مطالب مرتبط با کلیدواژه

عربستان


۸۱.

استراتژی دو قدرت بزرگ منطقه ای (جمهوری اسلامی و عربستان سعودی) در حوزه سیاست گذاری خارجی و تروریسم در منطقه تحت نفوذ خود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۹ 77 - 101

کلیدواژه‌ها: تروریسم تکفیری محور مقاومت ایران عربستان سیاست گذاری خارجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱
در چند دهه ی اخیر ایران وعربستان بعنوان دوقدرت منطقه ای دچار تعارضات ایدئولوژیکی- ژئوپلتیکی(در حوزه مشترک تحت نفوذ) باهم بوده اند. (مسئله) به نظرمی رسد با توجه به تحولات شکل گرفته و همچنین موقعیت و منافع استراتژیکی-راهبردی این دو قدرت هر کدام با اتخاذ سیاست های مورد نظر در پی حذف رقیب و نائل شدن به هدف مورد نظر(هژمون منطقه) می باشند.(فرضیه) درپژوهش حاضر از روش کیفی- تفسیری با رویکرد توصیفی تحلیلی استفاده شده است. (روش) جمهوری اسلامی در پی حفظ آرمان های انقلاب اسلامی و افزایش قدرت خود در تمامی ابعاد و گسترش حوزه ی نفوذ ایدئولوژیک خود (محور مقاومت - شرق و تشیع گرایی) و گسترش قدرت نرم خود با بالا بردن افزایش ضریب تاثیر گذاری خود در برهم زدن معادلات منطقه است. اما عربستان بعنوان رقیب در پی حفظ بقاء سیاسی قدرت سنی - وهابیت و (محور غربی – عربی) و همچنین گسترش آموزه های وهابیت و افزایش قدرت نسبی خود در مقابله با حوزه نفوذ ایران است. لذا واکاوی معادلات منطقه ی تحت نفوذ و اینده ی ان، با استفاده ازرویکردهای دوگانه ای که دو قدرت منطقه ای (ایران، عربستان) اتخاذ نموده اند، را شکل می دهند .(یافته ها) 
۸۲.

بررسی عوامل مؤثر بر سیاست خارجی عربستان در قبال پرونده فلسطین در دروه محمد بن سلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۹ 103 - 123

کلیدواژه‌ها: پرونده فلسطین عربستان سیاست خارجی جیمز روزنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۴۲۶
مسئله فلسطین یکی از موضوعات چالش برانگیز در سیاست خارجی عربستان سعودی می باشد که در دهه اخیر بالأخص در دوره محمد بن سلمان مورد تغییرات عمده ای واقع گردیده است. به طور کلی رفتار سیاست خارجی هر بازیگری با توجه به نقش عوامل گوناگون شکل می گیرد و بدلیل اینکه همواره رویکرد عربستان سعودی به عنوان بازیگر مؤثر در جهان اسلام، در چگونگی روند این پرونده مؤثر بوده است؛ لازم می آید به منظور تحلیل و مدیریت مناسب این تغییر رویکرد، عوامل و فاکتورهای مؤثر شناسایی و احصاء گردد.(مسئله) پژوهش حاضر با بهره گیری از مدل پیش تئوری جیمز روزنا و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به دنبال شناسایی عوامل تاثیرگذار در سیاست خارجی عربستان سعودی به طور مشخص پس از روی کار آمدن محمد بن سلمان می باشد.(روش) با قبول اینکه دو متغیر فرد و نظام بین-الملل بیشترین اثرگذاری را در این دوره دارا می باشد(فرضیه)، نتایج احصاء شده از این پژوهش بیان گر آن است که؛ از یک سو تحولات محیط داخلی عربستان به ویژه نقش رهبر جدید و ویژگی های شخصیتی وی و از سوی دیگر عوامل خارجی همچون همکاری های استراتژیک با ایالات متحده، تنش های منطقه ای از جمله رقابت با جمهوری اسلامی ایران، ناکامی در بحران یمن و ایجاد موازنه قوا به عنوان مؤثرترین عوامل تغییر رفتار سیاست خارجی عربستان در قبال پرونده فلسطین مشخص شده اند. (یافته ها)
۸۳.

