مطالب مرتبط با کلیدواژه

اسلوب


۱.

شکوه تعبیر‘عناصرو ابعادآن درادعیه واذکار

نویسنده:
منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ۱۳۷۹ شماره ۱۵۵

کلیدواژه‌ها: صور خیال ایجاز اسلوب آرایه ها شکوه تعبیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸۶ تعداد دانلود : ۱۱۲۴
ادعیه واذکار بخش مهمی از ادبیات غنی شیعی است که از نظر محتوی سرشار از حکمت و معرفت و ازحیث سبک وسیاق تابلوهایی نفیس وارزشمند از زیبایی . جمال و شکوهمندی است نزدیک به تمامی پژوهشهایی که درآثار مذکور انجام یافته است مربوط به محتوی و درونمایه های دعا است و جنبه های زیبایی شناختی آن مغفول عنه مانده است. این مقاله رویکردی است زیبایی شناسانه در ادعیه و اذکار ادیبان عشق ‘ اقطاب عرفان و اسوه های جاودانه عبودیت‘معصومان (ع) که گوهر معرفت را در صدفهای زیبا و جذاب الفاظ فصیح و بلیغ سفتند و راز و رمز کمال را به آدمی گفتند. در این مقاله ابتدا شکوه تعبیر و ضرورت آن در ادعیه و اذکار و نیز عناصر شکوه تعبیر مطرح گردید و آنگاه ابعاد هفتگانه شکوه تعبیر با ارائه مصادیقی از ادعیه مورد پژوهش قرار گرفت و سرانجام این نتیجه بدست آمد که آثار مذکور نمادی از حکمت و بلاغت است .
۲.

جلوه هایی از تجلی رمز در دیوان سلطان العاشقین ابن الفارض مصری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ۱۳۸۰ شماره ۱۶۰

کلیدواژه‌ها: عرفان سمبولیسم اسلوب تراسل حواس رمز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴۰ تعداد دانلود : ۶۶۶
عارفان به عنوان یکی از شاخص ترین طبقات فکری و فرهنگی در تبیین موضوعات عرفان و تصوف و در بیان تجارب درونی – ذوقی خود از شیوه بیان رمزی – در سطحی بسیار گسترده – بهره جسته اند . در این میان سلطان العاشقین ابن الفارض مصری در دیوان پرآوازه خود – که یکی از تأثیر گذارترین آثار عرفانی در شرق و غرب عالم است – این شیوه فاخر را به گونه ای ممتاز و عمیق به کا رگرفته است . هدف نویسنده در این مقاله آن است که ضمن نمودن گوشه هایی از اسلوب رمزی – ذوقی این دیوان – با اختصار – بر موضوعاتی چون : سیر تحول رمز ‘ چگونگی پیوستن آن به سمبولیسم ‘ تراسل حواس و گونه های مختلف رمز در دیوان او پرتوی بیفکند .
۳.

بررسی انتقادی کتاب «الأدب العربی والایرانیون»

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۰)
تعداد بازدید : ۹۵۳ تعداد دانلود : ۴۱۱
ایرانیان، در طول تاریخ، در پیشبرد ادبیات عربی، سهم زیادی به خود اختصاص داده­اند، به­طوری که در صرف و نحو، علوم بلاغی، لغت، شعر، کتابت و ... نام ادیبان و علمای ایرانی بر تارک علوم می­درخشد. نقش ایرانیان در تولید شعر و انواع نثر از چنان اهمیتی برخوردار است که نویسندگان بسیاری انگیزة ایرانیان را در روی­آوردن به زبان عربی بررسی کرده و به بیان میزان هنرآفرینی نیاکان ما در این زبان پرداخته­اند.
۴.

