روش شناسی کیفی

روش شناسی های پژوهش را از لحاظ میزان توجه به کمی گرایی به پژوهش های کمی و کیفی تقسیم کرده اند. به علت حاکمیت روش شناسی کمی بر پژوهشهای علوم انسانی و اجتماعی تلاشهای فراوانی برای ارتقاء اعتبار یافته های پژوهش کمی با توسل به فنون کمِی مختلف صورت گرفته است. روایی و پایایی معیارهای اصلی برای ارزیابی پژوهش های کمِی هستند، اما با ظهور روش شناسی کیفی، سئوالهایی در باب روایی و پایایی یافته های پژوهش های کیفی مطرح شد. سئوال اصلی این است که آیا می توان روایی و پایایی را در مورد روش شناسی کیفی بکار برد؟ به نظر می رسد ممیزی پژوهشی راهی برای ارتقاء روایی و پایایی در پژوهش های کیفی است. در این مقاله پس از بررسی کامل مبانی، پیش فرضها، تفاوتهای روش شناسی های کمی و کیفی، روایی و پایایی در پژوهشهای کمی و کیفی مورد بحث قرار گرفته و استراتژیهایی برای ارتقاء روایی و پایایی در پژوهشهای کیفی ارائه می شود.

این مقاله با هدف طراحی مدل یکپارچه تحقق بازاریابی پایدار صنعت خودرو ایران به رشته تحریر درآمده است. در این راستا نخست ادبیات تحقیق مورد تحلیل قرار گرفت و چارچوب اولیه تحقق بازاریابی پایدار طراحی شد. سپس با استفاده از برخی از ابزارهای روش شناسی کیفی از جمله پرسشنامه باز و مصاحبه عمیق با خبرگان آشنا با موضوع، مدل اولیه توسعه پیدا کرده و مدل جامع تحقق بازاریابی پایدار طراحی گردید. در آخرین مرحله از طریق برگزاری جلسه های گروه کانون مدل اصلاح شده و مدل مفهومی نهایی تحقق بازاریابی پایدار طراحی شد. نتایج نشان می دهند که بازاریابی درونی، بازاریابی فرهنگی یکپارچه، بازاریابی اجتماعی، بازاریابی نوآورانه، بازاریابی ناب، بازاریابی استراتژی محور، بازاریابی سبز، بازاریابی اخلاق گرا و بازاریابی نوع دوستانه مدل های بازاریابی اثرگذار بر تحقق بازاریابی پایدار در صنعت خودرو ایران هستند. در پایان پژوهش نیز برخی پیشنهاد های پژوهشی و کاربردی ارائه شده است.

تحقیق حاضر با هدف تحلیلی بر وضعیت بانکداری اختصاصی انجام یافته است. در این راستا، پس از مطالعه مبانی نظری و پیشینه تحقیق با رویکرد آسیب شناسانه پدیده نوظهور در اقتصاد بانکی کشور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این تحقیق از لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی- پیمایشی می باشد و از روش های مصاحبه عمیق و پرسشنامه باز به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق را مدیران بانکی و کارشناسان فعال در این حوزه تشکیل می دهد. لازم به ذکر است در این مقاله به منظور تجزیه و تحلیل تحلیل داده ها از روش شناسی کیفی و تکنیک دلفی استفاده شده است. در این فرایند از رویکرد نمودار خویشاوندی نیز بهره گرفته شده است. با توجه به نتایج تحقیق 27 مورد از آسیب های موجود در راه توسعه بانکداری اختصاصی شناسایی شد که در 3 دسته آسیب های اجرایی- ساختاری، آسیب های ادراکی- شناختی و آسیب های ناشی از عدم خواست و اراده قرار می گیرند. لازم به ذکر است که 5 عامل دولتی بودن بانک ها، کمبود تجهیزات و امکانات، کمبود منابع مالی، کمبود نیروی انسانی و نبودن سیستم جامع استعدادیابی منابع انسانی و عدم ثبات اقتصادی به عنوان آسیب های اصلی شناخته شدند.