آینده پژوهی همکاری های دفاعی عربستان سعودی، امارات متحده و رژیم صهیونیستی در مقابل جمهوری اسلامی ایران بر پایه سناریونویسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی دفاعی سال پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۹ 31 - 52

کلیدواژه‌ها: سناریونویسی همکاری های دفاعی رژیم صهیونیستی امارات عربستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۲۱۴
همکاری ها و ائتلاف بین کشورها بیشتر بر مبنای علایق، منافع و دشمن مشترک شکل می گیرد. یکی از عوامل مهم در همگرایی میان عربستان سعودی، امارات متحده و رژیم صهیونیستی، مقابله با نفوذ و قدرت جمهوری اسلامی ایران در منطقه می باشد. در راستای این هدف، راهبردهای خود را در کشورهایی مثل سوریه، عراق و یمن در سال های اخیر همسو کرده اند. در واقع این همکاری ها برای مقابله با تهدید مشترک به نام نیروهای مقاومت با محوریت ج.ا.ایران شکل گرفته است. یکی از مهم ترین پیامدهای همگرایی آن ها بر محیط امنیتی ج.ا.ایران، فراهم شدن زمینه همکاری های دفاعی برای اقدامات بی ثبات ساز، تروریستی و خرابکارانه از سوی صهیونیست ها است. بنابراین هدف پژوهش حاضر «شناسایی و احصاء همکاری های احتمالی دفاعی میان رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی و امارات متحده در مقابل ج.ا.ایران» می باشد. این پژوهش از لحاظ نوع تحقیق، کاربردی است که از روش سناریونویسی انجام گرفته است. برای دستیابی به این هدف، روندها، کنشگران، پیشران ها و عدم قطعیت های مؤثر بر همکاری میان رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی و امارات متحده مورد مطالعه قرار گرفت. بر مبنای تداخل دو عدم قطعیت کلیدی یعنی «سیاست منطقه ای آمریکا و تحرکات نظامی- امنیتی از سوی کنشگران منطقه ای و فرامنطقه ای»، چهار سناریو در خصوص همکاری های احتمالی میان آن ها تدوین گردید. سناریوهای مذکور، از دیدگاه خبرگان و صاحب نظران مورد ارزیابی قرار گرفت که درنهایت، سناریوی شماره سوم (منطقه غرب آسیا؛ منطقه ای نسبتاً پایدار) مطلوب ترین سناریو برای ج.ا.ایران و سناریوی شماره اول (منطقه غرب آسیا، منطقه ای پرتنش) به عنوان محتمل ترین سناریو انتخاب شدند.
۸۴.

تجزیه و تحلیل رویکرد و منافع سه کشور ایران، ترکیه و عربستان در قبال تحولات سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۵ 105 - 132

کلیدواژه‌ها: ایران عربستان ترکیه بحران سوریه رئالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۲۸۴
امروزه بحران سوریه به یکی از مهم ترین موضوعات بین الملل تبدیل شده و توجّه بسیاری از بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای را به خود معطوف کرده است. در این میان، بررسی رویکرد و منافع سه کشور ایران، ترکیه و عربستان نسبت به این بحران و تلاش هر یک برای شکل دهی به معادلات و نظم منطقه ای مطلوب در راستای اهداف و منافع خود و هم پیمانان منطقه ای حائز اهمّیّت فراوان است. سؤال اصلی مقاله این است که سه کشور ایران، ترکیه و عربستان در قبال تحولات سوریه چه رویکرد و منافعی را دنبال می کنند؟ فرضیّه مقاله این است که ایران برای حفظ و افزایش نفوذ راهبردی خود در منطقه شامات به ویژه لبنان، به حمایت از بشار اسد برخاسته است. از طرفی، ترکیه اگرچه در ابتدا رویکرد براندازانه را اتخاذ می کرد؛ اما به خاطر نگرانی از امنیت و ثبات سیاسی خود ناشی از تحولات منطقه کردستان نشین سوریه، هم اکنون سیاست همکاری و همراهی با ایران و روسیه را در پیش گرفته و برای حل بحران سوریه و آینده این کشور، راه حل دیپلماتیک را دنبال می کند. همچنین عربستان برای مقابله با نفوذ منطقه ای ایران و گسترش گفتمان سلفی گری، همچنان سیاست براندازی اسد را دنبال می کند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیلِ کیفی استفاده شده است.
۸۵.

