توانایی های شناختی

زمینه: کم شنوایی یکی از شایع ترین و پیچیده ترین آسیب های حسی است که علاوه بر ایجاد مشکلاتی برای کودک، چالش هایی را نیز برای والدین به خصوص مادر به وجود می آورد. توانایی های شناختی از جمله مؤلفه هایی است که می تواند به مادران کودکان ناشنوا در مقابله با بحران کمک کند. در زمینه اثربخشی درمان های تلفیقی بر مؤلفه های توانایی های شناختی مادران کودکان ناشنوا مطالعات کمی انجام شده است. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش تلفیقی ذهن آگاهی و معنویت درمانی بر مؤلفه های توانایی های شناختی مادران کودکان کم شنوا انجام شد. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی، از نوع پیش آزمون - پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه پژوهش شامل تمامی مادران دارای کودکان کم شنوای استان کرمانشاه (340 نفر) در سال 1400-1399 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع در دسترس، 60 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (30 نفر) و گواه (30 نفر) گمارده شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه توانایی های شناختی نجاتی (1392) در پژوهش حاضر استفاده شد. تحلیل داده ها نیز با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و با بهره گیری از نرم افزار SPSS25 انجام شد. یافته ها: تحلیل داده ها نشان داد آموزش تلفیقی ذهن آگاهی و معنویت درمانی بر مؤلفه های توانایی های شناختی مادران دارای کودک کم شنوا اثرگذار بود (0/05 >P). نتیجه گیری: با توجه به یافته های به دست آمده، این نتیجه حاصل می گردد که آموزش تلفیق ذهن آگاهی و معنویت درمانی می تواند به مادران دارای کودک کم شنوا، کمک کند تا آن ها ضمن تقویت تمامی مؤلفه های شناختی خود، راحت تر با موقعیت های زندگی روزمره مواجه شده و از خود و فرزند کم شنوا در برابر چالش ها و استرس های زندگی مراقبت نمایند.

تصمیم گیری جزء مهم ترین و اصلی ترین وظیفه مدیران است. تلاش برای ارتقای این وظیفه همیشه در جریان بوده و شناخت و توسعه توانایی ها و قابلیت های مدیران نقش انکارناپذیری در بهبود تصمیمات دارد. ازآنجاکه سازمان های مدیریت و برنامه ریزی کشور در صدر مهم ترین ارگان های تصمیم گیری قرار دارد، در این تحقیق، به تبیین تأثیر توانایی شناختی بر تصمیم گیری راهبردی مدیران خواهیم پرداخت که چگونه این توانایی ها می توانند در پیشبرد، تعلل یا تأخیر و به ثمر رساندن برنامه های کلان این نهاد تعیین کننده باشند. این تحقیق از حیث هدف کاربردی و از نوع مطالعه موردی است. جمع آوری داده ها از مشارکت کنندگان این پژوهش که شامل مدیران سازمان مدیریت و برنامه استان اردبیل به تعداد 10 نفر بودند، از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام و تحلیل داده ها با کدگذاری باز به روش تحلیل محتوای کیفی انجام پذیرفت. نتایج نشان می دهند مدیریت در تصمیم گیری از روی دادن چالش ها و بحران ها پیش از وقوع بحران پیشگیری می کند؛ در صورت بروز بحران بیش از آنکه اطاله یابد یا به بهمنی از مشکلات تبدیل شوند، رفع می شود. توانایی حل مسأله روند و نیل به اهداف به صورت نظام مند را تسریع می کند. با خلاقیت پیش از آنکه مسائل و بحران ها سازمان را از پای درآورند از مسیرهای آسان، کم هزینه و سریع حل و تفکر انتقادی کارشناسان مباحث خسارت بار یا مخاطره آمیز را طرح و بستری برای حل آن ایجاد می کنند.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان بی خوابی مبتنی بر ذهن آگاهی و شناختی-رفتاری بر کیفیت خواب و توانایی های شناختی زنان مبتلا به بی خوابی انجام شد. این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری سه ماهه بود. جامعه آماری پژوهش زنان با اختلال بی خوابی بودند که در سال 1399 به مرکز مشاوره یکی از دانشگاه های تهران مراجعه کرده بودند و از میان آن ها تعداد 63 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل (هر گروه 21نفر) جای داده شدند. هر دو گروه آزمایش به طور جداگانه در طی 8 جلسه، هفته ای یک جلسه ی 45 تا 60 دقیقه ای و به صورت انفرادی، تحت درمان قرار گرفتند. گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. پرسشنامه کیفیت خواب و توانایی های شناختی پیش از آغاز درمان، پایان جلسات درمان و 3ماه بعد به صورت انفرادی اجرا شد. داده ها با روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد هر دو درمان بی خوابی مبتنی بر ذهن آگاهی و شناختی-رفتاری بر کیفیت خواب و توانایی های شناختی زنان مبتلا به بی خوابی تأثیرگذار بود. بین دو گروه در اثرگذاری تفاوت معناداری وجود نداشت. همچنین تفاوت بین پس آزمون و پیگیری معنادار نبود. نتیجه گیری: درمان بی خوابی مبتنی بر ذهن آگاهی و شناختی-رفتاری با کاهش برانگیختگی فیزیولوژیکی و نشخوار فکری، افزایش توجه و تمرکز می توانند کیفیت خواب و توانایی های شناختی را بهبود بخشند. بنابراین کاربرد دو روش درمان برای کاهش مشکلات زنان مبتلا به بی خوابی پیشنهاد می شود.

