مطالب مرتبط با کلیدواژه

نولدکه


۱.

تاملی در معنا و شکل گیری علم « تاریخ قرآن »

نویسنده:
منبع: عیار سال سیزدهم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۰)

کلیدواژه‌ها: خاورشناسان علوم قرآنی تاریخ قرآن نولدکه ابوعبدالله زنجانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶۷ تعداد دانلود : ۱۱۳۶
در دانش تاریخ قرآن، وضعیت قرآن از نظر نزول بر پیامبر اسلام (ص)، کتابت اولیه، جمع و تدوین در زمان رسول خدا (ص) و پس از رحلت آن بزرگوار، رسم الخط و مراحل اصلاح آن و قرائات و تحولات مربوط به آن بررسی میشود. این دانش در زمانهای گذشته قسمتی از «علوم قرآن»، به معنای مطالعه جامع در باره قرآن، به شمار میرفت و در عصر حاضر نخست به وسیله خاور شناسان و سپس محققان مسلمان «تاریخ قرآن» به عنوان علمی مستقل از «علوم قرآن» هویت یافت. علمای شیعه و سنی با علاقه مندی به کاوش در باره کتاب الهی دهها کتاب در موضوع «تاریخ قرآن» نگاشته اند که یکی از ارزنده ترین آثار در این زمینه تاریخ قرآن تالیف آیت الله معرفت (ره) است. در این مقاله ضمن بیان اصطلاح «تاریخ قرآن» و مسائل و موضوعات این دانش به معرفی کوتاهی درباره تاریخ قرآن آیت الله معرفت (ره) پرداخته ایم.
۳.

بررسی دیدگاه نولدکه درباره نبوت و وحی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: وحی نبوت غریزه خیال مکاشفه تاریخ قرآن نولدکه

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
تعداد بازدید : ۲۲۲۷ تعداد دانلود : ۸۰۹
چکیده کتاب «تاریخ قرآن» مهم ترین نگاشته خاورشناسان درباره قرآن و تاریخ پیامبر اسلام| است. نولدکه، مؤلف این کتاب، از خاورشناسان برجسته ای است که در حوزه های مختلف خاورشناسی دارای تألیفات است. کتاب پیش گفته که مهم ترین اثر او در این زمینه است، مشتمل بر مباحث وحی شناسی، جمع و تدوین قرآن و تاریخ نزول آیات و سور قرآن است که تحقیق پیش رو به مباحث نوع اول می پردازد. از دیدگاه نولدکه، ماهیت نبوت متکی بر چهار اصل: ارتباط با اندیشه پیامبران قبلی، تبعیت از غریزه احساسی، به کارگیری قوه خیال در دریافت وحی و ایجاد تحول اجتماعی است. این نوع نگاه به ماهیت نبوت، که با نظریه تجربه دینی درباب وحی در ارتباط است، علاوه بر خروج از روح تعالیم ادیان الهی، با اندیشه دینی اسلامی در تضاد می باشد که در هر یک از این اصول، با اشکالاتی مواجه است.
۴.

ارزیابى نظریه نولدکه در اقتباس قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و ششم تیر ۱۳۹۶ شماره ۲۳۵ «ویژه علوم قرآنی»

کلیدواژه‌ها: مسیحیت یهود پیامبر اسلام (ص) نولدکه فرهنگ جاهلیت اقتباس قرآن

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن نزول
تعداد بازدید : ۲۱۰۰ تعداد دانلود : ۱۰۲۵
تئودور نولدکه آلمانى ازجمله خاورشناسانى است که درباره اصالت قرآن پژوهش کرده است. این پژوهش، با روش توصیفى تحلیلى و با رویکرد انتقادى، به ارزیابى نظریه وى در مورد اقتباس قرآن پرداخته است. به اعتقاد او، پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله اغلب آموزه هاى قرآن را از طریق ارتباط با ادیان و سایر فرهنگ ها به دست آورده است. نولدکه در نظریه اقتباس قرآن، بیش ترین سهم را به آموزه هاى یهودى و سپس مسیحى و در نهایت، فرهنگ جاهلیت مى دهد. وى براى ادعاى اقتباس قرآن از منابع یهودى مسیحى، دو دلیل مى آورد: نخست، مشابهت قرآن به کتب یهودى مسیحى و دیگرى، ارتباط پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله با پیروان ادیان یهودى مسیحى است. نولدکه میان فرهنگ جاهلى و قرآن شباهت هایى را برشمرده و پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله را مؤدب به آداب جاهلى معرفى مى کند. ادله وى درباره مسئله اقتباس قرآن مردود مى باشد؛ زیرا اولاً، مشابهت چشمگیرى بین قرآن و کتب یهودى و مسیحى و فرهنگ جاهلیت وجود ندارد. ثانیا، ادعاى ارتباط علمى پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله با پیروان ادیان یهودى و مسیحى، و مطابق بودن رفتار آن حضرت با فرهنگ جاهلى، عارى از استناد صحیح تاریخى است.
۵.

