رضا شاهقلیان قهفرخی

شهرها پدیده های فضایی – جغرافیایی پیچیده ای هستند که برای شناخت آنان باید مطالعه و کارهای بسیاری صورت گیرد، تأمین امنیت نیز به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای انسانی موردتوجه جوامع شهری است . مطالعات امنیتی و تهدیدشناسی هم زمان با تحول جوامع، توسعه و تغییریافته و در مفاهیم امنیت، قدرت و تهدید تحول ایجادشده است. ساماندهی و برنامه ریزی ملاحظات پدافند غیرعامل در فضای شهری که بیشترین درصد از فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ... را در خود متمرکز کرده، در کاهش خسارت ها و آسیب های فضای شهری بسیار ضروری و مهم است.شناسایی تهدیدات حوزه شهری به خصوص اینکه هم زمان با گسترش استفاده از ابزارها و تکنولوژی های نو ، تهدیدهای جدیدی نیز  با آن همراه شده است ضروری به نظر می آید. هدف این پژوهش، تحلیل نقش تهدیدات فناوری پایه در امنیت شهر تهران می باشد. رویکرد این پژوهش آمیخته و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای و اسنادی است. در این پژوهش ادبیات موردنیاز از طریق مطالعه کتابخانه ای، مصاحبه عمیق و خبرگی تهیه و سپس تنظیم و توزیع پرسشنامه در جامعه آماری صورت پذیرفت. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل پرسشنامه ها توسط نرم افزار SPSS ، منجر به اولویت بندی  مؤلفه های فناوری پایه در امنیت شهری گردید.یافته های پژوهش نشان می دهد که تهدیدات نوپدید از جنس فناوری پایه می باشند و برخی از آنان شامل اینترنت اشیا ، هوش مصنوعی(تسلیحات) ، تهدیدات تجارت الکترونیکی (اسکیمینگ الکترونیکی ، باج افزار ها ، بات های مخرب)، بیوتروریسم و تهدیدات سایبری (رمز ارزها) و ریزپرنده ها می باشد که سهم هوش مصنوعی(تسلیحات مبتنی بر هوش مصنوعی ) بالاترین سهم را به خود اختصاص داده است . همچنین مؤلفه های ذکرشده بیشترین تأثیر را بر امنیت اقتصادی خواهند گذاشت.

این مقاله سعی دارد ضمن بررسی علل وقوع جنگ ها به خصوص جنگ ایران و عراق، به بررسی دیدگاه های تحلیل گران دفاعی و امنیتی پیرامون دفاع مقدس، بپردازد. از این رو با توجه به ماهیت عنوان و همچنین در مسیر پاسخگویی به پرسش مقاله، در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. این مقاله از نظر نوع تحقیق در دسته پژوهش های نظری – کاربردی قرار دارد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها نیز به شیوه کتابخانه ای – اسنادی، رجوع به سخنرانی ها و فرمایشات امام (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و منابع اینترنتی می باشد.  با تجزیه و تحلیل داده ها می توان به سؤال اصلی مقاله که همان «نگرش و دیدگاه اندیشمندان دفاعی و امنیتی پیرامون جنگ تحمیلی عراق علیه ایران چیست؟» است، پاسخ داد. در پاسخ به این سؤال باید گفت که: عامل اصلی برپایی جنگ بین ایران و عراق جدال دو ابرقدرت بزرگ به نام غرب و شرق بودن. این قدرت ها انقلاب نوپای جمهوری اسلامی ایران را به عنوان تهدیدی بزرگ برای اهداف خود قلمداد می کردند. لذا به واسطه عراق وارد جنگ با ایران شدند. نتایج تحقیق که با جمع بندی دیدگاه های مختلف به خصوص دیدگاه های امامین انقلاب اسلامی درباره دفاع مقدس احصاء شده است بیانگر آن است که نقطه اشتراک تمامی نظریه های پیرامون جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، تأکید بر تغییر وضعیت پیامدها به عنوان بستر اصلی وقوع جنگ و تحریک اختلافات مرزی در پی خلأ قدرت و تلاش عراق برای جبران آن و از همه مهم تر نقش دو ابرقدرت غرب و شرق بوده است.

