ارتباط دانشگاه و صنعت

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی ها و ارائه الگوی کارکرد آموزشی دانشگاه های نسل سوم در ایران، انجام شده است. روش کار: این پژوهش با توجه به ماهیت آن به لحاظ هدف از نوع پژوهش های کاربردی و به لحاظ روش گردآوری داده ها در قالب پژوهش-های کیفی است که از مجرای مصاحبه های نیمه ساختاریافته و هدفمند با 18 نفر از خبرگان صورت پذیرفته است. جامعه آماری شامل، خبرگان صنعتی به عنوان نماینده بخش صنعت، مدیران و کارشناسان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) به عنوان نماینده بخش دولتی و سیاست گذاری و اعضای هیئت علمی به عنوان نماینده بخش دانشگاهی، بوده اند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل محتوا و فرایند سه مرحله ای کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شده است. یافته ها: اجرای فرایند کدگذاری باز منجر به شناسایی چهل و هشت مفهوم اصلی گردید. پس از تجزیه تحلیل و طبقه بندی داده ها، در خصوص مدل کارکرد آموزشی دانشگاه های نسل سوم، مدل پیشنهادی در قالب شش سازه انتخابی، یازده مقوله محوری و چهل و هشت مفهوم باز بیان شد. نتیجه گیری: یافته ها بیانگر این بود که دانشگاه های نسل سوم از لحاظ آموزشی، نیازمند ویژگی های مشابه و متمایزی با سایر دانشگاه ها هم چون تاکید بر ارائه آموزش های کاربردی، مهارت محور، ارائه آموزش های کوتاه مدت برای صنعت، اجرای هدفمند دوره های کارآموزی، گسترش رویکرد کارآفرینی و تجاری سازی، تاکید بر نیازسنجی آموزشی از صنایع است. از این رو، دانشگاه ها می توانند با عطف توجه به این موارد و با در نظر گرفتن نیازهای اقتصادی- اجتماعی منطقه ای خود به برنامه ریزی و سیاست گذاری آموزشی در راستای حرکت به سمت دانشگاه های نسل سوم اقدام کنند.

افزایش توجه جامعه به مسائل مربوط به پایداری الزام توجه به بهبود عملکرد پایدار در شرکت های کوچک و متوسط را ایجاد کرده است. صنایع و شرکت های مختلف برای بهبود عملکرد پایدار نیاز به ارتباط مؤثر و مداوم با دانشگاه ها دارند تا بتوانند از مزایای رقابتی حاصل از آموزش و پژوهش استفاده کنند، معیارهای مختلفی برای بهبود عملکرد پایدار وجود دارند که ازنظر اهمیت ممکن است در شرکت های مختلف متفاوت باشند، شرکت های کوچک و متوسط به دلیل محدودیت های ذاتی خود توانایی بهبود هم زمان تمام معیارهای عملکرد را ندارند. هدف از این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد پایدار شرکت های کوچک و متوسط با استفاده از روش کیو و سپس رتبه بندی این عوامل با استفاده از روش بهترین_بدترین می باشد. جامعه آماری این پژوهش نیز شامل خبرگان آگاه در زمینه ارتباط دانشگاه و صنعت می باشد که از سطح استان گیلان، شرکت های کوچک و متوسط شهر رشت انتخاب شدند و درمجموع از 11 خبره استفاده شده است. با انجام روش کیو چهار گروه ذهنی به نام های توانمندسازی، رهبری، بازار گرایی و عملیات شناسایی شدند که هرکدام چهار زیرمعیار نیز داشتند. درنهایت با انجام روش بهترین_بدترین، نتایج نشان داد که مهم ترین عاملی که بر بهبود عملکرد پایدار شرکت های کوچک و متوسط تأثیر دارد و از طریق ارتباط دانشگاه و صنعت بهبود می یابد، رهبری می باشد.