هدف از انجام پژوهش حاضر، مدل یابی روابط ساختاری توانایی های شناختی با پیشرفت تحصیلی از طریق میانجی شایستگی ادراک شده در دانش آموزان متوسطه بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی مبتنی بر معادلات ساختاری و جامعه آماری را 1361 دانش آموز پسر متوسطه اول پایه نهم مدارس دولتی شهر بابل در سال تحصیلی 1401-1400 تشکیل دادند. برای تعیین حجم نمونه با توجه به تعداد متغیرهای مشاهده شده و تخصیص ضریب 15 برای هر متغیر (1۶ متغیر در مدل) و با احتساب احتمال وجود پرسشنامه های ناقص، ۲۵۰ نفر به عنوان حجم نمونه به روش خوشه ای دومرحله ای انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه های پیشرفت تحصیلی فام و تیلور، توانایی های شناختی نجاتی، شایستگی ادراک شده هارتر و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از معادلات رگرسیونی ساختاری در نرم افزار SPSS-25 و Amos-23 استفاده شد. یافته ها نشان داد که متغیرهای توانایی های شناختی با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان متوسطه رابطه مستقیم دارد. همچنین توانایی های شناختی با پیشرفت تحصیلی از طریق میانجی شایستگی ادراک شده در دانش آموزان متوسطه، رابطه غیرمستقیم و معنی داری دارد. در مجموع، توانایی های شناختی از طریق میانجی شایستگی ادراک شده ۴۶/۰ توان پیش بینی پیشرفت تحصیلی را دارد. 

هدف از این پژوهش بررسی نقش ذهن آگاهی و صفات روشن شخصیت در توانایی های شناختی و تاب آوری در بیماران افسرده بود. طرح پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمام افراد افسرده ی مراجعه کنده به کلینیک های روانشناختی استان آذربایجان شرقی در سال 1400 تشکیل داد. در این تحقیق از بین این افراد به تعداد تقریبی 250 نفر نمونه گیری به صورت در دسترس انجام شد. برای سنجش آزمودنی ها از پرسشنامه 5 عاملی ذهن آگاهی بائر و همکاران (2006)، مقیاس صفات سه گانه روشن شخصیت جانسون (2018)، پرسشنامه توانایی های شناختی نجاتی (2013)، پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون (2003) و پرسشنامه افسردگی بک (1961) استفاده گردید. جهت تحلیل داده ها از روش های همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج تحلیل نشان داد که ذهن آگاهی و صفات روشن شخصیت نقش معناداری در توانایی های شناختی و تاب آوری در بیماران افسرده ایفا می کنند.

هدف اصلی مطالعه حاضر مقایسه عملکرد توانایی های شناختی و عوامل روانی ورزشکاران و غیرورزشکاران سالم و مبتلا به ویروس کرونا (کووید ۱۹) بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی ورزشکاران و غیر ورزشکاران شهرستان مشهد تشکیل دادند. از این جامعه، تعداد 60 نفر از افراد ورزشکار و 60 نفر از افراد غیر ورزشکار در دامنه سنی 20 تا 40 سال به صورت در دسترس و هدفمند به عنوان آزمودنی انتخاب شدند. ملاک تشخیص بیماری کرونا تست مثبت پی سی ار بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه مشخصات فردی، پرسشنامه توانایی های شناختی نجاتی (1392) و پرسشنامهDASS-21 استفاده شد. برای آزمون فرضیه ها از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره در سطح معنی داری کمتر از 5 صدم استفاده شد. . یافته ها نشان داد؛ بین عملکرد توانایی های شناختی و عوامل روانی ورزشکاران و غیرورزشکاران سالم و مبتلا به ویروس کرونا (کووید 19) تفاوت معنی داری وجود دارد. در شاخص توانایی های شناختی نتایج آزمون تعقیبی نشان داد که گروه غیر ورزشکار مبتلا به کرونا بطور معنی داری نمرات پایین تری نسبت به سه گروه دیگر کسب کرده اند، در حالیکه بین سه گروه دیگر (ورزشکار مبتلا، ورزشکار غیر مبتلا و غیر ورزشکار غیر مبتلا) تفاوت معنی داری مشاهده نشد. همچنین در شاخص عوامل روانی (افسردگی، اضطراب و استرس) نتایج آزمون تعقیبی نشان داد که گروه غیر ورزشکار مبتلا به کرونا بطور معنی داری نمرات بالاتری نسبت به سه گروه دیگر کسب کرده-اند، در حالیکه بین سه گروه دیگر (ورزشکار مبتلا، ورزشکار غیر مبتلا و غیر ورزشکار غیر مبتلا) تفاوت معنی داری مشاهده نشد.