اسلوب در نظریه ترتیب نزول نولدکه؛ چیستی و کارکردها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۱ 7 - 27

کلیدواژه‌ها: اسلوب ترتیب نزول تئودور نولدکه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۳۶۷
نولدکه در نظریه ترتیب نزولش، از ابزارهای گوناگونی جهت کشف ترتیب نزول استفاده می کند. یکی از پرکاربردترین و بنیادی ترین ابزارهای او، اسلوب است. این نوشتار بر آن است تا با روشی توصیفی – تحلیلی، موارد استفاده نولدکه از این ابزار را شناسایی و مطالعه کرده و برداشت او از اسلوب و چگونگی به کارگیری آن در نظریه مذکور را تبیین و ارزیابی کند. دستاورد این مطالعه نشان داد که او اسلوب را به معنای شیوه بیان معنا و مقصود و نوع تعابیر مورد استعمال در متن قلمداد کرده است و از آن در تعیین دوره های چهارگانه زمانی نظریه اش، جداسازی برخی آیات از سوره، کشف کیفیت نزول سوره و ابزار مؤید برای دیگر ابزارها در کشف ترتیب نزول بهره گرفته است. هرچند که روش او در استفاده از اسلوب در کشف ترتیب نزول، ناقص و نادرست می نماید و نولدکه را از رسیدن به نتایج درست و دقیق باز داشته است.
۶.

نقد تحلیلی شبهات وارد بر تاریخ قرآن نولدکه پیرامون تحریف به نقصان قرآن

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 13 - 39

کلیدواژه‌ها: قرآن تحریف شرق شناسان نولدکه حدیث ضعیف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۷ تعداد دانلود : ۱۰۲۹
تحریف، عاملی است که اصالت و اعتبار هر کتاب و کلام معتبری را با آسیب همراه می کند. نسبت تحریف به قرآن مجید، خواسته و یا ناخواسته در همین راستاست. اگر مسئله تحریف ناپذیری قرآن به اثبات نرسد، اعتبار قرآن به چالش کشیده می شود و هرگونه استناد به آن با مشکل اساسی روبه رو می گردد. دسته ای از شبهات مربوط به تحریف، از سوی مستشرقان ازجمله آقای نولدکه آلمانی مطرح شده است.این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا کلمات و آیاتی از قرآن حذف و جابجا شده است یا خیر؟ شبهات مربوط به تحریف در این مقال، حدود چهار شبهه است. نولدکه و دیگر مستشرقان، با پیش فرض های نادرست و با استناد به برخی از احادیث ضعیف و گاه جعلی که بیشتر در منابع نامعتبر اهل سنت یافت می شوند و هم چنین برخی احادیث ضعیف که دست آویز غلات شیعه است و عدم درک تناسب و مفهوم برخی آیات قرآن و مطالب مستفاد از برخی منابع روایی، تفسیری و تاریخی، به طرح این آراء مبادرت ورزیده اند. آراء و شبهات آنان، با استفاده از همان منابع و روش ایشان و ایضاح مفهوم حقیقی آیات، روایات و برخی اصطلاحات تخصصی، بررسی و مورد نقد جدی قرار گرفته است.
۷.

بررسی کتابشناسانه آثار تئودور نولدکه در زمینه شرق شناسی تمدن اسلامی(1836- 1930م.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۸ 90 - 111