بررسی اغراض بلاغی اسلوب های تهکّم و استهزاء در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال دوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم اسلوب استهزاء تهکم اغراض بلاغی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸۵ تعداد دانلود : ۱۰۴۴
زمانی که گوینده یا نویسنده، سخنانی را بر زبان یا صفحه کتاب، جاری می سازد و با کلام خودگروه خاصی را مخاطب قرار می دهد، بی گمان با گزینش واژگان ویژه در پی تحقق اغراض خاصی است و با توجه به این اغراض است که واژه ها، جمله ها، ساختارها و اسلوب های خود را تعیین می کند و در قالب آنها کلام خود را هدفمند ساخته و سامان می دهد.از جمله این ساختارها، اسلوب تهکم و استهزاء است که متکلم در بهره گیری از آن،اغراضی همچون توبیخ مخاطب، تحقیر، تعجیز و ... را دنبال می کند. مقاله حاضر به بررسی اغراض بلاغی این اسلوب در قرآن کریم اختصاص یافته و نمونه هایی از آیات مربوط به این اسلوب را با تکیه بر منابع و مآخذ اصیل قرآنی- ادبی و بلاغی به بحث و گفتگو نهاده و نتایجی را به دست داده که برای تفسیرپژوهان در کشف مقاصد هدایتی قرآن کریم بسیار راه گشا است. برای این منظور پس از استخراج آیات مربوط به این اسلوب با مراجعه به کتب بلاغی و تفاسیر ادبی به بررسی اغراض بلاغی مورد نظرآنها پرداخته و در نتیجه روشن شد که اسلوب مورد نظر در بسیاری ازآیات قرآن وجود دارد و خداوند متعال از به کارگیری آن اهداف متعددی دارد که از مهمترین آنها می توان به تحقیر، تعجیز، توبیخ و ... نسبت به شنوندگان اشاره کرد.
۵.

اسلوب منطوق و مفهوم و نقش آن در تبیین معارف قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: مفهوم منطوق دلالت اسلوب مدلول قرآنی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مباحث کلی تفسیر وتأویل
تعداد بازدید : ۲۳۷۶
از آنجا که قرآن کریم آخرین کتاب آسمانی و معارف آن برای همة زمان هاست. از این رو، علاوه بر معنای ظاهری،دارای لایه های عمیق باطنی نیز می باشد که پی بردن به آنها اسلوب و روش خاصّ خود را می طلبد. یکی از این روش ها، اسلوب منطوق و مفهوم است. منطوق یعنی معنایی که به صراحت می توان از آیات برداشت کرد؛ به عبارت ساده تر، منطوق همان معنای ظاهری آیه است که با دلالت های متفاوتی بیان می شود. مفهوم یعنی معنایی که در کلام بیان نشده است و تنها از ساختمان ترکیبی کلام می توان آن را فهمید که شامل مفهوم موافق و مفهوم مخالف است. در مفهوم موافق حُکم، از نظر سلب و ایجاب موافق منطوق است و در مفهوم مخالف، برعکس. پس می توان گفت که عبارت های قرآنی معانی باطنی متعدّد دارند و آنها نیز مراد الهی هستند که در پرتو شناخت این روش ها و آگاهی از تفاوت نحوة این دلالت ها در جملات قرآنی است که کارایی مفسّر در به دست آوردن مدلول آیات بیشتر خواهد شد.
۶.

نیم نگاهی به غدیریه های عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلیدواژه‌ها: ولایت امام علی (ع) اسلوب درونمایه ها غدیریه های عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۴ تعداد دانلود : ۵۵۹
غدیر یکی از مهمترین سرچشمه های جوشان و الهام بخش شاعران و ادیبان در طول تاریخ به شمار می آید و شاعران زیادی در این زمینه بیتها سروده و شعرها گفته اند که هر یک بیانگر میزان ارادت ایشان به آستان مقدس امام علی (ع) می باشد. شعر عربی نیز از این قاعده مستثنی نیست  و موضوعات و دستمایه های غدیریه های عربی، چنان وسیع است که محدود به  بحث خاص و یا شاعری خاص نمی شود. با توجه به اهمیت والای موضوع غدیر و بازتاب  فراوان آن در اشعار عربی، بر آن شدیم تا اشعار عربی را با تکیه بر درون مایه ها و اسلوب این اشعار بررسی نماییم. مطالعات حاصل از این تحقیق حاکی از آنست که در میان درونمایه های فراوان  غدیریه های عربی، موضوعاتی از قبیل  ابراز ارادت به امام علی(ع) ، اشاره به آیه ولایت ، بیعت  با امام، نفرین دشمنان، اشاره به خلافت امام و نکوهش سقیفه بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده است . اما از ناحیه ی اسلوب، سبک قصاید غالباً به صورت ایجاز است، گرچه در برخی موارد شاعران به استطراد و پراکنده گویی نیز پرداخته اند، غدیریه ها غالباً، جنبه ی اقناعی و اثباتی دارند ، البته این امر مانع از بهره گیری شاعران از ویژگی های زیبایی شناسی و بکارگیری  تصاویر شعری بدیع و جذاب نمی شود
۷.