پیروزی انقلاب اسلامی ایران سبب تحول در منطقه غرب آسیا شد و معادلات نظام بین الملل را از هم گسست. از مهمترین پیامدهای پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مقابله با غرب و تقابل با رژیم صهیونیستی بوده است؛ لذا بعد از آن اسلام برآمده از گفتمان انقلاب اسلامی محور مقاومت با رهبری و نقش محوری ایران شکل گرفت. پژوهش حاضر به شناسایی ابعاد و مؤلفه های حمایت از نهضت های آزادی بخش اسلامی و محور مقاومت پرداخته و تأثیر آن را بر امنیت جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار داده است. این تحقیق بر مبنای هدف از نوع تحقیقات کاربردی است که به روش توصیفی تحلیلی و پیمایشی صورت گرفته است و برای گردآوری داده ها نیز از روش کتابخانه ای و توزیع پرسش نامه بین خبرگان و اساتید این حوزه استفاده شده که به وسیله نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که جمهوری اسلامی ایران بر اساس مبانی اسلام ناب محمدی (ص)، محکمات قانون اساسی، منافع امنیت ملی و انتظارات و راهبرد های امامین انقلاب، دفاع از حقوق همه مسلمانان را با حمایت معنوی و مادی از محور مقاومت و نهضت های آزادی بخش بر عهده دارد؛ و درنهایت با ارائه مدل مفهومی، ابعاد و مؤلفه های حمایت و پشتیبانی از محور مقاومت را در ابعاد فرهنگی عقیدتی، امداد و بهداشت، اقتصادی و سیاسی در سطوح مختلف تکنیکی، تاکتیکی، عملیاتی و راهبردی تبیین و تأثیر هرکدام بر امنیت جمهوری اسلامی ایران را بیان کرده است.

رویکرد جدید در جنگ های چند سال اخیر، تفاوت توانایی کشورها در بُعد فناوری و بهره گیری از نقاط ضعف و آسیب پذیر دشمن، استفاده از فناوری های پیشرفته، استفاده از روش های مبتکرانه برای دست یابی به موضع برتر و تضعیف اراده ی دشمن، موجب ناهمطراز شدن جنگ ها گردیده است. لذا هدف از این تحقیق را بررسی عملیات ضدتک تیرانداز جهت حفظ جان رزمندگان در مقابل تهدیدها و خطرهای ناشی از سمت تک تیراندازان دشمن عنوان نمود. این تحقیق از روش توصیفی-تحلیلی جهت بررسی موضوع استفاده شده است و از نظر نوع تحقیق در دسته پژوهش های کاربردی قرار دارد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها نیز به شیوه کتابخانه ای – اسنادی و منابع اینترنتی و گزارش های ناشی از صحنه نبرد با دشمن می باشد. با تجزیه و تحلیل سؤال این مقاله که «تاکتیک های عملیات ضد تک تیرانداز علیه تک تیراندازان دشمن در جنگ ناهمطراز چیست؟» می باشد، فنون ها و تاکتیک های مناسبی پیشنهاد داده شد. نتایج تحقیق نشانگر آن است که برای حفظ جان رزمندگان در نبردهای امروزی در مقابل با تک تیراندازان دشمن در جنگ ناهمطراز، ابتدا باید با روش های کشف و شناسایی، محل تیراندازی و تک تیراندازان دشمن را مشخص و سپس با محافظت خود در مقابل اصابت تیر از سوی تک تیراندازان، عملیات مقابله و شکار آن ها را با فنون و تاکتیک های خاص انجام داد.

هدف از این پژوهش بررسی و تبیین سیاست دفاعی از منظر بنیان گذار انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) در روران هشت سال دفاع مقدس می باشد. با توجه به ماهیت موضوع و در مسیر پاسخگویی به پرسش در این مقاله از روش تحلیل محتوا جهت بررسی موضوع استفاده شده است و از نظر نوع تحقیق در دسته پژوهش های نظری – کاربردی قرار دارد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها نیز به شیوه کتابخانه ای – اسنادی، منابع اینترنتی و فرمایشات گران بهای امام خمینی (ره) می باشد. با تجزیه و تحلیل پرسش این مقاله که عبارت است از «سیاست های دفاعی امام خمینی (ره) در هشت سال دفاع مقدس کدامند؟»، پاسخ روشنی برای آن داده شد و مدلی از سیاست دفاعی بنیان گذار انقلاب اسلامی، تبین و طراحی گردید. نتایج تحقیق نشانگر آن است که محقق با بررسی سیاست های دفاعی امام خمینی (ره) در دوران دفاع مقدس به چهار اصل در سیاست های دفاعی بکار برده در این دوران دست یافته که می توان به تعدادی از آن ها اشاره نمود: سیاسی(صدور انقلاب و بیداری امت اسلامی)؛ نظامی(حفظ اسلام)؛ فرهنگی(خودباوری فرهنگی و مقابله با تهاجم فرهنگی) و اقتصادی(خودکفایی).