بررسی تأثیرات اهداف منطقه ای ایران، عربستان و آمریکا بر الگوهای موازنه قدرت منطقه ای در حوزه ژئواستراتژیک غرب آسیا پس از حادثه 11 سپتامبر 2001

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال پنجم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 109-135

کلیدواژه‌ها: موازنه قوا نظریه بازی ها خلیج فارس عربستان آمریکا حادثه 11 سپتامبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۲۳۴
حادثه 11 سپتامبر 2001، منجر به شکل گیری توازن قدرت جدید منطقه ای در غرب آسیا شد، به گونه ای که اهدف منطقه ای بازیگران آن طیفی از توازن قوای سنتی تا توازن تهدید را رقم زد. در این پژوهش تحلیلی– توصیفی، به منظور تبیین کارکرد رویکرد موازنه قوا؛ با بررسی هدف های منطقه ای بازیگران و وارد نمودن ملاحظه های ناشی از روندها و محرک های منجر به شکل گیری موازنه قوا از نظر جامعه نظریه پردازان حوزه غرب آسیا، به کالبدشکافی موازنه قوا در دهه آتی پرداخته، سپس براساس یافته های پژوهش با ارائه نمودار مفهومی، سه سناریوی (موازنه قدرت سنتی، موازنه تهدید و تعامل)، پیش بینی می شود. در نتیجه یافته ها چشم انداز آینده، احتمال همگرایی ایران با عربستان و آمریکا ضعیف (میانگین شدت همگرایی منطقه ای 8/41 %) بوده و در منطقه همچنان توازن قوای سنتی محتمل ترین گزینه است. میزان تنش آفرینی هدف های بازیگران به ترتیب متعلق به عربستان، ایران و آمریکاست. میزان اثرپذیری عربستان از آمریکا بسیار بالا بوده و نقش کنشگر یاریگر در سیاست های منطقه ای آمریکا داشته و ایران نقش بازدارنده دارد. این مطالعه به لحاظ نظری و کاربردی دارای اهمیت می باشد. داده ها به روش کتابخانه ای (ابزار فیش برداری) گردآوری، سپس روابط متقابل بین هدف ها و بازیگران به وسیله ابزار آینده پژوهی «مک تور»، نرم افزار طراحی هندسی «گرافر»، نظریه بازی ها و الگوی «ماتریس های قطری» مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند.
۸۶.

بررسی جایگاه عربستان سعودی در سیاست خارجی ترامپ

نویسنده:
منبع: دانش تفسیر سیاسی سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ 125-150

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی عربستان ترامپ آمریکا توازن تهدید خاورمیانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۶۵۳
ماهیت روابط آمریکا و عربستان سعودی راهبردی و سابقه ی آن به اوایل دهه 1930 م برمی گردد.اساس این رابطه مبتنی بر معادله نفت در برابر امنیت بوده است.این رابطه با افت وخیز و چالش های محدودی ادامه داشته تا برهه ی به قدرت رسیدن ترامپ در آمریکا و تلاقی آن با نسل جدید سیاست ورزان(محمد بن سلمان)عربستانی که باعث تحول در نوع رابطه و رویکرد طرفین شده است.بعدازآن عربستان در منطقه خاورمیانه فعال شده و رویکرد تهاجمی دنبال کرده است.این پژوهش درصدد است تا جایگاه عربستان در سیاست خارجی آمریکا را با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای موردبررسی قرار دهد.رویکرد ترامپ دو مرحله داشته است.قبل از ریاست جمهوری و بعد از ریاست جمهوری.نتایج پژوهش حاکی از آن است که آمریکا در تلاش است در قالب سیاست «موازنه تهدید» و باهدف کاستن از هزینه های اقتصادی و راهبردی و باسیاست «موازنه از راه دور» با مساعدت عربستان و کشورهای همسو، اهداف منطقه ای خود را تأمین کند.
۸۷.

عملکرد نظام سیاسی عربستان در قبال نسل اول تا سوم حقوق بشر

نویسنده:
منبع: دانش تفسیر سیاسی سال دوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 155-179