بررسی اسلوب دعایی در صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۷ 145 - 177

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) دعا اسلوب صحیفه سجادیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۰ تعداد دانلود : ۴۰۴
هدف از انجام این پژوهش، بررسی اسلوب ادبی در صحیفه سجادیه است. نزد اهل صناعت و فن، اسلوب عبارت است از طریقه ای که ترکیب ها بر طبق آن ساخته، یا قالبی که ترکیب ها در آن ریخته می شوند... پس هر فنی از سخن، اسلوب خاص خود و سبک های متفاوت دارد؛ روشی خاص که یک هنرمند از طریق آن، افکار، عواطف و انفعالات درونی خود را به دیگران منتقل می کند. چنان که می دانیم، انسان ها در تعبیر امور درونی، نه تنها با هم متفاوتند، بلکه در تفسیر یک موضوع و اندیشه نیز هم سو نیستند. اسلوب، یک عنصر مهم در ادبیات است و در بسیاری مواقع، نقش لاینفکی از ادبیات را ایفا می کند. همچنین، این عنصر را می توان در تمام کارها نقش داد، به طوری که خداوند تعالی نیز اسلوب را در قرآن به شیوه های مختلف آورده است؛ آنجا که خداوند به موسی و هارون فرمان می دهد که با فرعون با اسلوب و شیوه ای خاص برخورد کند، شاید متذکر شود و بترسد: Pاذْهَبَا إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى * فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّیِّنًا لَّعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشَىO (طه/43 44). این سؤال به ذهن خوانندگان متون اسلامی، از جمله صحیفه سجادیه و نهج البلاغه متبادر می شود که چرا اسلوب امام سجاد(ع) با اسلوب علی(ع) در نهج البلاغه متفاوت است؟ در مقاله حاضر سعی شده است تا بر تکیه بر روش پژوهش توصیفی تحلیلی (اسنادی) با بررسی گزینشی از دعاهای صحیفه سجادیه به اسلوب ادبی یادشده و روش امام سجاد(ع)در طریقه جاجت بردن به آستان یار و طلب از ایشان بررسی شود. نتایج پژوهش نشان می دهد کهامام سجاد(ع) معانی دقیق عرفانی، فلسفی و اعتقادی را با کلامی ساده، رسا و شیوا بیان فرموده اند و با اسلوبی متأثر از قرآن، اثری شایسته فهم و درک برای همگان فراهم آورده اند و هر خواننده ای از اقشار مختلف مردم، با پرداختن به ادعیه صحیفهسجادیه، مجذوب اسلوب شیوا و روان آن می گردد و زبان ائمه معبود خویش را می خواند.
۸.

واکاوی تحلیلیّ بینامتنیت احادیث نبویّ (ص) در اشعار ابوالعتاهیه

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال اول تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: بینامتنیت اسلوب واژگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۵۳۲
ابوالعتاهیه از شاعران پرآوازه و مشهور دوره عباسی است که اشعاری زیبایی در فنون مختلف ادبی سروده است. همو، در سرودن اشعار زاهدانه، شهرت و مهارت ویژه ای یافته است، تا جایی که او را پیشوا و پایه گذار شعر زهد در این دوره، لقب داده اند. صاحب نظران و ناقدان در مورد ریشه زهدیات این شاعر، دیدگاههای مختلفی ابراز داشته اند. برخی، زهدیات او را متأثر از اندیشه های مانوی و برخی دیگر او را وام دار فرهنگ یونانی و بودایی قلمداد نموده و بعضی دیگر نیز، او را متأثر از فرهنگ اسلامی و عقاید نبویّ دانسته اند. این مقاله، با روش تحلیلی- توصیفی، بینامتنیت احادیث نبیّ مکرّم اسلام (ص) در اشعار زاهدانه ابوالعتاهیه را به بوته نقد و تحلیل ادبی گذارده است. تاثیرپذیری شاعر از احادیث پیامبر اکرم (ص)، ابعاد گسترده ای دارد: استفاده از واژگان احادیث، به کارگیری عبارات و اثرپذیری از مضامین و مفاهیم احادیث به گونه غیر مستقیم و پنهان، برخلاف شیوه های رایج در میان شاعران، از جمله آنهاست. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که بهره گیری شاعر از احادیث نبوی، یکی از شاخصه های مهم و ارزشمند شعری اوست که فضایی عطرآگین را بر اشعارش پوشانده است و شمیم جانبخش آن مشام خوانندگان و شنوندگان را نواخته است. وام گیری از این احادیث،، اشعار او را به مجموعه ای از معارف پرارزش انسانی و تعالیم والای دینی تبدیل ساخته است. همو، با این شیوه ادبی، واژگانی تولیدی و جدید، عباراتی جذاب و روان و نیز مضامینی حکیمانه و نوظهور را احیاء، و به ادب عربی هدیه نموده است.
۹.