تحلیل مضمون یکی از روش های کیفی است که در علوم اجتماعی کاربردهای زیادی دارد. مقاله ی حاضر با طرح این پرسش که «اعتماد در اندیشه ی آیت الله خامنه ای چه جایگاهی دارد؟» در صدد است با استفاده از این روش به آن پاسخ دهد. ابتدا روش تحلیل مضمونی توضیح داده می شود و با مقایسه ی آن با سایر روش های تحقیق کیفی تلاش می شود نقاط قوت و ضعف این روش معرفی گردد. سپس تحلیل مضمونی اعتماد در اندیشه ی آیت الله خامنه ای صورت می گیرد. سه مضمون اصلی و فراگیری که از تحلیل مضمونی اعتماد در اندیشه ی رهبری انقلاب اسلامی به دست آمده است عبارتند از: « اعتماد متقابل است »، « اعتماد عمومی ضروری است» و « کاهش اعتماد موجب زوال نظام سیاسی می گردد».

هدف پژوهش: هدف این پژوهش تجربی کشف موانع موجود در راه کاربردی سازی علم سیاست از دیدگاه مدیران اجرائی و دولتی استان کرمان است. روش شناسی پژوهش: روش پژوهش، روش کیفی «داده بنیاد» آنسلم اشتراوس و ژولیت کُربین است. جامعة پژوهش شامل مجریان، مدیران و مسؤلین اجرایی و دولتی استان کرمان است و شیوة نمونه گیری به صورت نظری باز و هدفمند با انتخاب موارد بارز و شاخص برای رسیدن به معرف بوده است. نحوة جمع آوری داده ها به صورت میدانی با فنون مصاحبه و شیوة تحلیل داده ها به وسیلة نرم افزار اطلس تی.آی بوده است. تدوین سؤالات مصاحبه در ابتدا مبتنی بر مطالعات قبلی و سپس در حین مصاحبه تغییر یافته اند و در مجموع 6 سوال از 35 مدیر استانی در طی 5 ماه پرسیده شده است. یافته های پژوهش : یافته های پژوهش اشاره به کشف و شناسایی 6 مقوله با 29 مفهوم در خصوص موانع کاربردی شدن علم سیاست دارد و این مقولات عبارتند از: «سیاست»، «فرهنگ»، «سازمان»، «روش»، «نیروی انسانی»، «ارتباطات». نتایج پژوهش: نتایج پژوهش حکایت از این دارد که در میان شش مولفه کشف شده، مولفة سیاست از تعین بخش ترین و در مقابل، مقوله تعامل از متأثرترین موانع بوده است. اما موانع دیگر همچون فرهنگ، سازمان، روش و نیروی انسانی به لحاظ اهمیت در طیف میانه قرار داشته و جزو تاثیرگذارترین موانع به شمار می روند. نتیجه این که حل موانع موجود کاربردی شدن علم سیاست مستلزم اعتمادسازی میان نهاد علم و سیاست، استقلال نهاد علم و درون زا شدن کاربردی سازی است.

ورزش، تفریح و سرگرمی سالم که جسم و عقل را نشاط می بخشد، از اصول ضروری در زندگی انسان ها هستند و ازآنجاکه اسلام دین فطرت است این تمایل را به رسمیت شناخته و آن را تأیید و تحکیم نموده است اما هنوز این مفهوم و مصادیق آن در قالب یک الگوی علمی ارائه نشده است. حال آنکه امروزه ورزش یکی از اموری است که به عناوین مختلف در جهان مطرح شده و گروه زیادی به اشکال گوناگون با آن سروکار دارند. این تحقیق با الگو قرار دادن قرآن به عنوان راهنمای عملی زندگی، به بررسی آیه های قرآن درزمینه ی ورزش و تقویت قوای جسمانی پرداخته است. هدف از این تحقیق، بررسی سه سؤال اساسی چرایی؛ چیستی و چگونگی تربیت بدنی و تقویت قوای جسمانی از دریچه قرآن و ارائه یک الگوی جامع در این زمینه است. در این تحقیق که یک پژوهش بنیادی از نوع توصیفی – اکتشافی است، برای بررسی الگوی تربیت بدنی و تقویت قوای جسمانی از روش تحلیل مضمون استفاده شد. برای گردآوری و شناسایی مضامین مرتبط با ورزش نخست مبانی نظری صاحب نظران بررسی شد، سپس با مطالعه کامل قرآن کریم، مضمون های مرتبط استخراج و کدگذاری گردید. نتایج تحقیق نشان داد که در اسلام آن تقویت قوای جسمانی ارزشمند است که در جهت تقرب به خداوند و رضای الهی باشد و با ویژگی هایی نظیر ایمان، امانت داری، علم، عقل و تقوا همراه باشد. الگوی به دست آمده دارای سه مضمون غالب، 7 مضمون فراگیر، 18 مضمون سازمان دهنده و 50 مضمون پایه بود. روابط میان این مضمون ها نیز در قالب یک الگو ارائه شد.