کلیدواژه‌ها: خاورشناسی نولدکه تمدّن اسلام ایران آلمان علم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۳۷۵
از قرن نوزدهم با شروع تحقیقات شرق شناسی اسلامی در سرزمین های آلمانی زبان (آلمان، بلژیک، اتریش، لوکزامبورگ، سوئیس)، شاهد جایگاه حاشیه ای آن در زندگی فکری محققان این ناحیه هستیم. وجود تعابیر عامیانه، بر جدی نبودن و حالت تفننی داشتن مطالعات شرق شناسانه در آلمان دلالت دارد. با وجود این، سرزمین ژرمن محققان بزرگی در زمینه مذکور در دامان خود پرورش داد که از جمله این شرق شناسان تمدن اسلام می توان تئودور نولدکه، خاورشناس برجسته و متخصص تاریخ و تمدن اسلام را نام برد. پژوهش حاضر بر آن است تا با به کارگیری روش توصیفی- تحلیلی به بررسی افکار و انگیزه های این شرق شناس معروف آلمانی بپردازد. با واکاوی منابع مختلف می توان گفت، بهره مندی نولدکه از علوم مختلف، هم چون، آگاهی از علوم مربوط به خاورشناسی، پرداختن و توجه به رشته های تاریخ و تمدن اسلامی، تسلط بر زبان های سامی، حقیقت جویی، نگاه لغت شناسانه و دقت و بصیرت در تمام آثار برجای مانده از وی از جمله دستاوردهای این پژوهش نسبت به شخصیت علمی این مستشرق به شمار می رود.
۸.

تأمّلی بر نخستین تألیفات «تاریخ قرآن»: میرزا قلیچ بیگ و کتاب «تواریخ القرآن و الحدیث»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هجدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۷۲ «ویژه پژوهش های قرآنی» ۷۶-۶۲

کلیدواژه‌ها: تاریخ قرآن شمس العلماء میرزا قلیچ بیگ نولدکه بوتیه گوستاو وایل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۲۵۱
تاریخ قرآن که در گذشته ذیل عنوان علوم قرآنی مورد بحث قرار می گرفت، در تألیفات و نگارش های قرآن پژوهان عصر حاضر، عنوانی مستقل یافته و به عنوان موضوعی مستقل مورد بحث و نظر قرار گرفته است. امّا اینکه نخستین نگارش در این زمینه از آن کیست میان دانشمندان و قرآن پژوهان مسلمان اختلاف نظر وجود دارد؛ مشهور بر آن است که تئودور نولدکه در بین مستشرقین نخستین فردی است که در این زمینه تألیف داشته و برای نخستین بار این اصطلاح را در قالب نگارشی مستقل به کار برده است. اولین نفر در میان دانشمندان مسلمان، ابو عبد الله زنجانی (1320 ش) می باشد. امّا آنچه در این میان مورد غفلت قرآن پژوهان قرار گرفته، چشم پوشی از میراث ارزشمند و گرانسنگ اسلامی در شبه قاره هند و پاکستان است. از جمله این مواریث، کتاب تواریخ القرآن و الحدیث مرحوم شمس العلماء میرزا قلیچ بیگ (1270 ه /1853 م- 1348 ه /1929 م) است که سال ها قبل از تألیف مرحوم زنجانی سامان یافته است.
۹.

تحلیل و نقد آرای تئودور نولدکه در تحریف به زیادت باتوجه به بافت آیات و دیدگاه مفسران

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 61 - 31

کلیدواژه‌ها: تحریف به زیادت شرق شناسان نولدکه شبهه ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۴ تعداد دانلود : ۲۲۴
تحریف، عاملی است که اصالت و اعتبار هر کتاب و کلام معتبری را با آسیب همراه می کند. نسبت تحریف به قرآن مجید، خواسته و یا ناخواسته در همین راستاست، اگر مسئله تحریف ناپذیری قرآن به اثبات نرسد اعتبار قرآن به چالش کشیده می شود و هر گونه استناد به آن با مشکل اساسی روبه رو می شود. دسته ای از شبهه های وارده از سوی شرق شناسان، در تحریف قرآن است که این شبهه ها، با رویکرد بی- اعتبار ساختن مطرح می شود. استاد و بزرگ آنان نولدکه آلمانی است که سامان دهنده مستندها و نظر- های شرق شناسان پیش از خود، تأثیر گذار بر افراد پس از خود در طرح این موارد است. شبهه های مربوط به تحریف به زیادت، 4 شبهه است، شامل آیات(بخشی از آیه 23/ سجده؛ 15/ احقاف؛ 20/ مزمل؛ 44/ آل عمران؛ 40/ احزاب؛ 2/ محمد؛ 2/ فتح) است. نولدکه و دیگر شرق شناسان با پیش فرض های نادرست از جمله اعتقاد به نگارش قرآن بعد از وفات محمد(ص)، عدم درک تناسب برخی آیات قرآن، معیار اشتباه در تقسیم بندی آیات به مکی و مدنی، مطالب برخی از منابع روایی، تفسیری، تاریخی و عدم توجه به اسناد معتبر تاریخی به طرح این آراء مبادرت ورزیده اند؛ در این پژوهش که گردآوری به روش کتابخانه ای و استنادی؛ تجزیه و تحلیل به صورت تحلیل محتوایی کیفی(توصیفی-تحلیلی) انجام شد، اثبات گردید آیات مورد ادعا در کمال تناسب اعجازین با آیات قبل و بعد قرار دارند و تمام این شبهه ها به دلیل مبنای غلط و در نتیجه بی اساس می باشد.
۱۰.