اسلوب در نظریه ترتیب نزول نولدکه؛ چیستی و کارکردها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۱ 7 - 27

کلیدواژه‌ها: اسلوب ترتیب نزول تئودور نولدکه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۶ تعداد دانلود : ۳۵۲
نولدکه در نظریه ترتیب نزولش، از ابزارهای گوناگونی جهت کشف ترتیب نزول استفاده می کند. یکی از پرکاربردترین و بنیادی ترین ابزارهای او، اسلوب است. این نوشتار بر آن است تا با روشی توصیفی – تحلیلی، موارد استفاده نولدکه از این ابزار را شناسایی و مطالعه کرده و برداشت او از اسلوب و چگونگی به کارگیری آن در نظریه مذکور را تبیین و ارزیابی کند. دستاورد این مطالعه نشان داد که او اسلوب را به معنای شیوه بیان معنا و مقصود و نوع تعابیر مورد استعمال در متن قلمداد کرده است و از آن در تعیین دوره های چهارگانه زمانی نظریه اش، جداسازی برخی آیات از سوره، کشف کیفیت نزول سوره و ابزار مؤید برای دیگر ابزارها در کشف ترتیب نزول بهره گرفته است. هرچند که روش او در استفاده از اسلوب در کشف ترتیب نزول، ناقص و نادرست می نماید و نولدکه را از رسیدن به نتایج درست و دقیق باز داشته است.
۱۰.

بازتاب داستان قرآنی حضرت موسی (ع) در اشعار محمدمهدی جواهری

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی در ادبیات سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۹) 91-77
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۶۲
تجلی شخصیت های قرآنی و حوادث پیرامون زندگی آنها در شعر معاصر عرب از پدیده های چشمگیر ادبی به شمار می آید. در این میان، داستان حضرت موسی (ع) و مسائلی چون ماجرای آن حضرت (ع) در کوه طور و رؤیت آتش، گوساله پرستی و گمراهی قوم بنی اسرائیل توسط سامری و معجزات وی، توجه شاعر معاصر عراقی محمد مهدی جواهری را به خود جلب کرده است. نگارندگان این مقاله قصد دارند تا بخش هایی را از داستان حضرت موسی که در شعر وی منعکس شده است، به روش تحلیلی- توصیفی مورد بررسی قرار دهند. به عبارت دیگر اثر پذیری واژگانی، و الهام گیری از پیامها، دلالت ها و مفاهیم حوادث و صحنه های این داستان در شعر جواهری موضوع مورد بحث این پژوهش است. قابل ذکر است که جواهری از حوادث و معجزات مربوط به دوران زندگی حضرت موسی (ع) در شعر خود به عنوان نماد هایی برای مبارزه با ظلم و ستم استفاده کرده و آنها را در قالبی نوین و مناسب با مقتضیات زمان و در راستای رسالت خویش به کار گرفته است.
۱۱.

قالب های خطابی در سوره ابراهیم(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 255 - 283

کلیدواژه‌ها: قرآن بلاغت اسلوب پیامبر مردم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۰۶
در سوره های قرآن خطاب های مختلفی وجود دارد که هر یک از آن ها در قالب های خاص خود به کار رفته و دارای نشانه های مخصوص به خود هستند. از سویی دیگر گاهی در هر یک از خطاب ها از اسلوب های بلاغی نیز به منظور تحریک عواطف و احساسات مدد گرفته می شود. در این مقاله سعی بر آن است که انواع خطاب ها و نشانه هایی که در این قالب ها به کار رفته در سوره مبارکه ابراهیم(ع) مورد بررسی قرار گیرد و همچنین اسلوب های بلاغی مورد استفاده در هر یک از این نوع خطاب ها بررسی شود. از نتایج حاصله در این مقاله می توان به موارد زیر اشاره کرد: خداوند متعال گاه خود مستیقماً افراد و اقوام را مورد خطاب خویش قرار می دهد و گاه از خطاب سخنان دیگران با یکدیگر یا درخواست آن ها از خدا با اسلوب دعا پرده برمی دارد و نیز در هر یک از آن ها از انواع تصاویر بیانی و اسلوب های بلاغی به مناسبت حال و مقام استفاده می کند. همچنین از مقایسه خطاب پروردگار به پیغمبران و دیگر خطاب ها می توان نتیجه گرفت که در این نوع خطاب از اسلوب های بلاغی بیش تری استفاده شده است.
۱۲.