این مقاله به بررسی دو مفهوم کلیدی روش و نظریه در پژوهش های تجربی می پردازد. مقاله با قرار دادن این دو مفهوم در بستر روش شناسی پژوهشی، معانی و رویکرد های متفاوت به آنها را از دو منظر روش شناسی کمّی و کیفی مورد بررسی قرار می دهد. بدین منظور ابتدا ویژگی ها و ابعاد روش شناسی های کمّی و کیفی در پژوهش های تجربی تشریح می شوند و سپس، پس از بررسی تطبیقی میان این دو و ذکر نقاط تشابه و تفاوت آن ها، فرایند پژوهش در هر یک از این دو رویکرد مد نظر قرار می گیرد. در ادامه مقاله ماهیت نظریه، به مثابه جزء مکمل روش در پژوهش های تجربی، از منظر دو دیدگاه کمّی و کیفی و ترکیب آن ها مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در نهایت مقاله با استفاده از «گونه شناسی نظریه ها» و توسل به مفهوم «دور هرمنوتیکی» دیدگاه خود را در مورد نسبت میان روش و نظریه در پژوهش های تجربی بیان می نماید و به تبیین نقش «چارچوب های نظری» در طرح این نوع از پژوهش ها می پردازد.

برنامه های مدرنیزاسیون انقلاب سفید، در قالب اصلاحات ارضی، سپاه  بهداشت و غیره در دهه ی 1340 و اجرای سیاست کنترل موالید در دهه 1370 شمسی بر نهاد خانواده در کُردستان تأثیرات ماندگاری بر جای گذاشت. این مقاله ساخت وکار تأثیرات این دو موج را بر ابعاد جمعیت شناختی خانواده در کُردستان ایران بررسی می کند. روش شناسی این مطالعه، کیفی است و از تکنیک های مصاحبه عمیق، مشاهده و روش تحلیل موضوعی جهت استخراج الگوهای اساسی تغییر در خانواده استفاده شده است. یافته ها از چشم اندازی متفاوت نشان می دهند که جریانات مدرنیزاسیون به اشکال گوناگون بر بافت و بُعد جمعیت شناختی خانواده تأثیرگذار بوده اند. اصلاحات ارضی و ترویج بهداشت شرایط را برای گذار از خانواده گسترده به هسته ای و تجربه کاهش مرگ ومیر و پدیده مهاجرت مهیا نموده و مدرنیزاسیون دهه 1370 منجر به ظهور پدیده های کم فرزندی، خانواده های کوچک و فرزندان ناخواسته در مقیاسی قابل توجه شد. نتیجتاً، بخش زیادی از وضعیت کنونی نهاد خانواده در منطقه مورد مطالعه حاصل فرایند و برنامه های مدرنیزاسیون است و تداوم ناگزیر این فرایند بدون شک تحولات دیگری را در نهاد خانواده در پی خواهد داشت. نکته اینکه مدرنیزاسیون چرخه زندگی را در خانواده کُرد متحول کرد.