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش یادگیری سازگار با مغز بر شایستگی تحصیلی و توانایی های شناختی دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر تبریز در سال1401-1400 بود. روش پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر متوسطه دوم ناحیه دوم شهر تبریز بود که در سال تحصیلی1401-1400 مشغول به تحصیل بودند. نمونه شامل4۰ نفر از دانش آموزان بود که به روش هدفمند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه ۲۰نفر)جایگزین شدند. برای جمع آوری اطلاعات در پیش آزمون و پس آزمون همه مشارکت کنندگان، از طریق پرسش نامه شایستگی تحصیلی دیپرنا والیوت(1999)و پرسش نامه توانایی های شناختی نجاتی(1392) مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه آزمایش برنامه آموزش یادگیری سازگار با مغز کاین، کاین، مک کلینتیک و کلیمک(2005) را به مدت هشت جلسه 60 دقیقه ای دریافت کردند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که بین گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل در مولفه های شایستگی تحصیلی و توانایی های شناختی تفاوت معناداری به نفع گروه آزمایش وجود داشت(p<0.001). با توجه به نتایج می توان گفت آموزش یادگیری سازگار با مغز می تواند تلویحات کاربردی مفیدی در پیشگیری از مشکلات شایستگی تحصیلی و توانایی های شناختی در دانش آموزان داشته باشد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین نقش میانجی بی حوصلگی در رابطه بین توانایی های شناختی با آمادگی به اعتیاد در دانش آموزان بود. روش: روش پژوهش توصیفی-همبستگی از نوع معادلات ساختاری بود. از میان دانش آموزان پسر متوسطه دوم شهر خرم آباد، 200 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه توانایی های شناختی، مقیاس چندبعدی حالت بی حوصلگی و مقیاس آمادگی به اعتیاد بود. به منظور تحلیل مدل پژوهش از مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار AMOS24 استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که توانایی های شناختی بر آمادگی به اعتیاد اثر مستقیم معناداری داشت و بی حوصلگی در این رابطه نقش واسطه ای معناداری داشت. در مجموع، نتایج نشان داد که مدل از برازش مطلوبی برخوردار بود. نتیجه گیری: پیشنهاد می شود سیستم های آموزشی در راستای بهبود و پوشش توانایی های شناختی گام برداشته و به سازه های مرتبط و مؤثر بر آن توجه داشته باشند، که زمینه برای کاهش بی حوصلگی فراهم شود و نتیجه آن می تواند کاهش آمادگی به اعتیاد باشد.

هدف پژوهش حاضر پیش بینی تنظیم هیجان در زنان متاهل بر اساس نظریه ذهن و توانایی های شناختی بود. روش پژوهش از نوع مطالعات توصیفی_همبستگی بود. جامعه پژوهش تمامی زنان متاهل 20 تا 45 سال ساکن منطقه 5 شهر تهران در سال 1401 بود. نمونه پژوهش 172 زن متاهل بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. از آزمون ذهن خوانی بارون کوهن و همکاران RMET)، 2001) و پرسشنامه های توانایی های شناختی نجاتی CAQ)، 1392) و تنظیم هیجانی گروس و جانERQ) ، 2003) برای جمع آوری داده ها استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. نتایج نشان داد که نظریه ذهن و توانایی های شناختی می توانند تنظیم هیجانی در بعد سرکوبی را پیش بینی کنند (05/0P<). ضریب تعیین تعدیل شده نشان داد متغیرهای پیش بین توانستند 2/12 درصد از ورایانس سرکوبی را تبیین کنند. این یافته ها حاکی از آن است که با متغیرهای نظریه ذهن و توانایی های شناختی می توان تنظیم هیجانی زنان متاهل را به منظور پیشگیری از مشکلات زناشویی پیش بینی کرد.

