دانشگاه کارآفرین

مقدمه و هدف : این پژوهش با هدف ارائه الگوی بومی دانشگاه نسل چهارم کارآفرینی دانشگاه آزاد تهران به روش کیفی از نوع نظریه مبنایی صورت گرفته است. پژوهشگر با استفاده از یک طرح کیفی به شناسایی مولفه های سازنده الگوی بومی دانشگاه نسل چهارم کارآفرینی پرداخته که ضمن مرور ادبیات و مطالعه تجارب جهانی دراین خصوص، به شناسایی عناصر الگو پرداخته شد. روش شناسی پژوهش : این امر به منظور کشف عناصر بومی درخصوص دانشگاه نسل چهارم کارآفرینی است. در ادامه الگوی بومی دانشگاه نسل چهارم کارآفرینی بر اساس نظرات به دست آمده از متخصصان طراحی شده است. جامعه آماری شامل همه ی متون کتابخانه ای و صاحب نظران و خبرگان موضوع دانشگاه های نسل چهارم کارآفرینی که به روش گلوله برفی و قانون اشباع نظری، 18نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل فرم مصاحبه نیمه سازمان یافته بوده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده های حاصل از مصاحبه ها از کدگذاری نظری استفاده شده است. یافته ها : حاضر نشان می دهد که الگوی بومی دانشگاه نسل چهارم کارآفرینی  توسعه، ارزش گذاری نوین، تدوین چشم انداز مشترک و تقویت تفکر استراتژیک، یادگیری در عمل، یادگیری حل مساله، انطباق توانایی دانش آموختگان بانیاز بازار کار، حمایت ازکار تیمی، روحیه پژوهش محوری، توانمندی بین دانش نظری و کاربرد تاکید شد. بحث و نتیجه گیری: دانشگاه های نسل چهارم، دانشگاه هایی با ماموریت آموزشی، پژوهشی، کارآفرینی و مبتنی بر فناوری نرم هستند.

در طی چند دهه ی گذشته، به دنبال نقش کلیدیِ دانش و تجاری سازی دانش به عنوان عامل اصلی رونق اقتصادی و رقابت پذیری، هرچه بیشتر بر اهمیت تحول نقش دانشگاه ها در جهت زمینه سازی باروری فعالیت های نوآورانه و کارآفرینانه تأکید می شود. در این راستا در بسیاری از نقاط جهان سازمان های دولتی و میان دولتی نقش مهمی به منظور ترویج مفاهیم، ایجاد ذهنیت و فرهنگ کارآفرینی و تشویق دانشگاه ها داشته اند. یکی از راهکارهای مورداستفاده در این زمینه اعطای جوایز ملی و بین المللی به دانشگاه هایی است که توانسته اند در مسیر جامعه محوری و کارآفرینی گام های مؤثری را بردارند. با توجه به اهمیتی که در کشور برای حرکت به سمت جامعه محوری و کارآفرینی در دانشگاه های کشور احساس می شود، جایزه دانشگاه کارآفرین می تواند به عنوان ابزاری در جهت تسریع عملی کردن سیاست های مربوطه موردتوجه قرار گیرد. ازاین رو در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از مطالعه اسنادی، به مرور و بررسی جوایزی که در این خصوص توسط سایر کشورها به دانشگاه ها اعطا می شود و مدل های ارزیابی آن پرداخته شود. یافته های این پژوهش می تواند راهگشایی برای سیاست گذاران و محققین به منظور درک اهمیت پر کردن جای خالی این جایزه و نیز ارائه مدل بومی در ایران برای سمت دهی و تشویق دانشگاه های کشور به سوی جامعه محوری و کارآفرینی و کمک به بهبود وضعیت زیست بوم کارآفرینی باشد.

هدف از این تحقیق ارائه الگوی توسعه توانمندی کارآفرینی نسل جوان کشور در بستر برنامه ریزی درسی آموزش عالی بود. تحقیق حاضر ازنظر هدف، توسعه ای و به صورت کیفی به روش داده بنیاد گلیزری بود. جامعه آماری در پیشینه مطالعاتی را کلیه متون نظری و پژوهشی داخلی و خارجی در دسترس، مراجع مرتبط و اسناد بالادستی نظام آموزش وپرورش کشور جمهوری اسلامی ایران تشکیل داد روش نمونه گیری از این جامعه هدف مند بود و در بخش مصاحبه با خبرگان جامعه تحقیق شامل 15 نفر متخصص حوزه برنامه درسی و کارآفرینی بود که به روش گلوله برفی و در حد اشباع نظری انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که در بخش پیشینه تحقیق در قالب 8 عامل تعداد 46 مؤلفه استخراج و در بخش مصاحبه با خبرگان 71 مؤلفه و در قالب 12 عامل استخراج شد که نهایتاً موارد تکراری و مشابه حذف و موارد نهایی که شامل 100 مؤلفه در قالب 12 عامل بود استخراج شد که در شرایط علّی عواملی چون خلاقیت و نوآوری، رهبری، تجربه کارآفرینانه و آموزش، همچنین در شرایط مداخله گر پنج عامل کارگروهی، پشتکار، ریسک پذیری، استقلال طلبی و مثبت اندیشی و در شرایط زمینه ای سه عامل اصلی آشناسازی با صنعت، ویژگی های دانشگاه و پشتیبانی و زیرساخت مؤثر بر الگوی برنامه های درسی بر اساس شاخص های کارآفرینی شناسایی و تعیین شدند.