تغییرات اقلیمی در سال های اخیر به یکی از چالش برانگیزترین موضوعات زیست محیطی در جهان تبدیل شده است. شواهد علمی گویای این واقعیت است که انتشار گازهای گلخانه ای در سطح صنایع نقش عمده ای در پیدایش این پدیده دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش ابزارها و رویه های حسابداری مدیریت در کنترل و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در شرکت ها و ارائه رهنمودی در رابطه با پیاده سازی سیستم حسابداری مدیریت گازهای گلخانه ای است. پژوهش حاضر مبتنی بر ارزیابی دیدگاه خبرگان و روش شناسی کیفی از طریق انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته است. با تحلیل داده های مصاحبه اهداف سیستم حسابداری مدیریت گازهای گلخانه ای، ذینفعان، محرکها و موانع پیاده سازی این سیستم، تکنیک ها و رویه های مناسب و نهایتا خروجی ها و پیامدهای پیاده سازی چنین سیستمی شناسایی و چارچوب پیشنهادی تحقیق تبیین گردید. یافته های پژوهش بر نقش حسابداری مدیریت برای کنترل انتشار گازهای گلخانه ای خصوصا در ابعاد تحلیل و مدیریت هزینه، ارزیابی پروژه های سرمایه ای و ارزیابی عملکرد و انگیزش تأکید می کند.

خود مردم نگاری روشی نوظهور در مردم نگاری است که در زمره روشهای کیفی و در حیطه پارادایم تفسیر گرایی قرار می گیرد و هدف آن فهم فرهنگی زندگی روزمره از خلال تجربه زیسته محقق است که در قالب نوشتاری داستان گونه به توصیف غنی این تجربه در بستر فرهنگی آن می پردازد. با اینکه این روش در حوزه های مطالعاتی متنوعی در سالهای اخیر بکار گرفته شده است و در حال گسترش به سایر رشته ها است، در حوزه مطالعات شهری بسیار مهجور بوده است. شهرهای امروزی موزاییکی از خرده فرهنگ های متکثر هستند که پژوهشگران این حوزه می توانند با به کارگیری این روش به فهم لایه های عمیق از آنها از خلال تجربه زیسته خود نائل شوند. هدف این مقاله در گام اول، تشریح ویژگی های اصلی این روش و در گام بعدی، برقراری پیوند آن با حوزه مطالعات شهری در راستای فهم فرهنگی بسترهای شهری است. در این راستا ابتدا با بهره مندی از مطالعات کتابخانه ای و تحلیل اسنادی، مبانی فلسفی و روش شناسی خودمرد نگاری معرفی و سپس خود مردم نگاری شهری در محل تلاقی چهار چرخش اصلی(چرخش فرهنگی، چرخش روایی،چرخش فضایی و چرخش خود) در حوزه مطالعات شهری تبیین خواهد شد. تنوع فرهنگی حاکم بر شهرهای ایرانی و ضرورت فهمی عمیق و بومی از ویژگی های ماهوی آن نزد کنشگرانی که آن را به شکل بی واسطه ای تجربه می کنند اهمیت کاربست خودمرم نگاری شهری را در پژوهش های این حوزه دوچندان می کند.

علم طراحی اخیراً به عنوان یک روش شناسی پژوهشی مورد توجه قرار گرفته است. این روش شناسی تفاوت های مهمی با روش شناسی های کمّی و کیفی متداول دارد و به عنوان یک روش شناسی عمل گرایانه راه حل محور در نظر گرفته می شود. باوجوداین، همان طور که خواهیم دید روش شناسی پژوهشی علم طراحی نه در مقابل روش شناسی های کمّی و کیفی بلکه دربردارنده آنهاست. روش شناسی علم طراحی از سطح توصیف و تبیین فراتر می رود و در جهت حل مسئله گام برمی دارد. ازاین رو هدف اصلی روش شناسی پژوهشی علم طراحی تغییر نگاه از مسئله محوری به راه حل محوری است و بدینسان تغییر جهت از رویکردهای توصیفی−تبیینی صرف به رویکردهای تجویزی. با وجود اهمیت این روش شناسی برای عرصه هایی چون مدیریت، مدیریت فناوری اطلاعات، سیاست گذاری و برخی دیگر از حوزه های علوم انسانی، در ایران توجه چندانی به آن نشده است. این بی توجهی تا حدی باعث شده است که بیشتر پژوهشگران به ویژه در حوزه های علوم اجتماعی پژوهش های خود را به توصیف، تبیین، و تحلیل مسائل معطوف کنند و وارد فرایند طراحی راه حل برای مسائل نشوند. این مقاله ضمن معرفی و تحلیل علم طراحی به عنوان یک روش شناسی پژوهشی، کاوش مبانی فلسفی آن، و طرح چهارچوب های مطرح این حوزه، به بررسی کاربست آن در ایران خواهد پرداخت.