کلیدواژه‌ها: حقوق بشر عربستان نسل حقوق بشر سازمان ملل خاورمیانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۱۸۲
پذیرش اعلامیه جهانی حقوق بشر توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1948 روی داد. این اعلامیه شامل فهرستی از حقوق خاص و غیر قابل واگذاری همه انسان ها است. در سال 2006 نیز شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد تأسیس شد. این مقاله قصد دارد به بررسی وضعیت حقوق بشر در کشور عربستان سعودی از زمان تأسیس در سال 1932 بپردازد. مقاله به روش تحلیلی - توصیفی و گردآوری شده با اسناد کتابخانه ای به دنبال پاسخ به این پرسش است که عملکرد نظام سیاسی عربستان در قبال نسل اول تا سوم حقوق بشر چیست؟ برای بررسی موضوع ضمن پرداختن به مبانی حقوق بشر و توجه به تقسیم بندی سه نسل حقوق بشر عملکرد پادشاهی عربستان مطابق با سه نسل حقوق بشر واکاوی خواهد شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که عملکرد عربستان سعودی منطبق با مفاد سه نسل حقوق بشر در سیاست داخلی و خارجی ازجمله مشارکت حداکثر سیاسی اقشار مختلف، حقوق اقلیت ها، حقوق زنان، شکاف طبقاتی، آزادی بیان و مطبوعات و همچنین رفتار سیاست خارجی چون حمایت و تهاجم نظامی به سایر کشورها در وضعیت نقض حقوق بشر بوده است به طوری که موردانتقاد مجامع بین المللی نیز قرارگرفته است.
۸۸.

رویکرد تطبیقی سیاست خارجی ایران و عربستان به تحولات خاورمیانه با نگاهی به جریانات تکفیری

نویسنده:
منبع: دانش تفسیر سیاسی سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۷ 27-51

کلیدواژه‌ها: ‌ ایران تکفیری داعش عربستان غرب آسیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۴۱۶
ظهور و تقویت گروه های تروریستی تکفیری از خلال دو اتفاق مهم منطقه غرب آسیا یعنی بحران سوریه و تحولات عراق بوده است که تحت تاثیر رقابت میان بازیگران فرامنطقه ای و منطقه ای نیز منجر به حمایت یا مقابله از این گروه ها گردید. از جمله رقابت های منطقه ای میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی است که واکنش های متقاوت دو کشور در قبال این گروه ها را رقم زد. مقاله پیش رو به روش توصیفی و تحلیلی بدنبال این پرسش است که راهبردها و اهداف سیاست خارجی ایران و عربستان به تحولات خاورمیانه با نگاهی به جریانات تکفیری چیست؟ یافته ها نشان میدهد که استفاده از گروه های تکفیری در جهت مقابله با نفوذ منطقه ای ایران یک راهبرد در سیاست خارجی عربستان بوده است و در مقابل ایران به لحاظ ملاحظات امنیت منطقه ای و محور مقاومت به مقابله با این گروه ها پرداخته است.
۸۹.

مطالعه ی تطبیقی سیاست خارجی عربستان و ایران در بحران سوریه

نویسنده:
منبع: دانش تفسیر سیاسی سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۷ 108-134

کلیدواژه‌ها: ‌ ایران بحران سوریه سیاست خارجی عربستان نظریه ی بازی ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۲۰۱
چگونگی رویکرد سیاست خارجی عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه وبررسی تاثیری که این بحران می تواند نصیب این دو کشور کند بااین فرضیه قابل طرح است که جمهوری اسلامی ایران سیاست خارجی خود را در راستای حمایت از حکومت بشاراسد تعریف کرده، در حالی که اقدامات عربستان در پی حمایت از مخالفان جهت فروپاشی نظام بشاراسد می باشد. بر همین اساس بقای بشاراسد بعنوان هم پیمان استراتژیک جمهوری اسلامی ایران یکی از اهداف مهم ایران در سطح منطقه می باشد. یافته-های تحقیق نشان می دهد که عربستان و ایران دو بازیگر منطقه ای تاثیرگذار می باشند که سیاست خارجی خود را یکی در حمایت از مخالفان اسد و دیگری در حمایت از نظام اسد طرح نموده اند. در این بازی تا آنجا با هم مقابله می کنند که عربستان منافع آینده خود در سطح خاورمیانه را در نبود بشاراسد به دور از هژمونی ایران می بیند و برای تحقق اهداف خود گزینه مناسب حکومت جایگزین برای بشار اسد را عنوان می کند ،در مقابل تهران با حمایت از بشاراسد عربستان را در این بازی شکست خورده میخواند.
۹۰.