اقتصاد مبتنی بر نوآوری تغییرات اساسی و فرصت های متنوعی را برای شهرها وکسب و کارها به همراه داشته است، به گونه ای که امروزه شهرها برای جذب نسل جدید فناوری مورد نیاز شرکت ها و صنایع شان به مدل نوآوری مبتنی بر نزدیکی و مجاورت روی آورده اند، جایی که استعدادهای موردنیاز آن نیز سبک زندگی و فعالیت در محیط های شهری را ترجیح می دهند و دانشگاه های کارآفرین، نوآور و دارای مسئولیت اجتماعی یکی از ابزارهای کلیدی جهت تحقق این اهداف خواهندبود. هدف پژوهش حاضر، ارائه الگوی ناحیه نوآوری دانشگاه تهران به منظور تحقق سیاست های دانشگاه کارآفرین است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش تحلیل محتوا انجام شده و ابزار گردآوری داده ها بررسی متون و مصاحبه با خبرگان بوده است. به همین منظور پس از بررسی مطالعات پیشین، 10 نمونه مطرح جهانی در زمینه ایجاد ناحیه نوآوری بررسی شده سپس مصاحبه هایی با خبرگان حوزه نوآوری در کشور صورت گرفت. با کدگذاری داده های حاصل از بررسی متون و مصاحبه ها، الگوی ناحیه نوآوری برای دانشگاه تهران شامل 10 عنصر حاکمیتی، سیاست گذاری، مدیریتی و نظارتی در ناحیه نوآوری، کارکردهای ناحیه نوآوری، ویژگی های ناحیه نوآوری، موانع راه اندازی و توسعه ناحیه نوآوری، خوشه های ناحیه نوآوری، بازیگران ناحیه نوآوری، ارتباطات ناحیه نوآوری، تامین مالی ناحیه نوآوری  تجاری سازی ایده ها و تمایزهای ناحیه نوآوری دانشگاه تهران ارائه و در نهایت بر مبنای یافته ها، پیشنهادهایی به منظور ایجاد و توسعه ناحیه نوآوری دانشگاه تهران بیان شد.

عدم توجه و پایبندی سازمان ها و مدیران تابعه به وظیفه و مسئولیت اجتماعی شان یکی از مسائل و مشکلات اجتماعی است که می تواند توسعه پایدار را با مشکل مواجه سازد. تغییر و تحول در شرایط و نیازهای جامعه موجب تغییر و تحول در رسالت دانشگاه ها شده است. هدف اصلی در این پژوهش  مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه: ارائه الگوی اثربخشی دانشگاه در توسعه کارآفرینی اجتماعی می باشد. این پژوهش از نوع هدف کاربردی است. داده ها بی کتابخانه ایی با  فیش برداری و میدانی با استفاده از پرسشنامه استاندارد مولفه های دانشگاه کارآفرین براری و همکاران (1399) با تعداد 48 گویه جمع آوری شده است. جامعه آماری مورد نظر کلیه اساتید دانشگاه پیام نور استان مازندران به تعداد 164 نفر بوده که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی در دسترس و جدول مورگان 115 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده های آماری با تشکیل جداول توزیع فراوانی و با استفاده از نرم افزار SPSS و Smart PLS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ابعاد توانمندسازی، مسئولیت پذیری اجتماعی، ارتباطی، سازمانی و علمی به ترتیب بیشترین اهمیت را در بین ابعاد شناسایی شده دارند. در بین ابعاد شناسایی شده بعد حمایتی دانشگاه در توسعه کارآفرینی اجتماعی با بار عاملی 0.84، بعد سازمانی دانشگاه در توسعه کارآفرینی اجتماعی با بار عاملی 0.79، بعد ارتباطی دانشگاه کارآفرینی اجتماعی با بار عاملی 0.77، بعد توانمندسازی دانشگاه کارآفرینی اجتماعی با بار عاملی 0.75، بعد علمی دانشگاه کارآفرینی اجتماعی با بار عاملی 0.71، و به ترتیب میزان تعلق بیشتری نسبت به سایر ابعاد به مفهوم مدل دانشگاه در توسعه کارآفرینی اجتماعی داشته اند. وضعیت مناسب دانشگاه پیام نور از لحاظ مولفه های شناسایی شده برای دانشگاه در توسعه کارآفرینی اجتماعی در این پژوهش می تواند توانمند بودن این دانشگاه در عرصه کارآفرینی اجتماعی را تایید کند.