فشار روانی ناشی از چندگانگی نقش زنان در خانواده و جامعه و نیز تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی دوران یائسگی سبب می شود زنان میانسال بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلالات افسردگی و اضطرابی و به تبع آن کاهش در توانایی های شناختی قرار گیرند، لذا، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی ذهن آگاهی در رابطه ی بین افسردگی و اضطراب با توانایی های شناختی در زنان میانسال انجام شد. روش پژوهش، توصیفی- همبستگی از نوع مدل سازی معادلات ساختاری بود. جامعه ی آماری شامل تمام زنان 40 تا 60 سال ساکن شهر شیراز در سه ماهه ی اول سال 1402 بوده که 331 نفر به صورت نمونه در دسترس ملاک ورود به پژوهش را داشتند. ابزارهای سنجش مورد استفاده شامل، مقیاس ذهن آگاهی، توجه، هوشیاری (MAAS) براون و رایان (2003)، فرم کوتاه مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس(DASS-21) لاویبوند و لاویبوند (1995) و پرسشنامه ی توانایی های شناختی نجاتی (2013) بوده است. به منظور تحلیل مدل پژوهش، از برآورد بیشینه ی درست نمایی و آزمون معناداری بوت استریپ استفاده شد. نتایج، حاکی از رابطه ی معنادار افسردگی و اضطراب هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم و با میانجی گری ذهن آگاهی بر توانایی های شناختی در زنان میانسال بوده است (05/0P<). همچنین رابطه ی مستقیم و منفی افسردگی و اضطراب با ذهن آگاهی و رابطه ی مستقیم و مثبت ذهن آگاهی با توانایی های شناختی نیز معنادار بود (05/0P<). بنابراین سطوح بالای افسردگی و اضطراب و متعاقب آن، سطوح پایین ذهن آگاهی در زنان میانسال را می توان به عنوان عوامل منفی مؤثر بر توانایی های شناختی در دوران میانسالی در نظر گرفت.

پژوهش حاضر با هدف اثربخشی مهارت های فراشناختی بر توانایی های شناختی و سبک های یادگیری دانش آموزان نارساخوان انجام شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را  کلیه دانش آموزان نارساخوان مراجعه کننده به مراکز آموزشی و بالینی شهر اسلامشهر تشکیل دادند. تعداد30 نفر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب، و به صورت تصادفی در  دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه سبک یادگیری کلب (1971) و پرسشنامه توانایی های شناختی نجاتی (1392) و روش تجزیه و تحلیل داده ها تحلیل کواریانس بود. نتایج آزمون تحلیل کواریانس نشان داد که مهارت های فراشناختی بر افزایش توانایی های شناختی  و بهبود کیفیت سبک های یادگیری موثر بوده است. در نتیجه مهارت های فراشناختی به عنوان یک روش موثر، مفید و زود بازده در توانایی های شناختی و سبک های یادگیری دانش آموزان نارسان خوان است.

هدف: این پژوهش با هدف، نقش واسطه ای ذهن آگاهی در رابطه بین توانایی های شناختی با خردمندی در دانشجویان انجام شد. روش شناسی: روش پژوهش مقطعی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش را کل دانشجویان دانشگاه-های آزاد استان تهران در سال تحصیلی 1400-1401 تشکیل دادند، که از میان آن ها، تعداد 380 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. در این پژوهش از ابزارهای خردمندی (آردلت، 2003)، توانایی های شناختی (نجاتی، 1392) و ذهن آگاهی (ریان و براون، 2003) استفاده شد که همگی از اعتبار و پایایی قابل قبولی برخوردار بودند. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از از مدل یابی معادلات ساختاری با نرم افزارهای SPSS-V23 و Lisrel-V8.8 استفاده گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مدل از برازش مناسبی برخوردار است. همچنین یافته ها نشان داد، توانایی-های شناختی اثر مستقیم بر خردمندی دانشجویان داشته است؛ تأثیر توانایی های شناختی بر خردمندی به صورت مستقیم برابر (33/11 = t و 73/0=β) و به صورت غیرمستقیم توانایی های شناختی بر خردمندی دانشجویان به واسطه ذهن آگاهی با 95 درصد اطمینان تأییدشد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به یافته ها نتایج نشان می دهد با افزایش متغیرهای توانایی های شناختی و ذهن آگاهی می توان افزایش خرد در دانشجویان را انتظار داشت.