واکاوی انگاره های نزول دفعی و تدریجی سوره مبارکه انعام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۱ 1 - 28

کلیدواژه‌ها: سوره انعام ادله نزول دفعی ادله نزول تدریجی انسجام سوره نولدکه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۱۲
یکی از سوره هایی که در مورد نزول دفعی یا تدریجی آن اختلاف شده، سوره مبارکه انعام است. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی دیدگاه نزول دفعی سوره انعام بر پایه دلایل متقن به اثبات رسیده است. اثبات نزول دفعی این سوره از دو راه میسر است؛ تکیه بر سیاق واحد و انسجام درونی سوره و استناد به روایات دال بر نزول دفعی سوره. دیدگاه نزول دفعی سوره انعام با روایات مستثنیات که بر مدنی بودن برخی از آیات سوره دلالت دارد و همچنین روایات سبب نزول که در صورت دارا بودن شرایط صحت نشان دهنده نزول تدریجی سوره بوده و نظریه عدم انسجام سوره که از سوی نولدکه در تاریخ قرآن مطرح شده مورد تشکیک واقع شده است. در این جستار ادله ناظر بر نزول دفعی و تدریجی مورد ارزیابی قرارگرفته و دیدگاه نزول دفعی سوره به اثبات می رسد. بر اساس یافته های این پژوهش می توان گفت شواهد روایی ناظر بر نزول تدریجی سوره انعام به دلیل ضعف سند و متن و دیدگاه نولدکه مبنی بر عدم انسجام سوره به دلیل عدم اتقان، نظریه نزول تدریجی سوره انعام را به اثبات نمی رسانند. در مقابل، ادله نزول دفعی سوره به جهت دارا بودن شرایط صحت و استحکام موردپذیرش بوده و بنابراین دیدگاه نزول دفعی سوره مبارکه انعام به اثبات می رسد.
۱۱.

نقد دیدگاه خاورشناسان در باب غیر وحیانی دانستن مصدر قرآن و مقایسه ی آن با دیدگاه نویورت

نویسنده:
منبع: پژوهش های اسلامی خاورشناسان سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 65-88

کلیدواژه‌ها: خاورشناسان مصدر قرآن نولدکه بروکلمان نویورت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۷۹
بحث از مصدر قرآن کریم سابقه ای دیرینه دارد، چنان که تمام قرآن پژوهان مسلمان معتقد به وحیانی و الهی بودن قرآن هستند. با این حال بسیاری از خاورشناسان خاستگاه آیات و سوره های قرآن را وحیانی نمی دانند، بلکه متأثر از فرهنگ زمانه و برگرفته از کتب آسمانی پیشین یا مصادر شفاهی می پندارند. مقاله پیش رو با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به نقد دیدگاه مستشرقانی از قبیل نولدکه، بروکلمان، ریچارد بل و لوکسنبرگ در این زمینه پرداخته و آن را با دیدگاه خاورشناس مثبت نگری به نام نویورت مقایسه کرده است. اشکال مشترک دیدگاه اکثر مستشرقان این است که به دلیل تشابهی که میان قرآن و مکتوبات یهودی مسیحی وجود دارد، بسیاری از معارف و قصص قرآن را برگرفته از این متون و مکتوبات می دانند. در این پژوهش همچنین دیدگاه مشهور مستشرقان از طریق رویکرد روش شناختی و زبان شناختی آنجلیکا نویورت در کانون نقد و بررسی قرار گرفته و روشن شده که او با استفاده از روش تاریخی- انتقادی و فیلولوژی و نیز روش های نقادی کتاب مقدس، در تبیین دیدگاه و خوانش جدید از قرآن کوشیده و بر اساس پذیرش اصالت قرآن به نتایج مهمی دست یافته است.