ارتباط دانشگاه با صنعت زمینه لازم را برای تبدیل دانشگاه به دانشگاه کارآفرین فراهم می آورد که این امر مستلزم شناخت صحیح از بازیگران حوزه صنعت و نیز سازوکارهای تعامل و انتقال دانش با آن ها می باشد. تنوع سازوکارهای تعاملی دانشگاه با صنعت و نیز تعدد بازیگرانی که یک دانشگاه می تواند با آن ها همکاری داشته باشد، لزوم اولویت بندی گزینه های تعامل دانشگاه با بازیگران خارج از آن را نشان می دهد. در این مقاله، الگویی برای شناسایی مهم ترین اولویت های همکاری از منظر دانشگاه ارائه شده است تا بتوان با شناخت اولویت ها، برنامه ریزی و زمینه سازی لازم برای توسعه تعاملات صنعتی، دانشگاه را سامان داد. در این الگو، نخست فهرست هایی از همکاران/بازیگران بالقوه و نیز سازوکارهای همکاری دانشگاه با صنعت شناسایی می شود که ترکیب آن ها گزینه های بالقوه تعاملات دانشگاه را ایجاد خواهد کرد، سپس فهرستی از معیارهای مؤثر بر توسعه تعاملات صنعتی دانشگاه استخراج شده و با بهره گیری از ابزار دلفی و نظرات خبرگان، گزینه های کارآمد از میان گزینه های بالقوه، شناسایی می گردد و در نهایت، به منظور اولویت بندی این گزینه ها از تلفیق دو روش تصمیم گیری چندمعیاره دیماتل و ویکور استفاده می شود. استفاده از این الگو در ارزیابی تعاملات صنعتی دانشگاه علم و صنعت ایران نشان می دهد «خدمات و قراردادهای تحقیقاتی» مهم ترین سازوکار ارتباطی است و استفاده از آن در تعامل با «شرکت های صنعتی و خدماتی» و پس از آن «سازمان های دولتی و عمومی» به عنوان همکاران دانشگاه، دو گزینه برتر جهت برقراری تعاملات خارجی محسوب می شوند. همچنین تأسیس شرکت های زایشی و مراکز تحقیقاتی مشترک نیز در رده دوم سازوکارهای مهم قرار دارد.

مقدمه: ارتباط دولت، دانشگاه و صنعت موضوعی است که در دهه های اخیر در بسیاری از دانشگاه های دنیا به عنوان راهکاری برای افزایش درآمد، بهبود ارتباط با جامعه، ارتقاء دانشگاه و در نهایت توسعه کشور مطرح شده است. در حال حاضر در حدود 40 دانشگاه علوم پزشکی در ایران وجود دارد که می توانند نقش مهمی در این زمینه ایفا کنند. لذا این تحقیق با هدف ارزیابی وضعیت ارتباط با صنعت در دانشگاه های علوم پزشکی ایران در سال 1385 تدوین انجام شده است. روش بررسی : این پژوهش یک مطالعه توصیفی است که به صورت مقطعی انجام شده است. جامعه پژوهش آن 40 نفر از مدیران پژوهشی و مدیران دفاتر ارتباط با صنعت دانشگاه های علوم پزشکی کشور بوده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده و داده ها به روش میدانی گردآوری شده است. برای تحلیل داده های کمی از نرم افزار SPSS و برای تحلیل داده های کیفی از روش گروه بندی استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان داده که در حدود ( 5/64 درصد) دانشگاه ها، ساختارهای واسطه ای مانند دفتر ارتباط با صنعت در داخل دانشگاه ایجاد کرده اند. در (9/55درصد) موارد، این دفاتر فاقد ساختار سازمانی بودند. عمده افرادی که در این واحد فعالیت داشته اند هیأت علمی بوده و بیشترین نوع ارتباط دانشگاه و صنایع، کارآموزی، بازدیدهای منظم علمی و مشاوره بوده است. در حدود (7/83 درصد) دانشگاه ها، پاداشی برای پژوهشگران در زمینه ارتباط با صنعت در نظر نگرفته اند در حدود (5/93 درصد) از آنها قوانین خاصی در مورد نحوه کارکردن افراد در صنعت و همچنین (5/80 درصد) سیاست خاصی در زمینه مالکیت فکری نداشته اند. مشکلات عمده دانشگاه های علوم پزشکی در زمینه ارتباط با صنعت شامل نا آشنایی مسولین بخش صنعت با توانایی های دانشگاه و نا آشنایی کارکنان دانشگاه با مشکلات بخش صنعت بوده است. نتیجه گیری: تعداد زیادی از دانشگاه ها به اهمیت ارتباط با صنعت و اینکه دانشگاه بخشی از وظایفش کمک به جامعه است پی برده اند اما برای اجرایی کردن آن نتوانسته اند راهکاری اجرایی پیدا کنند زیرا دیدگاه و روش ارتباط با صنعت در این دانشگاه ها بیشتر به شکل سنتی بوده و تفکر غالب تفکر منسجم و علمی نیست.