 ماموریت دانشگاه ها در بستر زمان، همگام با تحولات و دگرگونی های جهانی و در راستای پاسخگویی به نیازهای اقتضایی جوامع، به سوی مشارکت در ابر انگاره کارآفرینانه در حال حرکت است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی استراتژیک دانشگاه کارآفرین با رویکرد آینده پژوهی در آموزش عالی انجام شده است. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق ترکیبی در دو بخش کمّی و کیفی انجام شد. در این پژوهش از روش های فراترکیب و دلفی فازی برای تحلیل داده ها استفاده شده است. در گام نخست، از روش فراترکیب به تحلیل ادبیات پژوهش دانشگاه کارآفرین و مدل های مربوط به آن پرداخته شد. ابعاد و مفاهیم مربوط به دانشگاه کارآفرین استخراج گردید. همچنین در بخشی مجزا ابعاد و مفاهیم عوامل کلیدی آینده پژوهی در آموزش عالی استخراج شد. در گام دوم، پرسشنامه دلفی فازی به منظور شناسایی مولفه های مربوط به «دانشگاه کارآفرین» و «عوامل کلیدی آینده پژوهی در آموزش عالی» در دو پرسشنامه مجزا طراحی و در دو دور میان متخصصان آن حوزه توزیع گردید. در این بخش خبرگان دانشگاهی در حوزه مدیریت، کارآفرینی و آینده پژوهی آموزش عالی در پانل دلفی فازی مشارکت داشتند. اعضای پانل دلفی فازی با روش نمونه گیری قضاوتی و گلوله برفی تعیین گردید. سپس مولفه های نهایی پژوهش استخراج شد که خروجی آن در بخش دانشگاه کارآفرین شامل 16 مقوله اصلی، 51 مفهوم و در بخش عوامل کلیدی آینده پژوهشی در آموزش عالی شامل 4 مقوله اصلی و 8 مفهوم بوده است. در پایان مدل دانشگاه کارآفرین آینده نگر طراحی شد.

دانشگاه کارآفرین دانشگاهی است که فعالیت های کارآفرینی و تجاری سازی را انجام می دهد و هدف آن بهبود عملکرد در سطح ملی منطقه ای، اقتصادی و نیز منفعت مالی دانشگاه و اعضاء هیئت علمی و دانشجویان آن است. عوامل متعددی بر شکل گیری دانشگا ه کارآفرین تأثیرگذار است، در این پژوهش این عوامل در دو گروه نرم افزاری و سخت افزاری تفکیک شده اند. بدین ترتیب هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد نرم افزاری و سخت افزاری دانشگاه کارآفرین است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است که با استفاده از فن پیمایش انجام شد. جامعه ی آماری تحقیق اعضاء هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا (استان همدان)، دانشگاه رازی (استان کرمانشاه) و دانشگاه کردستان (استان کردستان) (1085N=) بود. با استفاده از فرمول کوکران از جامعه کل، 240 نفر به عنوان نمونه جهت مطالعه انتخاب گردید. روش نمونه گیری تصادفی ساده و متناسب با حجم نمونه بود. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ای بود که برای تعیین روایی آن از پانل متخصصان و برای سنجش پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد؛ دانشگاه های غرب کشور ازنظر تأمین شرایط نرم افزاری و سخت افزاری جهت کارآفرین شدن در حدّ مطلوبی نیستند و برای حرکت به سمت دانشگاه کارآفرین باید تغییراتی اساسی در ابعاد نرم افزاری و سخت افزاری خود ایجاد کنند. تغیر محتوی دروس، استفاده از اساتید کارآفرین و برقراری ارتباط با صنعت ازجمله پیشنهاد هایی است که منجر به تبدیل دانشگاه ها به دانشگاه کارآفرین می شوند.

کارآفرینی دانشگاهی به منظور یافتن روش های جدید رقابت و موفقیت در محیط های نامطمئن و غیرقابل پیش بینی و یافتن راه حل مقابله با چالش های متعدد در سطوح محلی و جهانی از اهمیت روزافزونی برخورداراست. ازاین رو پرداختن به مسائل مربوط به کارآفرینی دانشگاهی نیز روزبه روز مهم تر شده است. پژوهش حاضر به بررسی ارتباط میان «گرایش کارآفرینانه» و «دستاوردهای کارآفرینی دانشگاهی» با در نظر گرفتن متغیر تعدیل گر «رهبری کارآفرینانه دانشگاه» پرداخته است. برای این منظور از روش تحقیق کمی-همبستگی و ابزار پرسشنامه استاندارد استفاده شده است. جامعه آماری موردمطالعه اساتید دانشکده های فنی دانشگاه تهران بوده اند که تعداد 220 پرسشنامه میان آن ها توزیع شد که درنهایت 203 پرسشنامه تکمیل گردید. تحلیل داده های پژوهش توسط مدل یابی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر با بهره گیری از نرم افزار لیزرل 8.80 انجام شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی، روایی، پایایی و برازش مدل متغیرهای پنهان و آشکار پژوهش را تائید کرد. یافته ها رابطه میان «به کارگیری روش های نامتعارف»، «همکاری با صنعت» و «سیاست های دانشگاهی» با «دستاوردهای کارآفرینی دانشگاهی» را تائید و رابطه میان «بسیج منابع پژوهشی» و «دستاوردهای کارآفرینی دانشگاهی» را رد کرده است. همچنین نقش تعدیل گر «رهبری کارآفرینانه دانشگاه» نیز در این ارتباطات رد شد. درنهایت پیشنهاد های کاربردی و پژوهشی متناسب با یافته ها ارائه شده است.