زبان و اسلوب های بیانی در داستان های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 9 - 37

کلیدواژه‌ها: زبان قرآن اسلوب داستان هنر فطرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۹۲
اگر زبان دین و اسلوب های بیانی آن رمزدار و معماگونه باشد، هدف آن که همانا هدایت و انتخاب و رشد و تکامل است، صعب الوصول خواهد بود. این مقاله با داده های قرآنی و تحلیل فلسفی مفردات در جست وجوی ژرفای ماندگاری اسلوب های قرآنی در ازمنه طولانی است و هدف آن استفاده مطلوب از اسلوب های مکشوف از قرآن در متون امروزی است. روش به کار گرفته شده مطالعه کتابخانه ای و استفاده از آیات قرآن و متون اصیل دینی به شیوه توصیفی و کیفی است. آموزه های شناخت زبان قرآن به طور عام می تواند نقش کلیدی در مبانی معناشناسی و زبان شناسی وحیانی داشته باشد.
۱۳.

وجه غالب سبکی در سوره آل عمران و نقش آن در انتقال معانی و دلالت ها با رویکرد علم معانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال ۱۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 67 - 84

کلیدواژه‌ها: سوره آل-عمران سبک شناسی اسلوب نداء تکرار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۰۸
   سوره آل عمران از سوره مدنی است که غالب محتوای آن در اوامر و نواهی و تبیین برخی از احکام بوده و بخشی از سوره نیز به مورد خطاب قرار دادن اهل کتاب و بخش دیگر به پردازش داستان آل عمران اختصاص دارد. این سوره نسبت به سوره های مکی دارای ویژگی های خاصی است. پژوهش حاضر با بهره گیری از ابزار سبک شناسی و روش توصیفی- تحلیلی می کوشد ویژگی های برجسته سبک این سوره در بُعد علم معانی را مورد مطالعه قرار دهد و کارکرد هر یک از لایه های سبکی را در تبیین معانی مورد نظر بیان کند تا از این زاویه، کارکرد عناصر سبک ساز و ویژگی های برجسته سبک زبانی- بیانی این سوره را به نمایش بگذارد. برآیند پژوهش نشان می دهد که یکی از مهم ترین ویژگی های سبک این سوره، اسلوب «نداء» با ساختارهایی چون: «یا أَهْلَ الْکِتاب »، «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا»، «ربِّ»، «ربنّا» و «یا مریم» است که در هر یک از این پنج اسلوب ندا به فراخور آیات، معانی قصد شده که با این سبک تناسب دارد. به علاوه دقت در سبک ندای مستقیم و غیر مستقیم و تفاوت هر یک در اظهار معانی از جمله دستاوردها و نوآوری های این پژوهش است. افزون بر این، در این سوره در بسیاری از آیات، ترتیب و چیدمان جمله ها آهنگین بوده و گونه های مختلف تکرار و کارکرد شایسته موسیقی معنوی آن در تبیین معانی آیات شایان توجه است.
۱۴.

متدهای بیانی و هنری زبان قرآن در پرتو اسالیب بلاغی

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش زبان و ادبیات عرب سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲شماره ۸ 24 - 42

کلیدواژه‌ها: زبان عربی قرآن اسلوب متدهای بیانی هنری بلاغت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳ تعداد دانلود : ۳۰
قرآن برنامه زندگی انسان است و برای این منظور از تمامی متدهای بیانی، ادبی و هنری به شیوه احسن و بی بدیل بهره جسته است. این مقاله با داده های قرآنی و تحلیل فلسفی مفردات در جستجوی ژرفای ماندگاری متدهای بیانی قرآنی در ازمنه طولانی است و هدف آن استفاده مطلوب از متدهای بیانی مکشوف از قرآن در متون امروزی است. روش به کار گرفته شده مطالعه کتابخانه ای و استفاده از آیات قرآن و متون اصیل دینی به شیوه توصیفی و کیفی است. آموزه های شناخت زبان قرآن به طور عام می تواند نقش کلیدی در مبانی معنا شناسی و زبان شناسی وحیانی داشته باشد. استنباط از دین و آموزه های وحیانی آن این است که زبان دین با زبان فطرت هماهنگ و برای همه انسانها فهم پذیر است. زبان دین، معما گونه و رمز گونه نیست که افراد از درک آن عاجز باشند. زیرا دین برای هدایت یکایک مردم آمده است و چیزی که برای هدایت همه مردم است، باید معارف و حقایق را به گونه ای بیان کند که همگان حق و صدق بودن آن را بفهمند و نیز برتری آن را در مقایسه با سایر افکار و آراء یافته و آن را بپذیرند. اگر زبان دین، و متدهای بیانی آن رمزدار و معماگونه باشد، هدف آن که همانا هدایت و انتخاب و رشد و تکامل است، صعب الوصول خواهد بود. نتیجه تحقیق نشانگر زبان هنری قرآن و متدهای بیانی آن در پرتور اسالیب بلاغی است.
۱۵.