پژوهش حاضر با هدف بررسی «تحولات سوریه متأثر از نقش عربستان و تأثیر سنجی آن بر امنیت دفاعی جمهوری اسلامی ایران» انجام شده است. در اجرای این نقش، محققان به منظور دستیابی به نتایج مطلوب علمی، با استفاده از تحقیقات میدانی مؤلفه امنیت دفاعی، مجموع 30 شاخص احصاء شده را مورد سنجش قرار داده اند. حجم نمونه آماری در این پژوهش، با استفاده از روش اعتبار سنجی به دست آمده، 65 نفر می باشند. این نوشتار که نمونه یک طرح اعتبار سنجی است؛ از حیث هدف، یک پژوهش کاربردی؛ از حیث سطح تحلیل، برخوردار از ماهیتی توصیفی- تحلیلی (اعتبار سنجی) و از حیث رویکرد و طبقه بندی روش، متکی به روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی است. نتیجه به دست آمده از مؤلفه امنیت دفاعی با میانگین رتبه 4.37 است. می توان گفت تحولات سوریه به دو گونه سلبی و ایجابی که از یک سو با ایجاد چالش های امنیتی و آسیب پذیری های داخلی و خارجی، همه ابعاد امنیت ملی را به مخاطره انداخته و می اندازد که در صورت عدم چاره جویی، ضریب امنیت دفاعی را کاهش می دهد. از سوی دیگر، فرصت های مناسبی نیز برای ایران فراهم ساخته و می سازد که به شرط بهره برداری و استفاده مناسب و بهینه از آن ها، پایه های امنیت ملی تحکیم شده و ضریب امنیت دفاعی افزایش می یابد.

تربیت از مفاهیم و پدیده هایی است که در خصوص معنا، مفهوم و رویکردهای آن توافق کمتری وجود دارد و هر مکتب، برپایه جهان بینی خود، از تربیت تعریف ویژه ای می کند. هدف اصلی این پژوهش، مطالعه شیوه های تربیتی دانش آموختگان یک دانشگاه نظامی است. نوع پژوهش کاربردی و روش تحقیق آن، پیمایشی بوده، برای بیان رابطه داده ها از آمار توصیفی و استنباطی کمک گرفته شده است. جامعه آماری به تعداد نود و هشت نفر، شامل استادان، اعضای هیأت علمی دانشگاه و کارشناسان تربیتی اند که به شکل هدفمند انتخاب شده اند. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده، در راستای پایایی آن می توان به مقدار آلفای کرونباخ با عدد 932/0 اشاره کرد. اعتبار صوری پرسشنامه محقق ساخته توسط استادان و خبرگان مورد تأیید است. اطلاعات پرسشنامه (محقق ساخته) جمع آوری و وارد رایانه شده و با استفاده از نرم افزارspss  تجزیه و تحلیل شده است. برای رسم نمودار و جداول از نرم افزارهای excel و word  کمک گرفته شده است. جامعه آماری مورد مطالعه به روش تمام شمار انجام گرفته است. نتایج نشان داد که حوزه مجریان تربیتی با میانگین 50/4 و حوزه محیطی با میانگین 30/4، حوزه محتوایی با میانگین 21/4 به ترتیب در اولویت شیوه های تربیتی احصاءشده قرار دارند. با شناخت این شیوه های تربیتی که به صورت جداگانه برای هر حوزه مطالعه شد، می توان کیفیت این شیوه ها را برای تربیت و آموزش دانشجویان در دانشگاه نظامی بالاتر برد.

نقش تربیتی مربیان علوم نظامی به دلایل مختلف ازقبیل تدریس دروس تخصصی نظامی و موانع رشد اخلاق درون سازمانی در مجموعه و موارد دیگر، باتوجه به ارتباط رفتاری مستقیم آنها با دانشجویان، کم رنگ دیده می شود. لذا این پژوهش ضمن تعیین عوامل مؤثر بر ارتقای نقش تربیت دینی و اخلاقی مربیان، گامی درجهت ایجاد زمینه لازم برای مساعدت به مسئولین است. هدف اصلی تحقیق، تعیین عوامل مؤثر بر ارتقای نقش تربیت دینی و اخلاقی مربیان در یک دانشگاه نظامی است. سؤال تحقیق این است که "عوامل مؤثر بر ارتقای نقش تربیت دینی و اخلاقی مربیان در یک دانشگاه نظامی کدامند؟" نوع تحقیق، کاربردی است و روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بوده و برای تجزیه وتحلیل داده ها نیز از آمار توصیفی و آمار استنباطی کمک گرفته شده است. جامعه آماری شامل صد نفر است و اطلاعات پرسشنامه های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss تجزیه وتحلیل شد. با به دست آوردن عوامل مؤثر بر ارتقای نقش تربیت دینی و اخلاقی مربیان در حوزه های عوامل فردی و عوامل سازمانی، می توان به مرتفع کردن موانع رشد اخلاق درون سازمانی در مجموعه و تربیت هرچه بهتر متربیان موجود در دانشگاه اشاره کرد. با بررسی های به عمل آمده و اولویت گذاری های مشخص شده، نتایج، نشان می دهد که براساس شاخصه های تأثیرگذار بر نقش تربیتی مربیان نظامی، این افراد باید جهت خودسازی دینی و اخلاقی، بر موارد مؤثر به صورت فردی همت بیشتری گمارده و آن مجموعه نیز با بازنگری نسبت به اولویت های سازمانی جهت ارتقای مربیان، برنامه ریزی های دقیق و موردنیاز را داشته باشد.

