدل به متغیرهای مختلفی بستگی دارد. درنهایت، پیشنهادات لازم جهت مدیریت بحران کرونا با رویکردی متأثر از حوزه های مختلف دانشی، در راستای تغییرات آمیخته بازاریابی (محصول، قیمت گذاری، توزیع و ترویج) در قالب یک مدل ارائه گردید.
مکانیابی برای اسکان موقت پس از وقوع زمین لرزه تحت شرایط عدم قطعیت با استفاده از منطق فازی کلاسیک و منطق فازی شهودی - مطالعه موردی: منطقه دو شهرداری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سپهر دوره ۲۹ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۱۵
115 - 125
حوزه های تخصصی:
زمین لرزه یکی از پر تکرار ترین سوانح طبیعی در دنیا بوده که سالیانه منجر به خسارات مالی و جانی فراوانی می شود. یکی از مهمترین موارد مرتبط با کاهش بحران ناشی از زمین لرزه چه در مرحله برنامه ریزی و چه بعد از رخداد آن در مرحله امداد، یافت مکان های مناسب برای اسکان موقت مردم می باشد. مکان یابی بویژه در شرایط بحران همواره با عناصر عدم قطعیت و نایقینی همراه است. از اینرو روش های قطعی و کلاسیک بدون دخالت عناصر نایقینی بطور معمول به نتایج قابل قبولی منتج نمی شوند. با وجود آنکه استفاده از روش های مبتنی بر منطق و نظریه مجموعه های فازی یک روش مناسب و متداول برای مدل سازی های نایقینی بوده، اما این مدل دارای کاستی هایی نیز هست. یکی از کاستی های آن تعیین تابع عضویت قطعی برای هر پارامتر مورد استفاده است. از طرف دیگر نظریه فازی متداول امکان توصیف متغیرهای زبانی ناشی از شک، دودلی و وجود قراین و شواهد مختلف و مزاحم را ندارد. مهم ترین مشکل برای استفاده از این روش زمانی نمود پیدا می کند که با کمبود داده مرتبط مواجه باشیم. ما در مقاله حاضر از نظریه فازی شهودی برای رفع مشکلات یاد شده بهره جسته ایم. روش و مدل پیشنهادی در منطقه دو تهران پیاده سازی شد. با توجه به نتایج اخذ شده می توان نتیجه گرفت روش پیشنهادی بویژه در شرایط عدم وجود داده مناسب، کافی و مرتبط و همچنین وجود متغیرهای مشکوک عملکرد بهتری نسبت به روش های متداول دارد.
طراحی مدلی مکان محور برای ارزیابی مکانی- فضایی کاربری اراضی شهری با رویکرد مدیریت بحران - مورد پژوهش: منطقه 19 شهرداری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سپهر دوره ۲۹ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۱۵
139 - 159
حوزه های تخصصی:
شهرها اغلب محل تراکم بسیار زیاد جمعیت و پدیده های انسان ساخت هستند. به همین دلیل در صورت نبود آمادگی برای مقابله بابحران،احتمال بروز خسارات جانی و مالی بالا است. در این بین مباحث شهرسازی و ارتباط آن با مدیریت بحران از موضوعات مهم و قابل تأمل مبحث خطرپذیری بافت های فرسوده شهری می باشد. این امر همواره دغدغه هایی را در میان برنامه ریزان، مدیران شهری، دولت ها و ملت ها و دست اندر کاران مدیریت بحران شهری ایجاد نموده است. در این میان، برنامه ریزی کاربری زمین به جهت مهم بودن از دیدگاه توسعه پایدار، پیکربندی مطلوب، و مدیریت بحران آن از اهمیت و ضرورت زیادی برخوردار است. هدف اصلی پژوهش حاضر طراحی مدلی مکان محور برای ارزیابی مکانی- فضایی کاربری اراضی شهری با رویکرد مدیریت بحران در منطقه 19 شهرداری تهران می باشد. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به صورت اسنادی و پیمایشی می باشد. برای رسیدن به این هدف دو فاکتور کمی و کیفی به طور جداگانه ارزیابی و تحلیل شده است. در تحلیل شاخص کمی به مقایسه سرانه کاربری در وضع موجود منطقه با سرانه استاندارد کشور و در شاخص کیفی سه معیار سازگاری، ظرفیت و مطلوبیت در محیط GIS مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه پژوهش نشان می دهد کاربری های موجود در قسمت غرب و جنوب غربی این منطقه از منظر مدیریت بحران استانداردهای لازم را ندارد. همچنین اغلب کاربری های ناسازگار و نسبتا ناسازگار در نزدیکی گسل شهر ری و کهریزک واقع شده لذا توجه به پیش بینی، برنامه ریزی و مدیریت بحران را برای مسئولین این منطقه دو چندان کرده است.