نظام نوآوری اهمیت ارتباط دانشگاه با محیط و ضرورت مهندسی مجدد ساختار سازمانی، نقش ها و کارکرد های آمورش عالی را مورد تاکید قرار می دهد. هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی جامع و عملیاتی برای توسعه دانشگاه کارآفرین در دانشگاه های دولتی ایران است. پژوهش از نوع مطالعات کیفی است که از نظریه داده بنیاد سیستماتیک (SY-GTM) استفاده شده است. جامعه آماری شامل سیاستگذاران و اساتید صاحب نظر، مدیران مراکز کارآفرینی، رشد و پارک های علم و فناوری، مسولین بخش صنعت و دانشجویان دکتری است. از طریق روش نمونه گیری هدفمند تعداد 20 نفر بعنوان مطلعین کلیدی انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند گرد آوری شد. اعتبار و روایی داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و مرور خبرگان به دست آمد. داده ها بوسیله کد گذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. 462 گزاره مفهومی در قالب 126 مقوله عمده طبقه بندی و در نهایت 22 مقوله هسته ای احصاء شد. مقوله های عمده و هسته ای در قالب ابعاد 6 گانه شرایط علی از جمله (تعهد و گرایش مدیریت و رهبری به کارآفرینی، بین المللی شدن)، زمینه ای (انعطاف پذیری قوانین و مقررات و حمایت مالی و سرمایه گذاری کارآفرینانه)، مداخله گر (پیمان متعهدانه دانشگاه و صنعت، حمایت های فرا سازمانی)، راهبردها (برنامه درسی با رویکرد کارآفرینی، آموزش های رسمی و غیررسمی کارآفرینی، هماهنگی کریدور های کارآفرینی) و پیامدها (بهبود و تضمین کیفیت، توسعه اجتماعی و اقتصادی و رضایت مندی دانشجویان) به سطح انتزاعی بالاتر ارتقاءداده شد و مدل پارادایمی پژوهش ارائه گردید.

از سال 1376 طرحی با عنوان کاروزی با همکاری شکت تولیدی موتور، گیربکس و اکسل سایپا(مگاموتور) و دانشگاه صنعتی شریف با هدف اصلی توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه در حال اجراست. کلیات این طرح این است که هر ساله تعدادی دانشجوی کارشناسی سال اول در رشته های مهندسی مورد نظر شرکت مگا موتور به عنوان کارورز انتخاب می شوند. این دانشجویان در طول زمان تحصیل دوره کارشناسی خود به طور متوسط هفته ای یک روز کامل کاری را مطابق برنامه در شرکت مگاموتور به کارورزی می پردازند. به نظر بسیاری از کسانی که در طرح کارورزی شرکت دارند، کارورزی بالقوه می تواند بستر خوبی برای توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه باشد، هرچند شکل فعلی آن در شرکت مگاموتور به علت بی توجهی به خواسته های عناصر درگیر آن اشکالات زیادی دارد. در این پروژه سعی بر این است که با مشخص کردن عناصر درگیر در طرح کارورزی و خواسته های آنها، کلیات نظام اجرای آن برای رشته های مهندسی به گونه ای پیشنهاد شود که با اجرای آن بتوان هرچه بیشتر به هدف اصلی آن رسید.