در حالی که اشغال خرمشهر توسط عراق به عنوان آخرین و مهم ترین برگ برنده این کشور برای وادار ساختن ایران به شرکت در هرگونه مذاکرات صلح تلقی می شد، آزادسازی این شهر می توانست سمبل تحمیل اراده سیاسی جمهوری اسلامی ایران بر متجاوز و اثبات برتری نظامی اش باشد. بر همین اساس، با توجه به این که منطقه عمومی غرب کارون آخرین منطقه مهمی بود که هم چنان در اشغال عراق قرار داشت، از یک سو فرماندهان نظامی ایران برای انجام عملیات در این منطقه اشتراک نظر داشتند، و از سوی دیگر عراق نیز که طراحی عملیات آزادسازی خرمشهر را پس از عملیات فتح المبین قطعی و مسجل می پنداشت، با در نظر گرفتن اهمیت این شهر و جایگاه آن در دفاع از بصره، به ضرورت حفظ این منطقه معتقد بود. با نظر به عملیات موفقیت آمیز بیت المقدس در سال 1361، می توان هدف از این پژوهش را، بررسی عوامل و زمینه های مؤثر در پیروزی عملیات بیت المقدس عنوان نمود. با توجه به ماهیت عنوان مقاله و در مسیر پاسخگویی به پرسش اصلی، در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی جهت بررسی موضوع استفاده شده است و از نظر نوع تحقیق در دسته پژوهش های کاربردی قرار دارد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها نیز به شیوه کتابخانه ای – اسنادی و به شکل فیش برداری و نیز استفاده از منابع اینترنتی و همچنین بررسی مصاحبه با صاحب نظران این حوزه می باشد. با تجزیه و تحلیل پرسش این مقاله که عبارت است از؛ «عوامل و زمینه های مؤثر در پیروزی عملیات بیت المقدس کدامند؟» می توان پاسخ روشنی برای آن و پرسش های فرعی مرتبط ارائه نمود.بعد از بررسی و تحلیل عملکرد دو سازمان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیز تجزیه و تحلیل طرح ریزی، سازماندهی و هدایت و کنترل در این عملیات، می توان گفت نتایج تحقیق نشانگر آن است که همکاری، هماهنگی و اتحاد بین یگان های این دو سازمان به محوریت و فرماندهی مشترک در قرارگاه کربلاو نیز ریسک فرماندهی، اصل غافل گیری دشمن و سرعت بالای نیروهای عمل کننده باعث شد که چنین عملیات بزرگی با موفقیت، صد در صد به نتایج خود برسد.

این مقاله سعی دارد ضمن بررسی علل وقوع جنگ ها به خصوص جنگ ایران و عراق، به بررسی دیدگاه های تحلیل گران دفاعی و امنیتی پیرامون دفاع مقدس، بپردازد. از این رو با توجه به ماهیت عنوان و همچنین در مسیر پاسخگویی به پرسش مقاله، در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. این مقاله از نظر نوع تحقیق در دسته پژوهش های نظری – کاربردی قرار دارد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها نیز به شیوه کتابخانه ای – اسنادی، رجوع به سخنرانی ها و فرمایشات امام(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) و منابع اینترنتی می باشد.  با تجزیه و تحلیل داده ها می توان به سؤال اصلی مقاله که همان «نگرش و دیدگاه اندیشمندان دفاعی و امنیتی پیرامون جنگ تحمیلی عراق علیه ایران چیست؟» است، پاسخ داد. در پاسخ به این سؤال باید گفت که: عامل اصلی برپایی جنگ بین ایران و عراق جدال دو ابرقدرت بزرگ به نام غرب و شرق بودن. این قدرت ها انقلاب نوپای جمهوری اسلامی ایران را به عنوان تهدیدی بزرگ برای اهداف خود قلمداد می کردند. لذا به واسطه عراق وارد جنگ با ایران شدند. نتایج تحقیق که با جمع بندی دیدگاه های مختلف به خصوص دیدگاه های امامین انقلاب اسلامی درباره دفاع مقدس احصاء شده است بیانگر آن است که نقطه اشتراک تمامی نظریه های پیرامون جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، تأکید بر تغییر وضعیت پیامدها به عنوان بستر اصلی وقوع جنگ و تحریک اختلافات مرزی در پی خلأ قدرت و تلاش عراق برای جبران آن و از همه مهم تر نقش دو ابرقدرت غرب و شرق بوده است.