پژوهش حاضر باهدف سنتز ادبیات گسترده در مورد دانشگاه کارآفرین صورت گرفته تا چارچوب جامع و یکپارچه ای از دانشگاه را در قالب پارادایم کارآفرینی ارائه نماید. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی است و با روش کیفی فراترکیب[1] یا سنتز پژوهی انجام شده است. جامعه آماری، کلیه مطالعات انجام شده در بازه زمانی 1998-2017 می باشد، در این راستا 183 پژوهش در زمینه موضوع موردنظر ارزیابی و درنهایت 58 مقاله به صورت هدفمند انتخاب گردید و با تحلیل محتوا و ترکیب ادبیات مربوطه با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی، درمجموع 94 کد 22 مفهوم، 9 مقوله کلیدی طی فرآیند جستجو و ترکیب نظام مند انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفت و اعتبار آن از طریق آزمون کاپای کافمن تأیید گردید. نتایج تحلیل نشان داد مهم ترین مقوله های کلیدی شناسایی شده شامل؛ استراتژی نوآورانه، رهبری کارآفرینانه، فعالیت های اقتصادی کارآفرینانه، فرهنگ کارآفرینانه، ساختار منعطف، سیاست های آموزشی- حمایتی، تأمین منابع، سازگاری با محیط نوآورانه و شبکه سازی است که در سه رده عوامل اصلی، زمینه ای و محیطی دسته بندی شدند و درنهایت پس از طی مراحل هفت گانه پژوهش الگوی جامع دانشگاه کارآفرین تدوین گردید. این پژوهش درک عمیق از ادبیات موجود در مورد دانشگاه کارآفرین را با سازماندهی عوامل مؤثر بر آن ارائه می دهد و می تواند در سیاست گذاری آموزش عالی جهت گذر از دانشگاه های تحقیقاتی به کارآفرین مورداستفاده قرار گیرد. [1] . Meta-synthesise

دانشگاه کارآفرین یکی از سناریوهای مطلوب برای مشارکت نظام آموزش عالی و دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی در فرایند توسعه ملی پایدار است. دانشگاه فنی و حرفه ای به عنوان بزرگ ترین دانشگاه سراسر دولتی مهارتی ایران، بر مبنای اساسنامه و سابقه فعالیت، یک دانشگاه کارآفرین و جامعه محور است که می تواند با تعامل هم آفرین با جامعه، بیش ازپیش ارزش آفرین باشد. در این پژوهش، برمبنای «چارچوب راهنمای دانشگاه نوآور و کارآفرین»، محصول کمیسیون اروپایی و سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه، سطح کارآفرینی دانشگاه فنی وحرفه ای و کم وکیف تقرب آن به معیارهای دانشگاه کارآفرین به روش مطالعه موردی ملاک محور، ارزیابی شده است. در برهه زمانی اجرای برنامه ششم توسعه، دستاوردهای چشمگیر و جهش کیفی مناسبی نظیر دریافت مجوز شورای برنامه ریزی آموزشی، انتقال ردیف بودجه به بخش آموزش عالی، استقلال هیئت امنا، ساماندهی گروه های آموزشی، ارتقای تجهیزات و تسریع در جذب هیئت علمی، در حیطه رسالت دانشگاه حاصل شده است. به رغم دستاوردهای متعدد، سطح کارآفرینی این ابر دانشگاه در حد انتظار ارزیابی نشده است. غلبه کمیت گرایی، کمبود هیئت علمی، تقاضامحور نبودن برخی رشته ها و برنامه ها، کم توجهی به تحول دیجیتال، کمبود شدید منابع مالی، قدمت تجهیزات کارگاهی و آزمایشگاهی، ضعف تعاملات با صنعت و بازار، ضعف تحرکات بین المللی، غلبه نگاه عمدتاً سیاسی- محلی بر رویکرد حرفه ای- ملی در گسترش و حکمرانی واحدها، کمبود زیرساخت های پشتیبانی، چالش های مسیر کارآفرینی این دانشگاه هستند. برای تحقق دانشگاه کارآفرین، یک برنامه تحولی میان مدت با پشتیبانی مجلس شورای اسلامی، دولت و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، موردنیاز است. این برنامه باید در راستای بهره برداری بیشتر از ظرفیت ها و دستاوردها و رفع چالش های موجود باشد.