تحلیل ساختار اجتماعی حاکم بر حوزه خلیج فارس با تأکید بر روابط ایران و عربستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال هفدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۳ ۵۵-۷۴

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس ساختار اجتماعی ایران عربستان سازه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۱۶۷
منطقه خلیج فارس در نگاه اول برای هر مخاطبی چنین به نظر می آید که به دلیل همجواری و منطقه گرایی، طبیعتاً دارای یکپارچگی و همگرایی می باشد. اما با تأمل بیشتر در مواضع کشورهای این منطقه، قضیه عکس تصور اولیه استنباط می گردد. این مقاله درصدد است ساختار اجتماعی حاکم بر این منطقه و عوامل مؤثر دخیل در آن را تحلیل و بررسی نماید. از این رو مسئله اصلی پژوهش، تحلیل عوامل مؤثر و قوام بخش در برساختگی ساختار اجتماعی حاکم بر حوزه خلیج فارس است. پژوهش حاضر با رویکردی سازه انگارانه به تحلیل عناصر و عوامل تأثیرگذار بر این ساختار اجتماعی می پردازد. یافته های تحقیق گویای آن است که کنش گران با ساختارهای اجتماعی متفاوت و تصورات متغایر از یکدیگر، نوعی احساس تهدید از طرف مقابل را برای خود احساس می کنند و امنیت هستی شناسی و مادی و توسعه خود را از سوی دیگری در خطر می بینند و این امر منجر به برخی رفتارهای پیش دستانه به ویژه توسط کشورهای جنوبی خلیج فارس علیه کشورهای شمالی آن می شود.
۹۱.

تحولات سوریه متاثر از نقش عربستان و تأثیر سنجی آن بر امنیت دفاعی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش های علوم نظامی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 35 - 78

کلیدواژه‌ها: عربستان تحولات سوریه امنیت ملی امنیت منطقه ای امنیت دفاعی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۱۴۸
پژوهش حاضر با هدف بررسی «تحولات سوریه متأثر از نقش عربستان و تأثیر سنجی آن بر امنیت دفاعی جمهوری اسلامی ایران» انجام شده است. در اجرای این نقش، محققان به منظور دستیابی به نتایج مطلوب علمی، با استفاده از تحقیقات میدانی مؤلفه امنیت دفاعی، مجموع 30 شاخص احصاء شده را مورد سنجش قرار داده اند. حجم نمونه آماری در این پژوهش، با استفاده از روش اعتبار سنجی به دست آمده، 65 نفر می باشند. این نوشتار که نمونه یک طرح اعتبار سنجی است؛ از حیث هدف، یک پژوهش کاربردی؛ از حیث سطح تحلیل، برخوردار از ماهیتی توصیفی- تحلیلی (اعتبار سنجی) و از حیث رویکرد و طبقه بندی روش، متکی به روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی است. نتیجه به دست آمده از مؤلفه امنیت دفاعی با میانگین رتبه 4.37 است. می توان گفت تحولات سوریه به دو گونه سلبی و ایجابی که از یک سو با ایجاد چالش های امنیتی و آسیب پذیری های داخلی و خارجی، همه ابعاد امنیت ملی را به مخاطره انداخته و می اندازد که در صورت عدم چاره جویی، ضریب امنیت دفاعی را کاهش می دهد. از سوی دیگر، فرصت های مناسبی نیز برای ایران فراهم ساخته و می سازد که به شرط بهره برداری و استفاده مناسب و بهینه از آن ها، پایه های امنیت ملی تحکیم شده و ضریب امنیت دفاعی افزایش می یابد.
۹۲.

تاثیر مسایل ایدئولوژیک بر سیاست خارجی عربستان در قبال ایران از سال 2003 به بعد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره چهارم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۱ 61 - 99

کلیدواژه‌ها: مسایل ایدئولوژیک سیاست خارجی عربستان ایران ۲۰۰۳ به بعد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۸۷
هدف اصلی این مقاله بررسی، تحلیل و ارزیابی تاثیر مسائل ایدئولوژیک عربستان بر سیاست خارجی این کشور پس از سال ۲۰0۳ در قبال سیاست های جمهوری اسلامی ایران می باشد، که تحت تاثیر این مسایل روابط ایران و عربستان دچار نوسانات شدیدی شده است؛ در واقع مسایلی چون مذهب سنی و وهابیت، رهبری جهان اسلام و نوع روابط این کشور با غرب سبب تقابل ایدئولوژیک با ایران و اتخاذ سیاست های خصمانه نسبت به مواضع ایران شده است. در این مقاله به بررسی تاثیر این مسایل و سیاست های غیر دوستانه ی عربستان ناشی از این مسایل می پردازیم.
۹۳.