داده بنیاد، نگاه ها و چالش های اجرای آن داده بنیاد یک روش شناسی سیستماتیک است که شامل کاربرد استدلال اسقرایی است و عمدتا برای پژوهش کیفی مورد استفاده قرار می گیرد. علیرغم پیچیده بودن این روش، دارا بودن ویژگی هایی مانند پویایی، خلاقیت بالا، انعطاف پذیری روش و نحوه اجرا باعث شده که قابلیت استفاده در حوزه های مختلفی از دانش را داشته باشد. به این دلیل با اقبال بسیاری از محققان حوزه های علوم انسانی و اجتماعی روبرو شده است. هدف مقاله حاضر معرفی داده بنیاد، روش ها و چالش های اجرای و ارایه یک چارچوب مروری جدید از داده بنیاد است. روشی که بیش از پنجاه سال از ابداع آن می گذرد. با توجه به تغییرات پارادایم های تحقیق و بنیان های فکری در این مدت مرور مجدد انواع روش های اجرا و بررسی چالش ها و تناسب آن با فضای پژوهشی امروز ضروری بنظر می رسد. بنا براین سعی شده که علاوه بر مرور داده بنیاد به این موارد نیز اشاره شود.

صاحبنظران براینباورند اندیشمندانی که میخواهند نظریهپردازیکنند، باید از دو نوع دانش تخصصی برخوردار باشند؛ دانش، نسبتبه پدیدهای که برآنند تا در مورد آن تئوریسازیکنند و دانش، نسبتبه روششناسیهای نظریهپردازی. تدوین اسلوب پژوهش هم خود، شاخهای جداگانه از علم است که تحت عنوان روششناسی شناختهمیشود. روششناسی، دانشی متمرکز بر فرایندها و ابزارهای بهکارگرفتهشده در نظام دانشاندوزی و روند بهکارگیری آنها است. این دانش را میتوان ترجمه اصول یک پارادایم به زبان روش تحقیق بیانکرد. براین اساس، دو رویکرد اصلی روششناسانه، موسوم به روششناسی کمّی و کیفی از همدیگر قابل تشخیص هستند. ازطرفی، نظریه در مبناییترین شکل آن، یک الگو است. نظریه از هنگامی تکوینیافت که بشر در برخورد با واقعیتها، به جای افسانهپردازی به تعقل پرداخت و به کشف روابط علّی میان پدیده ها اهتمامورزید. نظریه درعینحال جمعبندی گذشته، جانبخشیدن به حال و شفافسازی آینده است. در دنیای امروز، هر رشته علمی به تعریفی مناسب از نظریه نیازمنداست. رشته معماری نیز از این قاعده جدانیست. معماران و طراحان، در مراتب حوزه های گوناگون با نظریه در ارتباط هستند. اما به وسیله نظریه حوزه تمایز در حوزه های معماری با سایر رشته های علمی بهروشنی مشخصنشدهاست. چرا که بهکارگیری نظریه در حوزه معماری، مستلزم شناخت دقیق و ریشهای نظریه و توجهبه ویژگیها و ضرورتهای آن است. بنابر آنچه گفته شد، تلاش نگارنده در این مقاله برآن بوده تا با بررسی تطبیقی– تحلیلی موضوع یاد شده و مطالعه کتابها، مقاله ها و منابع معتبر در حوزه روششناسی و نظریهپردازی، دو مفهوم کلیدی روش و نظریه را در پژوهشهای کاربردی بررسیکند و معانی و رویکردهای متفاوت این دو مفهوم را از دو منظر کمّی و کیفی بیانکند. همچنین، ویژگیهای نظریه معماری را هم ارزیابی کند تا از این طریق، بهتر بتوان به ویژگیهای نظریه در رشته معماری پیبرد.