از آنجایی که صنعت گردشگری یک صنعت پویاست، نیازمند کارآفرینانی است که فرصت ها و روش های خلاق را کشف و به اجرا درآورند. دانشگاه کارآفرین با بهره گیری از پتانسیل های موجود در دانشگاه به بهتر سازی و رشد کارآفرینی می پردازد و موجبات رشد و توسعه صنعت گردشگری را پدید می آورد. هدف تحقیق حاضر تبیین روابط ساختاری عوامل محیطی اثرگذار بر دانشگاه کارآفرین در حوزه گردشگری با رویکرد بلوغ روانشناختی کارکنان مراکز علمی کاربردی استان مازندران می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- پیمایشی و از نوع هدف در زمره تحقیقات کاربردی بوده و از آزمون معادلات ساختاری به وسیله نرم افزار لیزرل استفاده گردید. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه است بوده که در برگیرنده عوامل محیطی اثرگذار بر دانشگاه کارآفرین فعال در حوزه گردشگری با رویکرد بلوغ روانشناختی کارکنان مراکز علمی کاربردی استان مازندران است. جامعه آماری مورد مطالعه کلیه کارکنان مراکز علمی کاربردی استان مازندران است که تعداد 357 نفر بر اساس جدول مورگان به عنوان نمونه تعیین گردید و ازین تعداد 353 نفر با محقق همکاری نموده اند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داده است اولویت اثرگذاری متغیرها نیز عبارتند از: زیرساخت؛ عوامل اقتصادی کلان؛ ارزش ها و نگرش های اجتماعی و نهایتا؛ کیفیت مدیریت دولتی.

پژوهش حاضربا هدف شناسایی و تبیین شایستگیهای مدیران دانشگاههای کارآفرین و در چارچوب رویکردکیفی و تحلیل محتواصورت گرفته است.جامعه آماری شامل20نفرافراد خبره درحوزه آموزش کارآفرینی و یا اعضای فعال درمراکز کارآفرینی بودکه بر اساس منطق نمونه گیری در روشهای کیفی به صورت هدفمند انجام شده است.باتشکیل پرسشنامه دلفی،ابعادومولفه هابراساس اتفاق نظرصاحبنظران تدوین شد.پرسشنامه دربین جامعه آماری توزیع گردیدودردوراول دلفی و باتوجه به نظر خبرگان برای متغیر دانشگاه کارآفرین 154بعد و 597مولفه و برای متغیر یادگیری سازمانی 37بعد و 14مولفه طراحی گردید.دردوردوم و پس ازجمع بندی نظرخبرگان،تعداد 46بعد و80مولفه برای متغیر دانشگاه کارآفرین وتعداد11بعد و11مولفه برای متغیریادگیری سازمانی حاصل گردید.در نهایت وپس ازپایان دورسوم،مدل مفهومی تحقیق شامل22بعد و 34مولفه برای متغیر دانشگاه کارآفرین و 6بعد و 6مولفه برای متغیر یادگیری سازمانی شدکه پرسشنامه نهایی را تشکیل می داد.نتایج به دست آمده ازپژوهش نشان دادکه شایستگیهای مدیران دانشگاههای کارآفرین دربعدرفتاری دانشگاه کارآفرین و درمولفه های مدیران دارای مهارت کار تیمی،مدیران خلاق ونوآور،مدیران دارای روحیه سازگاری بامحیط،مدیران دارای روحیه ریسک پذیری واعضای هیات علمی نوآوروخلاق وجود دارد.همچنین نتایج نشان دادکه شایستگیهای مدیران دانشگاههای کارآفرین دربعد رفتاری یادگیری سازمانی ومولفه تشویق اعضا به کار گروهی قابل دریافت است .از نظر اولویت بندی مولفه های بعد رفتاری در دانشگاه کارآفرین از نظرخبرگان: 1. مدیران دارای روحیه برونگرایی و سازگاری با محیط2. تشویق کارتیمی در دانشگاه3. مدیران دارای روحیه ریسک پذیری4.مدیران دارای مهارت کار تیمی 5.مدیران دارای روحیه خلاقیت و نوآوری 6.مدیران دارای ویژگیهای افراد نوآور . از نظر اولویت بندی مولفه های بعد رفتاری در یادگیری سازمانی از نظر خبرگان: 1. تشویق اعضا به کار گروهی.

زمینه و هدف: دانشگاه کارآفرین، به محض استقرار، با ایجاد کار و ارزش آفرینی جوانان، موجب تحول یک کشور و تبدیل اقتصاد آن به یک اقتصاد مبتنی بر نوآوری شده و سبب افزایش رقابت پذیری جهانی آن و بهبود کیفیت زندگی جوانان می شود. لذا هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت شاخص های دانشگاه کارآفرین در دانشگاه آزاد اسلامی، مطالعه موردی شهر تهران بوده اس ت. روش پژوهش: این پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی و رویکرد پژوهشی بکاربرده شده نیز، از نوع روش شناسی کمی بود. جامعه آماری پژوهش شامل اعضاء هیات علمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرک ز بود که طبق فرمول کوکران 283 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. محققان برای جمع آوری داده های کمی، پرسشنامه محقق ساخته ای براساس مطالعات نظری و تجربی تدوین نمودند. برای بررسی روایی پرسشنامه، از روش «روایی محتوا» و برای سنجش پایایی آن از آلفای کرونباخ استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار آماری SPSS انجام شده است. برای قضاوت در مورد مطلوبیت سطوح هر یک از فعالیت های شاخص های دانشگاه کارآفرین اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران، از طیف استاندارد ارزیابی بازرگان و همکاران استفاده شده است. یافته ها: نتایج بدست آمده نشان داد که 13 مؤلفه شاخص های کارآفرین در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار دارند و مشخص می کند که وضعیت کلی شاخص های دانشگاه کارآفرین در دانشگاه تهران درحد نسبتاً مطلوب است . براساس آزمون t تک نمونه ای، گرایش پاسخ های ارائه شده متمایل به گزینه های کمتر از متوسط است. بنابراین طبق پژوهش انجام شده، دانشگاه آزاد اسلامی شاخصه های دانشگاه کارآفرین را درحد پائین داراست . با توجه به نتایج به دست آمده از آزمون رتبه ای فریدمن، از بین ابعاد دانشگاه کارآفرین، بعد محیطی -زمینه ای بیشترین و بعد فرآیندی کمترین تأثیر را در توسعه دانشگاه آزاد به عنوان دانشگاه کارآفرین دارد. نتیجه گیری: بنابراین، با توجه به اهمیت بسیار زیاد کارآفرینی در توسعه کشورها و نظام آموزش عالی، پیشنهاد می شود همچون سایر دانشگاه های کشورهای توسعه یافته، در فرآیند ارزیابی دانشگاه های آزاد اسلامی وجود مرکز کارآفرینی با ساختار علمی و منسجم و نیز میزان فعالیت آن به عنوان یکی از معیارهای ارزیابی دانشگاه مورد توجه قرار گیرد.