ریشه یابی منازعات ایران و عربستان (مطالعه ی موردی سه کشور عراق، بحرین و یمن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره هفتم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۳ 179 - 207

کلیدواژه‌ها: ایران بحرین عراق عربستان یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۱۸۰
جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو قدرت مؤثر در جهان اسلام هستند. این دو کشور نقش مهمی در تحولات منطقه ی خاورمیانه ایفا می کنند. در این مقاله تلاش می شود با بررسی تحولات اخیر سه کشور عراق، بحرین و یمن به عنوان سه حوزه ی نفوذ ایران و عربستان، وجه ریشه ای رقابت این دو دولت کاوش و در پرتو چنین وضعیتی، راهکارهای لازم استخراج شود. هدف این پژوهش آن است که نشان دهد ماهیت منازعه ی منطقه ای ایران و عربستان ریشه در ملاحظات ایدئولوژیک ناشی از حاکمیت نظام عقاید و عناصر فکری – ارزشی ناهم سو دارد که رهیافت های کشمکش زا و شکاف آفرینی را در مناسبات منطقه ای ایران و عربستان رقم زده است. به نظر می رسد هرگونه تلاش برای تقویت پایه های ایده ی تعامل و همکاری و کاهش تنش های موجود بین این دو کشور در صورتی مؤثر واقع خواهد شد که به ساختارهای معنایی دو دولت و الزامات این ساختار توجه شود.
۹۴.

»موازنه همه جانبه» و ائتلاف سازی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره هشتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۶ 85 - 110

کلیدواژه‌ها: جمهوری اسلامی ایران عربستان موازنه تهدید موازنه همه جانبه خلیج فارس شبه جزیره عربستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۲۴۴
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ائتلاف های منطقه ای متعددی در مناطق ژئوپلتیک پیرامونی ایران و به ویژه در شبه جزیره عربستان ایجاد شده است. یکی از بازیگران منطقه ای و محوری این ائتلاف ها، عربستان سعودی است. مبنای استدلال مقامات سعودی در این ائتلاف سازی ها، «موازنه تهدید» بوده که در مواجهه با جمهوری اسلامی، به مثابه منشاء تهدید شکل می گیرند. این مقاله با ردّ استدلال مذکور درپی پاسخ به این سؤال است که نقش آفرینی عربستان در موازنه سازی در منطقه خاورمیانه؛ به ویژه در حوزه خلیج فارس و شبه جزیره عربستان علیه جمهوری اسلامی برچه مبنایی انجام می شود؟ فرضیه ای که به عنوان پاسخ اولیه پردازش شده، این گونه صورت بندی شده است که ریشه واقعی ائتلاف سازی های عربستان از شکل گیری شورای همکاری خلیج فارس تا ائتلاف حمایت از عملیات «طوفان قاطعیت» علیه جنبش انصار الله یمن در سال 2015 علیه جمهوری اسلامی، «موازنه همه جانبه» است که منشاء آن، به بحران های داخلی این کشور برمی گردد. فرضیه این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی پردازش شده است.
۹۵.

سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره نهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۲ 1 - 30

کلیدواژه‌ها: ایران عربستان سناریو تحلیل تأثیر بر روند پیشران ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۱۹۰
تعاملات و مناسبات روابط ایران و عربستان، به عنوان دو قدرت منطقه ای، بر تحولات منطقه و کشورهای آن تأثیرگذار است. از طرفی، با پیش بینی رویدادهای آینده سیاست خارجی، می توان در تعامل با کشورها، سیاست گذاری های بموقع و درستی انجام داد و تصمیمات مناسبی گرفت. هدف مقاله حاضر، این است که با تلفیق روش سناریونویسی جیمز دیتور و گام دوم تحلیل تأثیر بر روند، رویدادها و سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان را برای برنامه ریزی و سیاست گذاری های مناسب تر، تببین و تحلیل کند. پرسش اصلی مقاله، این است که سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان چیست؟ با توجه به رویدادها و پیشران های تقویت کننده و مانع روابط ایران و عربستان، به این یافته ها دست یافتیم که سناریوی تیرگی روابط، بیشترین وقوع احتمال و سناریوی همکاری، کمترین وقوع احتمال را دارد و همچنین، سناریوی جنگ و درگیری و یا قطع روابط نیز احتمال زیادی دارد که با تقویت یکی از پیشران ها به وقوع پیوندد. بنابراین، لازم است سیاستمداران در برنامه ریزی های استراتژیک خود با توجه به اینکه الگوی مطلوب سیاست خارجی، همکاری و تعامل سازنده است، با تقویت پیشران های ایدئولوژیک و فرهنگی و نیز نیروهای داخلی منطقه در جهت تقویت سناریوی همکاری به پیش روند.
۹۶.

