دانشگاه فنی وحرفه ای

توسعة ورزش دانشگاهی می تواند ضامن سلامتی دانشجویان و یکی از عوامل مؤثر در توسعة ورزش کشور باشد. بر همین اساس، برای تحول در ورزش کشور نقش دانشگاه ها مهم است. شناسایی بسترها و عوامل توسعة ورزش در دانشگاه ها علاوه بر ارتقای سطح سلامتی دانشجویان، باعث رشد ورزش کشور می شود. هدف از پژوهش حاضر طراحی الگوی توسعة ورزش در دانشگاه فنی وحرفه ای بود و مشارکت کنندگان در پژوهش، استادان و مدیران تربیت بدنیِ دانشگاه های کشور بودند که بر اساس شیوة نمونه گیریِ هدفمند انتخاب شده اند. بر اساس روش نظریة داده بنیاد، داده ها پس از کدگذاری تجزیه وتحلیل شدند و برای تحلیل داده های پژوهش از نرم افزار مکس کیو دی استفاده شد. نتایج نشان داد که برای توسعة ورزش دانشگاهی چند عامل علّی دخیل اند که عبارتند از فضا و تجهیزات، مدیریت و برنامه ریزی، اعتبارات و فراهم بودن زیرساخت های ورزش همگانی. همچنین مواردی مثل تغییر سبک زندگی، کافی نبودن منابع مالی و امکاناتی و نیز پرداختن به امورات روزمره، عوامل مداخله گر هستند و جذابیت ورزش، حمایت رهبری از ورزش دانشجویی، قدمت، ساختار و نیز گستردگی مراکز دانشگاهی، عوامل زمینه ای به حساب می آیند. در نهایت، کاهش آسیب های اجتماعی، افزایش جمعیت تحت پوشش، افزایش منابع مالی و امکاناتی و همچنین افزایش بهره وری، پیامدهای مدل توسعة ورزش در دانشگاه های کشور هستند. بر اساس مدل ارائه شده، اموری همچون توسعة مدیریت مشارکتی، استقرار نظام مدیریتی و برنامه ریزی، ایجاد دغدغه در مسئولان، افزایش منابع مالی و نیز اولویت بخشیدن به ورزش همگانی، نقش مؤثری بر توسعة ورزش در دانشگاه ها دارند.

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی کیفیت برنامه درسی در آموزش های مهارتی رشته معماری دانشکده فنی وحرفه ای شریعتی بوده و با روش ترکیبی اکتشافی انجام شده است. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل، صاحب نظران حوزه برنامه درسی، اعضای هیئت علمی دانشگاه های فنی وحرفه ای کشور و کارفرمایان بوده است که با نمونه گیری هدفمند و روش گلوله برفی تعداد 18 نفر از آنها انتخاب شد. جامعه آماری بخش کمّی شامل دانشجویان، دانش آموختگان و مدرسان دانشکده معماری دانشگاه فنی وحرفه ای شریعتی تهران بوده است. حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین شده و نمونه ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند که شامل 109 دانشجو، 275 دانش آموخته و 82 نفر مدرس بودند. برای تعیین روایی سؤالات مصاحبه و پرسشنامه از روایی محتوا و برای برآورد پایایی پرسشنامه، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته های به دست آمده از مصاحبه ها به روش مقوله بندی و یافته های به دست آمده از پرسشنامه با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی مناسب و با استفاده از نرم افزار spss تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد بین برنامه درسی موجود و مطلوب فاصله زیادی وجود دارد. کیفیت برنامه درسی از دیدگاه دانشجویان پایین تر از سطح متوسط و از نظر مدرسان و دانش آموختگان در سطح متوسط ارزیابی شد. بنابراین، براساس نتایج حاصل از این پژوهش، لازم است برنامه های درسی بازنگری و تا حد ممکن برمبنای مهارت محوری و اشتغا ل زایی طراحی و تدوین شوند.