هدف : در قرن 21 رسالت دانشگاه، تربیت نیروی انسانی و نسل آینده ای متعهد، مبتکر و کارآفرین است و بنابراین ایجاد تفکر کارآفرینی و ورود به کسب وکار در میان دانش آموختگان دانشگاهی باعث می شود که آنها با بهره گیری از استعدادهای بالقوه خود، افرادی خلاق، نوآور و کارآفرین شوند و خود را باور نمایند. بنابراین هدف از مطالعه حاضر، طراحی الگوی دانشگاه کارآفرین با رویکرد سازمانی در آموزش عالی بود. طراحی/ روش شناسی/ رویکرد:  این پژوهش از نظر هدف کاربردی-توسعه ای، از نظر ماهیت توصیفی و از لحاظ روش، ترکیبی (آمیخته) است. جامعه آماری در بخش کیفی20 نفر شامل افراد خبره در حوزه آموزش کارآفرینی و اعضای مراکز کارآفرینی و در بخش کمی اعضای هیات علمی دانشگاه های آزاد خراسان رضوی به تعداد 967 نفر بود که 258 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. روش  نمونه گیری در بخش کیفی روش هدفمند و گلوله برفی و در بخش کمی روش نمونه گیری سهمیه ای بود. روش جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و میدانی و ابزار اندازه گیری در بخش کیفی استفاده از تکنیک دلفی و در بخش کمی با توجه به شرایط کرونا، پرسشنامه محقق ساخته آنلاین بود که سوالات آن برگرفته از داده های حاصل از مصاحبه بود. به منظور آزمون فرضیه های تحقیق، از روش مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شد و بدین جهت از نرم افزار آماری AMOS نسخه 24 استفاده گردید. یافته های پژوهش : در بخش کیفی در دور اول دلفی و با توجه به نظر صاحب نظران برای متغیر دانشگاه کارآفرین 154 بعد و 597 مولفه و برای متغیر یادگیری سازمانی 37 بعد و 14 مولفه طراحی گردید. در نهایت و پس از پایان دور سوم، مدل مفهومی تحقیق شامل 21 بعد و 34 مولفه برای متغیر دانشگاه کارآفرین و 6 بعد و 6 مولفه برای متغیر یادگیری سازمانی شد که پرسشنامه بخش کمی را تشکیل می داد. نتایج این تحقیق، ابعاد دانشگاه کارآفرین و یادگیری سازمانی و اولویت هر کدام از آنها را مشخص نمود و نشان داد که هر 21 بعد دانشگاه کارآفرین از عوامل موثر بر مدل دانشگاه کارآفرین بود. با توجه به میزان تاثیر (بار عاملی) مشاهده شد که ابعاد عوامل محیطی، ایجاد کسب و کار جدید و رهبری کارآفرینانه به ترتیب دارای اثر بیشتری در دانشگاه کارآفرین بودند. همچنین نتایج نشان داد که هر شش بعد کار گروهی، ایجاد فرهنگ حمایتی در سازمان، سبک رهبری، استراتژی سازمان، ساختار سازمانی و نقش مدیریت عالی از عوامل مؤثر بر سنجش یادگیری سازمانی محسوب می شوند و مشاهده گردید که ابعاد استراتژی سازمان، ساختار سازمانی و سبک رهبری به ترتیب دارای اثر بیشتری در سنجش یادگیری سازمانی بودند. یافته ها حاکی از آن است که یادگیری سازمانی با ضریب تاثیر 79/0 در کارآفرین شدن دانشگاه نقش دارد و موثر است. چهارچوب حاصل از این بررسی منجر به ارائه مدل دانشگاه کارآفرین با رویکرد یادگیری سازمانی در آموزش عالی شد و زمینه توجه به اولویت عوامل دانشگاه کارآفرین را در دانشگاه های آزاد خراسان رضوی فراهم آورد. محدودیت ها و پیامدها : این تحقیق به علت کمبود زمان و هزینه بر بودن در دانشگاه های سطح کشور صورت نپذیرفت. همچنین به دلیل وجود شرایط کرونا و به دلیل عدم استفاده از مشاهده از روش مثلث سازی استفاده نگردید و به همین دلیل، نمونه گیری در بخش کمی از نوع نمونه گیری سهمیه ای انجام شد. پیامدهای عملی : چهارچوب حاصل از این پژوهش می تواند منجر به ارائه مدل دانشگاه کارآفرین با رویکرد یادگیری سازمانی در آموزش عالی گردد و زمینه توجه به اولویت عوامل دانشگاه کارآفرین را در آموزش عالی فراهم آورد. ابتکار یا ارزش مقاله : پژوهش حاضر تنها تحقیق در زمینه طراحی مدل دانشگاه کارآفرین در آموزش عالی بوده که با توجه به رویکرد یادگیری سازمانی صورت پذیرفته است.  نوع مقاله: مقاله پژوهشی