تحول در راهبرد نظامی عربستان: زمینه ها و دلایل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 1 - 25

کلیدواژه‌ها: عربستان راهبرد نظامی رقابت منطقه ای راهبرد تهاجمی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۱۱۴
هدف این مقاله، بررسی تحول در راهبرد نظامی عربستان است. عربستان از زمان تأسیس بیش تر به عنوان یک کشور نفتی شناخته می شد. این کشور اگرچه خود را به عنوان رهبر جهان عرب و حافظ کشورهای شبه جزیره عربستان تلقی می کرد؛ اما نیروی نظامی آن علی رغم هزینه های زیاد، فاقد توانمندی لازم برای نقش آفرینی در تحولات منطقه خلیج فارس بود؛ اما از سال 2003 ؛ به ویژه پس از بهار عربی، عربستان توانمندی نظامی خود را افزایش داد و مداخله در تحولات منطقه ای را شروع نمود. نیروی نظامی عربستان پس از ناآرامی ها در بحرین وارد این کشور شد و در حال حاضر به طور همزمان در دو عملیات نظامی مانند حملات هوایی اتئلاف بین المللی در سوریه و عملیات هوایی و زمینی علیه حوثی های یمن مشارکت دارد. این مقاله به بررسی چرایی تبدیل راهبرد نظامی تدافعی عربستان به راهبرد تهاجمی می پردازد و معتقد است با توجه به تغییراتی که در محیط امنیتی عربستان صورت گرفته، این کشور راهبرد نظامی تهاجمی اتخاذ کرده است. این مقاله برای آزمون فرضیه خود از روش توصیفی- تبیینی استفاده کرده و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی نشان می دهد که هدف اصلی این راهبرد، مقابله با نفوذ منطقه ای ایران است.
۹۷.

سناریوهای بدیل ج. ا. ایران در تقابل با ائتلاف سازی منطقه ای عربستان در میان کشورهای عربی: (2019-2011)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 18 - 35

کلیدواژه‌ها: ایران عربستان سناریوسازی ائتلاف سازی کشورهای عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲ تعداد دانلود : ۲۳۱
تحولات جاری در خاورمیانه نشان از امکان بالای فراگیری تنش در این منطقه دارد که بستر لازم را برای ائتلاف سازی های منطقه ای فراهم کرده است. بطوری که عربستان سعودی که نفوذ منطقه ای خود را در کانون های عمده رقا بت (عراق- سوریه ویمن...) ا فزایش دهد. در همین راستا،پرسش اصلی پژوهش حا ضر این است که «ایران در تقابل با ائتلاف سازی های منطقه ای عربستان در سال های بعد از 2011 چه سناریوهای بدیلی پیش رو دارد؟ »با نظر به ائتلاف سازی منطقه ای عربستان سعودی درخاورمیانه علیه ایران سناریوهای بدیل جمهوری اسلامی ایران در سطح خرد (بحران یمن) تثبیت جایگاه انصار ا... در نظام سیاسی این کشور، درسطح منطقه ای،ایجاد شکاف وگسست در ائتلاف های منطقه ای و در سطح فرامنطقه ای، تنش زدایی وتقویت دیپلماسی فرهنگی، هستند. این پژوهش، بر اساس روش شناسی های آینده پژوهشی و بر مبنای رویکرد پیتر شوارتز انجام شده است. واژگان کلیدی: ایران، عربستان، سناریوسازی، ائتلاف سازی، کشورهای عربی.
۹۸.

تحریم های ایالات متحده آمریکا علیه ایران و تأثیر آن بر همکاری های نفتی چین و عربستان سعودی (2019-2009)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره چهاردهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 100 - 118