دانشگاه کارآفرین یکی از سناریوهای مطلوب برای مشارکت نظام آموزش عالی و دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی در فرایند توسعه ملی پایدار است. دانشگاه فنی و حرفه ای به عنوان بزرگ ترین دانشگاه سراسر دولتی مهارتی ایران، بر مبنای اساسنامه و سابقه فعالیت، یک دانشگاه کارآفرین و جامعه محور است که می تواند با تعامل هم آفرین با جامعه، بیش ازپیش ارزش آفرین باشد. در این پژوهش، برمبنای «چارچوب راهنمای دانشگاه نوآور و کارآفرین»، محصول کمیسیون اروپایی و سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه، سطح کارآفرینی دانشگاه فنی وحرفه ای و کم وکیف تقرب آن به معیارهای دانشگاه کارآفرین به روش مطالعه موردی ملاک محور، ارزیابی شده است. در برهه زمانی اجرای برنامه ششم توسعه، دستاوردهای چشمگیر و جهش کیفی مناسبی نظیر دریافت مجوز شورای برنامه ریزی آموزشی، انتقال ردیف بودجه به بخش آموزش عالی، استقلال هیئت امنا، ساماندهی گروه های آموزشی، ارتقای تجهیزات و تسریع در جذب هیئت علمی، در حیطه رسالت دانشگاه حاصل شده است. به رغم دستاوردهای متعدد، سطح کارآفرینی این ابر دانشگاه در حد انتظار ارزیابی نشده است. غلبه کمیت گرایی، کمبود هیئت علمی، تقاضامحور نبودن برخی رشته ها و برنامه ها، کم توجهی به تحول دیجیتال، کمبود شدید منابع مالی، قدمت تجهیزات کارگاهی و آزمایشگاهی، ضعف تعاملات با صنعت و بازار، ضعف تحرکات بین المللی، غلبه نگاه عمدتاً سیاسی- محلی بر رویکرد حرفه ای- ملی در گسترش و حکمرانی واحدها، کمبود زیرساخت های پشتیبانی، چالش های مسیر کارآفرینی این دانشگاه هستند. برای تحقق دانشگاه کارآفرین، یک برنامه تحولی میان مدت با پشتیبانی مجلس شورای اسلامی، دولت و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، موردنیاز است. این برنامه باید در راستای بهره برداری بیشتر از ظرفیت ها و دستاوردها و رفع چالش های موجود باشد.

براساس برنامه پنجم، آموزشکده های فنی وحرفه ای از آموزش و پرورش منتزع و از 1390 مطابق قانون بودجه در «دانشگاه فنی وحرفه ای» سازماندهی شدند. در برنامه ششم مجدداً انتزاع این آموزشکده ها و الحاق آنها به وزارت علوم در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. در این مقاله، به روش کیفی در دو گام مرور روایتی و تحلیل تماتیک سه مرحله ای ولکات (2008) وضعیت آموزش عالی فنی وحرفه ای با تأکید بر دانشگاه فنی وحرفه ای مطالعه شده است. با قوانین، حمایت ها و روندهای موجود، نهاد اصلی متولی این آموزش ها در بلندمدت به «نسخه ضعیف شده» دانشگاه های صنعتی تبدیل شده و از تحقق رسالت کانونی خود در تربیت نیروی انسانی ماهرِ اشتغال پذیر و کارآفرین، باز خواهد ماند. در چنین سناریویی، نقش این آموزش ها در افزایش بهره وری ملی، کاهش نابرابری ها و توسعه پایدار، به نحو احسن ایفا نخواهد شد. مداخله مسئولانه دولت برای رفع چالش های این آموزش ها به طور عام و چالش های دانشگاه و آموزشکده های فنی وحرفه ای به طور خاص، ضروری است. عدم حساسیت دولت به چالش ها و الزامات آموزش عالی فنی وحرفه ای، خسارت ناخواسته ای به تربیت نیروی انسانی ماهر، طبقه متوسط و ایجاد نشاط و امید، وارد می کند. با سیاستگذاری مناسب می توان آموزش عالی فنی وحرفه ای را به مسیر صحیح هدایت و آینده مطلوبی برای این نوع آموزش ها و جوانان کارجو بجای میزجو، تضمین کرد.

هدف اصلی پژوهش ارزیابی میزان مسئولیت پذیری اجتماعی در دانشگاه فنی و حرفه ای کشور است. این پژوهش توصیفی و کاربردی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد که پس از طراحی اولیه روایی آن (بر اساس دیدگاه متخصصان) و پایایی آن ( با استفاده از آلفای کرونباخ برابر با 0.85) ارزیابی شده است. جامعه آماری تحقیق 490 نفر ازسیاستگذاران و مدیران دانشگاه های فنی وحرفه ای کشور بوده و نمونه آماری بر اساس فرمول کوکران برابر 216 نفر تعیین شده است. پرسش نامه ها شامل 11 متغیر و 52 گویه بوده است که در جهت ارزیابی میزان مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه فنی وحرفه ای تهیه و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان می دهد که در برنامه درسی فعلی دانشگاه های فنی وحرفه ای کشور میزان توجه به مفهوم مسئولیت پذیری اجتماعی در حد متوسط بوده است. تنها سه متغیر استانداردسازی محتواها و تضمین محتواهای برنامه درسی و عوامل مرتبط با قوانین و مقررات حاکمیتی و بررسی رویکرد و فلسفه ی تربیتی حاکم بر جامعه بیشتر از حد متوسط بوده است. از دیگر نتایج بدست آمده این پژوهش این است که فاصله وضعیت فعلی با وضعیت مطلوب برنامه درسی مبتنی بر مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه زیاد است و لازم است تا دانشگاه ها در خصوص کم شدن این فاصله اقداماتی انجام دهند. بنابراین ضروری است تا سیاستگذاران، طراحان برنامه درسی، مدیران و مربیان به درک و فهم علمی و منطقی از مسئولیت پذیری اجتماعی برسند و بیاموزند که حمایت از محیط بیرونی دانشگاه یک اقدام آگاهانه و علمی و تاثیرگذار بر جامعه است و بخش مهمی از زندگی آن ها بشمار می رود.