پهنه بندی مناطق دارای ریسک بالای آتش سوزی در جنگل ها با استفاده از GIS (مطالعه موردی جنگل های استان کرمانشاه)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۱ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱
304 - 319
حوزه های تخصصی:
آتش سوزی جنگل ها و گسترش آن یکی از پدیده های طبیعی در سراسر کره خاکی می باشد. پدیده های طبیعی همواره پیچیده بوده و عوامل زیادی بر روی آنها تاثیر گذار می باشد، پدیده آتش سوزی در جنگل ها و گسترش آن از این قاعده مستثنی نبوده و سالیانه در مناطق مختلف کشور رخ می دهد. با توجه به اهمیت زیست محیطی اکوسیستم جنگل و گسترش و پیشرفت روزافزون فناوری سنجش از دور و سیستم های اطلاعات جغرافیایی می توانیم مناطقی را که بیشتر در معرض خطر این پدیده هستند شناسایی شود این تحقیق روش انجام تحقیق حاضر توصیفی– تحلیلی است، گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام گرفته . منطقه مورد مطالعه جنگل های استان کرمانشاه است در این مطالعه پارامتر های توپوگرافی(شیب، جهت و ارتفاع )،دسترسی(فاصله از جاده ها، فاصله از سکونت گاه ها و فاصله از رودخانه ها(ایلات و عشایر)محل عبور عشایر،نقاط حادثه خیز در محل عبور عشایر،اتراق) ،کاربری اراضی ، پراکنش مرتع و پراکنش جنگل به عنوان پارامتر های موثر در پهنه بندی آتش سوزی در نظر گرفته شده اند و با استفاده از مدل ahp به لایه های مختلف وزن لازم داده شده است. ودر نهایت با اعمال وزن ها به لایه ها،لایه ها را فازی سازی کرده و نقشه گاما0.9 از لایه ها تهیه شده است که با توجه به اوزان و معیار ها و زیر میارها نقشه مناطق دارای خطر آتش سوزی به صورت سه منطقه،کم خطر ،متوسط خطر و مناطق دارای خطر زیاد مشخص شده است.
ارزیابی ایمنی فضای شهر کاشمر با تأکید بر شاخص های پدافند غیرعامل
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۱ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲
439 - 457
حوزه های تخصصی:
پدافند غیرعامل شامل مجموعه ای از اقدامات است که بدون درگیری مستقیم اثر تهدیدات محتمل را کاهش می دهد. بنابراین اقداماتی که تحت عنوان پدافند غیرعامل نام گرفته اند بیشتر در حوزه اقدامات پیشگیرانه، اقدامات مقابله ای و اقداماتی برای بازگرداندن وضعیت ناحیه به شرایط قبل از حادثه می باشد. با نگاهی به ساختار و فضای سیاسی موجود و پارادایم های نظامی در فضاهای شهری لازم به نظر می رسد تا در بستر نگاهی جامع، اقدامات سیستم دفاع غیرعامل مورد توجه قرار گیرد، تا افزایش توان و اقتدار نظام و کاهش آسیب پذیری های کالبدی و انسانی از تجاوزات احتمالی، امکان وقوع یابد. پدافند غیرعامل و ضرورت توجه به آن در نظام شهرسازی و فرآیند توسعه شهرهای کشور با توجه به وجود انواع تهدیدها، امری ضروری می نماید. در حال حاضر عمده ترین هدف پدافند غیرعامل، ایمن سازی و کاهش آسیب پذیری زیرساخت های مورد نیاز مردم است تا شرایط ایمن را برای مردم فراهم سازد. پژوهش حاضر با هدف بررسی ایمنی فضاهای شهری در سطح شهر کاشمر با توجه به اصول پدافند غیرعامل و شناسایی و از بین بردن عوامل کاهش دهنده ایمنی در سطح شهر انجام گرفته است. روش تحقیق برای تبیین وضع موجود و یافتن پاسخی برای سؤالات تحقیق، روش توصیفی- تحلیلی است. روش جمع آوری اطلاعات بر مبنای روش کتابخانه ای و نیز میدانی بوده و تجزیه وتحلیل اطلاعات به دست آمده با استفاده از روش TOPSIS انجام گرفته است. در نهایت یافته های حاصل از روش تاپسیس نشان می دهند که، اصولاً شهر کاشمر از نظر اصول پدافند غیر عامل در شرایط مناسبی قرار ندارد و با توجه به شاخص ها و اصول پدافند غیرعامل و تحلیل ساختار فضای شهر، نسبتاً ضعیف می باشد. در پایان نیز پیشنهاد ها و راهکارهای لازم جهت رعایت پیشگیرانه اصول پدافند غیرعامل در شهر کاشمر ارائه گردیده است.
واکاوی راه کارهای مدیریت بحران خشکسالی کشاورزی (مورد: استان لرستان)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵
214 - 232
حوزه های تخصصی:
تغییرات آب و هوایی بر کشاورزی و امنیت غذایی تاثیر می گذارد. در میان بلایای طبیعی، خشکسالی معمولاً به عنوان یک تهدید عمده برای سیستم های کشاورزی و معیشت خانواده های روستایی در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک کشورهای در حال توسعه شناخته می شود. به همین دلیل مدیریت خشکسالی، نقش و اهمیت ویژه ای دارد که مدیریت بحران جزیی از مدیریت خشکسالی به شمار می آید. پژوهش حاضر به واکاوی راهکارهای مدیریت بحران خشکسالی بخش کشاورزی استان لرستان براساس مدل چرخه مدیریت ریسک و بحران ویلهایت و همکاران (2014) پرداخته است. در این مدل فرایند مدیریت بحران، شامل چهار گام "ارزیابی اثرات"، "واکنش"،" بهبود" و "نوسازی" می باشد. این تحقیق از نظر روش، ترکیبی از روش کیفی و کمی است که با استفاده از روش دلفی فازی انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش مدیران و متخصصان سازمان های دولتی مرتبط در استان لرستان بوده اند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند 20 نفر از آنان به عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. نتایج پژوهش مشتمل بر دو بخش است که در مرحله اول راهکارهای مدیریت بحران خشکسالی، شناسایی و در مرحله دوم، میزان اهمیت و اولویت راهکارها،تعیین گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که درگام ارزیابی اثرات، تشکیل یک تیم کارشناسی برای جمع آوری اطلاعات مربوط به خسارت بحران، در گام واکنش، آموزش عمومی برای مقابله با خشکسالی و در گامهای بهبود و نوسازی، تغییر زمان کاشت و برداشت و بهبود دسترسی به بازار در اولویت قرار گرفتند.