کلیدواژه‌ها: تحریم های آمریکا چین عربستان ایران همکاری های نفتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۲۰۲
سیاست های توسعه گرایانه چین، موجب افزایش نیاز این کشور به منابع انرژی شده و افزایش واردات نفت و گاز را از نقاط مختلف جهان به ویژه خلیج فارس در پی داشته است. این امر توجه چین را به دو ستون اصلی در تأمین انرژی در خلیج فارس یعنی ایران و عربستان جلب نموده است. بااین وجود، روابط میان چین و عربستان و ایران در حوزه انرژی دارای فراز و نشیب های بسیار بوده؛ که دلیل اصلی آن را می توان در مسائل سیاسی و مسائل خاص این منطقه از جمله روابط ویژه این دو کشور با آمریکا جست وجو نمود. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که چگونه تحریم های آمریکا علیه ایران در سال های 2019-2009 بر همکاری های نفتی چین و عربستان تأثیر گذاشته است؟ در پاسخ این فرضیه با روش تکوینی بررسی می شود که با کاهش فرصت های همکاری های چین و ایران در حوزه انرژی به دلیل نظام تحریم های آمریکا علیه ایران، همکاری های نفتی چین و عربستان در سال های 2019-2009 گسترش یافته است. تحقیق حاضر به این نتیجه رسیده که نظام تحریمی آمریکا؛ ایران قدرتمند را در حوزه اقتصادی منزوی کرده و فرصتی طلایی برای کشورهای چین و عربستان به وجود آورده تا روابط خویش را در حوزه اقتصاد، به ویژه انرژی تحکیم بخشند.
۹۹.

نقش عوامل ژئوپلتیکی و نظام بین الملل بر اختلافات مرزی قطر و عربستان

نویسنده:
منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال چهارم آذر ۱۴۰۰ شماره ۴۳ 90 - 73
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۱۹۶
درعرصه بین المللی کشور و یا کشورهایی تنش و اختلافاتی با همدیگر دارند و یکی از این اختلافات اختلافات مرزی میباشد و با بررسی و پی بردن به آغاز اختلافات میان کشورها و با بررسی فراوان می توان دریافت که یکی از این علت ها عوامل ژئوپلیتیکی می باشد که دربحث جغرافیای سیاسی که ثبات سیاست کشورها را به چالش می کشد و دولتمردان را وادارمی کند تا بتوانند راه حلی برای رهایی ازمنابع کمیاب از جمله شکل و موقعیت سرزمین و منابع سرزمینی شرایط آب و هوایی موقعیت جغرافیایی و محیط آن پیدا کنند، که در کنار عوامل ژئوپلیتیکی، نظام بین الملل نیز دخیل می باشد. ساختار قدرت در نظام بین الملل برای حفظ و کسب منافع خود شاهد رقابت قدرت ها برای کسب هر چه بیشتر آن با روش ها و ابزارهای خود را شاهد هستیم و اگر منافع متعارض قدرت ها باهم دریک نقطه ویک منطقه رودرروی هم قرار گیرند اختلافات هم درسطح منطقه ای و هم در سطح بین المللی را شاهد هستیم، و به همین جهت درمنطقه خلیج فارس شاهد اختلافات مرزی میان کشورها با همدیگرهستیم که دراینجا باتوجه به اهمیت ژئوپلیتیکی منطقه خلیج فارس و حضور دیرباز قدرت های خارجی دراین منطقه برای کسب منافع بیشتر وتسلط بر قدرت رقیب خود در این پژوهش،مورد تحلیل قرار گرفته است، اقدامات وعملکردی که کشورها در جریان اختلافات دو کشور قطر وعربستان را داشته اند،به خوبی بیان شده است.
۱۰۰.

بررسی منازعه ایران و عربستان در یمن با رویکرد روانشناختی سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال هجدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۴ 89-110

کلیدواژه‌ها: ایران عربستان یمن رابرت جرویس خاورمیانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۱۶۷
ایران و عربستان پس از انقلاب اسلامی تاکنون درگیر رقابت در حوزه منطقه خاورمیانه هستند. این رقابت در یمن شکل منازعه گرفته و به ویژه پس از تهاجم عربستان و متحدینش به یمن از سال 2015 افزایش داشته است. منازعه ایران و عربستان در یمن اغلب در چارچوب رویکرد واقع گرا و یا سازه انگاری بررسی شده و کمتر در قالب های دیگر مطالعه شده است. این پژوهش با به کارگیری روش توصیفی تحلیلی، به دنبال تبیین این پرسش است که منازعه ایران و عربستان در یمن از منظر رویکرد روانشناختی رابرت جرویس چگونه تحلیل می گردد؟ با توجه به اینکه رفتار کشورها براساس باورهای آنها انتظام می یابد؛ یافته های تحقیق نشان می دهد برداشت و سوءبرداشت حکام عربستان نسبت به افزایش نفوذ و قدرت منطقه ای ایران و همچنین تمایل حکام این کشور در باور و تصویر قبلی از ایران که با اطلاعات جدید از قدرت ایران درک و پردازش می شود، آنها را درگیر یک معمای امنیت ساخته و از این منظر موجب تشدید منارعه میان دو کشور در بحران یمن شده است.