در دوران معاصر و هم زمان با ورود مدرنیته به جامعه ایران، زنان ایرانی به باز تعریف هویت خویش در سایه دگرگونی-های کلان اجتماعی پرداختند. اما روند تغییر نقش های سنتی زنان، و حضور آنان در سپهر عمومی، فرآیندی بی چالش نبوده است. آن ها در فرآیند هویت یابی خویش هم چنان با ساختار نابرابری جنسیتی دست به گریبانند. در این پژوهش با رویکردی فمینیستی و با روشی کیفی و پدیدارشناختی به مطالعه تجربه زیسته زنانی پرداخته ایم که با حضور در حیطه اشتغال در مطبوعات، روزگاری متفاوت با مردان هم قطار خویش را تجربه می کنند. بر این اساس با تکنیک نمونه گیری هدفمند به مصاحبه روایی و عمیق با 16 تن از زنان شاغل در مطبوعات شهر مشهد پرداختیم. تجربه توزیع نابرابر قدرت، ثروت، منزلت و فرصت ها، تقسیم کار جنسیتی، حضور کلیشه های جنسیتی، جامعه پذیری جنسیتی، حضور ایدئولوژی های جنسیتی، کوری جنسیتی محیط کار، احساس محرومیت نسبی، خود ابژه سازی و تکیه بر سرمایه جنسی توسط برخی از زنان در محیط کار، و استراتژی های زنان در برابر ساختار نابرابری جنسیتی، مضامین و مفاهیمی است که به توضیح تجربه زنان مشارکت کننده در این پژوهش از پدیده نابرابری جنسیتی در محیط اشتغال می پردازد. نتایج این پژوهش نشان داد که زنان روزنامه نگار ایرانی هنوز هم با پدیده نابرابری جنسیتی در محیط شغلی دست به گریبانند. عطف توجه به تجارب زیسته مطرح شده در این تحقیق، راهگشای گام هایی عملی در رفع موانع جنسیتی این گروه شغلی خواهد بود.

در اواخر قرن بیستم، برخی روش شناسان علوم اجتماعی این استدلال را مطرح نمودند که علی رغم تفاوت های ظاهری میان سنت های پژوهشی کمّی و کیفی، زیربنای منطقی تبیین یا استنباط علّی در کلیه تحقیقات تجربی علوم اجتماعی- چه کمّی و چه کیفی- یکسان است و هر تحقیق تبیینی خوبی می تواند بر اساس زیربنای مشترک و واحدی از «منطق استنباط» درک شود. از نظر آنان، تفاوت میان دو سنت پژوهشی کمّی و کیفی در علوم اجتماعی، نه در منطقِ استنباط بلکه فقط در N یا تعداد موردهای تحت بررسی و برخی ویژگی های ظاهری شان- بویژه استفاده از «اعداد» در مقابل «کلمات»- است. در مقابل این دیدگاه،برخی از روش شناسان علوم اجتماعی این استدلال را اقامه نمودند که یک منطقِ واحد و مشترک از استنباط علمی که بتواند هر دو سنت پژوهشی کمّی و کیفی را تنظیم و هدایت کند، وجود ندارد. از نظر این گروه از روش شناسان،تفاوت هایی بنیادین میان دو سنت پژوهشی کمّی و کیفی وجود دارد که جهت گیری های اصلی تحقیقات اجتماعی را به سمت وسو های کاملاً متفاوتی می راند؛ ضمن آن که، منطق متفاوتی را نیز برای تبیین یا استنباط علّی اقتضاءمی کند. از دیدگاه آنان، منطقِ استنباط علّی در تحقیقات علوم اجتماعی؛ یگانه و مشترک نیست، بلکه ما با ثنویت یا دو نوع منطقِ متفاوت از استنباط علّی در دو سنت پژوهشیِ کمّی و کیفی روبرو هستیم.جدیداً، برخی از روش شناسان علوم اجتماعی بر این نکته پای فشرده و مدعی شده اند که در مقایسه با تمامی تحقیقات کمی و کیفی در علوم اجتماعی، مطالعات تاریخی یا تک موردی (1=N) واجد منطق استنباطی متفاوت و متمایزی به نام منطق بیزی[1] هستند.نتیجه آن که، از نظر این گروه از روش شناسان متأخر، منطقِ استنباط علّی در تحقیقات علوم اجتماعی نه یگانه، نه دوگانه، بلکه سه گانه است. در مقاله حاضر، تلاش داریم که این منطق های متفاوت استنباط علّی در تحقیقات اجتماعی را تشریح نماییم و نشان دهیم که چرا نامناسب است تحقیقات واجد یک منطق استنباطی خاص را با منطق استنباطی دیگری مورد نقد قرار داد.