بررسی و نقد سبک شناختی مفهوم عبارت«وَیْلُ امِّهِ، کَیْلاً بِغَیْرِ ثَمَن!» در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۲ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۸۶) 51 - 74

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه ویل امّه اسلوب مدح به لفظ ذم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۲
فهم عبارت «ویل امّه کیلا بغیر ثمن» در نهج البلاغه نیازمند نگاه یکپارچه اسلوبی است نه نگاه جزء نگر لفظی. شارحان و به تبع آن مترجمان در بیان آن و حتی اعراب آن به خطا رفته اند، و ویل را در ذمّ و دعا علیه تکذیب کنندگان حضرت دانسته اند، و لذا ضمیر در أمّه را به ما قبل برگردانده اند، و نصب «کیلا» را از باب مفعول مطلق برای فعل محذوف گفته اند؛ اما با توجه به استعمال این اسلوب در زبان عربی و به ویژه اشعار، به یکپارچگی لفظی و مفهومی این عبارت به عنوان یک اسلوب و سبک سخن می رسیم، و معنای آن در کلام حضرت، بر خلاف لفظ که گاه کاربرد دارد مدح، تعجب و تحسر است. ضمیر به ماقبل برنمی گردد و با تمییز پس از خود، رفع ابهام می شود. معنا چنین می شود: دریغا و شگفتا از این پیمانه که بی بها عطا می گردد، کاش/ اگر ظرفی برایش می بود!
۱۶.

*گفتگوهای پدر و فرزند در قرآن از منظر رتوریک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۴ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۸۳) 400 - 387

کلیدواژه‌ها: قرآن رتوریک استنطاق اسلوب گفتگو پدر فرزند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷
اسلوب گفتگو در قرآن، یکی از بارزترین شیوه های بیان و روشی حکیمانه برای برقراری ارتباط و دعوت به اسلام و تبلیغ آن است. هر گفتگو به عنوان یک ترکیب زبانی، دارای ویژگی ها و اسرار بلاغی، لغوی و اسلوبی است که نیاز به واکاوی دارد. یکی از مصادیق گفتگوها، گفتگوی پدر و فرزند است. زیبایی های ادبی و بلاغی آنها به گونه ای است که هم واجد آثار تربیتی سازنده است و هم ایده و الگوی ادبی- بلاغی ارزنده ای دارد. هدف: هدف از این جستار، ارائه خوانشی زیباشناسانه از گفتگوی پدر و فرزند در قرآن بود. روش: پژوهش حاضر مطالعه ای کیفی است که به شیوه تحلیلی- توصیفی با تکیه بر روش استنطاقی انجام شده است. یافته ها: در گفتگوهای قرآنی، مسائل خداشناسی با استفاده از اطناب، مسائل تشریعی با اسلوب حکمی، اعمال ناپسند با کنایه و تعریض و مسئله معاد با زبان استعاری بیان شده و گاهی اسلوب انشایی طلبی مدّ نظر بوده است. نتیجه گیری: در گفتگوهای قرآنی به طور کلی فرزندان با پدران خود با دید تعظیم و حفظ شأن و منزلت پدری که یک امر اخلاقی است و لو اینکه کافر باشند، صحبت می کنند؛ لذا وجود الفاظ عاطفیِ دال بر حفظ حرمت، تقریباً در همه موارد مشهود است که می تواند به عنوان الگوی رفتاری در جامعه بیشتر برجسته شود. در مواردی که پدران، فرزندان خود را خطاب قرار می دهند، باز الفاظ بیانگر محبت و عاطفه بر زبان جاری می شود، هر چند فرزند از گمراهان باشد.