مفهوم جذاب دانشگاه کارآفرین معرف دانشگاهی است که فرصت ها، موقعیت ها، فرهنگ ها و رویه های سودمندی را جهت ترغیب و تشویق و پذیرش کارآفرینی دانشجویان و دیگر اعضای دانشگاه فراهم می آورد. هدف از پژوهش شناسایی میزان شاخص های دانشگاه کارآفرین در دانشگاه خلیج فارس بر مبنای مدل گیب می باشد. روش پژوهش پیمایشی و توصیفی است. جامعه آماری پژوهش ترکیبی از مدیران، کارکنان و اساتید دانشگاه است. نمونه ی آماری از طریق فرمول حجم نمونه117 نفر برآورد و با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه استاندارد گیب و برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد، شاخص های چشم انداز، مأموریت و استراتژی دانشگاه؛ حاکمیت و اداره دانشگاه؛ ساختار و طرح سازمانی دانشگاه؛ چند رشته ای و فرا رشته ای؛ مدیریت ذی نفعان و ارزش های جامعه؛ دانش آموختگان؛ انتقال دانش؛ مرکز رشد و تأمین مالی مخاطرات در شرکت های مشتق شده از دانشگاه؛ بین المللی سازی و آموزش کارآفرینانه و آموزش سرمایه گذاری در دانشگاه خلیج فارس در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. نتایج پژوهش نشان می دهد، از میان شاخص های دانشگاه کارآفرین، شاخص مدیریت ذی نفعان و ارزش های جامعه بیشترین تأثیر را بر توسعه دانشگاه خلیج فارس به عنوان یک دانشگاه کارآفرین دارد.

این مقاله با بررسی عوامل تاثیرگذار در رویکرد دانشگاه ها به دانشگاه کارآفرین، تعریف و مفهوم دانشگاه کارآفرین را مورد جستجو قرار داده و مصادیق فعالیت های کارآفرینی دانشگاهی را روشن می سازد. سپس نتایج مطالعه موردی فعالیت های کارآفرینی دانشگاهی و تجاری سازی نتایج تحقیقات در هفت دانشگاه مهم کشور را ارائه می دهد. مطالعه شامل بررسی وضعیت نهاد عامل، پرسنل تخصیص یافته به آنها، فرآیند کاری تعریف شده و نهایتاً عملکرد سال 85 در مورد چهار فعّالیت زیر می باشد: ثبت و حفاظت حقوقی از نتایج تحقیقات، لیسانس دهی و انتقال حقوق مالکیت نتایج تحقیقات، تشکیل شرکت های انشعابی دانشگاهی، انجام تحقیقات مشترک و قراردادی با صنعت و سایر سازمان ها.  فعالیت های انتخاب شده به عنوان مصادیق کارآفرینی دانشگاهی و فعالیت های ذیربط با تجاری سازی نتایج تحقیقات ، مورد اتفاق نظر صاحب نظران و محققین این زمینه می باشند. نتایج حاصل از مطالعه نشان می دهد که در دانشگاه های مورد مطالعه، انجام تحقیقات مشترک و قراردادی با صنعت از وضعیت تثبیت شده ای برخوردار است و ثبت و حفاظت حقوقی  از نتایج تحقیقات اخیراً مورد توجه قرار گرفته است. ولی سایر فعالیت ها نظیر لیسانس دهی و انتقال حقوق مالکیت نتایج تحقیقات و تشکیل شرکت های انشعابی دانشگاهی هنوز رایج نمی باشند.

روبکرد دانشگاه کارآفرین به عنوان نسل سوم دانشگاه ها، برای توصیف دانشگاه هایی به کار می رود که از راهبردهای مختلف علمی برای مشارکت در توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه و تقویت اکوسیستم کارآفرینی استفاده می کنند. از این رو، پژوهش حاضر با هدف واکاوی قابلیت ها و عوامل بازدارنده فراروی دانشگاه رازی در راستای تبدیل شدن به دانشگاه کارآفرین انجام پذیرفته است. این پژوهش از نوع کیفی، به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش اکتشافی و از نوع نظریه پردازی داده بنیاد است. جامعه مورد مطالعه را اعضای هیأت علمی دانشگاه رازی تشکیل داده است و روش نمونه گیری مورد استفاده، هدفمند و از نوع گلوله برفی است. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته و عمیق گردآوری و مصاحبه با 12 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه رازی انجام شده. روش تجزیه و تحلیل داده ها، تحلیل محتوا بوده است. به منظور تأیید روایی، از دیدگاه های خبرگان و متخصصان مدیریت و کارآفرینی استفاده شده است. پایایی پژوهش نیز با استفاده از فرمول پایایی هولستی محاسبه و 92/0 به دست می آید. براساس یافته های پژوهش، 7 عامل به عنوان پتانسیل (درونی و بیرونی) و 17 عامل، به عنوان عوامل بازدارنده (درونی و بیرونی) فراروی دانشگاه رازی در راستای تبدیل شدن به دانشگاه کارآفرین، استخراج شده اند. در پایان الگوی پیشنهادی دانشگاه کارآفرین برای دانشگاه رازی، احصاء و ارائه می گردد.

ارتباط دانشگاه با صنعت زمینه لازم را برای تبدیل دانشگاه به دانشگاه کارآفرین فراهم می آورد که این امر مستلزم شناخت صحیح از بازیگران حوزه صنعت و نیز سازوکارهای تعامل و انتقال دانش با آن ها می باشد. تنوع سازوکارهای تعاملی دانشگاه با صنعت و نیز تعدد بازیگرانی که یک دانشگاه می تواند با آن ها همکاری داشته باشد، لزوم اولویت بندی گزینه های تعامل دانشگاه با بازیگران خارج از آن را نشان می دهد. در این مقاله، الگویی برای شناسایی مهم ترین اولویت های همکاری از منظر دانشگاه ارائه شده است تا بتوان با شناخت اولویت ها، برنامه ریزی و زمینه سازی لازم برای توسعه تعاملات صنعتی، دانشگاه را سامان داد. در این الگو، نخست فهرست هایی از همکاران/بازیگران بالقوه و نیز سازوکارهای همکاری دانشگاه با صنعت شناسایی می شود که ترکیب آن ها گزینه های بالقوه تعاملات دانشگاه را ایجاد خواهد کرد، سپس فهرستی از معیارهای مؤثر بر توسعه تعاملات صنعتی دانشگاه استخراج شده و با بهره گیری از ابزار دلفی و نظرات خبرگان، گزینه های کارآمد از میان گزینه های بالقوه، شناسایی می گردد و در نهایت، به منظور اولویت بندی این گزینه ها از تلفیق دو روش تصمیم گیری چندمعیاره دیماتل و ویکور استفاده می شود. استفاده از این الگو در ارزیابی تعاملات صنعتی دانشگاه علم و صنعت ایران نشان می دهد «خدمات و قراردادهای تحقیقاتی» مهم ترین سازوکار ارتباطی است و استفاده از آن در تعامل با «شرکت های صنعتی و خدماتی» و پس از آن «سازمان های دولتی و عمومی» به عنوان همکاران دانشگاه، دو گزینه برتر جهت برقراری تعاملات خارجی محسوب می شوند. همچنین تأسیس شرکت های زایشی و مراکز تحقیقاتی مشترک نیز در رده دوم سازوکارهای مهم قرار دارد.

تبدیل دانشگاه ها از دانشگاه نسل اول و نسل دوم به دانشگاه کارآفرین، نه تنها ضرورت است بلکه عدم توجه به این مسئله پیامدهای سوئی درپی خواهد داشت. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی و شناسایی پیامدهای بی توجهی به تبدیل دانشگاه ها به دانشگاه های کارآفرین انجام شده است. بدین منظور با روش نمونه گیری هدفمند، با 20 نفر از صاحب نظران و متخصصان آموزش عالی مصاحبه نیمه ساختارمند انجام گرفت. این پژوهش کیفی، از نوع رویکرد استقرایی، به لحاظ هدف کاربردی، ازنظر روش، توصیفی-اکتشافی است. جهت تحلیل داده ها از روش تحلیل تماتیک استفاده و پیامدها استخراج شد. جهت اعتبارپذیری داده ها، از نظرات چند نفر از مصاحبه شونده ها و متخصصان رشته مدیریت آموزشی و آموزش عالی و برای تأیید انتقال پذیری داده ها نیز، از روش بازآزمایی بهره گرفته شد. بر این اساس ضریب پایایی، معادل 9/0 درصد به دست آمد که بیانگر آن است که پژوهش از قابلیت اعتماد بالایی برخوردار است. نتایج حاکی از آن است که درمجموع از 146 مورد کدگذاری؛ 73 کد مربوط به پیامدهای اجتماعی، 46 کد مربوط به پیامدهای اقتصادی، 5 کد مربوط به پیامدهای سیاسی، 3 کد مربوط به پیامدهای فرهنگی و 19 کد مربوط به پیامدهای بین المللی بی توجهی به تبدیل دانشگاه ها به دانشگاه های کارآفرین هستند. بدین ترتیب، حاصل کدگذاری ها، 5 مؤلفه اصلی و 19 مؤلفه فرعی بوده است.